Category: AP State Important Questions

These AP 10th Class Social Studies Important Questions 2nd Lesson అభివృద్ధి భావనలు will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Social 2nd Lesson Important Questions and Answers అభివృద్ధి భావనలు

10th Class Social 2nd Lesson ½ Mark Important Questions and Answers in Telugu Medium

1. ఆదాయ రీత్యా ప్రస్తుతము భారతదేశ స్థితి ఏమిటి?
జవాబు:
మధ్యస్థ ఆదాయం గల దేశం.

2. రాష్ట్రాల బడ్జెట్ లో చదువుపై ఎక్కువ ఖర్చు చేస్తున్న రాష్ట్రం ఏది?
జవాబు:
హిమాచల్ ప్రదేశ్.

3. 2013 మానవాభివృద్ధి సూచిక ప్రకారం భారతదేశం ఏ స్థానంలో ఉంది?
జవాబు:
136

4. భారతదేశంలోని ఏ రాష్ట్రంలో పాఠశాల విద్యా విప్లవం ప్రారంభమయినది?
జవాబు:
హిమాచల్ ప్రదేశ్.

5. స్త్రీలను పురుషులతో సమానంగా చూడక పోవటాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
తలసరి ఆదాయం

6. దేశాలను వర్గీకరించటానికి ప్రపంచ బ్యాంక్ చేత ఉపయోగించబడిన సూచిక ఏది?
జవాబు:
తలసరి ఆదాయం

7. మానవాభివృద్ధి చరిత్ర పరిణామక్రమ కాల సూచి ప్రకారం వేట, సేకరణ ఎప్పటి నుండి ప్రారంభమయింది?
జవాబు:
2,00,000 సం||లు.

8. ‘కుడంకుళం’ ఏ రాష్ట్రంలో కలదు?
జవాబు:
తమిళనాడు (తిరునల్వేలి జిల్లా)

9. ‘ఐవరీకోస్ట్’ దేశం ఏ ఖండంలో ఉంది?
జవాబు:
ఆఫ్రికా.

10. దేశం మొత్తం ఆదాయాన్ని దేశ జనాభాతో భాగిస్తే …….. వస్తుంది.
జవాబు:
లింగ వివక్షత.

11. తలసరి ఆదాయం =?
జవాబు:

12. 2012 సం||రానికి 1035 అమెరికన్ డాలర్ల కంటే తక్కువ ఆదాయం ఉన్న దేశాలను ఏమని అంటారు?
జవాబు:
తక్కువ ఆదాయ దేశాలు.

13. 2012 సం||రానికి 12,600 అమెరికన్ డాలర్ల కంటె ఎక్కువ ఆదాయం ఉన్న దేశాలను ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
అధిక ఆదాయ దేశాలు.

14. పోలికకు ‘సగటు’ ఉపయోగకరంగా ఉన్న ఇది ఏమి వెల్లడి చేయదు?
జవాబు:
ప్రజల మధ్య అంతరాలను.

15. అక్షరాస్యత శాతంను గణించేటపుడు ఎన్ని సం||రాలకు మించి వయస్సు ఉన్న వాళ్ళను లెక్కలోకి తీసుకుంటారు?
జవాబు:
7 సం||లు.

16. నికర హాజరు శాతం లెక్కించడానికి ఎన్ని సం||రాల వయస్సు పిల్లల్లో బడికి హాజరవుతున్న పిల్లల శాతంను తీసుకుంటారు?
జవాబు:
6 – 17 సం||లు.

17. సజీవంగా పుట్టిన ప్రతి వెయ్యి మంది పిల్లల్లో సం||రం పూర్తి అయ్యేసరికి ఎంత మంది చనిపోతున్నారో తెలియజేసే సంఖ్యను ఏమంటారు?
జవాబు:
శిశు మరణాల రేటు.

18. మానవాభివృద్ధి సూచికలో మొత్తం ఎన్ని దేశాలలో ఆయా దేశాల స్థానాన్ని ఇస్తుంది?
జవాబు:
177.

19. 2005 సం||లో భారతదేశంలో రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు విద్య పై సగటున ప్రతి విద్యార్థిపై ఎన్ని రూపాయలు ఖర్చు పెట్టాయి?
జవాబు:
₹1049

20. లింగ వివక్షత తక్కువగా ఉన్న రాష్ట్రం ఏది?
జవాబు:
హిమాచల్ ప్రదేశ్.

21. UNDPని విస్తరింపుము.
జవాబు:
ఐక్యరాజ్య సమితి అభివృద్ధి కార్యక్రమము.

22. HDI ని విస్తరింపుము.
జవాబు:
మానవాభివృద్ధి సూచిక.

23. మానవాభివృద్ధి చరిత్ర పరిణామక్రమ కాలసూచి ప్రకారం పారిశ్రామికీకరణ మొదలై ఎన్ని సం||రాల ని తెలుస్తుంది?
జవాబు:
400 సం||లు కు పూర్వం

24. మానవాభివృద్ధి చరిత్ర పరిణామ క్రమ కాలసూచి ప్రకారం వ్యవసాయం మొదలై ఎన్ని సం||రాలని తెలుస్తుంది?
జవాబు:
12000 సం||లు.

25. అబిద్ జాన్ పట్టణం ఏ దేశంలో కలదు?
జవాబు:
ఐవరి కోస్ట్.

26. దేశ వాసులందరి ఆదాయము మొత్తం కలిపి ఏమి అంటాము?
జవాబు:
జాతీయాదాయము.

27. ఒక దేశంలోని ప్రజలు మరో దేశ ప్రజల కంటే మెరుగ్గా ఉన్నారా లేదా అనే విషయం తెలుసుకోవడానికి దేనిని పోలుస్తాం?
జవాబు:
సగటు ఆదాయం

28. పశ్చిమాసియా దేశాలు, మరికొన్ని చిన్నదేశాలు మినహా ‘ధనిక దేశాలను’ సాధారణంగా ఏ దేశాలని అంటారు?
జవాబు:
అభివృద్ధి చెందిన

29. దశాబ్దం క్రితం భారతదేశం. ఏ ఆదాయ దేశాల జాబితాలో ఉండేది?
జవాబు:
తక్కువ ఆదాయం

30. ఆయు:ప్రమాణం, తలసరి ఆదాయం మనకంటే ఎక్కువ ఉన్న మన పొరుగు దేశమేది?
జవాబు:
శ్రీలంక

31. పాఠశాల విద్యలో ఎన్ని సం||లు గడపటం అన్నది హిమాచల్ ప్రదేశ్ పిల్లలకు నియమంగా మారిపోయింది?
జవాబు:
10 సం||లు

32. 2012 సం||రానికి 1036 – 12599 అమెరికన్ డాలర్ల మధ్య తలసరి ఆదాయం ఉన్న దేశాలన్నీ ఏ దేశాల జాబితాలోకి వస్తాయి?
జవాబు:
మధ్య ఆదాయ దేశాలు.

33. దూర ప్రదేశంలో ఉద్యోగం వస్తే జీతమే కాకుండా పరిగణనలోకి తీసుకునే ఏదైనా ఒక అంశం రాయండి.
జవాబు:
కుటుంబానికి ఉండే సదుపాయాలు, పని పరిస్థితులు, క్రమం తప్పకుండా పని దొరకడం.

34. మహిళలు అనేక రకాల ఉద్యోగాలు చేపట్టటానికి, వ్యాపారాలు నిర్వహించటానికి వారికి కల్పించాల్సిన ముఖ్యమైన సదుపాయం ఏది?
జవాబు:
భద్రత

35. 2012 సం||రంలో పంజాబు రాష్ట్ర తలసరి ఆదాయం ఎంత?
జవాబు:
₹78,000

36. 2012 సం||రంలో హిమాచల్ ప్రదేశ్ తలసరి ఆదాయం ఎంత?
జవాబు:
₹74,000

37. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం పంజాబు రాష్ట్ర అక్షరాస్యత శాతం ఎంత?
జవాబు:
77%

38. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం హిమాచల్ ప్రదేశ్ అక్షరాస్యత శాతం ఎంత?
జవాబు:
84%

39. 2006 సం||రంలో బీహార్ రాష్ట్రంలోని శిశుమరణాలు 1000కి ఎంత ఉన్నాయి?
జవాబు:
62.

40. 2006 సం||రంలో పంజాబు రాష్ట్రంలోని శిశుమరణాలు 1000 కి ఎంత ఉన్నాయి?
జవాబు:
42.

41. శిశు మరణాల రేటును తగ్గించటానికి చేపట్టాల్సిన ఏదైనా ఒక చర్యను తెల్పండి.
జ. మౌలిక ఆరోగ్య సదుపాయాలు, విద్య సౌకర్యాలు కల్పించాలి.

42. 2018 సం||రం లెక్కల ప్రకారం భారతదేశ తలసరి ఆదాయం ఎంత?
జవాబు:
3285

43. 2018 సం||రం లెక్కల ప్రకారం శ్రీలంక తలసరి పంజాబ్ ఆదాయం ఎంత?
జవాబు:
$ 5170

44. హిమాచల్ ప్రదేశ్ లో ఆడ పిల్లలు కూడా అత్యధిక బీహార్ సంఖ్యలో చదువుకోడానికి ఒక కారణం తెల్పండి.
జవాబు:
వివక్షత లేకపోవటం, తల్లిదండ్రుల ఆలోచనా విధానంలో మార్పు రావటం.

45. ఆడ పిల్లల చదువు వల్ల వచ్చే ప్రయోజనంను ఒకటి రాయండి.
జవాబు:
ఆత్మవిశ్వాసం కనబరుస్తారు, ఆడవాళ్ళ మాటకు ప్రాధాన్యత ఉంటుంది, స్వతంత్రంగా ఆలోచిస్తారు.

46. 2006 సం||రంలో హిమాచల్ ప్రదేశ్లో 6 సం||లు దాటిన ఆడపిల్లల్లో బడికి వెళ్ళిన వారి శాతం ఎంత?
జవాబు:
60%

47. 2006 సం॥రంలో హిమాచల్ ప్రదేశ్ లో 6 సం||లు దాటిన మగపిల్లల్లో బడికి వెళ్ళిన వారి శాతం ఎంత?
జవాబు:
75%

48. “2006 సం||రంలో భారతదేశంలో 6 సం||లు దాటిన ఆడపిల్లల్లో బడికి వెళ్ళిన వారి శాతం ఎంత?
జవాబు:
40%

49. క్రింది వానిలో సరికాని వ్యాఖ్యను గుర్తించి, రాయండి.
→ వర్షధార రైతులు సరియైన వర్షాలు కోరుతారు.
→ గ్రామీణ కార్మికులు మెరుగైన కూలీని కోరుతారు.
→ ధనిక రైతులు గ్రామాల్లోనే స్థిరపడాలని కోరుతారు.
→ ధనిక కుటుంబ అమ్మాయి స్వేచ్ఛను కోరుతుంది.
జవాబు:
ధనిక రైతులు గ్రామాల్లోనే స్థిరపడాలని కోరుతారు.

50. క్రింది వానిలో మానవాభివృద్ధి సూచిక (HDI) పరిగణనలోకి తీసుకోని అంశాలను గుర్తించి, రాయండి.
విద్య, వైద్యం, తలసరి ఆదాయం, జాతీయాదాయం
జవాబు:
జాతీయాదాయం

51. 2018లో భారతదేశంలో ఆయు:ప్రమాణం ఎన్నిసం||రాలు?
జవాబు:
65.8 సం||రాలు

52. క్రింది వాక్యాలను పరిగణించండి.
i) వేరు వేరు వ్యక్తులకు వేరు వేరు అభివృద్ధి లక్ష్యాలు ఉండవచ్చు.
ii) ఒకరికి అభివృద్ధి అయినది మరొకరికి కూడా అభివృద్ధి అవుతుంది.
పై వాక్యా లలో సరైనది ఏది?
A) (i) మాత్రమే
B) (ii) మాత్రమే
C) (i) మరియు (ii)
D) రెండూ కావు
జవాబు:
4-0 మాత్రమే

53. ఇవ్వబడిన పట్టికను పరిశీలించి క్రింది ప్రశ్నకు సమాధానము వ్రాయుము.
పట్టిక 3: కొన్ని రాష్ట్రాల తలసరి ఆదాయం

రాష్ట్రం	2012 సం||లో తలసరి ఆదాయం (రూ.లో)
పంజాబ్	78,000
హిమాచల్ ప్రదేశ్	74,000
బీహార్	25,000

ప్ర : ఏ రాష్ట్రం అభివృద్ధి చెందినదిగా భావించవచ్చు?
జవాబు:
పంజాబు

54. ఇవ్వబడిన పట్టికను పరిశీలించి క్రింది ప్రశ్నకు సమాధానము వ్రాయుము.

ప్ర : ‘క’ దేశం సగటు ఆదాయం ఎంత?
జవాబు:
10,000/-
ప్ర: ‘గ’ దేశం సగటు ఆదాయం ఎంత?
జవాబు:
10,000/-

55. ఇవ్వబడిన పట్టికను పరిశీలించి క్రింది ప్రశ్నకు సమాధానము వ్రాయుము.

ప్ర. ఆడపిల్లల్లో 5సం|| కంటే ఎక్కువ కాలం బడికి వెళ్ళిన వారి శాతం 1993 నుండి 2006 నాటికి ఎంత శాతం పెరిగింది?
జవాబు:
21%.

10th Class Social 2nd Lesson 1 Mark Important Questions and Answers in Telugu Medium

ప్రశ్న 1.
క్రింది పట్టికను పరిశీలించి a, b, c, d ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

a) సగటు విద్యాకాలం ఎక్కువగా ఉన్న రెండు దేశాలు ఏవి?
b) భారత్ కంటే మెరుగైన ర్యాంకింగ్ ఉన్న రెండు ఆసియా దేశాలు ఏవి?
c) ప్రపంచ సగటు జీవితకాలం కంటే వెనుకబడిన దేశాలు ఏవి?
d) భారత్, బంగ్లాదేశ్, పాకిస్థాన్లలో సగటు విద్యాకాలం తక్కువగా ఉండడానికి కారణాలేవి?
జవాబు:
a) సగటు విద్యాకాలం ఎక్కువగా ఉన్న రెండు దేశాలు : నార్వే, అమెరికా.

b) భారత్ కంటే మెరుగైన ర్యాంకింగ్ ఉన్న రెండు ఆసియా దేశాలు : శ్రీలంక, చైనా

c) ప్రపంచ సగటు జీవిత కాలం కంటే వెనుకబడిన దేశాలు : భారత్, బంగ్లాదేశ్, పాకిస్థాన్.

d) 1. ఈ దేశాలలో పేదరికం ఎక్కువగా ఉండడం.
2. గ్రామీణ జనాభా ఎక్కువగా ఉండడం.
3. అక్షరాస్యత ప్రాధాన్యత తెలియకపోవడం వలన సగటు విద్యాకాలం తక్కువగా ఉంది.

ప్రశ్న 2.
తమిళనాడులోని కుడంకుళం అణు విద్యుత్ కేంద్ర స్థాపనకు వ్యతిరేకంగా నిరసన ఉద్యమాలు చెలరేగడానికి గల కారణమేమి?
(లేదా)
తమిళనాడులోని కుడంకుళం అణు విద్యుత్ కేంద్రం స్థాపనను ప్రజలు ఎందుకు వ్యతిరేకించారు?
జవాబు:
తీర ప్రాంత పరిరక్షణ, రేడియోధార్మిక, వినాశకర ప్రమాదం నుండి రక్షణ కొరకు కుడంకుళం అణు విద్యుత్ కేంద్ర స్థాపనకు వ్యతిరేకంగా నిరసన ఉద్యమాలు చెలరేగాయి.
(లేదా )
రక్షణ, భద్రత మరియు జీవనోపాధుల పరిరక్షణ కోసం ప్రజలు అణు విద్యుత్ కేంద్ర స్థాపనను వ్యతిరేకించారు.

ప్రశ్న 3.
“అభివృద్ధికి సంబంధించి ఇద్దరు వ్యక్తులకు లేదా బృందాలకు పరస్పర విరుద్ధమైన కోరికలు ఉండవచ్చు.” ఉదాహరణ ఇవ్వండి.
జవాబు:
అభివృద్ధికి సంబంధించి విరుద్ధమైన కోరికలు – ఉదాహరణ : ఎక్కువ కరెంటు కోసం భారీ డామ్ లు కట్టాలని పారిశ్రామికవేత్తలు కోరవచ్చు. కానీ తమ భూములు మునిగిపోతాయని గిరిజన తెగలు దీనిని వ్యతిరేకించవచ్చు.

ప్రశ్న 4.
కుడంకుళం అణు విద్యుత్ కేంద్రం ఎక్కడ ఉంది?
జవాబు:
తమిళనాడు రాష్ట్రం, తిరునల్వేలి జిల్లాలో ఉంది.

ప్రశ్న 5.
తలసరి ఆదాయం అనగానేమి?
జవాబు:
దేశం మొత్తం ఆదాయాన్ని (జాతీయాదాయం) ఆ దేశ జనాభాతో భాగించగా వచ్చేదే ఆ దేశ తలసరి ఆదాయం. దీనినే “సగటు ఆదాయం ” అని కూడా అంటారు.

ప్రశ్న 6.
ప్రపంచ బ్యాంకు అభివృద్ధి నివేదిక ప్రకారం ఎన్ని అమెరికన్ డాలర్ల కంటే ఎక్కువ తలసరి ఆదాయం ఉన్న దేశాలను అధిక ఆదాయ లేదా ధనిక దేశాలు అంటారు?
జవాబు:
2012 సంవత్సరానికి 12,600 అమెరికన్ డాలర్లు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ.

ప్రశ్న 7.
ప్రపంచ బ్యాంకు అభివృద్ధి నివేదిక ప్రకారం 1,035 అమెరికన్ డాలర్ల కంటే తక్కువ తలసరి ఆదాయం ఉన్న దేశాలను ఇలా పిలుస్తారు.
జవాబు:
తక్కువ ఆదాయ దేశాలు లేదా పేద దేశాలు.

ప్రశ్న 8.
“సగటు” యొక్క ప్రధాన లోపం ఏమిటి?
జవాబు:
సగటు పోలికకు ఉపయోగకరంగా ఉన్నా అది ప్రజల మధ్య అంతరాలను వెల్లడి చేయదు.

ప్రశ్న 9.
2012 సం||లో పంజాబ్, హిమాచల్ ప్రదేశ్, బీహార్ రాష్ట్రాల యొక్క తలసరి ఆదాయాలు ఎంత?
జవాబు:
పంజాబ్ – ₹78,000
హిమాచల్ ప్రదేశ్ – ₹74,000
బీహార్ – ₹ 25,000

ప్రశ్న 10.
అక్షరాస్యత శాతం అనగానేమి?
జవాబు:
ఏడు సంవత్సరాలు, అంతకుమించిన వయస్సు వాళ్లల్లో అక్షరాస్యతను తెలియజేయునది అక్షరాస్యత శాతం.

ప్రశ్న 11.
నికర హాజరు శాతం ఏమి తెలియజేయును?
జవాబు:
6-17 సంవత్సరాల వయస్సు పిల్లల్లో బడికి హాజరవుతున్న పిల్లల శాతంను “నికర హాజరు శాతం” అంటారు.

ప్రశ్న 12.
శిశుమరణాల రేటు అనగానేమి?
జవాబు:
సజీవంగా పుట్టిన ప్రతి వెయ్యిమంది పిల్లల్లో సంవత్సరం పూర్తి అయ్యేసరికి ఎంతమంది చనిపోతున్నారో తెలియజేయు సంఖ్య.

ప్రశ్న 10.
ఆయు:ప్రమాణ రేటు దేనిని తెలియజేయును?
జవాబు:
వ్యక్తి జీవించే సగటు కాలమును తెలియజేయును.

ప్రశ్న 13.
UNDP అనగానేమి?
జవాబు:
ఐక్యరాజ్యసమితి అభివృద్ధి కార్యక్రమము (United Nations Development Programme)

ప్రశ్న 14.
మానవాభివృద్ధి సూచికలేవి?
జవాబు:
విద్యాసాయి, ఆరోగ్య స్థితి, తలసరి ఆదాయాలు మానవాభివృద్ధి సూచికలు.

ప్రశ్న 15.
మానవ అభివృద్ధి సూచిక (2013) లో మొత్తం ఎన్ని దేశాలకు స్థానాన్ని ఇచ్చారు?
జవాబు:
మానవ అభివృద్ధి సూచికలో మొత్తం 177 దేశాలకు స్థానం ఇచ్చారు.

ప్రశ్న 16
ఏ రాష్ట్రంలో పాఠశాల విద్య విప్లవంగా పరిగణించబడుతుంది?
జవాబు:
హిమాచల్ ప్రదేశ్ లో పాఠశాల విద్య విప్లవంగా పరిగణించబడుతుంది.

ప్రశ్న 17.
2005 సం||లో భారతదేశంలో రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు సగటున ప్రతి విద్యార్థిపై ఎంత ఖర్చు పెట్టారు? హిమాచల్ ప్రదేశ్ రాష్ట్రం ఎంత ఖర్చు చేసింది?
జవాబు:
1,049 రూ.లు, 2,005 రూ.లు వరుసగా

ప్రశ్న 18.
హిమాచల్ ప్రదేశ్ పిల్లలకు ఏది నియమంగా మారిపోయింది?
జవాబు:
పాఠశాల విద్యలో పది సం||రాలు గడపటం అనేది నియమంగా మారిపోయింది.

ప్రశ్న 19.
హిమాచల్ ప్రదేశ్ లో లింగ వివక్షత తక్కువగా ఉండుటకు ఒక కారణం చెప్పండి.
జవాబు:
హిమాచల్ ప్రదేశ్ లో మహిళలు ఇంటి బయట ఉద్యోగాలు చేయడం, చురుకుగా పనిచేస్తున్న మహిళా మండలులు.

ప్రశ్న 20.
ఆదాయాన్ని పొందడమే కాకుండా ప్రజలు ఏ ఇతర అంశాలను కోరుకుంటున్నారు?
జవాబు:
సమానత, స్వేచ్ఛ, భద్రత, ఇతరుల నుంచి గౌరవం పొందడం వంటి అంశాలు కోరుకుంటున్నారు.

10th Class Social 2nd Lesson 2 Marks Important Questions and Answers in Telugu Medium

ప్రశ్న 1.
భూమి లేని గ్రామీణ కార్మికులు ఏ ఏ అభివృద్ధి లక్ష్యాలను, ఆకాంక్షలను నిర్దేశించుకుంటారు?
జవాబు:
భూమి లేని గ్రామీణ కార్మికుల అభివృద్ధి లక్ష్యాలు :

1. ఎక్కువ రోజుల పని, మెరుగైన కూలి.
2. స్థానిక పాఠశాలలో తమ పిల్లలకు నాణ్యమైన విద్యను ఆశించడం.
3. సామాజిక వివక్షత లేకపోవడం, వాళ్ళు కూడా గ్రామంలో నాయకులు కాగలగడం.
4. తమ ఆవాస ప్రాంతంలో సరైన మౌలిక సదుపాయాలు ఆశించడం.

ప్రశ్న 2.
వివిధ వర్గాల ప్రజల అభివృద్ధి లక్ష్యాలు భిన్నంగా ఉంటాయనడానికి ఉదాహరణలివ్వండి.
జవాబు:
వివిధ వర్గాల ప్రజల అభివృద్ధి లక్ష్యాలు భిన్నంగా ఉంటాయనడానికి ఉదాహరణలు :

వివిధ వర్గాల ప్రజలు	అభివృద్ధి లక్ష్యాలు
భూమి లేని గ్రామీణ కార్మికులు	ఎక్కువ పనిరోజులు, ఎక్కువ జీతం, పిల్లలకు నాణ్యమైన విద్య, సామాజిక వివక్షత లేకపోవడం.
ధనిక రైతులు	పంటలకు అధిక మద్దతు ధరలు, పిల్లలు విదేశాల్లో స్థిరపడడం.
వర్షాధార రైతులు	చాలినంత వర్షపాతం.
పట్టణ నిరుద్యోగిత యువత	ఎక్కువ జీతం వచ్చే ఉద్యోగం.
గనుల తవ్వక ప్రాంతంలోని ఆదివాసీలు	వారి జీవనాధారం, వనరులను పరిరక్షించుకోవడం.
తీరప్రాంతంలోని చేపలు పట్టే వ్యక్తి	చేపలు పట్టడానికి కావలసిన అనుకూల వాతావరణం.

ప్రశ్న 3.
అభివృద్ధిని కొలవడానికి గల వివిధ సూచికలు ఏవి? వాటిలో నీవు దేనితో ఏకీభవిస్తావు?
జవాబు:
అభివృద్ధిని కొలవడానికి గల వివిధ సూచికలు:

• తలసరి ఆదాయం
• సగటు ఆయుః ప్రమాణం
• సగటున బడిలో గడిపిన సంవత్సరాలు
• పాఠశాల విద్యలో ఉండే సంవత్సరాలు
• విద్యా స్థాయి (అక్షరాస్యత రేటు)
• ఆరోగ్య స్థితి
• ఉద్యోగితా స్థాయి
• పంపిణీ న్యాయం
• జీవన ప్రమాణ స్థాయి మొదలైనవి.

పై వాటిలో అన్నిటితో నేను ఏకీభవిస్తున్నాను. సంపూర్ణ అభివృద్ధికి ఇవన్నీ కొలమానాలని నా అభిప్రాయం.

ప్రశ్న 4.
‘హిమాచల్ ప్రదేశ్ లో పాఠశాల విప్లవం’ గురించి మీరేమి గ్రహించారు?
జవాబు:

1. హిమాచల్ ప్రదేశ్ ప్రజలు, ప్రభుత్వం విద్యపై చాలా ఆసక్తి చూపారు.
2. అనేక పాఠశాలలను ప్రారంభించారు.
3. విద్య చాలా వరకు ఉచితంగా లభించేటట్లు చూశారు.
4. ప్రభుత్వ బడ్జెట్లో విద్యకు ఎక్కువ వాటా కేటాయించారు.
5. పాఠశాలల్లో అన్ని కనీస సదుపాయాలు ఉండేలా చూశారు.
6. అధికశాతం పిల్లలకు పాఠశాల అనుభవం సంతోషదాయకంగా ఉంది.

ప్రశ్న 5.
మానవాభివృద్ధిని కొలవడానికి ఏయే అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకుంటున్నారు?
జవాబు:
మానవాభివృద్ధిని కొలవడానికి పరిగణనలోకి తీసుకునే అంశాలు :

• తలసరి ఆదాయం
• ఆయుః ప్రమాణం
• అక్షరాస్యత
• శిశుమరణాలు – జనన రేటు
• జీవన ప్రమాణం
• ప్రజారోగ్యం

ప్రశ్న 6.
ఆదాయమే కాకుండా ప్రజలు ఇంకా ఏమి కోరుకుంటారు?
జవాబు:
ఆదాయమే కాకుండా ప్రజలు ఇంకా కోరుకునేవి
1) సమానత
2) స్వేచ్ఛ
3) భద్రత
4) ఇతరుల నుండి గౌరవం పొందడం

ప్రశ్న 7.
ప్రపంచ బ్యాంకు తన ప్రపంచ అభివృద్ధి నివేదిక ప్రకారం తలసరి ఆదాయం ప్రామాణికంగా ఎలా వర్గీకరించారు? భారతదేశం ఏ జాబితాలో ఉంది?
జవాబు:

1. దేశాలను వర్గీకరించటానికి ప్రపంచ బ్యాంకు తన ప్రపంచ అభివృద్ధి నివేదికలో ఈ ప్రామాణికాన్ని ఉపయోగించింది.
2. 2012 సంవత్సరానికి 12,600 అమెరికన్ డాలర్లు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ తలసరి ఆదాయం ఉన్న దేశాలను “అధిక ఆదాయ దేశాలు” లేక ధనిక దేశాలు అంటారు.
3. అదే విధంగా 2012లో 1,035 అమెరికన్ డాలర్ల కంటే తక్కువ తలసరి ఆదాయం ఉండే దేశాలను “తక్కువ ఆదాయ దేశాలు” అంటారు.
4. అయితే ఒక దశాబ్దం క్రితం భారతదేశం తక్కువ ఆదాయ దేశాల జాబితాలో ఉండేది. చాలా ఇతర దేశాలకంటే భారతదేశ తలసరి ఆదాయం వేగంగా పెరగటంతో దాని స్థానం మెరుగుపడింది.

ప్రశ్న 8.
వ్యక్తులకు ఆదాయమే కాకుండా ఎటువంటి లక్ష్యాలు ఉన్నాయి?
జవాబు:

1. వ్యక్తులను, ఆకాంక్షలను, లక్ష్యాలను చూసినప్పుడు మెరుగైన ఆదాయమే కాకుండా భద్రత, ఇతరులతో గౌరవింపబడటం, సమానంగా చూడబడటం, స్వేచ్చ వంటి లక్ష్యాలు కూడా ఉన్నాయని తెలిసింది.
2. అదేవిధంగా, ఒక దేశం లేదా ఒక ప్రాంతం గురించి ఆలోచించినప్పుడు సగటు ఆదాయమే కాకుండా ఇతర ముఖ్యమైన ప్రామాణికాలు కూడా ఉన్నాయని తెలుస్తుంది.

ప్రశ్న 9.
పట్టిక : కొన్ని రాష్ట్రాలకు సంబంధించి కొన్ని తులనాత్మక గణాంకాలు

పట్టికలో పేర్కొన్న అంశాలకు వివరణలు :
శిశుమరణాలు : సజీవంగా పుట్టిన ప్రతి వెయ్యిమంది పిల్లల్లో సంవత్సరం పూర్తి అయ్యేసరికి ఎంతమంది చనిపోతున్నారో తెలియచేసే సంఖ్య.
అక్షరాస్యత శాతం : ఏడు సంవత్సరాలు, అంతకుమించిన వయస్సు వాళ్లల్లో అక్షరాస్యతను తెలియచేస్తుంది.
నికర హాజరు శాతం : 6-17 సంవత్సరాల వయస్సు పిల్లల్లో బడికి హాజరవుతున్న పిల్లల శాతం.
పై సమాచారము ఆధారంగా క్రింద ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు ఒక్క మాటలో సమాధానములిమ్ము.
1) శిశుమరణాల రేటు అధికంగా ఉన్న రాష్ట్రమేది?
జవాబు:
బీహార్

2) అక్షరాస్యత ఎక్కువగా కలిగి ఉన్న రాష్ట్రమేది?
జవాబు:
హిమాచల్ ప్రదేశ్

3) హిమాచల్ ప్రదేశ్ కు బీహారు నికర హాజరు శాతంలో తేడా ఎంత?
జవాబు:
90-56 = 34.

4) నికర హాజరు శాతం అనగా?
జవాబు:
6-17 సం||రాల వయస్సు పిల్లల్లో బడికి హాజరవుతున్న పిల్లల శాతం.

5) నికర హాజరు శాతం తక్కువగా ఉన్న రాష్ట్రం?
జవాబు:
బీహార్

6) పట్టికలో పేర్కొన్న అంశాల ప్రకారం మానవాభివృద్ధిలో ముందున్న రాష్ట్రమేది?
జవాబు:
హిమాచల్ ప్రదేశ్

ప్రశ్న 10.
పట్టిక : 2013 లో భారతదేశం, దాని పొరుగు దేశాలకు సంబంధించిన కొన్ని వివరాలు

పట్టికకు సంబంధించిన వివరాలు :

1. మానవ అభివృద్ధి సూచికలో మొత్తం 177 దేశాలలో ఆయా దేశాల స్థానాన్ని ఇస్తుంది.
2. వ్యక్తి జీవించే సగటు కాలం : జన్మించిన నాటి నుండి ఒక వ్యక్తి యొక్క సగటు జీవితకాలాన్ని సూచిస్తుంది.
3. సగటున బడిలో గడిపిన కాలం : 25 సంవత్సరాల వయసు దాటిన వాళ్ళు సగటున బడిలో గడిపిన సంవత్సరాలు.
4. పాఠశాల విద్యలో ఉండే సంవత్సరాలు : ప్రస్తుతం బడిలో పిల్లలు చేరుతున్నదాన్ని బట్టి బడి ఈడు పిల్లలు బడిలో ఎన్ని సంవత్సరాలు ఉంటారన్న అంచనా.
5. తలసరి ఆదాయం : పోల్చటానికి వీలుగా అన్ని దేశాల తలసరి ఆదాయాన్ని అమెరికన్ డాలర్లలో లెక్కిస్తారు. ప్రతి దేశంలోనూ ప్రతి డాలరు అంతే మొత్తంలో సరుకులు, సేవలు కొనగలిగేలా దీనిని లెక్కిస్తారు.

పై సమాచారమును పరిశీలించి క్రింద ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సరియైన సమాధానములిమ్ము.
1) ప్రపంచ మానవ అభివృద్ధి సూచికలో మెరుగైన స్థానం కల్గి ఉన్న పొరుగుదేశం ఏది?
జవాబు:
శ్రీలంక

2) ఆయుః ప్రమాణ రేటు అంటే?
జవాబు:
వ్యక్తి జీవించే సగటు కాలం.

3) 2013 భారతదేశ తలసరి ఆదాయం ఎంత?
జవాబు:
3285 డాలర్లు

4) ఏ దేశంలో బడిలో గడిపిన సంవత్సరాల సగటు ఎక్కువగా ఉంది?
జవాబు:
శ్రీలంక

5) భారతకు, శ్రీలంకకు ఆయుః ప్రమాణంలో ఎన్ని సంవత్సరాల తేడా ఉంది?
జవాబు:
75.1 – 65.8 = 9.3 సం||లు,

ప్రశ్న 11.
పట్టిక : హిమాచల్ ప్రదేశ్ లో ప్రగతి

పై సమాచారము ఆధారంగా క్రింది ప్రశ్నలకు సరియైన సమాధానములిమ్ను.
1) (6 సంవత్సరాలు మించిన) ఆడపిల్లల్లో 5 సం||ల కంటే ఎక్కువ కాలం బడికి వెళ్లిన వారి శాతం భారతదేశంలో, హిమాచల్ ప్రదేశ్ లో 1993 నుండి 2006 వరకు ఎంతమేర పెరిగింది?
జవాబు:
12% (భారతదేశం), 21% (హిమాచల్ ప్రదేశ్)

2) (6 సంవత్సరాలు మించిన) మగపిల్లల్లో 5 సం||లు కంటే ఎక్కువకాలం బడికి వెళ్ళినవారి శాతం 2006లో భారత సగటు కంటే హిమాచల్ ప్రదేశ్ ఎంత ఎక్కువగా ఉంది?
జవాబు:
75 – 57 = 18

ప్రశ్న 12.
క్రింది పటమును పరిశీలించి ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సరియైన సమాధానమివ్వండి.

మానవాభివృద్ధిని సూచించు ప్రపంచ పటం
1) పటం దేనిని సూచిస్తుంది?
జవాబు:
పటం వివిధ ఖండాలలో మానవాభివృద్ధి తీరుతెన్నులను సూచిస్తుంది.

2) భారతదేశం ఏ మానవాభివృద్ధి వర్గానికి చెందింది?
జవాబు:
మధ్యస్థ వర్గానికి

3) అత్యధిక (HDI) కల్గి ఉన్న ప్రాంతాలు (దేశాలు) ఏవి?
జవాబు:
ఉత్తర అమెరికా, ఆస్ట్రేలియా, ఐరోపా, దక్షిణ అమెరికాలోని దక్షిణ ప్రాంతాలు.

4) అల్పాభివృద్ధి సూచిక కల్గిన రెండు దేశాలకు ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
జింబాబ్వే, కెన్యా

5) అల్పాభివృద్ధి ఎక్కువగా ఏ ఖండంలో కన్పిస్తుంది?
జవాబు:
ఆఫ్రికా

10th Class Social 2nd Lesson 4 Marks Important Questions and Answers in Telugu Medium

ప్రశ్న 1.
ఈ క్రింద ఇవ్వబడిన పట్టికను చదివి దిగువన ఉన్న ప్రశ్నలకు సమాధానము వ్రాయండి.
పట్టిక : కొన్ని రాష్ట్రాలకు సంబంధించిన కొన్ని తులనాత్మక గణాంకాలు.
a) అక్షరాస్యత శాతం అంటే ఏమిటి?
b) నికర హాజరు శాతం ఏ రాష్ట్రంలో ఎక్కువగా ఉంది?
c) హిమాచల్ ప్రదేశ్ లో అక్షరాస్యత అధికంగా ఉండటానికి గల కారణమేమి?
d) శిశుమరణాలు తక్కువగా ఉన్న రాష్ట్రం ఏది?
జవాబు:
a) ప్రతి వందమంది జనాభాకు గల అక్షరాస్యుల సంఖ్యను అక్షరాస్యతా శాతం అంటారు.
b) హిమాచల్ ప్రదేశ్
c) 1) హిమాచల్ ప్రభుత్వము, అక్కడి ప్రజలు విద్యపై ఎంతో ఆసక్తి చూపారు.
2) పాఠశాలలు తెరిచి చాలా వరకు విద్య ఉచితంగా ఉండేలా లేదా తల్లిదండ్రులకు నామమాత్రపు ఖర్చు అయ్యేలా ప్రభుత్వం చూసింది.
3) పాఠశాలలో తగినంతమంది ఉపాధ్యాయులతోపాటు తరగతి గదులు, మరుగుదొడ్లు, త్రాగునీరు వంటి కనీస సదుపాయాలు ఉండేలా చూసింది.
4) భారతదేశ రాష్ట్రాలలో ప్రభుత్వ బడ్జెట్ లో ప్రతి విద్యార్థి చదువుపై ఎక్కువ మొత్తం ఖర్చు పెడుతున్న రాష్ట్రాలలో హిమాచల్ ప్రదేశ్ ఒకటి.

d) హిమాచల్ ప్రదేశ్

ప్రశ్న 2.
క్రింది పేరాను చదివి, వ్యాఖ్యానించండి.
దేశంలో అనేక ప్రాంతాలలో మగపిల్లల చదువుతో పోలిస్తే ఆడపిల్లల చదువుకు తక్కువ ప్రాధాన్యత ఇస్తున్నారు. ఆడపిల్లలు కొన్ని తరగతులు చదువుతారు కాని పాఠశాల విద్య పూర్తి చేయరు.
జవాబు:
విద్యకు లింగ వారీగా ఇచ్చే ప్రధాన్యతని తెలియచేస్తోంది. ఇది చాలావరకు గ్రామాల్లో జరుగుతోంది. అనేక రకాల సామాజిక కారణాల వలన ఆడపిల్లల చదువులకు ఆటంకం కల్పిస్తున్నారు. పట్టణాలలో కూడా ఈ పరిస్థితి ఆర్థికంగా వెనుకబడిన వారిలోనే ఉన్నది. లేదా వలస కార్మికుల కుటుంబాలలో ఉన్నది. కాని నేడు కొంత మార్పు కనిపిస్తోంది. ఆడపిల్లల చదువుకు ప్రాధాన్యత ఇస్తున్నారు. విద్యార్జనీ విద్యార్థుల సంఖ్య దీనిని నిరూపిస్తోంది.

ప్రశ్న 3.
క్రింది సమాచారాన్ని కమ్మీ (బార్ గ్రాఫ్) రేఖాచిత్రంలో చూపండి. మీ పరిశీలనను రాయండి.

రాష్ట్రం	అక్షరాస్యత రేటు
1. పంజాబ్	77
2. హిమాచల్ ప్రదేశ్	84
3. బీహార్	64

జవాబు:

పరిశీలన : అధిక అక్షరాస్యతను కలిగి ఉన్నది కాబట్టి హిమాచల్ ప్రదేశ్ అభివృద్ధి చెందిన రాష్ట్రంగా పరిగణించవచ్చు.

ప్రశ్న 4.
పట్టికను పరిశీలించి దిగువ ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయుము.

1) మానవాభివృద్ధి సూచికలో భారతదేశం కంటే అన్ని విషయాలలో మెరుగైన స్థానంలో ఉన్న దేశం ఏది?
2) మానవాభివృద్ధి సూచిక తయారీలో పరిగణనలోకి తీసుకొనబడే అంశాలు ఏవి?
3) అతి తక్కువ తలసరి ఆదాయం గల దేశాన్ని పేర్కొనండి.
4) మానవాభివృద్ధి నివేదికలో భారతదేశ స్థానం మెరుగుపడడానికి రెండు సూచనలు వ్రాయండి.
5) సగటున బడిలో గడిపిన కాలం – నిర్వచింపుము.
6) ఆయుః ప్రమాణంలో మెరుగ్గా కల దేశమేది?
7) అన్ని ప్రమాణాలలో మెరుగైన స్థానంలో కల దేశమేది?
8) మానవాభివృద్ధి సూచిక తయారీలో పరిగణనలోకి తీసుకునే అంశాలేవి?
జవాబు:

1. శ్రీలంక
2. తలసరి ఆదాయం , ఆయుః ప్రమాణం, సగటున బడిలో గడిపిన సం||రాలు. పాఠశాల విద్యలో ఉండే సం||రాలు.
3. నేపాల్
4. a) వైద్య సదుపాయాలు మెరుగుపరచాలి.
   b) నాణ్యతతో కూడిన విద్య అందించాలి.
5. 25 సంవత్సరాలు వయసు దాటిన వాళ్ళు సగటున బడిలో గడిపిన సంవత్సరాలు.
6. శ్రీలంక
7. శ్రీలంక
8. తలసరి ఆదాయం, ఆయుఃప్రమాణం, సగటున బడిలో గడిపిన సంవత్సరాలు, పాఠశాల విద్యలో ఉండే సంవత్సరాలు.

ప్రశ్న 5.
క్రింది పేరాగ్రాఫ్ చదవండి :
“దేశంలో అనేక ప్రాంతాలలో మగపిల్లలతో పోలిస్తే ఆడపిల్లలకు తక్కువ ప్రాధాన్యత ఇస్తున్నారు.”
ప్రశ్న : ‘భారతదేశంలో లింగ వివక్షతపై వ్యాఖ్యానించండి.”
జవాబు:

1. మనది పురుషాధిక్యత సమాజము.
2. స్త్రీలలో అక్షరాస్యత శాతం తక్కువగా ఉన్నది.
3. ఇంటి బయట పనిచేసే స్త్రీల సంఖ్య తక్కువగా ఉంది.
4. సాంప్రదాయపరంగా సామాజిక జీవితంలో మహిళల పాత్ర తక్కువ.
5. ఈ కారణాల వల్ల లింగ వివక్షత ఇంకా కొనసాగుతూ ఉంది.
6. ఇది సమాజాభివృద్ధికి ఆటంకము.
7. అబ్బాయిలను, అమ్మాయిలను సమానంగా చూడాలి.

ప్రశ్న 6.
మానవ అభివృద్ధి నివేదిక గురించి నీకు తెలిసింది వివరించుము.
జవాబు:

1. ఆదాయస్తాయి. ముఖ్యమైనప్పటికి అభివృద్ధిని సూచించటానికి అదొక్కటే సరిపోదని గుర్తించిన తరువాత ఇతర ప్రామాణికాల గురించి ఆలోచించటం మొదలు పెడతాం.
2. ఇటువంటి ప్రామాణికాల జాబితా చాలా పెద్దగా ఉంటే అప్పుడది అంతగా ఉపయోగపడదు. చాలా ముఖ్యమైన అంశాల చిన్న జాబితా కావాలి.
3. కేరళ, పంజాబులను పోల్చటానికి ఉపయోగించిన ఆరోగ్యం , విద్యా సూచికలు ఎంతో ముఖ్యమైనవి.
4. గత దశాబ్ద కాలం నుంచి అభివృద్ధికి కొలమానంగా ఆదాయంతో పాటు ఆరోగ్యం, విద్యా సూచికలను కూడా – విస్తృతంగా ఉపయోగిస్తున్నారు.
5. ఉదాహరణకు ఐక్యరాజ్యసమితి అభివృద్ధి కార్యక్రమం (యుఎన్ డిపి) ప్రచురించిన మానవ అభివృద్ధి నివేదిక దేశాలను ఆ ప్రజల విద్యాస్థాయి, ఆరోగ్య స్థితి, తలసరి ఆదాయాలను బట్టి పోలుస్తుంది.

ప్రశ్న 7.
హిమాచల్ ప్రదేశ్ లో ‘లింగ వివక్షత’ ఏ రంగంలో తక్కువగా ఉంది? ఎందువలన?
జవాబు:

1. లింగ వివక్షత తక్కువగా ఉండటం ఆశ్చర్యం కలిగించవచ్చు.
2. విద్యలోనే కాకుండా దీనిని ఇతర రంగాలలోనూ చూస్తాం.
3. ఇతర రాష్ట్రాలలో పరిస్థితికి విరుద్ధంగా హిమాచల్ ప్రదేశ్ లో పుట్టిన కొన్ని నెలల్లో చనిపోయే పిల్లల్లో మగపిల్లల కంటే ఆడపిల్లల సంఖ్య తక్కువ.
4. దీనికి ఒక కారణం హిమాచల్ ప్రదేశ్ మహిళలు ఇంటి బయట ఉద్యోగాలు చేస్తున్నారు.
5. బయట ఉద్యోగాలు చేసే మహిళలు స్వతంత్రంగా ఉంటారు, ఆత్మవిశ్వాసం కనబరుస్తారు.
6. ఇంటిలో తీసుకునే నిర్ణయాలలో అంటే పిల్లల చదువు, ఆరోగ్యం, పిల్లల సంఖ్య, గృహ నిర్వహణ వంటి వాటిల్లో ఆడవాళ్ల మాటకు ప్రాధాన్యత ఉంటుంది.
7. వాళ్ళు ఉద్యోగాల్లో ఉండటం వల్ల పెళ్లి అయిన తరువాత తమ కూతుళ్లు ఉద్యోగాలు చెయ్యాలని తల్లులు కోరుకుంటారు.
8. కాబట్టి చదువుకు ప్రాధాన్యతను ఇవ్వటం సహజ విషయంగానూ, సామాజిక నియమంగానూ మారిపోయింది.
9. సామాజిక జీవితంలోనూ, గ్రామ రాజకీయాలలోనూ హిమాచల్ ప్రదేశ్ మహిళల పాత్ర ఇతర రాష్ట్రాలలో కంటే ఎక్కువే.
10. పలు గ్రామాలలో చురుకుగా పనిచేస్తున్న మహిళా మండలులు కనపడతాయి.

These AP 10th Class Social Studies Important Questions 1st Lesson భారతదేశం: భౌగోళిక స్వరూపాలు will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Social 1st Lesson Important Questions and Answers భారతదేశం: భౌగోళిక స్వరూపాలు

10th Class Social 1st Lesson ½ Mark Important Questions and Answers in Telugu Medium

I. క్రింది ప్రశ్నలకు ఒక్కమాటలో జవాబునివ్వండి.

1. హిమాలయాలు ఎన్ని కిలోమీటర్ల మేర విస్తరించి ఉన్నాయి?
జవాబు:
2400 కి.మీ.

2. భారత దేశ ప్రామాణిక కాలమాన రేఖ ఏది?
జవాబు:
82½ తూర్పు రేఖాంశం.

3. భారత ప్రామాణిక కాలమానం (స్విచ్ ప్రామాణిక కాలానికి ఎంత తేడా ఉంది?
జవాబు:
5½ గం|| ముందు.

4. పిర్ పంజాల్, మహాభారత శ్రేణులు ఏ హిమాలయాలలో భాగంగా ఉన్నాయి?
జవాబు:
హిమాచల్.

5. హిమాలయాలకు తూర్పు వైపున సరిహద్దుగా ఉన్న లోయ ఏది?
జవాబు:
బ్రహ్మపుత్ర లోయ.

6. మాక్ డోక్ డింపెప్ లోయ ఏ రాష్ట్రంలో కలదు?
జవాబు:
మేఘాలయ.

7. ద్వీపకల్ప పీఠభూమి ఏ దిక్కుకు కొద్దిగా వాలి ఉంది?
జవాబు:
తూర్పుకు

8. నీలగిరి పర్వతాలు పడమటి కనుమలను ఎక్కడ కలుస్తాయి?
జవాబు:
గూడలూరు.

9. ద్వీపకల్ప పీఠభూమిలో ఎటువంటి నేలలు కలవు?
జవాబు:
నల్లరేగడి.

10. థార్ ఎడారి ఏ పర్వతాల వర్షచ్ఛాయ ప్రాంతంలో ఉంది?
జవాబు:
ఆరావళీ.

11. ప్రపంచ ప్రసిద్ధి చెందిన పుణ్యక్షేత్రం తిరుమల ఏ కొండలలో ఉంది?
జవాబు:
శేషాచలం కొండలు.

12. భారతదేశంలో అత్యంత పొడవైన కొలువ ఏది?
జవాబు:
ఇందిరాగాంధీ కాలువ.

13. నార్కొండం, బారెన్ దీవులు వేటి వల్ల ఏర్పడినాయి?
జవాబు:
అగ్ని పర్వతాల.

14. భారతదేశ దక్షిణ అంచు ‘ఇందిరా పాయింట్’ ఏదీవుల్లో ఉంది?
జవాబు:
నికోబార్ దీవుల్లో.

15. లక్ష ద్వీప దీపులు వేనివల్ల ఏర్పడినాయి?
జవాబు:
ప్రవాళ భిత్తికలు (కోరల్స్),

16. లక్ష ద్వీప దీవుల మొత్తం భౌగోళిక విస్తీర్ణం ఎంత?
జవాబు:
32 చ.కి.మీ.

17. భారతదేశము ఉత్తర దక్షిణాలుగా సుమారు ఎన్ని కి.మీ. వ్యాపించి ఉంది.?
జవాబు:
3214 కి.మీ.

18. భారతదేశము తూర్పు పడమరలుగా సుమారు ఎన్ని కి.మీ. వ్యాపించి ఉంది?
జవాబు:
2933 కి.మీ.

19. భారతదేశంలో మొట్టమొదటి సూర్యోదయం పొందు రాష్ట్రం ఏది?
జవాబు:
అరుణాచల్ ప్రదేశ్.

20. హిమాద్రి పర్వతాల సరాసరి ఎత్తు?
జవాబు:
6100 మీ.

21. మాల్వా, దక్కన్ పీఠభూములను వేరు చేస్తున్నది ఏది?
జవాబు:
నర్మదా నది.

22. కులు, కంగ్ర లోయలు ఏ హిమాలయ శ్రేణిలో ఉన్నాయి?
జవాబు:
నిమ్న హిమాలయాలు.

23. భారతదేశ భూ సరిహద్దు పొడవు ఎంత?
జవాబు:
15200 కి.మీ.

24. చిట్ట చివర సూర్యోదయం అయ్యే రాష్ట్రం ఏది?
జవాబు:
గుజరాత్.

25. సహ్యాద్రి శ్రేణులని (ఏ పర్వతాలనంటారు) వేటినంటారు?
జవాబు:
పశ్చిమ కనుమలని.

26. పులికాట్ సరస్సు ఏ రెండు రాష్ట్రాల మధ్య ఉంది?
జవాబు:
ఆంధ్రప్రదేశ్ – తమిళనాడు.

27. భారతదేశ ప్రామాణిక రేఖాంశం ఏ నగరం గుండా పోతుంది?
జవాబు:
అలహాబాద్.

28. భారతదేశం పూర్తిగా ఈ అర్ధగోళంలో ఉంది?
జవాబు:
ఉత్తరార్ధగోళంలో

29. భారతదేశ ద్వీపకల్పం ఏ భూభాగంలోనిది?
జవాబు:
గోండ్వానా భూమీ.

30. నిమ్న హిమాలయాలు ఏ అరణ్యాలకు ప్రసిద్ధి?
జవాబు:
సతత హరిత.

31. ‘డూన్’లు ఏ శ్రేణుల మధ్య ఉన్నాయి?
జవాబు:
నిమ్న హిమాలయాలకు, శివాలిక్ శ్రేణుల మధ్య

32. దిహంగ్ (బ్రహ్మపుత్ర) లోయ ఏ రాష్ట్రంలో ఉంది?
జవాబు:
అరుణాచల్ ప్రదేశ్.

33. ఖాసి కొండలు, గారో కొండలు, జైంతియా కొండలు ఏ రాష్ట్రంలో ఉన్నాయి?
జవాబు:
మేఘాలయ.

34. రెండు నదుల మధ్య ప్రాంతాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
అంతర్వేది.

35. చిత్తడి నేలలను ఇలా కూడా పిలుస్తారు?
జవాబు:
టెరాయి.

36. ఖనిజ వనరులు సమృద్ధిగా ఏ పీఠభూమిలో ఉన్నాయి?
జవాబు:
చోటానాగపూర్.

37. నర్మదా నది దక్షిణాన ఉన్న త్రిభుజాకార ప్రాంతాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
దక్కన్ పీఠభూమి.

38. దక్కన్ పీఠభూమి యొక్క ఉత్తర సరిహద్దు ఏది?
జవాబు:
సాత్పురా పర్వతాలు.

39. ఉదగ మండలం (ఊటి) ఏ పర్వతాలలో ఉంది?
జవాబు:
నీలగిరులు.

40. పడమటి కనుమలు ఎన్ని కి.మీ.||లు పొడవున వ్యాపించాయి?
జవాబు:
1600 కి.మీ.||

41. ఇందిరాగాంధీ కాలువ పొడవు ఎంత?
జవాబు:
650 కి.మీ||

42. తూర్పు తీర మైదానంను స్థానికంగా ఒడిశాలో ఏమంటారు?
జవాబు:
ఉత్కల్ తీరం.

43. తూర్పు తీర మైదానంను స్థానికంగా ఆంధ్రప్రదేశ్ లో ఏమంటారు?
జవాబు:
సర్కార్ తీరం.

44. తూర్పు తీర మైదానంను స్థానికంగా తమిళనాడులో ఏమంటారు?
జవాబు:
కోరమండల్ తీరం.

45. పడమటి తీర. మైదానంను మహారాష్ట్ర, గోవాలో ఏమంటారు?
జవాబు:
కొంకణ్ తీరం.

46. పడమటి తీర మైదానంను కర్నాటకలో ఏమంటారు?
జవాబు:
కెనరా తీరం

47. పడమటి తీర మైదానంను కేరళలో ఏమంటారు?
జవాబు:
మలబారు తీరం.

48. హిమాలయాల్లో అన్నిటి కంటే దక్షిణంగా ఉన్న శ్రేణి ఏది?
జవాబు:
శివాలిక్.

49. లక్షద్వీప దీవులు ఏ సముద్రంలోని దీవులు?
జవాబు:
అరేబియా సముద్రం.

50. మూడు వైపుల సముద్రం ఉన్న భూభాగంను ఏమంటారు.?
జవాబు:
ద్వీపకల్పం.

51. పాట్ కాయ్ కొండలు ఏ హిమాలయాల్లో భాగం?
జవాబు:
పూర్వాంచల్.

52. దక్షిణ భారతదేశంలో ఎత్తైన శిఖరం ఏది?
జవాబు:
అనైముడి.

53. పశ్చిమ కనుమలలో ఎత్తైన శిఖరం ఏది?
జవాబు:
అనైముడి.

54. తూర్పు కనుమలలో ఎత్తైన శిఖరం ఏది?
జవాబు:
అరోయకొండ.

55. నీలగిరులలో ఎత్తైన శిఖరం ఏది?
జవాబు:
దొడబెట్ట.

56. భారతదేశాన్ని ఉత్తర, దక్షిణ భాగాలుగా వేరు చేస్తున్న పర్వత శ్రేణులు ఏవి?
జవాబు:
వింద్య – సాత్పురా పర్వతాలు.

57. భారతదేశం ఏ అక్షాంశాల మధ్య విస్తరించి ఉంది?
జవాబు:
8.4′ నుంచి 379.6′.

58. భారతదేశం ఏ రేఖాంశాల మధ్య విస్తరించి ఉంది?
జవాబు:
689,7′ నుంచి 979.25′.

59. భారతదేశం మధ్య గుండా పోతున్న ప్రధాన అక్షాంశం ఏది?
జవాబు:
కర్కట రేఖ (23½° ఉ.అ)

60. అంగారా, గోండ్వానా భూములు విడిపోవడం వల్ల ఏర్పడ్డ పర్వతాలు ఏవి?
జవాబు:
హిమాలయాలు.

61. ద్వీపకల్ప పీఠభూమి ఉత్తర అంచులు పగిలిపోవటం వల్ల ఏర్పడిన భూభాగమేది?
జవాబు:
ఉత్తర మైదానాలు.

62. ఏ మైదాన ప్రాంతంలో సారవంతమైన అంతర్వేదులు ఉన్నాయి?
జవాబు:
సింధూనదీ మైదానం.

63. ‘ఘగ్గర్’ నది నుండి ‘తీ” నది వరకు విస్తరించియున్న మైదానం ఏది?
జవాబు:
గంగానది మైదానం.

64. ద్వీపకల్ప పీఠభూమి దక్షిణ అంచు ఏది?
జవాబు:
కన్యాకుమారి అగ్రము.

65. చిల్కా సరస్సు ఏ రాష్ట్రంలో ఉన్నది?
జవాబు:
ఒడిషా.

66. కొల్లేరు సరస్సు ఏ రాష్ట్రంలో ఉన్నది?
జవాబు:
ఆంధ్రప్రదేశ్.

67. థార్ ఎడారిలోని వర్షపాతం ఎన్ని మిల్లీమీటర్ల మధ్య ఉంటుంది?
జవాబు:
100 – 150 మి.మీ.

68. సింధూనది యొక్క పరివాహక ప్రదేశం ఎక్కడ ఎక్కువగా ఉంది?
జవాబు:
పాకిస్తాన్.

69. 2004లో సంభవించిన సునామీలో ముంపుకు గురైన దీవి ఏది?
జవాబు:
ఇందిరా పాయింట్.

70. లారెన్షియా భూభాగానికి గల మరో పేరేమిటి?
జవాబు:
అంగారా భూమి.

71. పశ్చిమ రాజస్థాన్లో ఏ తరహా వాతావరణం ఉంటుంది?
జవాబు:
శుష్క వాతావరణం.

72. హిమాద్రి శ్రేణి సరాసరి ఎత్తు ఎంత?
జవాబు:
6100

73. హిమాచల్ శ్రేణి సరాసరి ఎత్తు ఎంత?
జవాబు:
3700 – 4500 మీ|| మధ్య.

74. శివాలిక్ శ్రేణి సరాసరి ఎత్తు ఎంత?
జవాబు:
900 – 1100 మీ|| మధ్య.

75. ఎవరెస్ట్ శిఖరం ఎత్తు ఎంత?
జవాబు:
8848 మీ||

76. అనైముడి శిఖరం ఎత్తు ఎంత?
జవాబు:
2695 మీ||

77. దొడబెట్ట శిఖరం ఎత్తు ఎంత?
జవాబు:
2637 మీ

78. అరోయ కొండ ఎత్తు ఎంత?
జవాబు:
1680 మీ॥

79. హిమాలయాల వెడల్పు పశ్చిమం, తూర్పుకు వరసగా ఎంత?
జవాబు:
500 కి.మీ., 200 కి.మీ॥

80. శివాలిక్ శ్రేణిని అరుణాచల్ ప్రదేశ్ లో స్థానికంగా ఎలా పిలుస్తారు?
జవాబు:
మిష్మి కొండలు.

81. శివాలిక్ శ్రేణిని జమ్ము, కాశ్మీర్ లో స్థానికంగా ఎలా పిలుస్తారు?
జవాబు:
జమ్ము కొండలు.

82. శివాలిక్ శ్రేణిని అస్సాంలో స్థానికంగా ఎలా పిలుస్తారు?
జవాబు:
కచాలు

83. క్రింది వానిలో భిన్నంగా ఉన్నది ఏది?
గుల్మార్గ్, డార్జిలింగ్, కొడైకెనాల్, నైనిటాల్జ.
జవాబు:
కొడైకెనాల్.

84. క్రింది వానిలో సరికాని జతను గుర్తించి, రాయండి.
→ కొంకణ తీరం – మహారాష్ట్ర
→ కోరమండల్ తీరం – తమిళనాడు.
→ కెనరా తీరం – కర్నాటక
→ మలబార్ తీరం – ఒడిశా
జవాబు:
మలబారు తీరం – ఒడిశా

85, క్రింది వానిని సరిగా జతపరచండి.
i) అనైముడి (‘) a) హిమాలయాలు
ii) ఎవరెస్ట్ ( ) b) దక్షిణ భారతదేశం
iii)దొడ బెట్ట ( ) c) తూర్పు కనుమలు
iv) అరోయకొండ ( ) d) నీలగిరులు
జవాబు:
1-b, ii-a, iii – d, iv-c

86. IST అనగా?
జవాబు:
ఇండియన్ స్టాండర్డ్ టైమ్.

87. GMT అనగా?
జవాబు:
గ్ర్వీ చ్ మీన్ టైమ్.

88. నర్మదానదికి ఉత్తరాన, గంగా మైదానానికి దక్షిణాన ఉన్న పశ్చిమం వైపు ఉన్నత భూములు ఏవి?
జవాబు:
మాల్వా పీఠభూమి.

89. క్రింది వానిలో సరికాని జతను గుర్తించి, రాయండి.
→ హిమాద్రి – ఉన్నత హిమాలయాలు
→ శివాలిక్ – బాహ్య హిమాలయాలు (బాహ్య)
→ పూర్వాంచల్ – తూర్పు హిమాలయాలు
→ హిమాచల్ – అత్యున్నత హిమాలయాలు
జవాబు:
హిమాచల్ – అత్యున్నత హిమాలయాలు.

90. భారతదేశ ఉనికికి సంబంధించి క్రింది వానిలో సరికానిది.
→ భారతదేశం అక్షాంశాల పరంగా ఉత్తరార్ధ గోళంలో ఉంది.
→ భారతదేశం రేఖాంశాల పరంగా పశ్చిమార్ధ గోళంలో ఉంది.
→ భారతదేశం ఆసియా ఖండానికి దక్షిణ భాగంలో ఉంది.
→ భారతదేశం మూడు వైపుల సముద్రంచే ఆవరించ బడి ఉంది.
జవాబు:
భారతదేశం రేఖాంశాల పరంగా పశ్చిమార్ధ గోళంలో ఉంది.

91. క్రింది వానిలో సరికాని జత :
(ఎ) నీలగిరులు – ఊటి
(బి) కర్నాటక – కార్డమం కొండలు
(సి) అన్నామలై – అనైముడి
(డి) చింత పల్లి – అరోయ కొండ
జవాబు:
(బి) కర్నాటక – కార్డమం కొండలు.

92. కర్కటక రేఖ వెళ్ళే 4 రాష్ట్రాలను పశ్చిమం నుండి తూర్పుకు వరసగా రాయండి.
జవాబు:
గుజరాత్, రాజస్తాన్, మధ్యప్రదేశ్, ఛత్తీస్ ఘర్.

93. క్రింది వానిని సరిగా జతపరచండి.
i) చిత్తడి ప్రాంతం ( ) a) టెరాయి
ii) గులక రాళ్ళతో కూడిన ప్రాంతం ( ) b) భాబర్
iii) శుష్క ప్రాంతం ( ) c) ఎడారి
iv) రెండు నదుల మధ్య ప్రాంతం ( ) d) అంతర్వేది
జవాబు:
i va, ii – b, iii – c, iv-d

94. భారతదేశ పశ్చిమ తీరము మూడు భాగాలుగా విభజించబడింది.
I) కొంకణ్ తీరం II) కెనరా తీరము III)?
ప్ర : మూడవ భాగం పేరు రాయండి.
జవాబు:
మలబారు తీరం.

95. భారతదేశ తూర్పు తీరము మూడు భాగాలుగా విభజించ బడింది.
I) ఉత్కర్ తీరం II) సర్కార్ తీరము III)?
ప్ర : మూడవ భాగం పేరు రాయండి.
జవాబు:
కోరమండల్ తీరం.

96. హిమాలయాల్లో సమాంతరంగా ఉండే మూడు శ్రేణులు ఉన్నాయి.
I) హిమాద్రి II) హిమాచల్ III)?
ప్ర : మూడవ శ్రేణి పేరు రాయండి.
జవాబు:
శివాలిక్లు.

II. మొదటి జతలోని అంశాల మధ్య గల సంబంధం ఆధారంగా రెండవ జతను పూరించండి.
97. హిమాలయాలు : ఎవరెస్ట్ :: పశ్చిమ కనుమలు 😕
జవాబు:
అనైముడి.

98. తూర్పు కనుమలు : ఆరోయకొండ :: నీలగిరులు 😕
జవాబు:
దొడబెట్ట

99. అనే ముడి : 2695 మీ|| :: దొడబెట్ట 😕
జవాబు:
2637 మీ||

100. పళని కొండలు : తమిళనాడు :: కార్డమం కొండలు 😕
జవాబు:
కేరళ.

101. బంగాళాఖాతము : అండమాన్ నికోబార్ దీవులు :: అరేబియా సముద్రం 😕
జవాబు:
లక్ష ద్వీట్లు

102. సిమ్లా :
హిమాలయాలు :: ఊటి 😕
జవాబు:
నీలగిరులు.

103. హిమాలయాలు : 2400 కి.మీ :: పడమటి కనుమలు 😕
జవాబు:
1600 కి.మీ.

104. కొల్లేరు : ఆంధ్రప్రదేశ్ :: చిల్కా 😕
జవాబు:
ఒడిశా.

105. .సర్కార్. తీరం : ఆంధ్రప్రదేశ్ :: ఉత్కల్ తీరం 😕
జవాబు:
ఒడిశా.

10th Class Social 1st Lesson 1 Mark Important Questions and Answers in Telugu Medium

ప్రశ్న 1.
హిమాలయాలలోని ప్రధానమైన లోయలు, వేసవి విడిది కేంద్రాలను పేర్కొనండి.
జవాబు:
హిమాలయాలలోని ప్రధానమైన లోయలు కాంగ్రా, కులు. వేసవి విడుదులు సిమ్లా, ముస్సోరి, నైనిటాల్ మరియు రాణిఖేత్.

ప్రశ్న 2.
అగ్నిపర్వతాల కారణంగా ఏర్పడిన భారతదేశపు దీవులు ఏవి?
జవాబు:
అండమాన్ నికోబార్ దీవులు (లేక) నార్కొండాం, బారెన్ దీవులు.

ప్రశ్న 3.
లండన్లో ఉదయం 8 గంటల సమయం అయితే, మన దేశంలో సమయం ఎంతవుతుంది?
జవాబు:
మధ్యాహ్నం 1 గంట 30 నిముషములు.

ప్రశ్న 4.

పై పట్టిక ప్రకారం ఏ ప్రదేశం తూర్పు దిక్కున ఉంది?
జవాబు:
ఇంఫాల్ తూర్పు దిక్కున ఉంది.

కింది పటంను చదివి 5, 6 ప్రశ్నలకు సమాధానములు రాయుము.

పటం : భారతదేశం-ఉత్తర, దక్షిణ, తూర్పు-పడమరల విస్తీర్ణం, ప్రామాణిక రేఖాంశం

ప్రశ్న 5.
భారతదేశాన్ని దాదాపుగా రెండు భాగాలుగా విభజిస్తున్న అక్షాంశం ఏది?
జవాబు:
కర్కట రేఖ లేదా 23° 30′ ఉత్తర అక్షాంశం భారతదేశాన్ని దాదాపుగా రెండు భాగాలుగా విభజిస్తుంది.

ప్రశ్న 6.
ఏ రేఖాంశాన్ని భారత ప్రామాణిక రేఖాంశంగా పరిగణిస్తారు?
జవాబు:
82° 30′ తూర్పు రేఖాంశాన్ని భారత ప్రామాణిక రేఖాంశంగా పరిగణిస్తారు.

ప్రశ్న 7.
అండమాన్ నికోబార్ దీవుల, లక్షదీవుల నైసర్గిక లక్షణాల మధ్య గల ఏదేని ఒక భేదాన్ని పేర్కొనండి.
జవాబు:

అండమాన్ మరియు నికోబార్ దీవులు	లక్షదీవులు
బంగాళాఖాతంలో ఉన్నాయి.	అరేబియా సముద్రంలో ఉన్నాయి.
వీటిలో కొన్ని అగ్ని పర్వతాల వలన ఏర్పడ్డాయి.	ప్రవాళభిత్తికల వలన ఏర్పడ్డాయి.

ప్రశ్న 8.
నార్కొండాం, బారెన్ దీవులు ఎలా ఏర్పడ్డాయి?
జవాబు:
నార్కొండాం, బారెన్ దీవులు ఏర్పడడానికి గల కారణం : నార్కొండం, బారెన్ దీవులు అగ్నిపర్వతాల వల్ల ఏర్పడ్డాయి.

ప్రశ్న 9.
ద్వీపకల్ప నదులు ఎందుకు జీవనదులు కావు?
జవాబు:
ద్వీపకల్ప నదులు జీవనదులు కాకపోవడానికి గల కారణం : సంవత్సరమంతా నీళ్ళు ఉండవు. అందువలన ద్వీపకల్ప నదులు జీవనదులు కావు.

ప్రశ్న 10.
భారతదేశ పశ్చిమ తీరము మూడు భాగాలుగా విభజించబడింది.
I. కొంకణ్ తీరము
II. కెనరా తీరము
III. _ ?
ప్రశ్న : మూడవ భాగం పేరు రాయండి.
జవాబు:
మలబారు తీరము

ప్రశ్న 11.
మొదటి జతలోని రెండు అంశాల మధ్య గల సంబంధం ఆధారంగా రెండవ జతను పూరించండి. (AP SCERT)
హిమాలయాలు : ఎవరెస్ట్ : : తూర్పు కనుమలు : _ ?_
జవాబు:
అరోయ కొండ

ప్రశ్న 12.
భారతదేశ ఉనికి (గ్లోబు) ఏది?
జవాబు:
భారతదేశం భౌగోళికంగా ఉత్తరార్ధగోళంలో ఉంది. 8° 4′ – 37° 6′ ఉత్తర అక్షాంశాలకు, 68° 7′ – 97°25′ తూర్పు . రేఖాంశాల మధ్య విస్తరించి ఉంది.

ప్రశ్న 13.
భారతదేశ ప్రామాణిక కాలమానంగా ఏ రేఖాంశాన్ని గైకొన్నారు? ఇది ఏ నగరం గుండా పోతుంది?
జవాబు:
82° 30′ తూర్పు రేఖాంశాన్ని ప్రామాణిక కాలమానంగా తీసుకొన్నారు. ఇది అలహాబాద్ గుండా పోతుంది.

ప్రశ్న 14.
గ్రీన్విచ్ కాలానికి, భారతదేశ ప్రామాణిక కాలానికి మధ్య ఉన్న తేడా ఎంత?
జవాబు:
గ్రీన్ విచ్ కాలానికి, భారతదేశ ప్రామాణిక కాలానికి మధ్య సమయంలో 5½ గంటలు తేడా ఉంది.

ప్రశ్న 15.
భారతదేశ ద్వీపకల్పం ఏ భూభాగంలోనిది?
జవాబు:
భారత ద్వీపకల్పం గోండ్వానా భూభాగంలోనిది.

ప్రశ్న 16.
భారతదేశ భూభాగాన్ని ఎన్ని భౌగోళిక స్వరూపాలుగా వర్గీకరించారు?
జవాబు:
భారతదేశ భూభాగాన్ని ఆరు భౌగోళిక స్వరూపాలుగా వర్గీకరించారు.

ప్రశ్న 17.
హిమాలయాల్లో సమాంతరంగా ఉండే శ్రేణులు ఎన్ని? అవి ఏవి?
జవాబు:
హిమాలయాల్లో సమాంతరంగా ఉండే శ్రేణులు మూడు. అవి :
హిమాద్రి, నిమ్న హిమాలయాలు, శివాలిక్ శ్రేణులు.

ప్రశ్న 18.
నిమ్న హిమాలయాల్లోని ముఖ్యశ్రేణులు ఏవి?
జవాబు:
నిమ్న హిమాలయాల్లో పింజాల్ శ్రేణి, మహాభారత్ శ్రేణి ముఖ్యమైన శ్రేణులు.

ప్రశ్న 19.
శివాలిక్ శ్రేణిని వివిధ ప్రాంతాలలో ఏ ఏ పేర్లతో పిలుస్తారు?
జవాబు:
శివాలిక్ శ్రేణిని జమ్ము ప్రాంతంలో “జమ్ము” కొండలని, అరుణాచల్ ప్రదేశ్ లో “మిష్మి” కొండలని, అసోంలో “కచార్” అని పిలుస్తారు.

ప్రశ్న 20.
‘డూన్’ అనగానేమి ? ఉదాహరణలిమ్ము.
జవాబు:
ఎ) విచ్ఛిన్న వరుసలలో ఉన్న సన్నని, సమతల భూతలం గల దైర్ఘ్య లోయలను “డూన్” అంటారు.
బి) నిమ్న హిమాలయాలకు, శివాలిక్ శ్రేణులకు మధ్య ఉండే లోయలను స్థానికంగా “డూన్” అంటారు.
సి) ఉదా : డెహ్రడూన్, కోట్లిడూన్, పాట్లీడూన్ మొ||నవి.

ప్రశ్న 21.
పూర్వాంచల్ అని వేనినంటారు?
జవాబు:
భారతదేశానికి (ఈశాన్య రాష్ట్రాలలో) తూర్పు సరిహద్దుగా ఉన్న హిమాలయాలను “పూర్వాంచల్” అంటారు.

ప్రశ్న 22.
భారతదేశ రుతుపవన శీతోష్ణస్థితికి మూలం ఏవి?
జవాబు:
హిమాలయాలు భారతదేశ రుతుపవన శీతోష్ణస్థితికి మూలం.

ప్రశ్న 23.
విశాల ఉత్తర మైదానం ఏ నదుల వల్ల ఏర్పడింది?
జవాబు:
విశాల ఉత్తర మైదానం గంగా, సింధూ, బ్రహ్మపుత్ర నదులు, వాటి ఉపనదుల వల్ల ఏర్పడింది.

ప్రశ్న 24.
గంగా – సింధూ మైదానాన్ని ఎన్ని భాగాలుగా విభజించవచ్చు? అవి ఏవి?
జవాబు:
గంగా – సింధూ మైదానాన్ని మూడు భాగాలుగా విభజించవచ్చు అవి :

1. పశ్చిమభాగం
2. మధ్యభాగం
3. తూర్పుభాగం.

ప్రశ్న 25.
‘అంతర్వేది’ (Doab) అనగానేమి?
జవాబు:
రెండు నదుల మధ్య ప్రాంతాన్ని “అంతర్వేది” (దో అబ్) అంటారు.

ప్రశ్న 26.
‘భాబర్’ అనగానేమి?
జవాబు:
హిమాలయ నదులు కిందకి ప్రవహించే క్రమంలో రాళ్లు, గులకరాళ్లు వంటి వాటిని శివాలిక్ పర్వతాల పాదభాగంలో 8-16 మీటర్ల సన్నటి మేఖలగా నిక్షేపణ చేస్తాయి. ఈ భూస్వరూపాన్ని “భాబర్” అంటారు.

ప్రశ్న 27.
‘టెరాయి’ అనగానేమి?
జవాబు:
టెరాయి అనగా చిత్తడి (నేలలు) ప్రాంతం.

ప్రశ్న 28.
ద్వీపకల్పం అనగానేమి? ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
మూడువైపులా నీరుండి ఒక వైపు భూభాగం కలిగి ఉన్న భూస్వరూపాన్ని “ద్వీపకల్పం” అంటారు.
ఉదా : భారత ద్వీపకల్ప పీఠభూమి ప్రాంతం.

ప్రశ్న 29.
ద్వీపకల్ప పీఠభూమిని ఎన్ని భాగాలుగా విభజించారు? అవి ఏవి?
జవాబు:
ద్వీపకల్ప పీఠభూమిని రెండు భాగాలుగా విభజించారు. అవి :

1. మాల్వా పీఠభూమి
2. దక్కన్ పీఠభూమి.

ప్రశ్న 30.
దక్కన్ పీఠభూమి ఏ దిక్కువైపునకు వాలి ఉంది? ఎందుచేత?
జవాబు:

1. దక్కన్ పీఠభూమి కొద్దిగా తూర్పు వైపునకు వాలి ఉంది.
2. తూర్పు కనుమల కంటే పశ్చిమ కనుమల ఎత్తు ఎక్కువ.

ప్రశ్న 31.
‘ఉదకమండలం’ ప్రత్యేకత ఏమిటి? ఇది ఎక్కడ ఉంది? దీనికి మరో పేరేమి?
జవాబు:

1. ఉదకమండలం ప్రఖ్యాతి గాంచిన వేసవి విడిది.
2. ఇది నీలగిరి పర్వతాలలో ఉంది.
3. దీనినే “ఊటీ” అంటారు.

ప్రశ్న 32.
పడమటి కనుమలలోని ప్రముఖ కొండలు ఏవి?
జవాబు:
పడమటి కనుమలలోని ప్రముఖ కొండలు అన్నామలై, పళని, కార్డమం కొండలు.

ప్రశ్న 33.
తూర్పు కనుమలలోని కొండల శ్రేణులు ఏవి?
జవాబు:
నల్లమల, వెలిగొండ, పాలకొండ, శేషాచలం వంటివి తూర్పు కనుమల్లో ఉన్నాయి.

ప్రశ్న 34.
భారతదేశ ఎడారి ప్రాంతం ఏది? ఇది ఎక్కడ ఉంది?
జవాబు:

1. భారతదేశ ఎడారి {థార్ ఎడారీ) ప్రాంతం ఆరావళి పర్వతాల వర్షచ్ఛాయా ప్రాంతంలో ఉంది.
2. ఇది ఎక్కువ భాగం రాజస్థాన్లో విస్తరించి ఉంది.

ప్రశ్న 35.
పడమటి తీరమైదానం ఎక్కడి నుండి ఎక్కడి వరకు విస్తరించి ఉంది?
జవాబు:
పడమటి తీర మైదానం రాణ్ ఆఫ్ కచ్ వద్ద మొదలయ్యి కన్యాకుమారి వరకు విస్తరించి ఉంది.

ప్రశ్న 36.
తూర్పు తీరమైదానం ఎక్కడి నుంచి ఎక్కడి వరకు విస్తరించి ఉంది?
జవాబు:
తూర్పు తీరమైదానం ఒడిశాలోని మహానది నుంచి మొదలయ్యి తమిళనాడులోని కావేరి డెల్టా వరకు విస్తరించి ఉంది.

ప్రశ్న 37.
తూర్పు తీరమైదానంలోని సరస్సులేవి?
జవాబు:
చిల్కా సరస్సు (ఒడిశా), కొల్లేరు, పులికాట్ (ఆంధ్రప్రదేశ్) సరస్సులు తూర్పు తీరమైదానంలో కలవు.

ప్రశ్న 38.
తూర్పు తీరప్రాంత మైదానాలను స్థానికంగా ఏ పేర్లతో పిలుస్తారు?
జవాబు:
ఉత్కల్ తీరం (ఒడిశా), సర్కార్ తీరం (ఆంధ్రప్రదేశ్), కోరమండల్ తీరం(తమిళనాడు) అని పిలుస్తారు.

ప్రశ్న 39.
భారతదేశంలో ఎన్ని ద్వీప సమూహాలు ఉన్నాయి? అవి ఏవి?
జవాబు:
భారతదేశంలో రెండు ద్వీప సమూహాలున్నాయి. అవి

1. అండమాన్ నికోబార్ దీవులు
2. లక్షద్వీప దీవులు.

ప్రశ్న 40.
లక్షద్వీప దీవులు ఎలా ఏర్పడినాయి?
జవాబు:
లక్షద్వీప దీవులు ప్రవాళ భిత్తికల (కోరల్) నుండి ఏర్పడినాయి.

ప్రశ్న 41.
‘కోరల్స్’ అనగానేమి? ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
కొన్నిరకాల సముద్రజీవుల స్రావాలతో ఏర్పడిన రంగురాయి. ఇవి తక్కువలోతు, బురదలేని వేచ్చని (సముద్ర) నీటిలో ఏర్పడతాయి.
ఉదా :
పగడము.

ప్రశ్న 42.
తూర్పు తీరప్రాంత మైదానం ఏ నదులతో ఏర్పడింది?
జవాబు:
తూర్పు తీరప్రాంత మైదానం మహానది, గోదావరి, కృష్ణా, కావేరి నదులతో ఏర్పడింది.

10th Class Social 1st Lesson 2 Marks Important Questions and Answers in Telugu Medium

ప్రశ్న 1.
క్రింద ఇవ్వబడిన పటాన్ని పరిశీలించి దిగువ ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు వ్రాయుము.
a) భారతదేశపు తూర్పు, పడమర కొసల మధ్య దూరం ఎంత?
b) భారతదేశంతో సరిహద్దును పంచుకుంటున్న ఏవేని రెండు దేశాల పేర్లు రాయండి.
జవాబు:
a) 2933 కి.మీ.

b) భారతదేశంతో సరిహద్దును పంచుకుంటున్న దేశాలు :
1) పాకిస్తాన్
2) చైనా
3) నేపాల్
4) భూటాన్
5) మయన్మార్
6) బంగ్లాదేశ్
7) శ్రీలంక
8) మాల్దీవులు

ప్రశ్న 2.
భారతదేశానికి హిమాలయాలు ఎందుకు ముఖ్యమైనవి?
జవాబు:
భారతదేశానికి హిమాలయాలు ముఖ్యమైనవి ఎందుకనగా :

1. మధ్య ఆసియా నుండి వచ్చే చల్లని గాలులను ఇవి అడ్డుకుంటాయి.
2. ఉత్తరప్రాంతం ఋతుపవన తరహా శీతోష్ణస్థితి కలిగి ఉండటానికి హిమాలయాలు దోషదపడుతున్నాయి.
3. ఇవి జీవ నదులకు పుట్టినిల్లు
4. హిమాలయాల కారణంగా గంగా, సింధు మైదానం ఏర్పడింది.

ప్రశ్న 3.
దిగువ నీయబడిన భారతదేశ పటాన్ని పరిశీలించి, క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.
a) భారతదేశానికి భూ సరిహద్దు కల్గిన ఏవేని రెండు దేశాల పేర్లు రాయండి.
b) భారతదేశము ఏయే అక్షాంశాల మధ్య కలదు?

జవాబు:
a) భారతదేశానికి భూ సరిహద్దు కల్గిన దేశాలు :
పాకిస్తాన్, చైనా, నేపాల్, బంగ్లాదేశ్, భూటాన్, మయన్మార్.

b) భారతదేశం 8°4′ – 37°6′ ఉత్తర అక్షాంశాల మధ్య కలదు.

ప్రశ్న 4.
తూర్పు కనుమలు, పశ్చిమ కనుమలకు మధ్య వ్యత్యాసాలను రాయండి.
జవాబు:
తూర్పు కనుమలు, పశ్చిమ కనుమలకు మధ్య వ్యత్యాసాలు

తూర్పు కనుమలు	పశ్చిమ కనుమలు
1. తూర్పు కనుమలు ఎత్తు తక్కువ	1. పశ్చిమ కనుమలు ఎత్తు ఎక్కువ
2. ఇవి విచ్ఛిన్న శ్రేణులు	2. ఇవి అవిచ్ఛిన్న శ్రేణులు
3. వీటిలో ఏ నదులు జన్మించవు	3. ఇవి నదులకు జన్మస్థానము
4. వీటిలో అరోమ కొండ ఎత్తైన శిఖరము	4. వీటిలో అనైముడి ఎత్తైన శిఖరము

ప్రశ్న 5.
భారతదేశ ప్రధాన భౌగోళిక విభజనలు ఏవి?
(లేదా)
భారతదేశ ముఖ్య భౌగోళిక స్వరూపాలు ఎన్ని? అవి ఏవి?
జవాబు:
భారతదేశ ముఖ్య భౌగోళిక స్వరూపాలు ఈ కింది విధంగా వర్గీకరించవచ్చు :

1. హిమాలయాలు
2. గంగా-సింధూనది మైదానం
3. ద్వీపకల్ప పీఠభూమి
4. తీరప్రాంత మైదానాలు
5. ఎడారి ప్రాంతం
6. దీవులు

ప్రశ్న 6.
భారతదేశ ఉత్తర (సమతల) మైదాన ప్రాంతాలు ఎలా ఏర్పడినాయి?
జవాబు:

1. ద్వీపకల్ప పీఠభూమిలో ఉత్తర అంచులు పగిలిపోవటం వల్ల ఒక పెద్ద లోయ ఏర్పడింది.
2. కాలక్రమంలో ఈ లోయ ఉత్తరాది నుంచి హిమాలయ నదులు, దక్షిణాది నుంచి ద్వీపకల్ప నదులు తెచ్చిన ఒండ్రుతో మేటవేసింది.
3. దీని ఫలితంగా భారతదేశంలో విస్తారమైన ఉత్తర సమతల మైదాన ప్రాంతాలు ఏర్పడ్డాయి.

ప్రశ్న 7.
నిమ్న హిమాలయాల గురించి నీకు తెలిసింది రాయుము.
జవాబు:

1. హిమాద్రికి దక్షిణాన ఉన్న పర్వతశ్రేణిని ‘నిమ్న హిమాలయాలు’ అంటారు.
2. ఈ శ్రేణి బాగా ఎగుడుదిగుడులతో ఉంటుంది.
3. ఇక్కడ బాగా ఒత్తిడికి గురైన రాళ్లు ఉంటాయి.
4. పర్వతాల ఎత్తు 3,700 – 4,500 మీటర్ల మధ్య ఉంటుంది.
5. ఈ శ్రేణిలో పిపంజాల్, మహాభారత పర్వతశ్రేణులు ముఖ్యమైనవి.
6. నిమ్న హిమాలయ శ్రేణిలో ప్రఖ్యాతిగాంచిన కాశ్మీర్, హిమాచల్ ప్రదేశ్ లోని కంగ్ర, కులు లోయలు ఉన్నాయి.
7. సిమ్లా, ముస్సోరి, నైనిటాల్, రాణిఖేత్ వంటి వేసవి విడిది ప్రాంతాలకు, సతతహరిత అరణ్యాలకు ఈ శ్రేణి ప్రఖ్యాతిగాంచింది.

ప్రశ్న 8.
దక్కన్ పీఠభూమి సరిహద్దులేవి?
జవాబు:

1. నర్మదానది దక్షిణాన ఉన్న త్రిభుజాకార ప్రాంతాన్ని “దక్కన్ పీఠభూమి” అంటారు.
2. సాత్పురా పర్వతాలు దక్కన్ పీఠభూమికి ఉత్తర సరిహద్దుగా ఉన్నాయి.
3. మహదేవ్ కైమూర్, మైకాల్ శ్రేణిలో కొంత భాగం తూర్పు అంచుగా ఉన్నాయి.
4. దక్కన్ పీఠభూమికి పశ్చిమ కనుమలు పశ్చిమ సరిహద్దుగా ఉన్నాయి.
5. తూర్పు కనుమలు తూర్పు సరిహద్దుగా, నీలగిరి పర్వతాలు దక్షిణ సరిహద్దుగా, ఉన్నాయి.

ప్రశ్న 9.
ప్రకృతి వైపరీత్యాల నుండి తప్పించుకోవడానికి నీవు అందించే సూచనలు ఏవి?
జవాబు:

1. ప్రకృతి వైపరీత్యాల నుండి తప్పించుకోవడానికి ఆయా సమయాలలో ప్రభుత్వాలు, స్వచ్ఛంద సంస్థలు, హెచ్చరికా కేంద్రాలు బాధ్యతాయుతంగా వ్యవహరించాలి.
2. ఆయా సమయాలలో ప్రజలు ఆ సంస్థలకు సహకరించి తక్కువ నష్టంతో బయటపడాలి. పునరావాసాలు పొందాలి.
3. ఇంకొక జాగ్రత్తగా ప్రకృతి వైపరీత్యాలకు దారితీసే విధమైన చర్యలను ప్రజలు ఉపసంహరించుకోవాలి.
4. పర్యావరణానికి నష్టం చేకూర్చని లేదా తక్కువ హాని కలుగచేసే విధంగా ప్రజలు అన్ని కార్యకలాపాలను రూపుదిద్దుకోవాలి.

ప్రశ్న 10.
“భారతదేశంలో రెండు ద్వీప సమూహాలు ఉన్నాయి – బంగాళాఖాతంలోని అండమాన్, నికోబార్ దీవులు, అరేబియా సముద్రంలోని లక్షద్వీప దీవులు. మయన్మార్ కొండలు అర్కన్ యోమా నుంచి మొదలుకొని సముద్రంలో మునిగిన పర్వతాలలో సముద్రం నుంచి పైకి వచ్చిన శిఖర ప్రాంతాలే అండమాన్, నికోబార్ దీవులు. ఈ దీవులలోని నార్కొండాం, బారెన్ దీవులు అగ్నిపర్వతాల వల్ల ఏర్పడ్డాయి. భారతదేశ దక్షిణాది అంచు నికోబార్ దీవిలోని ఇందిరాపాయింట్ దగ్గర ఉంది. 2004లో సంభవించిన సునామీలో ఇది ముంపునకు గురి అయ్యింది.
ప్రశ్న : అగ్ని పర్వతాలకు, సునామీలకు ఏమైనా సంబంధం ఉందా? కారణాలు తెలపండి.
జవాబు:

1. సముద్ర భూతలంపై సంభవించు భూకంపాల ఫలితంగా సునామి అని పిలువబడే అతి పెద్ద వరద తరంగాలు ఏర్పడతాయి.
2. ఈ తరంగాల తరంగదైర్ఘ్యం 200 కి.మీ. వరకు, ప్రయాణవేగం గంటకు 800 కి.మీ. వరకూ ఉంటుంది.
3. ఇవి ప్రయాణం చేసే మార్గంలో కొన్ని వందలు మరియు కొన్ని వేల కి.మీలలో గల ద్వీపాలు మరియు తీరాలలోని పల్లపు ప్రాంతాలు మునిగి తీవ్ర నష్టానికి గురౌతాయి.
4. కావున అగ్నిపర్వతాలకు, సునామీలకు ఏమాత్రం సంబంధం లేదు.
5. అయితే సునామీ వల్ల అగ్నిపర్వతాలున్న దీవి మునిగిపోవడం ఇక్కడ గమనించవచ్చు.

ప్రశ్న 11.
పటాన్ని చదివి, క్రింది ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయుము.

1) భారతదేశం మధ్యగుండా పోయే ప్రధాన అక్షాంశ రేఖ ఏది?
2) భారతదేశ ప్రామాణిక కాలాన్ని నిర్ణయించే రేఖాంశము ఏది?
3) భారతదేశానికి వాయవ్య భాగంలోని సరిహద్దు దేశం ఏది?
4) భారతదేశం ఉత్తర, దక్షిణాలుగా ఎంత పొడవు ఉంది?
5) అరేబియా సముద్రంలో భారతదేశపు దీవులేవి?
6) భారతదేశం ఏ ఏ అక్షాంశాల మధ్య ఉన్నది?
7) భారతదేశం ఏ ఏ రేఖాంశాల మధ్య ఉంది?
జవాబు:
1) భారతదేశం గుండా, పోయే ప్రధాన అక్షాంశ రేఖ : కర్కట రేఖ.
2) భారతదేశ ప్రామాణిక కాలాన్ని నిర్ణయించే రేఖాంశము : 82½ ° తూర్పు రేఖాంశం.
3) భారతదేశానికి వాయవ్య భాగంలోని సరిహద్దు దేశం : పాకిస్తాన్.
4) భారతదేశం ఉత్తర, దక్షిణాలుగా 3214 కి.మీ. పొడవు ఉంది.
5) అరేబియా సముద్రంలోని భారతదేశ దీవులు : లక్షదీవులు.
6) భారతదేశం 8°4′ ఉత్తర అక్షాంశం నుండి 37°6′ ఉత్తర అక్షాంశాల మధ్య ఉంది.
7) భారతదేశం 68°7′ తూర్పు రేఖాంశం నుంచి 97°25′ తూర్పు రేఖాంశం మధ్య ఉంది.

ప్రశ్న 12.
పటాన్ని పరిశీలించి, క్రింది ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయుము.

1) ద్వీపకల్ప పీఠభూమికి వాయవ్య సరిహద్దులలోని పర్వతాలు ఏవి?
2) నర్మదానదికి ఉత్తరంగా ఉన్న పీఠభూమి ఏది?
3) నర్మదానదికి దక్షిణంగా ఉన్న త్రిభుజాకార పీఠభూమి ఏది?
4) ద్వీపకల్ప పీఠభూమికి ఈశాన్య భాగంలో ఉన్న పీఠభూమి ఏది?
5) దక్కన్ పీఠభూమిలోని రెండు ముఖ్య నగరాలు ఏవి?
6) పశ్చిమంగా ప్రవహించే నదులేవి?
7) భారతదేశం మధ్య భాగంలోని పర్వతాలు ఏవి?
జవాబు:
1) ద్వీపకల్ప పీఠభూమికి వాయవ్య సరిహద్దులోని పర్వతాలు : ఆరావళి పర్వతాలు.
2) నర్మదానదికి ఉత్తరంగా ఉన్న పీఠభూమి : మాల్వా పీఠభూమి.
3) నర్మదానదికి దక్షిణాన ఉన్న త్రిభుజాకార పీఠభూమి : దక్కన్ పీఠభూమి.
4) ద్వీపకల్ప పీఠభూమికి ఈశాన్య భాగంలో ఉన్న పీఠభూమి : చోటానాగపూర్ పీఠభూమి.
5) దక్కన్ పీఠభూమిలోని రెండు ముఖ్య నగరాలు : బెంగళూరు మరియు హైదరాబాద్.
6) పశ్చిమంగా ప్రవహించే నదులు : నర్మద, తపతి.
7) భారతదేశం మధ్య భాగంలో ఉండే పర్వత శ్రేణులు : వింధ్య, సాత్పురా పర్వతాలు.

10th Class Social 1st Lesson 4 Marks Important Questions and Answers in Telugu Medium

ప్రశ్న 1.
తూర్పు కనుమల మరియు పశ్చిమ కనుమల మధ్య గల భేదములను వివరించండి.
జవాబు:
తూర్పు కనుమలకు, పశ్చిమ కనుమలకు మధ్య గల భేదములు :

తూర్పు కనుములు	పశ్చిమ కనుమలు
1) తూర్పు తీరానికి సమాంతరంగా ఉన్నాయి.	1) పడమటి తీరానికి సమాంతరంగా ఉన్నాయి.
2) విచ్ఛిన్న శ్రేణులు.	2) అవిచ్చిన్న శ్రేణులు.
3) ఎత్తు తక్కువ.	3) ఎత్తు ఎక్కువ.
4) సముద్రతీరానికి దూరము.	4) సముద్రతీరానికి దగ్గర.
5) చిన్న, మధ్యతరహా నదులకు జన్మస్థలము.	5) పెద్ద నదులకు జన్మస్థలము.
6) పడమటి కనుమల కన్నా పురాతనమైనవి.	6) తూర్పు కనుమల కన్నా నవీనమైనవి.
7) ఎత్తైన శిఖరం అరోయకొండ	7) ఎత్తైన శిఖరం అనైముడి.
8) అధిక వర్షపాత కారకం కాదు.	8) అధిక వర్షపాత కారకాలు.

ప్రశ్న 2.
మీకివ్వబడిన భారతదేశ పటంలో ఈ క్రింది వానిని గుర్తించుము.
i) కేరళ
ii) ఉదగమండలం
iii) సర్కార్ తీరం
iv) మానస సరోవరంలో పుట్టిన ఏదైనా ఒక నది
(లేదా)
a) 37°6′ ఉత్తర అక్షాంశం
b) నైనిటాల్
c) సాత్పురా పర్వతాలు
d) దక్షిణ భారతదేశంలో ఎత్తైన శిఖరం
జవాబు:

ప్రశ్న 3.
హిమాలయ పర్వతాల ఉపయోగాలను వివరించండి.
జవాబు:

1. హిమాలయాలు భారతదేశానికి ఉత్తరాన సహజ సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి.
2. తీవ్ర చలికాలంలో మధ్య ఆసియా నుండి వీచే చల్లటి గాలుల నుండి భారతదేశానికి రక్షణ కల్పిస్తున్నాయి.
3. వేసవిలో వర్షాలకు కారణమవుతున్నాయి.
4. భారతదేశంలో ఋతుపవన శీతోష్ణస్థితికి హిమాలయాలే కారణం.
5. హిమాలయాలే లేకపోతే భారతదేశం ఎడారిగా మారి ఉండేది.
6. అనేక జీవనదులకు హిమాలయాలు జన్మనిస్తున్నాయి.
7. ప్రపంచవ్యాప్తంగా పర్యాటకులను ఆకర్షిస్తున్నాయి.
8. హిమాలయ నదులు తెచ్చే ఒండ్రుమట్టి వల్ల ఉత్తర మైదాన ప్రాంతాలు చాలా సారవంతంగా మారాయి.

ప్రశ్న 4.
ఈ క్రింది పేరాగ్రాను చదివి, భారతదేశ శీతోష్ణస్థితి మరియు హిమాలయాల గురించి వ్యాఖ్యానించండి.
హిమాలయాల వల్ల శీతోష్ణస్థితి అనేక విధాలుగా ప్రభావితం అవుతుంది. ఇవి భారతదేశ ఉత్తర సరిహద్దులో రక్షణ కవచాలుగా ఉండి తీవ్ర చలికాలంలో మధ్య ఆసియా నుండి వచ్చే చల్లటి గాలులను అడ్డుకుంటాయి. వేసవిలో వర్షాలకు, పశ్చిమ కనుమలు దాటిన తరువాత ఉన్న ప్రాంతంలో ఋతుపవన శీతోష్ణస్థితికి హిమాలయాలే కారణం. అవే లేకపోతే ఉత్తర ప్రాంతం పొడిగా ఉండేది.
జవాబు:

• శీతోష్ణస్థితిని ప్రభావితం చేసే అంశాల్లో భౌగోళిక స్వరూపం ప్రధానమైనది.
• భారతదేశ శీతోష్ణస్థితిని హిమాలయాలు అనేక విధాలుగా ప్రభావితం చేస్తున్నాయి.
• భారతదేశ ఉత్తర సరిహద్దులో రక్షణ కవచాలుగా ఉండి తీవ్ర చలికాలంలో మధ్య ఆసియా నుండి వచ్చే చల్లటి గాలులను అడ్డుకుంటాయి. హిమాలయాలు లేనట్లయితే ఈ తీవ్ర చలిగాలులు దేశమంతటా వీస్తాయి.
• వేసవిలో వర్షాలకు, పశ్చిమ కనుమలు దాటిన తరువాత ప్రాంతంలో ఋతుపవన తరహా శీతోష్ణస్థితికి హిమాలయాలే ప్రధాన కారణం. భారతదేశ వ్యవసాయానికి, ఋతుపవనాలే ఆధారం. ఋతుపవన శీతోష్ణస్థితి లేనట్లయితే భారతదేశం ఉష్ణమండల ఎడారిగా మారి, వ్యవసాయం అనుకూలంగా లేక దుర్భర పరిస్థితులు ఎదుర్కొనవలసి వచ్చేది.
• హిమాలయాలలోని సతతహరిత అరణ్యాలు ఆవరణ సమతౌల్యతను కాపాడటమే కాకుండా, ఆర్థికంగా కూడా లాభాన్ని చేకూరుస్తున్నాయి.
• భారతదేశంలోని జీవనదులకు హిమాలయాలు ఆలవాలం. భారత ఆర్థిక వ్యవస్థకు వెన్నుముకైన వ్యవసాయం ఈ నదులపైనే (ఋతుపవనాలు) ఆధారపడి ఉంది.
• ఆవరణపరంగా, ఆర్థికపరంగా, పర్యాటకంగా, రక్షణపరంగా ఎంతో ప్రాధాన్యం ఉన్న “హిమాలయాలు” మన దేశానికి నిజంగా ప్రకృతి వరాలు. వీటిని రక్షించుకోవటంలోనే మనకుంటాయి జవజీవాలు.
• కాలుష్యం, విపరీతంగా ఉష్ణోగ్రతలు పెరగటం వలన వీటికి ప్రమాదం ఏర్పడే అవకాశం ఉంది.

ప్రశ్న 5.
గంగా-సింధూ నదీ మైదానం, ద్వీపకల్ప పీఠభూమికి ఏ విధంగా భిన్నమైనదో పేర్కొనుము.
జవాబు:

గంగా-సింధూ మైదానం	ద్వీపకల్ప పీఠభూమి
1. గంగా- సింధూ మైదానం నదులు తీసుకువచ్చిన ఒండ్రుమట్టితో ఏర్పడినాయి.	1. ద్వీపకల్ప పీఠభూమి అగ్నిపర్వత చర్యల వలన ఏర్పడినది.
2. ఈ మైదానం ఒండ్రుమట్టితో ఏర్పడినది.	2. ఈ పీఠభూమి పురాతన స్ఫటికాకార కఠినమైన అగ్ని శిలలు, రూపాంతర శిలలతో ఏర్పడినది.
3. ఇది సారవంతమైన మరియు మెత్తటి ప్రాంతం.	3. ఇది గులకరాళ్ళతో నిండి మెట్ట పల్లాలుగా ఉంటుంది.
4. ఎక్కువ నీటి పారుదల సౌకర్యాలను కలిగిస్తుంది.	4. ఇక్కడ కూడా నీటిపారుదల సౌకర్యం కలదు.
5. ఇక్కడ జీవనదులు ప్రవహిస్తాయి.	5. ఇక్కడ జీవనదులు లేవు.
6. ఇది వ్యవసాయానికి మంచి అనుకూలం.	6. ఇక్కడ ఖనిజాలు బాగా లభిస్తాయి.

ప్రశ్న 6.
ఏవేని నాలుగు భారతదేశ ప్రధాన భౌగోళిక స్వరూపాలను వివరించండి.
జవాబు:
1. హిమాలయాలు:
ఎ) హిమాలయ పర్వతాలు భారతదేశానికి ఉత్తర సరిహద్దున 2400 కి.మీ. పొడవున విస్తరించి ఉన్నాయి.
బి) హిమాద్రి, హిమాచల్, శివాలిక్ అనే మూడు సమాంతర శ్రేణులుగా విస్తరించి ఉన్నాయి.

2. గంగా-సింధూ మైదానం :
ఎ) గంగా, సింధూ, బ్రహ్మపుత్ర నదులు మరియు వాటి ఉపనదుల వల్ల విశాల ఉత్తర మైదానం ఏర్పడింది.
బి) సారవంతమైన ఒండ్రుమట్టి మైదానం, వ్యవసాయ యోగ్యంగా ఉంది.

3. ద్వీపకల్ప పీఠభూమి :
ఎ) భారతదేశ పీఠభూమికి, దానికి మూడువైపులా సముద్రాలు ఉన్నాయి. కాబట్టి ద్వీపకల్ప పీఠభూమి అని కూడా అంటారు.
బి) ద్వీపకల్ప పీఠభూమిని ప్రధానంగా రెండు భాగాలుగా విభజిస్తారు.

1. మాల్వా పీఠభూమి,
2. దక్కన్ పీఠభూమి.

4. తీరప్రాంత మైదానాలు :
ఎ) ద్వీపకల్ప పీఠభూమికి పశ్చిమాన ఉన్న పడమటి కనుమలు, అరేబియా సముద్రానికి మధ్య పడమటి తీర మైదానం, తూర్పున ఉన్న తూర్పు కనుమలు, బంగాళాఖాతానికి మధ్య తూర్పు తీర మైదానం విస్తరించి ఉన్నాయి.
బి) ఈ రెండు మైదానాలను స్థానికంగా వివిధ పేర్లతో పిలుస్తారు.
ఉదా : ఆంధ్రప్రదేశ్ తీరం – సర్కారు తీరం, కేరళ తీరం – మలబార్ తీరం మొదలగునవి.

5. థార్ ఎడారి:
ఎ) ఆరావళి పర్వతాల వర్షచ్ఛాయా ప్రాంతంలో థార్ ఎడారి ఉంది.
బి) ఈ ప్రాంతంలో ప్రవహించే ఒకే నది ‘లూని’.

6. దీవులు:
ఎ) అగ్ని పర్వత ఉద్భూత దీవులైన అండమాన్ నికోబార్ దీవులు బంగాళాఖాతంలో ఉన్నాయి.
బి) అరేబియా సముద్రంలో ఉన్న లక్ష దీవులు ప్రవాళ భిత్తికల (కోరల్ రీఫ్స్) నుండి ఏర్పడ్డాయి.

ప్రశ్న 7.
హిమాలయాలు ప్రస్తుతమున్న స్థానంలో ఉండకపోతే భారతదేశం యొక్క వ్యవసాయ రంగం ఏ విధంగా ఉండేది?
జవాబు:
హిమాలయాలు ప్రస్తుతమున్న స్థానంలో ఉండకపోతే

1. సరిపడినంత వర్షపాతము ఉండేది కాదు.
2. గంగా-సింధు మైదానంలో ఒండ్రు మృత్తికలు నిక్షేపించబడేవి కాదు.
3. భారతదేశంలో జీవనదులు ఉండేవి కాదు.
4. జల విద్యుచ్ఛక్తి కొరత ఉండేది.

ప్రశ్న 8.
తూర్పు తీర మైదానానికి, పశ్చిమతీర మైదానానికి గల పోలికలు, తేడాలను రాయండి.
జవాబు:
తూర్పుతీర మైదానానికి, పశ్చిమతీర మైదానానికి గల పోలికలు, తేడాలు :
పోలికలు :

• సారవంతమైన మైదానాలు
• వ్యవసాయానికి అనుకూలం
• మత్స్య సంపద
• జనసాంద్రత ఎక్కువ

తేడాలు :

తూర్పుతీర మైదానం	పశ్చిమతీర మైదానం
ఒడిశా నుండి తమిళనాడు వరకు	‘రాణ్ ఆఫ్ కచ్’ నుండి కన్యాకుమారి వరకు
వెడల్పు ఎక్కువ	వెడల్పు తక్కువ
సమతలంగా ఉంటుంది	ఎత్తు పల్లాలుగా ఉండి, కొండలతో వేరు చేయబడుతుంది.
ఎక్కువ నదులు ప్రవహించడం.	తక్కువ నదులు ప్రవహించడం

ప్రశ్న 9.
భారతదేశపు దీవుల గురించి వర్ణించండి.
(లేదా)
భారతదేశంలోని ద్వీప సమూహాలు, వాటి ఉద్భవం, విస్తరణను పేర్కొనండి.
జవాబు:

1. భారతదేశంలో రెండు ద్వీప సమూహాలు ఉన్నాయి.
2. బంగాళాఖాతంలోని అండమాన్, నికోబార్ దీవులు, అరేబియా సముద్రంలోని లక్షద్వీప దీవులు.
3. మయన్మార్ కొండలు అర్కన్ యోమా నుంచి మొదలుకొని సముద్రంలో మునిగిన పర్వతాలలో సముద్రం నుంచి పైకివచ్చిన శిఖర ప్రాంతాలే అండమాన్, నికోబార్ దీవులు.
4. ఈ దీవులలోని నార్కొండాం, బారెస్ దీవులు అగ్నిపర్వతాల వల్ల ఏర్పడ్డాయి.
5. భారతదేశ దక్షిణాది అంచు నికోబార్ దీవిలోని ఇందిరా పాయింట్ దగ్గర ఉంది. 2004లో సంభవించిన సునామీలో ఇది ముంపునకు గురి అయ్యింది.
6. లక్షద్వీప దీవులు ప్రవాళ భిత్తికల (కోరల్) నుండి ఏర్పడ్డాయి.
7. వీటి మొత్తం భౌగోళిక విస్తీర్ణం 32 చదరపు కిలోమీటర్లు.
8. ఇక్కడ ఉండే రకరకాల వృక్ష, జీవ జాతులకు ఈ ద్వీప సమూహం ప్రఖ్యాతిగాంచింది.

ప్రశ్న 10.
మీకివ్వబడిన భారతదేశ పటంలో ఈ క్రింది వానిని గుర్తించుము.
1) భారత ప్రామాణిక రేఖాంశం
2) ఏదేని ఒక తీరము
3) గంగా సింధు మైదానం
4) పశ్చిమ కనుమలు
5) కర్కటరేఖ
6) హిమాచల్ ప్రదేశ్ రాజధాని
7) మాల్వా పీఠభూమి
8) ఇందిరా పాయింట్
జవాబు:

ప్రశ్న 11.
ద్వీపకల్ప పీఠభూమి యొక్క నిర్మితీయ లక్షణాలను వివరించండి.
జవాబు:
ద్వీపకల్ప పీఠభూమి యొక్క నిర్మితీయ లక్షణాలు :

• ఇక్కడ ప్రధానంగా పురాతన స్పటికాకార, కఠినమైన అగ్నిశిలలు, రూపాంతర శిలలు ఉంటాయి.
• ఈ పీఠభూమిలో లోహ, అలోహ ఖనిజ వనరులు పెద్ద మొత్తంలో ఉన్నాయి.
• చుట్టూ గుండ్రటి కొండలతో తక్కువ లోతు ఉండే వెడల్పైన లోయలు ఉన్నాయి.
• ఈ పీఠభూమి తూర్పు వైపుకి కొద్దిగా వాలి ఉంది.
• దీనికి పడమర అంచుగా పడమటి కనుమలు, తూర్పు అంచుగా తూర్పు కనుమలు ఉన్నాయి.
• ఈ పీఠభూమి దక్షిణ అంచుగా కన్యాకుమారి ఉంది.
• ఈ పీఠభూమిని ప్రధానంగా మధ్య ఉన్నత భూములు (మాల్వా పీఠభూమి, చోటానాగపూర్), దక్కన్ పీఠభూమి అని రెండుగా విభజిస్తారు.
• గంగా మైదానంతో పోలిస్తే పీఠభూమి ప్రాంతం పొడిగా ఉంటుంది.
• ఇక్కడి నదులు జీవ నదులు కావు.
• గంగా మైదానానికి దక్షిణాన, నర్మదా నదికి ఉత్తరాన మధ్య ఉన్నత భూములు ఉన్నాయి.
• చోటానాగపూర్ పీఠభూమిలో ఖనిజ వనరులు సమృద్ధిగా ఉన్నాయి.
• నర్మదా నదికి దక్షిణాన ఉన్న క్రమరహిత త్రిభుజాకార ప్రాంతమే దక్కన్ పీఠభూమి.

ప్రశ్న 12.
గుజరాత్, అరుణాచల్ ప్రదేశ్, మధ్యప్రదేశ్, బీహార్ రాష్ట్రాలను అవి ఉన్న ప్రదేశం ఆధారంగా పడమర నుండి తూర్పుకు అమర్చి రాయండి.
జవాబు:
గుజరాత్, మధ్యప్రదేశ్, బీహార్, అరుణాచల్ ప్రదేశ్.

ప్రశ్న 13.
నీకు తెలిసిన ‘శివాలిక్’ గురించి వర్ణింపుము.
జవాబు:

1. హిమాలయాల్లో అన్నిటికంటే దక్షిణాన ఉన్న శ్రేణిని “శివాలిక్” అంటారు.
2. శివాలిక్ శ్రేణి 10-50 కిలోమీటర్ల వెడల్పులో ఉంటుంది. దీంట్లోని పర్వతాల ఎత్తు 900 – 1100 మీటర్ల మధ్య ఉంటుంది.
3. ఈ శ్రేణిని వేరు వేరు ప్రాంతాలలో వేరు వేరు పేర్లతో పిలుస్తారు : జమ్ము ప్రాంతంలో జమ్ము కొండలు అనీ, అరుణాచల్ ప్రదేశ్ లో మిష్మి కొండలు అనీ, అసోంలో కచార్ అనీ రకరకాల పేర్లతో పిలుస్తారు.
4. ఈ ప్రాంతంలో పెద్ద పెద్ద రాళ్లు, ఒండ్రుమట్టి ఉంటుంది.
5. నిమ్న హిమాలయ, శివాలిక్ శ్రేణుల మధ్య ఉండే లోయలను స్థానికంగా “డూన్” అంటారు.
6. వీటిలో కొన్ని ప్రసిద్ధిగాంచిన డూన్లు : డెహ్రాడూన్, కోబ్లీడూన్, పాట్లీడూన్ మొదలైనవి.

ప్రశ్న 14.
హిమాలయాల ప్రాముఖ్యతను వివరించుము.
(లేదా)
“హిమాలయాలు పర్వతాలే కాదు భారతదేశానికి వరాలు” వ్యాఖ్యానించుము.
జవాబు:

1. హిమాలయాల వల్ల శీతోష్ణస్థితి అనేక విధాలుగా ప్రభావితం అవుతుంది.
2. ఇవి భారతదేశ ఉత్తర సరిహద్దులో రక్షణ కవచాలుగా ఉండి తీవ్ర చలికాలంలో మధ్య ఆసియా నుండి వచ్చే చల్లటి గాలులను అడ్డుకుంటాయి.
3. వేసవిలో వర్షాలకు, పశ్చిమ కనుమలు దాటిన తరువాత ప్రాంతంలో రుతుపవన తరహా శీతోష్ణస్థితికి హిమాలయాలే కారణం.
4. అవే లేకపోతే ఉత్తర ప్రాంతం పొడిగా ఉండేది.
5. హిమానీనదాల నుంచి నీళ్లు అందటంతో హిమాలయ నదులు సంవత్సరం పొడవునా నీళ్లు కలిగి ఉంటాయి.
6. ఈ నదులు కొండల నుంచి కిందకి తెచ్చే ఒండ్రుమట్టి వల్ల మైదాన ప్రాంతాలు చాలా సారవంతంగా మారాయి.

ప్రశ్న 15.
గంగా – సింధూ మైదానం ఏర్పడిన విధము మరియు మైదాన భాగాలను గురించి వివరింపుము.
జవాబు:

1. మూడు హిమాలయ నదులైన గంగా, సింధు, బ్రహ్మపుత్రలు, వాటి ఉపనదుల వల్ల విశాల ఉత్తర మైదానం ఏర్పడింది.
2. మొదట్లో (2 కోట్ల సంవత్సరాల క్రితం) అది తక్కువ లోతు ఉన్న పళ్లెం మాదిరి ఉండేది.
3. హిమాలయాల నుంచి నదులు తెచ్చిన రకరకాల ఒండ్రుమట్టి వల్ల ఇది క్రమేపీ పూడుకుంటూ వచ్చింది.
4. భారతదేశంలోని గంగా-సింధూ నదీ మైదానాన్ని ప్రధానంగా మూడు భాగాలుగా విభజించవచ్చు.
   1) పశ్చిమ భాగం 2) మధ్య భాగం 3) తూర్పు భాగం.
5. ఎ) పశ్చిమ భాగం హిమాలయాల నుంచి ప్రవహించే సింధూనది, దాని ఉపనదులైన జీలం, చీనాబ్, రావి, బియాస్, సట్లెజ్లతో ఏర్పడింది.
   బి) సింధూ నది పరీవాహక ప్రాంతం అధికభాగం పాకిస్థాన్లో ఉంది. కొంతభాగం మాత్రమే భారతదేశంలో ఉన్న పంజాబ్, హర్యానా మైదానాలలో ఉంది.
   సి) ఈ ప్రాంతంలో సారవంతమైన అంతర్వేదులు (Doab) అత్యధికంగా ఉన్నాయి. రెండు నదుల మధ్య ప్రాంతాన్నే “అంతర్వేది” అంటారు.
6. ఎ) మధ్య భాగం గంగా మైదానంగా ప్రఖ్యాతి పొందింది. ఇది గగ్గర నది నుంచి తీసా నది వరకు విస్తరించి ఉంది.
   బి) ఈ భాగం ప్రధానంగా ఉత్తరప్రదేశ్, బీహార్ రాష్ట్రాలలోనూ, కొంత హర్యానా, జార్ఖండ్, పశ్చిమ బెంగాల్ రాష్ట్రాలలోనూ ఉంది.
   సి) ఇక్కడ గంగా, యమునా నదులు వాటి ఉపనదులైన సోన్, కోసి వంటివి ప్రవహిస్తాయి.
7. ఎ) తూర్పుభాగం ప్రధానంగా అసోంలోని బ్రహ్మపుత్రలోయలో ఉంది.
   బి) ఇది ప్రధానంగా బ్రహ్మపుత్ర నది వల్ల ఏర్పడింది.

ప్రశ్న 16.
థార్ ఎడారి భౌగోళిక స్వరూపమును, అక్కడి శీతోష్ణస్థితి గురించి వర్ణించుము.
జవాబు:

1. ఆరావళి పర్వతాల వర్షచ్ఛాయా ప్రాంతంలో థార్ ఎడారి ఉంది.
2. కాబట్టి ఇక్కడ వర్షపాతం తక్కువ. సంవత్సర వర్షపాతం 100 – 150 మి.మీ. మధ్య ఉంటుంది.
3. ఎడారిలో ఎత్తు పల్లాలతో ఉండే ఇసుక మైదానం ఉండి అక్కడక్కడా శిలామయమైన బోడిగుట్టలు ఉంటాయి.
4. రాజస్థాన్లోని అధికభాగంలో ఈ ఎడారి విస్తరించి ఉంది.
5. ఇక్కడ శుష్క వాతావరణం ఉంటుంది, చెట్లు తక్కువ.
6. వర్షాకాలంలో వాగులు ఏర్పడి, ఆ కాలం అయిపోవటంతోనే కనుమరుగవుతాయి.
7. ఈ ప్రాంతంలో ఉన్న ఒకే ఒక్క నది ‘లూని’. ఈ ఎడారులలో ప్రవహించే నది, కాలువలలోని నీరు సముద్రాన్ని చేరకుండా సరస్సులలోనికే (అంతస్థలీయ ప్రవాహం) ప్రవహిస్తాయి.

ప్రశ్న 17.
పడమటి తీరమైదానం విస్తరణ, వివిధ భాగాలను గురించి రాయుము.
జవాబు:

1. పడమటి తీరమైదానం రాణ్ ఆఫ్ కచ్ వద్ద మొదలయ్యి కన్యాకుమారి వరకు ఉంటుంది.
2. తూర్పు తీరమైదానం కంటే పడమటి తీరమైదానం వెడల్పు తక్కువ.
3. ఈ తీరప్రాంత మైదానం ఎత్తుపల్లాలుగా ఉండి కొండలతో వేరు చేయబడి ఉంటుంది.
4. దీనిని మూడు భాగాలుగా విభజించవచ్చు.
   ఎ) కొంకణ్ తీరప్రాంతం – ఇది ఉత్తర భాగం. మహారాష్ట్ర, గోవాలలో విస్తరించి ఉంది.
   బి) కెనరా తీరప్రాంతం – ఇది మధ్య భాగం. కర్ణాటకలోని తీరం దీనికిందకు వస్తుంది.
   సి) మలబార్ తీరప్రాంతం – ఇది దక్షిణ భాగం. ప్రధానంగా కేరళ రాష్ట్రంలో ఉంది.

ప్రశ్న 18.
భారతదేశ సరిహద్దు పటంలో ఈ క్రింద ఇవ్వబడిన వానిని గుర్తించుము.
1) 82° 30′ రేఖాంశం
2) కర్కటరేఖ
3) పొరుగుదేశాలు
4) దీవులు
5) హిందూమహాసముద్రం
6) బంగాళాఖాతం
7) అరేబియా సముద్రం
8) 8° 4′ దక్షిణ అక్షాంశం
9) 37°6′ ఉత్తర అక్షాంశం
10) 68°7′ తూర్పు రేఖాంశం
జవాబు:

ప్రాజెక్టు

మీ అట్లాసులోని భౌతిక, భౌగోళిక అంశాల ఉబ్బెత్తు, ఇతర పటాలను ఉపయోగించి నేల మీద మట్టితో భారతదేశ నమూనాని తయారుచెయ్యండి, వివిధ భౌగోళిక అంశాలను చూపించటానికి రకరకాల మట్టి లేదా ఇసుకను ఉపయోగించండి. శిఖరాల ఎత్తులలో తేడాలను చూపించండి. నదులను గుర్తించండి. మీ అట్లాసులో అడవుల పటం ఆధారంగా దానిని గడ్డి, ఆకులతో అలంకరించండి. తరువాత, కాలం గడిచేకొద్దీ ఇతర అంశాలను దాంట్లో జోడించవచ్చు.
జవాబు:

Andhra Pradesh SCERT AP State Board Syllabus 10th Class Social Studies Chapter Wise Important Questions and Answers in English Medium and Telugu Medium are part of AP Board 10th Class Textbook Solutions.

Students can also read AP Board 10th Class Social Studies Solutions for board exams.

AP State Syllabus 10th Class Social Studies Important Questions and Answers 2021-2022 English & Telugu Medium

10th Class Social Studies Important Questions and Answers 2021 in English Medium

10th Class Social Important Questions 2021 Part 1 Resources Development and Equity

• Chapter 1 India: Relief Features Important Questions
• Chapter 2 Ideas of Development Important Questions
• Chapter 3 Production and Employment Important Questions
• Chapter 4 Climate of India Important Questions
• Chapter 5 Indian Rivers and Water Resources Important Questions
• Chapter 6 The People Important Questions
• Chapter 7 People and Settlement Important Questions
• Chapter 8 People and Migration Important Questions
• Chapter 9 Rampur: A Village Economy Important Questions
• Chapter 10 Globalisation Important Questions
• Chapter 11 Food Security Important Questions
• Chapter 12 Sustainable Development with Equity Important Questions

10th Class Social Studies Important Questions Pdf Part 2 Contemporary World and India

• Chapter 13 The World Between Wars 1900-1950 Part 1 Important Questions
• Chapter 14 The World Between Wars 1900-1950 Part 2 Important Questions
• Chapter 15 National Liberation Movements in the Colonies Important Questions
• Chapter 16 National Movement in India–Partition & Independence Important Questions
• Chapter 17 The Making of Independent India’s Constitution Important Questions
• Chapter 18 Independent India (The First 30 years – 1947-77) Important Questions
• Chapter 19 Emerging Political Trends 1977 to 2000 Important Questions
• Chapter 20 Post – War World and India Important Questions
• Chapter 21 Social Movements in Our Times Important Questions
• Chapter 22 Citizens and the Governments Important Questions

AP 10th Class Social Chapter Wise Important Questions 2021 in Telugu Medium

AP 10th Class Social Chapter Wise Important Questions 2021 భాగం-1 : వనరుల అభివృద్ధి, సమానత

• Chapter 1 భారతదేశం: భౌగోళిక స్వరూపాలు Important Questions
• Chapter 2 అభివృద్ధి భావనలు Important Questions
• Chapter 3 ఉత్పత్తి, ఉపాధి Important Questions
• Chapter 4 భారతదేశ శీతోష్ణస్థితి Important Questions
• Chapter 5 భారతదేశ నదులు, నీటి వనరులు Important Questions
• Chapter 6 ప్రజలు Important Questions
• Chapter 7 ప్రజలు – నివాస ప్రాంతాలు Important Questions
• Chapter 8 ప్రజలు – వలసలు Important Questions
• Chapter 9 రాంపురం : గ్రామ ఆర్థిక వ్యవస్థ Important Questions
• Chapter 10 ప్రపంచీకరణ Important Questions
• Chapter 11 ఆహార భద్రత Important Questions
• Chapter 12 సమానత – సుస్థిర అభివృద్ధి Important Questions

10th Class Social Important Questions in Telugu Medium భాగం-2 : సమకాలీన ప్రపంచం, భారతదేశం

• Chapter 13 ప్రపంచ యుద్ధాల మధ్య ప్రపంచం 1900-1950 : భాగం-I Important Questions
• Chapter 14 ప్రపంచ యుద్ధాల మధ్య ప్రపంచం 1900-1950 : భాగం-II Important Questions
• Chapter 15 వలస పాలిత ప్రాంతాలలో జాతి విముక్తి ఉద్యమాలు Important Questions
• Chapter 16 భారతదేశ జాతీయోద్యమం-దేశ విభజన, స్వాతంత్య్రం: 1939-1947 Important Questions
• Chapter 17 స్వతంత్ర భారత రాజ్యాంగ నిర్మాణం Important Questions
• Chapter 18 స్వతంత్ర భారతదేశం (మొదటి ముప్ఫై సంవత్సరాలు-1947-1977) Important Questions
• Chapter 19 రాజకీయ ధోరణుల ఆవిర్భావం : 1977-2000 Important Questions
• Chapter 20 ప్రపంచ యుద్దాల తరువాత ప్రపంచం, భారతదేశం Important Questions
• Chapter 21 సమకాలీన సామాజిక ఉద్యమాలు Important Questions
• Chapter 22 పౌరులు, ప్రభుత్వాలు Important Questions

These AP 7th Class Hindi Important Questions 12th Lesson आत्मविश्वास will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 12th Lesson Important Questions and Answers आत्मविश्वास

7th Class Hindi 12th Lesson आत्मविश्वास Important Questions and Answers

I. अर्थग्राहयता – प्रतिक्रिया

1. निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए।

एक दिन रोहित बगीचे में बैठा था। एक चिड़िया आकर पेड पर बैठ गयी। यह एक रंग – बिरंगी चिड़िया थी। उसके मन में आया कि उस सुंदर चिड़िया का चित्र बनायें, रोहित ने तुरंत ही कॉपी – पेंसिल | | निकाली और चिड़िया का चित्र बना डाला।
प्रश्न:
1. रोहित कहाँ बैठा था?
उत्तर:
रोहित बगीचे में बैठा था।

2. चिड़िया कैसी थी?
उत्तर:
चिड़िया रंग – बिरंगी थी।

3. रोहित ने किसका चित्र बनाया?
उत्तर:
रोहित ने चिड़िया का चित्र बनाया।

4. “सुन्दर’ शब्द का विलोम शब्द लिखिए।
उत्तर:
असुंदर

5. यह गद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश “आत्मविश्वास” पाठ से दिया गया है।

2. रोहित पिछले साल छुट्टियाँ बिताने कश्मीर गया था। लौटते समय एक दुर्घटना में वह सुनने की शक्ति खो बैठा। वह खुद को लाचार महसूस करने लगा। वह उदास रहने लगा।

एक दिन रोहित के पिता ने उससे कहा – “तुम सुन नहीं पाते हो तो क्या हुआ, देख तो | सकते हो।” उन्होंने उसे कुछ किताबें दी और कहा – “जीवन में कुछ बनना है, तो खूब पढ़ो।”
प्रश्न:
1. रोहित छुट्टियाँ बिताने कहाँ गया था?
उत्तर:
रोहति छुट्टियाँ बिताने कश्मीर गया था।

2. लौटते समय रोहित को क्या हुआ?
उत्तर:
लौटते समय एक दुर्घटना में रोहित सुनने की शक्ति खो बैठा।

3. पिता ने रोहित से क्या कहा?
उत्तर:
पिता ने रोहित से कहा कि “तुम सुन नहीं पाते हो तो क्या हुआ, देख तो सकते हो।” और कहा कि “जीवन में कुछ बनना है, तो खूब पढ़ो।”

4. “छुट्टियाँ” शब्द का एक वचन रूप लिखिए।
उत्तर:
छुट्टी

5. यह गद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश “आत्मविश्वास” पाठ से दिया गया है।

1. “आत्मविश्वास” पाठ का सारांश अपने शब्दों में लिखिए।
उत्तर:
रोहित पिछले साल छुट्टियाँ बिताने कश्मीर गया था। लौटते समय दुर्भाग्य से एक दुर्घटना हुयी। इस दुर्घटना में उसने अपने सुनने की शक्ति को खो दिया। तब से वह लाचार हो उदास और गुमसुम रहने लगा।

बेटे की यह हालत देखकर उसके पिता ने उसे धीरज देते हुए कहा – जीवन में कुछ बनना है, तो खूब पढो। ऐसा कहकर उसे कुछ किताबें दीं।

रोज बीतने लगे। एक दिन रोहित बगीचे में बैठा था। तभी एक चिड़िया आकर पेड पर बैठ गयी। यह एक रंग – बिरंगी चिड़िया थी। तुरंत उसके मन में उस सुंदर चिड़िया का चित्र उतारने का ख्याल आया। उसने तुरंत ही कॉपी – पेंसिल निकाली और चिड़िया का सुंदर चित्र बना दिया । उसे अपना बनाया वह चित्र बहुत अच्छा लगा। एक दिन वह तश्तरी में रंग मिला रहा था तो पिता ने उसकी रुचि को देखकर रंग, ब्रश तथा सफ़ेद कागज़ के बंडिल ले आकर दिये। तब से रोहित पूरी मेहनत से चित्रकारी में जुट गया। अपनी प्रतिभा से वह विख्यात चित्रकार बन गया। उसने साबित किया कि सच है प्रेरणा, आत्मविश्वास से सफलता मिलती है।

2. निम्न लिखित अनुच्छेद ध्यान से पढ़िए।

1. रोहित ने उसी क्षण तय कर लिया कि वह मेहनत से काम करेगा। वह जानता था कि चित्र बहुत सुंदर है तो देखनेवाले उसे पसंद करते हैं। अब रोहित पूरी मेहनत से चित्रकारी में जुट गया।

अब इन प्रश्नों के उत्तर दीजिए।
1. रोहित ने क्या तय कर लिया?
उत्तर:
रोहित ने तय कर लिया कि वह मेहनत से काम करेगा।

2. वह क्या जानता था?
उत्तर:
वह जानता था कि चित्र बहुत सुंदर है तो देखनेवाले उसे पसंद करते हैं।

3. रोहित चित्रकारी में कैसे जुट गया?
उत्तर:
रोहित चित्रकारी में पूरी मेहनत से जुट गया।

4. यह अनुच्छेद किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह अनुच्छेद ‘आत्मविश्वास” पाठ से दिया गया है।

3. रोहित ने उसी क्षण तय कर लिया कि वह मेहनत से काम करेगा। वह जानता था कि चित्र बहुत सुंदर है तो देखनेवाले उसे पसंद करते हैं। अब रोहित पूरी मेहनत से चित्रकारी में जुट गया।

अब इन प्रश्नों के उत्तर दीजिए।
1. रोहित ने क्या तय कर लिया?
उत्तर:
रोहित ने तय कर लिया कि वह मेहनत से काम करेगा।

2. वह क्या जानता था?
उत्तर:
वह जानता था कि चित्र बहुत सुंदर है तो देखनेवाले उसे पसंद करते हैं।

3. रोहित चित्रकारी में कैसे जुट गया?
उत्तर:
रोहित चित्रकारी में पूरी मेहनत से जुट गया।

 

रोहित ने उसी क्षण तय कर लिया कि वह मेहनत से काम करेगा। वह जानता था कि चित्र बहुत सुंदर है तो देखनेवाले उसे पसंद करते हैं। अब रोहित पूरी मेहनत से चित्रकारी में जुट गया। वह अपने आर्ट स्कूल में कला का अभ्यास तो करता ही था। घर पर अपने कमरे में भी चित्रों और रंगों से खेलता रहता था। उसने सैकड़ों चित्र बना डाले। लोग उसके चित्रों को देखते तो उसकी बड़ी प्रशंसा करते। उसके चित्रों की प्रदर्शनी भी लगने लगी। इसमें देश भर से और विदेश से भी, लोग उसके चित्रों को देखने आते थे। वे अच्छी क़ीमत देकर इन चित्रों को खरीदने भी लगे।
प्रश्न:
1. रोहित के पिता क्या लाये?
उत्तर:
रोहित के पिता रंग, ब्रश तथा सफ़ेद कागज़ के बंडल लाये।

2. रोहित ने क्या तय कर लिया?
उत्तर:
रोहित ने तय कर लिया कि वह मेहनत से काम करेगा।

3. रोहित किसका अभ्यास करता था?
उत्तर:
रोहित कला का अभ्यास करता था।

4. किसके चित्रों की प्रदर्शनी लगने लगी?
उत्तर:
रोहित के चित्रों की प्रदर्शनी लगने लगी।

5. चित्रों को देखने लोग कहाँ से आते थे?
उत्तर:
देश भर से और विदेश से भी लोग आते थे।

अपठित – गद्यांश

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

I. कवि भारती लोगों में देशभक्ति भावना को जगाने के लिए कविताएँ लिखते थे। अंग्रेज़ी सरकार उनकी कविताओं से डरती थी। इसलिए कवि भारती को सरकार कैद करना चाहती थी। कैद से बचने के लिए भारती पांडिचेरी गये। वहाँ भी उनका जीवन दुखमय था। उन्होंने देश के लिए सब कष्टों का सहन किया।
प्रश्न:
1. अंग्रेज़ी सरकार कवि भारती को कैद करना क्यों चाहती थी?
A) अंग्रेज़ी सरकार उनकी कविताओं से डरती थी।
B) अंग्रेज़ी सरकार को कविताएँ पसंद नहीं।
C) अंग्रेज़ी सरकार केवल गीत चाहती थी।
D) भारती ठीक प्रकार से कविता नहीं सुनाता।
उत्तर:
A) अंग्रेज़ी सरकार उनकी कविताओं से डरती थी।

2. कवि भारती कविताएँ क्यों लिखते थे?
A) अंग्रेज़ों को मारने
B) जीवन यापन करने
C) लोगों में देश भक्ति भावना को जगाने
D) अपनी पांडित्य प्रतिभा को प्रदर्शन करने
उत्तर:
C) लोगों में देश भक्ति भावना को जगाने

3. कैद से बचने के लिए कवि.भारती कहाँ गये?
A) केरल
B) उडीसा
C) असाम
D) पांडिच्चेरी
उत्तर:
D) पांडिच्चेरी

4. पांडिच्चेरी में कवि भारती का जीवन कैसा था?
A) सुखमय
B) दुखमय
C) आरामप्रद
D) सुख – दुख दोनों
उत्तर:
B) दुखमय

5. अपने देश के लिए सब कष्टों को किसने सह लिया?
A) राजाजी
B) भारती
C) गाँधीजी
D) ये सब
उत्तर:
B) भारती

II. श्री नारायण गुरु का जन्म सन् 1885 में तिरुवनन्तपुरम जिले के ‘सम्पशन्दी’ नामक गाँव में हुआ। इनकी माता का नाम कुट्टियम्मा और पिता का नाम माडानासान था। बचपन में नारायण गुरु का नाम ‘नाणू’ था। नाणू ने कम उम्र में मलयालम भाषा के साथ – साथ वेद, शास्त्र काव्य एवं पुराणों का गहरा अध्ययन किया।
प्रश्न:
1. नारायण गुरु का जन्म कहाँ हुआ?
A) संपेग वागु में
B) सम्पशंदी में
C) सर्पवरम में
D) समरपेट में
उत्तर:
B) सम्पशंदी में

2. बचपन में नारायण गुरु का नाम क्या था?
A) बन्नी
B) बंटु
C) चिन्न
D) नाणू
उत्तर:
D) नाणू

3. नारायण गुरु का जन्म कब हुआ?
A) सन् 1860 में
B) सन् 1962 में
C) सन् 1881 में
D) सन् 1885 में
उत्तर:
D) सन् 1885 में

4. नारायण गुरु की माँ का नाम क्या था?
A) कोटम्मा
B) साम्राज्यम्मा
C) कुट्टियम्मा
D) मुनियम्मा
उत्तर:
C) कुट्टियम्मा

5. नाणु ने कम उम्र में ही इस भाषा का गहरा अध्ययन किया
A) तमिल
B) मलयालम
C) फ़ारसी
D) पंजाबी
उत्तर:
B) मलयालम

III. लक्ष्मीबाई का जन्म 16 नवंबर, 1835 में हुआ था। इनके पिता का नाम मोरोपंत ताम्बे और माता का नाम भागीरथी बाई था। लक्ष्मीबाई के बचपन का नाम मनुबाई था। मनु की माता का स्वर्गवास उनके बचपन में ही हो गया। पिता ने ही उनका पालन – पोषण किया। नाना साहेब बचपन में मनु के साथी थे।
प्रश्न:
1. लक्ष्मीबाई का जन्म किस साल में हुआ?
A) 1935
B) 1835
C) 1845
D) 1855
उत्तर:
B) 1835

2. लक्ष्मीबाई के पिता कौन थे?
A) मोरोपंत तांबे
B) नाना साहेब
C) गंगाधर
D) भागीरथी बाई
उत्तर:
A) मोरोपंत तांबे

3. लक्ष्मीबाई की माता का नाम क्या है?
A) जमुना बाई
B) लता बाई
C) भागीरथी बाई
D) मनुबाई
उत्तर:
C) भागीरथी बाई

4. मनुबाई किनके बचपन का नाम था?
A) भागीरथी बाई
B) जमुना बाई
C) राधा बाई
D) लक्ष्मीबाई
उत्तर:
D) लक्ष्मीबाई

5. लक्ष्मीबाई का पालन – पोषण किसने किया?
A) माता
B) पिता
C) भाई
D) चाचा
उत्तर:
B) पिता

IV. आज के दिन इसी समय मैंने अपने दोस्त कैलाश के साथ किशनसिंह होटल में तीन नबंर की चाय पी थी। किशनसिंह की बनाई चाय के नंबर हुआ करते थे – एक नंबर की चाय हलकी, दो नंबर की मध्यम तेज़ और तीन नंबर की स्पेशल हुआ करती थी।
प्रश्न:
1. किस होटल में चाय पी थी?
A) किशोर सिंह
B) किलाडी सिंह
C) किरण सिंह
D) किशन सिंह
उत्तर:
D) किशन सिंह

2. चाय किसने बनायी?
A) किशन सिंह
B) किशन सिंह
C) किशोर सिंह
D) ये सब
उत्तर:
A) किशन सिंह

3. किशन सिंह की बनाई चाय के कितने नबंर हुआ करते?
A) दो
B) तीन
C) चार
D) पाँच
उत्तर:
B) तीन

4. तीन नंबर की चाय कैसी हुआ करती?
A) मध्यम
B) हलकी
C) स्पेशल
D) तेज़
उत्तर:
B) हलकी

5. इस अनुच्छेद में एक दोस्त का नाम आया – वह कौन है?
A) किशनसिंह
B) किशोर
C) कैलाश
D) विनोद
उत्तर:
C) कैलाश

व्याकरण कार्य

सूचना के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. सही.कारक चिह्नों से खाली जगहें भरिए। (సరియైన విభక్తులతో ఖాళీలను పూరించండి.)
(का, में, पर, ने)
रोहित एक दिन बगीचे …1…. बैठा था। एक चिडिया आकर पेड …2… बैठ गयी। रोहित ….3…. तुरंत ही कॉपी पेंसिल निकाली और चिडिया ….4….. चित्र बना डाला।
उत्तर:
1) में
2) पर
3) ने
4) का

2. सही क्रिया शब्दों से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన క్రియా శబ్దములతో ఖాళీలు నింపండి.)

1) रोहित छुट्टियाँ बिताने कश्मीर ………….. था। (गया / जाया)
उत्तर:
गया

2) वह अपने सुनने की शक्ति ………… बैठा। (ले / खो)
उत्तर:
खो

3) उन्होंने उसे कुछ किताबें ………..। (ली / दी)
उत्तर:
दीं

4) जीवन में कुछ बनना है तो खूब ……..। (पढो / लडो)
उत्तर:
पढो

5) यह एक रंग-बिरंगी चिडिया ……… (है / थी)
उत्तर:
थी

6) रोहित एक दिन बगीचे में ………….. था। (उठा / बैठा)
उत्तर:
बैठा

3. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके पूरा वाक्य लिखिए।

1) रोहित पिछले साल चुटियाँ बिताने कश्मीर गया था।
उत्तर:
रोहित पिछले साल छुट्टियाँ बिताने कश्मीर गया था।

2) एक दुर्गटना में वह सुनने की शक्ति खो बैठा।
उत्तर:
एक दुर्घटना में वह सुनने की शक्ति खो बैठा।

3) वह खुद को लाचार महशूस करने लगा।
उत्तर:
वह खुद को लाचार महसूस करने लगा।

4) एक दिन वह भगीचे में बैठा था।
उत्तर:
एक दिन वह बगीचे में बैठा था।

5) वह एक सुनदर चिडिया थी।
उत्तर:
वह एक सुन्दर चिडिया थी।

6) वह तसतरी में रंग मिला रहा था।
उत्तर:
वह तश्तरी में रंग मिला रहा था।

4. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए। (పర్యాయవాచీ శబ్దములు)

1) रोहित उदास रहने लगा।
उत्तर:
विरक्त, दुःखी

2) तुम तो खूब पढो।
उत्तर:
अच्छी तरह, उत्तम

3) वह तश्तरी में रंग मिला रहा था।
उत्तर:
छोटा प्लेट

4) रोहित पूरी मेहनत से चित्रकारी में जुट गया।
उत्तर:
प्रयास / परिश्रम

5) लोग उसकी बडी प्रशंसा करते थे।
उत्तर:
तारीफ़

6) वे अच्छी कीमत भी देते थे।
उत्तर:
दर, मूल्य

7) आत्मविश्वास से सफलता मिलती है।
उत्तर:
कामयाबी

5. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए। (వ్యతిరేక పదములు )

1) रोहित पिछले साल कश्मीर गया।
उत्तर:
अगले

2) उसे कुछ किताबें पिता ने दी।
उत्तर:
बहुत

3) एक चिडिया आकर वहाँ बैठ गयी।
उत्तर:
जाकर

4) वह एक सुंदर चिडिया है।
उत्तर:
असुंदर / कुरुप

5) उसे वह बहुत अच्छा लगा।
उत्तर:
बुरा

6) पिता तो दरवाज़े के यहाँ खडे थे।
उत्तर:
बैठे

D) पक्षी
7) रोहित यह देख बहुत खुश हुआ।
उत्तर:
दुःखी

8) देखनेवाले उसे पसंद करते हैं।
उत्तर:
नापसंद

6. रेखांकित शब्दों के लिंग बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) रोहित के पिता ने उससे कहा।
उत्तर:
रोहित की माता ने उससे कहा।

2) अध्यापकजी हमें पाठ पढायेंगे।
उत्तर:
अध्यापिकाजी हमें पाठ पढायेंगी।

3) आर्ट स्कूल का वह विद्यार्थी रहा।
उत्तर:
आर्ट स्कूल की वह विद्यार्थिनी रही।

7th Class Hindi 12th Lesson आत्मविश्वास 1 Mark Bits

निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. “लौटना” शब्द का अर्थ क्या है?
A) आना
B) वापस आना
C) लेटजाना
D) दौडना
उत्तर:
B) वापस आना

2. प्रयास, परिश्रम ये किसके पर्यायवाची शब्द हैं?
A) प्रशंसा
B) उदास
C) मेहनत
D) कीमत
उत्तर:
C) मेहनत

3. चिड़िया, बगीचा, खग, पक्षी शब्दों में बेमेल शब्द क्या है?
A) चिड़िया
B) बगीचा
C) खग
D) पक्षी
उत्तर:
B) बगीचा

4. “खरीदना” शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) बेचना
B) लेना
C) खाना
D) खोना
उत्तर:
A) बेचना

5. रोहित उसी क्षण तय कर लिया । (रेखांकित शब्द का अर्थ ……..)
A) सोच
B) निर्णय
C) रोना
D) बांधना
उत्तर:
B) निर्णय

6. “प्रदर्शनी” शब्द का वचन बदलने से
A) प्रदर्शने
B) प्रदर्शिनियाँ
C) प्रदर्शिनिएँ
D) प्रदर्शनों
उत्तर:
B) प्रदर्शिनियाँ

7. शुद्ध वर्तनी वाले शब्द को पहचानो।
A) दुरगठना
B) दुर्गटना
C) दुर्घटना
D) दुघटना
उत्तर:
C) दुर्घटना

8. “पिता” शब्द का लिंग बदलने से ……….
A) माँ
B) औरत
C) स्त्री
D) माता
उत्तर:
D) माता

9. वह जानता था कि चित्र बहुत सुंदर है। (रेखांकित शब्द का वचन बदलो)
A) चित्र
B) चित्रे
C) चित्रों
D) चित्रियाँ
उत्तर:
A) चित्र

10. एक चिड़िया आकर पेड पर बैठ गयी। (रेखांकित शब्द का बहुवचन रूप क्या है?)
A) चिड़िये
B) चिड़िया
C) चिड़ियाँ
D) चिड़िएँ
उत्तर:
C) चिड़ियाँ

11. रोहित पिछले साल कश्मीर गया था। (रेखांकित शब्द क्या है?)
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
A) संज्ञा

12. “वह सुनने की शक्ति खो बैठा”। (वाक्य में सर्वनाम शब्द क्या है?)
A) सुनने
B) शक्ति
C) वह
D) बैठा
उत्तर:
C) वह

13. “एक दिन वह तश्तरी में रंग मिला रहा था।” (क्रिया शब्द पहचानो)
A) वह
B) तश्तरी
C) मिला रहा
D) एक दिन
उत्तर:
C) मिला रहा

14. “उस सुंदर चिड़िया का चित्र बनायें” (विशेषण शब्द पहचानो)
A) सुंदर
B) चिड़िया
C) चित्र
D) बनायें
उत्तर:
A) सुंदर

15. कश्मीर, विजयवाडा, हैदराबाद, विदेश – इन शब्दों में भिन्न शब्द पहचानो।
A) कश्मीर
B) विजयवाडा
C) हैदराबाद
D) विदेश
उत्तर:
D) विदेश

16. सही वाक्य पहचानो।
A) एक दिन बगीचे में वह बैठा था।
B) बगीचे में वह एक दिन बैठा था।
C) एक दिन वह बगीचे में बैठा था।
D) बगीचे में एक दिन वह बैठा था।
उत्तर:
C) एक दिन वह बगीचे में बैठा था।

17. “उदास लगने रहा वह।” इस वाक्य का सही रूप पहचानो।
A) उदास वह रहने लगा।
B) वह उदास रहने लगा।
C) रहने वह उदास लगा।
D) वह उदास लगा रहने।
उत्तर:
B) वह उदास रहने लगा।

18. वह खुद को लाचार ……….. करने लगा। (रिक्त स्थान को सही क्रिया से भरो)
A) उदास
B) मेहसूस
C) मेहनत
D) प्रेरणा
उत्तर:
B) मेहसूस

19. उसने पिता ……. दरवाजे पर खडा देखा। (सही शब्द से रिक्त स्थान भरो)
A) के
B) की
C) को
D) से
उत्तर:
C) को

20. संज्ञा या सर्वनाम द्वारा किये गये कार्य की विशेषण बतानेवाले शब्दों को क्या कहते हैं?
A) विशेषण
B) क्रिया विशेषण
C) क्रिया
D) विशेष
उत्तर:
B) क्रिया विशेषण

21. रोहित उदास रहने लगा। रेखांकित शब्द क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
A) संज्ञा

22. पिता ने कुछ किताबें दी। रेखांकित शब्द क्या है?
A) सर्वनाम
B) विशेषण
C) संज्ञा
D) क्रिया
उत्तर:
C) संज्ञा

23. यह एक रंग – बिरंगी चिड़िया थी। इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) यह
B) चिड़िया
C) रंग
D) एक
उत्तर:
B) चिड़िया

24. उन्होंने उसे कुछ किताबे दी। इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए?
A) कुछ
B) किताब
C) दी
D) कोई नहीं
उत्तर:
B) किताब

25. वह खुद को लाचार महसूह करने लगा। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) करने
B) लाचार
C) महसूस
D) वह
उत्तर:
D) वह

26. तुम सुन नहीं पाते हो तो क्या हुआ। देख तो सकते हो? वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) सुनना
B) देखना
C) तुम
D) पाना
उत्तर:
C) तुम

27. वे अच्छी कीमत देकर इन चित्रों को खरीदने लगे। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) वे
B) कीमत
C) चित्र
D) खरीदना
उत्तर:
A) वे

28. यह देखकर रोहित बहुत खुश हुआ। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द का पहचानिए।
A) रोहित
B) यह
C) बहुत
D) खुश
उत्तर:
B) यह

29. चित्र बहुत अच्छा लगा। इस वाक्य में विशेषण को पहचानिए।
A) वह
B) चित्र
C) बहुत
D) अच्छा
उत्तर:
C) बहुत

30. यह एक रंग – बिरंगी चिडिया थी। इस वाक्य में विशेषण को पहचानिए।
A) एक
B) चिड़िया
C) रंग – बिरंगी
D) यह
उत्तर:
C) रंग – बिरंगी

31. उस सुंदर चिड़िया का चित्र बनायें। इस वाक्य में विशेषण को पहचानिए।
A) चिडिया
B) चित्र
C) सुंदर
D) बनाना
उत्तर:
C) सुंदर

32. वह उदास रहने लगा। रेखांकित शब्द का पयार्य पहचानिए?
A) आनंद
B) दुःखी
C) सुखी
D) खुश
उत्तर:
B) दुःखी

33. लौटते समय एक दुर्घटना हुआ। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) वापस आना
B) वापस जाना
C) चलना
D) दौडना
उत्तर:
A) वापस आना

34. वह मेहनत से काम करेगा। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) परिश्रम
B) काम
C) चित्र
D) खूब
उत्तर:
A) परिश्रम

35. प्रेरणा और आत्मविश्वास से सफलता मिलती है। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) उत्साह
B) उदास
C) उत्तेजना
D) लाचार
उत्तर:
C) उत्तेजना

36. रोहित पिछले साल छुट्टियाँ बिताने कश्मीर गया था। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) पहले
B) अगले
C) दूसरे
D) कल
उत्तर:
B) अगले

37. आत्मविश्वास से सफलता मिलती है। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) प्रसन्न
B) प्रयास
C) असफलता
D) विश्वास
उत्तर:
C) असफलता

38. वह उदास रहने लगा, रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) नीरस
B) प्रसन्न
C) दुःखी
D) सुखी
उत्तर:
B) प्रसन्न

39. अच्छी कीमत देकर इनके चित्रों को खरीदने लगे। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) मेहनत
B) कीमत
C) बेचना
D) उदास
उत्तर:
C) बेचना

40. पिताजी रंग, ब्रश तथा सफेद कागज़ के बंडल ले आये? रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) बहन
B) भाई
C) माता
D) दादा
उत्तर:
C) माता

41. रोहित नामक लडका दुर्घटना में सुनने की शक्ति खो बैठा। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) लडके
B) लडकों
C) लडकी
D) बच्चा
उत्तर:
C) लडकी

42. वह अपने आर्ट स्कूल में कला अभ्यास तो करता ही था। रेखांकित शब्द का वचन बदल कर लिखिए।
A) कले
B) कलों
C) कलाएँ
D) कलें
उत्तर:
C) कलाएँ

43. उसके चित्रों की प्रदर्शनी भी लगने लगी। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) प्रदर्सनीएँ
B) प्रदर्शनियाँ
C) प्रदर्शनियों
D) प्रदर्शनिये
उत्तर:
B) प्रदर्शनियाँ

44. एक चिड़िया आकर पेड पर बैठ गयी। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) चिडियाएँ
B) चिडिये
C) चिडियों
D) चिड़ियाँ
उत्तर:
D) चिड़ियाँ

45. प्रेरण और आत्मविश्वास से सफलता मिलती है। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) सफलताएँ
B) सफलतायें
C) सफलतायों
D) सफलते
उत्तर:
A) सफलताएँ

46. वह खुद …….. लाचार सहसूस करने लगा। रिक्त स्थान को उचित कारक चिहन से भरिए।
A) का
B) को
C) के
D) की
उत्तर:
B) को

47. चिड़िया …… चित्र बना डला| रिक्त स्थान की पूर्ति उचित कारक चिह्न से कीजिए।
A) के
B) की
C) को
D) का
उत्तर:
D) का

48. रोहित …… रुचि को देखकर उसके पिताजी कागज के बंडल ले आये। रिक्त स्थान की पूर्ति उचित कारक चिह्न से कीजिए।
A) की
B) को
C) के
D) का
उत्तर:
A) की

49. रोहित छुट्टियाँ बिताने कश्मीर गया था। इस वाक्य का.काल पहचानिए।
A) भविष्यत काल
B) भूतकाल
C) वर्तमान काल
D) तात्कालिक वर्तमान काल
उत्तर:
B) भूतकाल

50. रोहित चित्रों और रंगों से खेलता था। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूतकाल
B) वर्तमान काल
C) भविष्यत काल
D) पूर्ण भूतकाल
उत्तर:
A) भूतकाल

51. रोहित एक दिन बगीचे में बैठा था। (रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।)
A) कानन
B) अरण्य
C) बाग
D) जंगल
उत्तर:
C) बाग

These AP 7th Class Hindi Important Questions 11th Lesson साहसी सुनीता will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 11th Lesson Important Questions and Answers साहसी सुनीता

7th Class Hindi 11th Lesson साहसी सुनीता Important Questions and Answers

I. अर्थग्राहयता – प्रतिक्रिया

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए।

सुनीता घास लेकर घर जा रही थी। उसके साथ माँ भी थी। रास्ते में रेल की पटरी थी। वहाँ से. | रेलगाडी के निकलने का समय हो गया था। सुनीता और उसकी माँ पटरी के पास रुक गयीं। तभी | सुनीता की नजर रेल की पटरी पर पडी, उसे वह पटरी टूटी हुई लगी।
प्रश्न:
1. सुनीता के साथ कौन थी?
उत्तर:
सुनीता के साथ उसकी माँ थी।

2. रास्ते में क्या थी?
उत्तर:
रास्ते में रेल की पटरी थी।

3. सुनीता और उसकी माँ कहाँ रुक गयीं?
उत्तर:
सुनीता और उसकी माँ पटरी के पास रुक गयी।

4. ‘नजर’ शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
नज़र = दृष्टि

5. यह गद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
साहसी सुनीता

निम्नलिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर विकल्पों से चुनकर लिखिए।

वर्ष में बारह महीने, 6 ऋतुएँ होती हैं। वसंत ऋतु का समय चैत्र – बैसाख के महीने हैं। वसंत को ऋतु राज कहते हैं। इस ऋतु में मौसम सुहावना और मनमोहक होता है। कोयल की कुहू – कुहू सुनाई | देती है। होली का त्यौहार जो हँसते खेलते और खुशियाँ मनाने आता है।
प्रश्न:
1. वर्ष में कितनी ऋतुएँ होती हैं?
A) पाँच
B) छ
C) आठ
D) बारह
उत्तर:
B) छ

2. ऋतुराज किसे कहते हैं?
A) शिशिर
B) हेमंत
C) वसंत
D) ग्रीष्म
उत्तर:
C) वसंत

3. वसंत ऋतु में मौसम कैसा होता है?
A) गर्मी
B) सर्दी
C) सुहावना
D) लुभावना
उत्तर:
C) सुहावना

4. वसंत ऋतु में किसकी बोली सुनाई पडती है?
A) कौआ
B) चिड़िया
C) तोता
D) कोयल
उत्तर:
D) कोयल

5. खुशी का बहुवचन रूप क्या है?
A) खुशियाँ
B) खुशियों
C) खुशिये
D) खुशिवों
उत्तर:
A) खुशियाँ

II. अभिव्यक्ति – सृजनात्मकता

निम्न लिखित प्रश्न का उत्तर दो या तीन वाक्यों में लिखिए।

1. रेलगाडी को रोकने के लिए सुनीता ने क्या किया? (S.A. II – 2018-19)
उत्तर:
रेलगाडी को रोकने के लिए सुनीता ने लाल रंग की ओढ़नी लहराने लगी।

निम्न लिखित प्रश्नों का उत्तर 6 या 8 पंक्तियों में लिखिए।

1. साहसी सुनीता के बारे में लिखो। (S.A. III – 2016-17)
(या)
सुनीता साहसी लडकी है। उसने हजारों लोगों को कैसे बचाई? (S.A. II – 2017-18)
उत्तर:
सुनीता घास लेकर घर जा रही थी। उसके साथ उसकी माँ भी थी । रास्ते में रेल की पटरी थी। वहाँ से रेलगाडी के निकलने का समय हो गया था। तभी सुनीता और उसकी माँ ने देखा कि वहाँ रेल की पटरी टूटी हुयी थी।

रेलवे स्टेशन वहाँ से दूर में था। इतने में सुनीता ने रेल गाडी को आते देखा। होनेवाली घटना से वह काँप उठी । इसलिए सुनीता ने अपनी लाल रंग की ओढनी लहराने लगी। उसकी माँ भी दोनों हाथ उठाकर रुकने का संकेत करने लगी। गाडी चालक ने यह देखकर सोचा कि ज़रूर कुछ गडबड है। उसने गाडी रोक दी।

गाडी चालक, गार्ड और कुछ लोग सुनीता और उसकी माँ के यहाँ पहुँचे। सुनीता ने उनको टूटी हुयी पटरी को दिखाई। गाडी चालक ने सुनीता तुम्हारी सूझ – बूझ से हज़ारों जानें बच गयीं सभी यात्री लोगों ने दोनों के साहस की प्रशंसा की । इस साहसी कार्य के लिए सुनीता को 26 जनवरी को भारत सरकार की ओर से पुरस्कार दिया गया।

2. किसी विहार यात्रा में जाने पाँच दिन की छुट्टी माँगते हुए प्रधानाध्यापक के नाम एक छुट्टी पत्र लिखिए। (S.A. III – 2016-17)
उत्तर:

तुल्लूरु, दि. x x x x, प्रेषक : X X X, सातवीं/सी, शारदा हाईस्कूल, तुल्लूरु। सेवा में, श्री प्रधानाध्यापक जी, शारदा हाईस्कूल, तुल्लूरु। पूज्य महोदय। सादर प्रणाम। सेवा में निवेदन है कि मैं अपने परिवारवालों से मिलकर हैदराबाद विहार यात्रा पर जाना चाहता हूँ। मैं पाँच दिन तक स्कूल नहीं आ सकता। कृपया मुझे x x x x से x x x x तक छुट्टी दीजिए। धन्यवाद। आपका आज्ञाकारी छात्र, x x x x, सातवीं/सी,

1. निम्न वाक्य ध्यान से पढिए । रेखांकित शब्द उचित चित्र के नीचे लिखिए।

1) सुनीता घास लेकर घर जा रही थी।
2) सुनीता की माँ ने टूटी पटरी को देखा।
3) वह हाथ उठाकर रुकने का संकेत करने लगी।
4) रेलगाडी थोडी दूर पर रुक गयी ।

2. नीचे दिये गये वाक्यों में शब्द उचित क्रम में रखिए।

1) है पटरी यह तो टूटी।
उत्तर:
यह पटरी तो टूटी है।

2) था वहाँ स्टेशन रेलवे भी से दूर।
उत्तर:
रेलवे स्टेशन भी वहाँ से दूर था।

3) देखा ने सुनीता को रेलगाडी आते।
उत्तर:
सुनीता ने रेलगाडी को आते देखा।

4) गयी रुक पर दूर थोडी गाडी।
उत्तर:
गाडी थोडी दूर पर रुक गयी।

3. निम्न लिखित अनुच्छेद ध्यान से पढिए।

सुनीता और उसकी माँ पटरी के पास रुक गयीं। तभी सुनीता की नज़र रेल की पटरी पर पडी। उसे वह पटरी टूटी हुई लगी । सुनीता की माँ पटरी देखकर बोली, ये पटरी तो टूटी है।

निम्न लिखित प्रश्नों के उत्तर ध्यान से लिखिए।
1) सुनीता और उसकी माँ कहाँ रुक गयीं?
उत्तर:
सुनीता और उसकी माँ पटरी के पास रुक गयीं।

2) सुनीता की नज़र किस पर पडी?
उत्तर:
सुनीता की नज़र रेल की पटरी पर पडी।

3) उसे वह पटरी कैसे लगी?
उत्तर:
उसे वह पटरी टूटी हुई लगी।

4) सुनीता की माँ पटरी देखकर क्या बोली?
उत्तर:
सुनीता की माँ पटरी देखकर बोली – यह पटरी तो टूटी है।

पढ़ो

पठित -गद्यांश

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में दीजिए।

I. सुनीता घास लेकर घर जा रही थी। उसके साथ माँ भी थी। रास्ते में रेल की पटरी थी। वहाँ से रेलगाड़ी के निकलने का समय हो गया था। सुनीता और उसकी माँ पटरी के पास रुक गयीं।
प्रश्न:
1. सुनीता क्या कर रही थी?
उत्तर:
सुनीता घास लेकर घर जा रही थी।

2. सुनीता के साथ कौन थी?
उत्तर:
सुनीता के साथ उसकी माँ थी।

3. रेल की पटरी कहाँ थी?
उत्तर:
रास्ते में रेल की पटरी थी।

4. किसके निकलने का समय हो गया था?
उत्तर:
रेलगाडी के निकलने का समय हो गया था।

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश ‘साहसी सुनीता” पाठ से लिया गया है।

II. सुनीता की नज़र रेल की पटरी पर पड़ी, उसे वह पटरी टूटी हुई लगी। सुनीता की माँ पटरी . देखकर बोली – ‘यह पटरी तो टूटी है!” दोनों इधर – उधर देखने लगीं। रेलवे स्टेशन भी वहाँ से दूर था।
प्रश्न:
1. सुनीता की नज़र किस पर पडी?
उत्तर:
सुनीता की नज़र रेल की पटरी पर पडी।

2. पटरी कैसी थी?
उत्तर:
पटरी टूटी हुई थी।

3. पटरी देखकर सुनीता की माँ क्या बोली?
उत्तर:
पटरी देखकर सुनीता की माँ बोली – यह पटरी तो टूटी है।

4. सुनीता और उसकी माँ क्या करने लगीं?
उत्तर:
सुनीता और उसकी माँ दोनों इधर – उधर देखने लगीं।

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश “साहसी सुनीता” पाठ से लिया गया है।

III. तभी सुनीता ने रेलगाड़ी आते देखा। वह होने वाली दुर्घटना को सोचकर काँप उठी। तभी उसे एक उपाय सूझा। उसने सुन रखा था कि सड़क पर लाल रंग की बत्ती को देखकर वाहन रुक जाते हैं। वह पटरी के पास जाकर अपनी लाल रंग की ओढ़नी लहराने लगी।
प्रश्न:
1. सुनीता ने क्या देखा?
उत्तर:
सुनीता ने रेलगाडी को आते देखा।

2. सुनीता क्यों काँप उठी?
उत्तर:
सुनीता होनेवाली दुर्घटना सोचकर काँप उठी।

3. किसे उपाय सूझा?
उत्तर:
सुनीता को एक उपाय सूझा।

4. किस रंग की बत्ती देखकर वाहन रुक जाते हैं?
उत्तर:
लाल रंग की बत्ती देखकर वाहन रुक जाते हैं।

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश “साहसी सुनीता” पाठ से लिया गया है।

IV. गाड़ी चालक, गार्ड तथा कुछ लोग सुनीता और उसकी माँ के पास आये। सुनीता ने उन्हें टूटी हुई पटरी दिखायी। पटरी देखकर चालक ने कहा कि सुनीता की सूझ – बूझ से हजारों जानें बच गयीं । सभी यात्रियों ने दोनों के साहस की प्रशंसा की। सुनीता को इस साहसी कार्य के लिए 26 जनवरी को भारत सरकार की ओर से पुरस्कार दिया गया।
प्रश्न:
1. गाडी चालक, गार्ड आदि लोग किसके पास आये?
उत्तर:
गाडी चालक, गार्ड आदि सुनीता और उसकी माँ के पास आये।

2. सुनीता ने उन्हें क्या दिखायी?
उत्तर:
सुनीता ने उन्हें टूटी हुई पटरी दिखाई।

3. हज़ारों जानें कैसे बच गयीं?
उत्तर:
सुनीता की सूझ – बूझ से हज़ारों जानें बच गयीं।

4. सुनीता को कब पुरस्कार दिया गया?
उत्तर:
सुनीता को 26 जनवरी को भारत सरकार की ओर से पुरस्कार दिया गया।

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश “साहसी सुनीता” पाठ से लिया गया है।

अपठित – गद्यांश

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

I. मनुष्य विभिन्न प्रकार के आहार खाता है। कहा जाता है कि स्वस्थ शरीर में स्वस्थ मस्तिष्क रहता है। तन्दुरुस्ती से बढ़कर दूसरी संपत्ति नहीं है। शरीर को तन्दुरुस्त और चुस्त रखने के लिए विटामिनों से भरा भोजन खाने की ज़रूरत है। ‘ए’, ‘बी’, ‘सी’, ‘डी’ आदि कई विटामिन हैं। विटामिन हमें खाने की चीज़ों से मिलते हैं। अलग – अलग विटामिनों की कमी से अलग – अलग बीमारियाँ पैदा होती हैं। उन – उन चीज़ों को खाने से उनकी कमी दूर हो जाती है।
प्रश्न:
1. स्वस्थता के बारे में क्या कहा जाता है?
A) स्वस्थ मस्तिष्क में स्वस्थ शरीर रहता है।
B) स्वस्थ शरीर में स्वस्थ आँखें रहती हैं।
C) स्वस्थ शरीर में स्वस्थ मस्तिष्क रहता है।
D) स्वस्थ मस्तिष्क में स्वस्थ विचार नहीं रहते।
उत्तर:
C) स्वस्थ शरीर में स्वस्थ मस्तिष्क रहता है।

2. विटामिन हमें कहाँ मिलते हैं?
A) अस्पताल में
B) बाज़ार में
C) दवाइयों की दुकान में
D) खाने की चीज़ों में
उत्तर:
D) खाने की चीज़ों में

3. विटामिन की कमी से क्या पैदा होती है?
A) स्वास्थ्य
B) बीमारियाँ
C) सफ़ाई
D) ये सब
उत्तर:
B) बीमारियाँ

4. किससे बढ़कर दूसरी संपत्ति ही नहीं?
A) बीमारी
B) तंदुरुस्ती
C) हवा
D) महल
उत्तर:
B) तंदुरुस्ती

5. तंदुरुस्त और चुस्त रखने के लिए कैसे भोजन खाने की ज़रूरत है?
A) विटामिनों से भरा
B) तेल से भरा
C) मैदे से भरा
D) आटे से भरा
उत्तर:
A) विटामिनों से भरा

II. सबरमती आश्रम की बात है। रात का समय था। सब गहरी नींद सो रहे थे। गाँधीजी भी सो रहे थे। लेकिन एक आश्रमवासी की नींद खुल गयी। वह जागा हुआ था।
प्रश्न:
1. किसकी नींद खुल गई?
A) गाँधीजी की
B) एक आश्रमवासी की
C) एक चोर की
D) एक डाकू की
उत्तर:
B) एक आश्रमवासी की

2. उपर्युक्त गद्यांश में किस आश्रम की बात कही गयी?
A) सबरमती
B) टालस्टाय
C) वृद्ध
D) इन सबकी
उत्तर:
A) सबरमती

3. किस समय के बारे में बताया गया?
A) दिन का
B) रात का
C) दुपहर का
D) शाम का
उत्तर:
B) रात का

4. उस समय गाँधीजी क्या कर रहे थे?
A) पढ़ रहे थे।
B) कहानी सुन रहे थे।
C) नहा रहे थे।
D) सो रहे थे।
उत्तर:
D) सो रहे थे।

5. कौन जागा हुआ था?
A) गाँधीजी
B) एक आश्रमवासी
C) चोर
D) ये सब
उत्तर:
B) एक आश्रमवासी

III. कला के दो भेद किये जाते हैं – एक ललितकला, दूसरी उपयोगी कला। वास्तुकला, ललितकला और उपयोगी कला, दोनों का मिश्रण है। जहाँ तक वास्तुकला मनुष्य की निवास – संबंधी आवश्यकताओं की पूर्ति करती है, वहाँ तक वह उपयोगी कला है, और जहाँ वास्तुकला में सौन्दर्य – बोध और आकर्षण का नियोजन होता है, वहाँ वह ललितकला की श्रेणी में पहुंच जाती है।
प्रश्न:
1. ललितकला और उपयोगी कला ये दोनों किसके भेद हैं?
A) कला
B) समाज
C) जीवन
D) रचना
उत्तर:
A) कला

2. ललित कला और उपयोगी कला इन दोनों का मिश्रण क्या है?
A) शिल्प कला
B) वास्तुकला
C) चित्र कला
D) नृत्य कला
उत्तर:
B) वास्तुकला

3. इस अनुच्छेद में इसके बारे में बताया गया है
A) सिनेमा
B) नाटक
C) एकांकी
D) कला
उत्तर:
D) कला

4. कला के दो भेदों में एक उपयोगी कला है तो दूसरी क्या है?
A) ललित
B) चित्र
C) नृत्य
D) संगीत
उत्तर:
A) ललित

5. यह कला मनुष्य की निवास संबंधी आवश्यकताओं की पूर्ति करती है
A) नाट्यकला
B) चित्रकला
C) वास्तुकला
D) नृत्य कला
उत्तर:
C) वास्तुकला

IV. मेहनत करना मनुष्य की बुनियादी प्रवृत्ति है। इसीके ज़रिये वह अपनी तमाम भौतिक ज़रूरतों की पूर्ति करता है। उसमें छिपी हुई शक्तियों को बरतने तथा विकसित करने का यही एक रास्ता है। इसके अलावा, मनुष्य के लिए व्यक्ति या समाज के अंग के रूप में अपनी उपयोगिता तथा परिपूर्णता का | अनुभव करने के लिए यही सच्चा रास्ता है।\
प्रश्न:
1. मनुष्य की बुनियादी प्रवृत्ति क्या है?
A) सोना
B) पढ़ना
C) मेहनत करना
D) ये सब
उत्तर:
C) मेहनत करना

2. अपनी तमाम भौतिक ज़रूरतों की पूर्ति मनुष्य किसके ज़रिये करता है?
A) मेहनत
B) नींद
C) आराम
D) खेल
उत्तर:
A) मेहनत

3. मनुष्य में छिपी हुई शक्तियों को बरतने का रास्ता क्या है?
A) सोना
B) चाँदी
C) मेहनत
D) ये सब
उत्तर:
C) मेहनत

4. मनुष्य या व्यक्ति इसका अंग है?
A) घर
B) समाज
C) देश
D) ये सब
उत्तर:
B) समाज

5. इस अनुच्छेद में किसके बारे में बताया गया है?
A) आराम रहने
B) सोने
C) पढ्ने
D) मेहनत
उत्तर:
D) मेहनत

V. महात्मा गाँधी और रवीन्द्रनाथ, ये दोनों ही इस युग के महामानव हैं। भारतवर्ष का यह परम सौभाग्य है कि उसने एक ही समय में इन दो महापुरुषों को जन्म दिया। दोनों ही युगपुरुष के रूप में इस देश में अवतीर्ण हुए और अपनी जीवन – व्यापी साधना एवं लीलाओं द्वारा अपनी जन्मभूमि को धन्य बनाया।
प्रश्न:
1. इस अनुच्छेद में किनके बारे में बताया गया है?
A) राजाजी
B) गाँधी – रवींद्रनाथ
C) नेहरू
D) विनोबा
उत्तर:
B) गाँधी – रवींद्रनाथ

2. इस युग के महा मानव कौन हैं?
A) नेहरू – नेपोलियन
B) इंदिरा – सिरिमावो
C) गाँधी – रवींद्रनाथ
D) ये सब
उत्तर:
C) गाँधी – रवींद्रनाथ

3. यह परम सौभाग्य किसका है?
A) भारत वर्ष
B) अमेरिका
C) इंग्लैंड
D) चीनी
उत्तर:
A) भारत वर्ष

4. ये दोनों कौन थे?
A) युग पुरुष
B) मित्र
C) शत्रु
D) प्रवर्तक
उत्तर:
A) युग पुरुष

5. इन्होंने जन्म भूमि को धन्य बनाया
A) नेहरू
B) गाँधी – रवींद्रनाथ
C) नेताजी
D) ये सब
उत्तर:
B) गाँधी – रवींद्रनाथ

व्याकरण कार्य

सूचना के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. सही कारक चिह्नों से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన విభక్తులతో ఖాళీలను పూరించండి.)

अ. (के, ने, को, को)
सुनीता ….1…. रेलगाडी को आते देखा। वह होनेवाली घटना …2… सोचकर काँप उठी। उस ….3…. एक उपाय सूझा । वह पटरी ….4…. पास जाकर अपनी लाल रंग की ओढनी लहराने लगी।
उत्तर:
1) ने
2) को
3) को
4) के

2. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके पूरा वाक्य लिखिए। (శబ్దములను శుద్ధముగా వ్రాయండి.)

1) रासते में रेल की पट्टी थी।
उत्तर:
रास्ते

2) सुनीता की माँ पटरी देककर बोली।
उत्तर:
देखकर

3) रेलवे सटेशन भी वहाँ से दूर था।
उत्तर:
स्टेशन

4) वह अपनी लाल रंग की ओडनी लहराने लगी।
उत्तर:
ओढनी

5) सभी यात्रियों ने दोनों के साहस की परशंसा की।
उत्तर:
प्रशंसा

3. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए। (పర్యాయవాచీ శబ్దములు)

1) सुनीता घास लेकर जा रही थी।
उत्तर:
तृण, चारा

2) सुनीता की नज़र रेल की पटरी पर पड़ी।
उत्तर:
दृष्टि

3) सुनीता की माँ गाडी रोकने का संकेत करने लगी।
उत्तर:
इशारा; चिह्न

4) रेलगाडी के यात्री लोग भाग्यवान थे।
उत्तर:
मुसाफ़िर

4. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए। (వ్యతిరేక పదములు)

1) स्टेशन भी वहाँ से दूर था।
उत्तर:
पास/नज़दीक

2) सुनीता ने रेलगाडी को आते देखा।
उत्तर:
जाते

3) उसकी माँ ने रुकने का संकेत किया।
उत्तर:
चलने

4) गाडी की चाल धीमी कर दी।
उत्तर:
तेज़

5) यात्रियों ने उनकी प्रशंसा की।
उत्तर:
निंदा

5. रेखांकित शब्दों के लिंग बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) सुनीता के साथ माँ भी थी।
उत्तर:
सुनीता के साथ बाप/पिता भी थे।

2) विद्यार्थी को यह कहानी अच्छी लगती है।
उत्तर:
विद्यार्थिनी को यह कहानी अच्छी लगती है।

3) राम अपने भाई के यहाँ जानेवाला है।
उत्तर:
राम अपनी बहिन के यहाँ जानेवाला है।

6. रेखांकित शब्दों के वचन बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) स्टेशन से रेलगाडी निकलती है।
उत्तर:
स्टेशन से रेलगाडियाँ निकलती हैं।

2) लोगों की नजर खिलौने पर पड़ी।
उत्तर:
लोगों की नजरें खिलौने पर पड़ीं।

3) वह होनेवाली घटना देख रही थी।
उत्तर:
वह होनेवाली घटनाएँ देख रही थीं।

4) सुनीता को एक उपाय सूझा।
उत्तर:
सुनीता को अनेक उपाय सूझे।

5) सुनीता को पुरस्कार दिया गया।
उत्तर:
सुनीता को पुरस्कार दिये गये।

7. नीचे दिये गये शब्दों को वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1) टूटना : रेल की पटरी टूटी हुई है।

2) काँप उठना : भूकंप के आने की बात सुनकर मैं काँप उठा।

3) सूझना : सही समय में उसे एक उपाय सूझ पड़ा।

4) लहराना : तिरंगा झंडा आकाश में लहराता है।

5) चाल : बूढे की चाल बहुत धीमी है।

8. अंकों को अक्षरों में लिखिए।

1) 15 (१५) – पन्द्रह
2) 27 (२७) – सत्ताईस
3) 31 (३१) – इकतीस
4) 49 (४९) – उनचास
5) 65 (६५) – पैंसठ
6) 84 (८४) – चौरासी

9. विशेषण शब्द पहचानकर लिखिए।

1) सुनीता की नज़र टूटी पटरी पर पड़ी।
उत्तर:
टूटी

2) सुनीता होनेवाली घटना से काँप उठी।
उत्तर:
होनेवाली

7th Class Hindi 11th Lesson साहसी सुनीता 1 Mark Bits

निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. सुनीता की नज़र पटरी पर पड़ी। (रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।) (S.A. III-2016-17)
A) जानना
B) खोजना
C) दृष्टि
D) बोलना
उत्तर:
C) दृष्टि

2. रेलवे स्टेशन कहाँ से दूर था। (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।) (S.A. III-2016-17)
A) ऊँचा
B) ऊपर
C) नीचा
D) पास
उत्तर:
D) पास

3. “पुरस्कार” शब्द का अर्थ यह है
A) सम्मान
B) भेंट
C) तारीफ़
D) निगाह
उत्तर:
B) भेंट

4. दृष्टि, निगाह ये किस शब्द के पर्यायवाची शब्द हैं?
A) नज़र
B) जल्दी
C) जल
D) उपहार
उत्तर:
A) नज़र

5. “प्रशंसा” शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) तिरस्कार
B) निंदा
C) कोशिश
D) तारीफ़
उत्तर:
B) निंदा

6. उसकी माँ पटरी के पास रुक गयीं। रेखांकित शब्द वचन बदलने से
A) पटरें
B) पटरों
C) पटरियाँ
D) पटरा
उत्तर:
C) पटरियाँ

7. शुद्ध वर्तनी वाले शब्द को पहचानो।
A) दुरगटना
B) दुर्गटना
C) दुर्गठना
D) दुर्घटना
उत्तर:
D) दुर्घटना

8. सुनीता घास लेकर घर जा रही थी। (वाक्य में संज्ञा – शब्द पहचानो।)
A) सुनीता
B) घास
C) लेकर
D) जा रही
उत्तर:
A) सुनीता

9. तभी उसे एक उपाय सूझा। (वाक्य में सर्वनाम शब्द पहचानो।)
A) उसे
B) एक
C) उपाय
D) सूझा
उत्तर:
A) उसे

10. अपनी लाल रंग की ओढ़नी लहराने लगी। (वाक्य में विशेषण शब्द पहचानो।)
A) अपनी
B) ओढ़नी
C) लहराने
D) लाल रंग
उत्तर:
D) लाल रंग

11. सुनीता ने उन्हें टूटी हुई पटरी दिखाई। (वाक्य में क्रिया शब्द को पहचानो।)
A) सुनीता
B) उन्हें
C) पटरी
D) दिखाई
उत्तर:
D) दिखाई

12. शुद्ध वर्तनी वाले शब्द को पहचानो।
A) पुर्रकार
B) पूरस्कार
C) पुरस्कार
D) पुरसकार
उत्तर:
C) पुरस्कार

13. सही वाक्य को पहचानो।
A) तभी उसे एक उपाय सूझा।
B) उसे तभी एक उपाय सूझा।
C) तभी उसे उपया एक सूझा।
D) एक उपया तभी उसे सूझा
उत्तर:
A) तभी उसे एक उपाय सूझा।

14. रास्ता, पटरी, मार्ग, सडक में बेमेल शब्द पहचानो।
A) रास्ता
B) पटरी
C) मार्ग
D) सडक
उत्तर:
B) पटरी

15. सुनीता …… माँ पटरी देखखर बोली (रिक्तस्थान सही शब्द से भरो।)
A) को
B) की
C) का
D) से
उत्तर:
B) की

16. सभी यात्रियों ने दोनों के साहस ……. प्रशंसा ……. (रिक्तस्थानों को पूर्ति करो।)
A) की, कि
B) कि, की
C) की, की
D) को, की
उत्तर:
C) की, की

17. तुम अभी तक कहाँ बैठे हो ………. (सही विराम चिह्न पहचानो।)
A) !
B) |
C) ,
D) ?
उत्तर:
D) ?

18. उसने गाडी की चाल ………. कर दी। (सही शब्द पहचानो।)
A) धीमी
B) दीमी
C) धीरे
D) दीरे
उत्तर:
A) धीमी

19. सुनीता ……. उन्हें टूटी हुई पटरी दिखाई। (सही शब्द से रिक्त स्थान भरो)
A) को
B) ने
C) से
D) भी
उत्तर:
B) ने

20. बस, कार, मोटार, जहाज (इन शब्दों में भिन्न शब्द पहचानो।)
A) बस
B) कार
C) मोटार
D) जहाज
उत्तर:
D) जहाज

21. 26 जनवरी को भारत सरकार …….. पुरस्कार दिया गया। (सही शब्द से रिक्त स्थान भरो)( )
A) की और से
B) से
C) की ओर से
D) ने
उत्तर:
C) की ओर से

22. संज्ञा या सर्वनाम द्वारा किये गये कार्य को बतलाने वाले शब्दों को …….. कहते हैं।
A) विशेषण
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) क्रिया विशेषण
उत्तर:
B) सर्वनाम
C) क्रिया

23. सुनीता घास लेकर घर जा रही है। रेखांकित शब्द को पहचानिए।
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
A) संज्ञा

24. रेल्वे स्टेश्न भी वहाँ से दूर है? रेखांकित शब्द का शब्द भेद क्या है?
A) सर्वनाम
B) क्रिया
C) विशेषण
D) संज्ञा
उत्तर:
D) संज्ञा

25. थोड़ी दूरी पर गाड़ी रुक गयी। इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) रुकना
B) दूर
C) गाडी
D) पर
उत्तर:
C) गाडी

26. ‘भारत सरकार की ओर से पुरस्कार दिया गया“ इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) पुरस्कार
B) देना
C) भारत
D) सरकार
उत्तर:
C) भारत

27. “यह पटरी तो टूटी हैं।” इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) पटरी
B) यह
C) टूटना
D) तो
उत्तर:
B) यह

28. तभी सुनीता की नजर रेल की पटरी पर पडी। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) दृष्टि
B) प्यार
C) हाथ
D) मन
उत्तर:
A) दृष्टि

29. रास्ते में रेल की पटरी थी। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) सडक
B) रेल
C) जंगल
D) घर
उत्तर:
A) सडक

30. उसके साथ माँ भी थी। रेखांकित शब्द का पर्याय शब्द पहचानिए।
A) पिता
B) बहन
C) माता
D) भाई
उत्तर:
C) माता

31. सुनीता को भारत सरकार की ओर से पुरस्कार दिया गया। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) उपहार
B) शिक्षा
C) दंड
D) अगौरव
उत्तर:
A) उपहार

32. रेल्वे स्टेशन भी वहाँ से दूर था। रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) नीचे
B) पास
C) ऊपर
D) छोटा
उत्तर:
B) पास

33. लाल रंग की बत्ती को देखकर वाहन रुक जाते हैं। रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) आना
B) जाना
C) चलना
D) खोना
उत्तर:
C) चलना

34. चालक गाडी की चाल धीमी कर दी। रेखांकित शब्द का विलोम रूप पहचानिए।
A) मंद
B) धीरे
C) तेज
D) टलका
उत्तर:
C) तेज

35. सरकार की ओर से पुरस्कार दिया गया। इस वाक्य में रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) स्वीकार
B) आकार
C) तिरस्कार
D) निराकार
उत्तर:
C) तिरस्कार

36. सुनीता ने रेलगाडी को आते देखा। रेखांकित शब्द का वचन पहचानिए।
A) रेलगाडीएँ
B) रेलगाडीये
C) रेलगाडीयों
D) रेलगाड़ियाँ
उत्तर:
D) रेलगाड़ियाँ

37. अपनी लाल रंग की ओढ़नी लहराते लगी। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) ओढनिये
B) ओढनियाँ
C) ओढनीएँ
D) ओढनियों
उत्तर:
B) ओढनियाँ

38. रास्ते में रेल की पटरी थी। इस वाक्य में रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) पटरीए
B) पटरियाँ
C) पटरे
D) पटरीये
उत्तर:
B) पटरियाँ

39. माँ पटरी के पास रुक गयी। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) बाप
B) औरत
C) बहन
D) भाई
उत्तर:
A) बाप

40. सुनीता सूझ बूझ लडकी है। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) लडके
B) लडका
C) बच्चा
D) आदमी
उत्तर:
B) लडका

41. सुनीता को भारत सरकार द्वारा साहसी बालिका पुरस्कार मिला। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए। …
A) युवक
B) औरत
C) माता
D) बालक
उत्तर:
D) बालक

42. रेलगाड़ी के निकलने ………… समय हो गया। रिक्त स्थान की पूर्ति उचित कारक चिह्न से कीजिए।
A) का
B) के
C) को
D) की
उत्तर:
A) का

43. तभी सुनीता … नजर रेल की पटरी पर पड़ी। रिक्त स्थान की पूर्ति उचित कारक चिहन से कीजिए।
A) का
B) की
C) को
D) के
उत्तर:
B) की

44. चालक ने लाल कपडे ……… लहराना देखा। रिक्त स्थान की पूर्ति उचित कारक चिह्न से भरिये।
A) का
B) के
C) की
D) को
उत्तर:
D) को

45. उसकी माँ पटरी के पास रुक गयी। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूतकाल
B) वर्तमान काल
C) भविष्यत काल
D) तात्कालिक वर्तमान
उत्तर:
A) भूतकाल

46. पटरी पर रेल आ रहा है। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूतकाल
B) वर्तमान काल
C) भविष्यत काल
D) पूर्न भूतकाल
उत्तर:
B) वर्तमान काल

47. जरूर कोई गड़बड़ होगा। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) वर्तमानकाल
B) भविष्यत काल
C) भूतकाल
D) अपूर्ण भूतकाल
उत्तर:
B) भविष्यत काल

48. रेल्वे स्टेशन, पटरी, रेल गाडी, ओढ़नी बेमेल शब्द का पहचानिए।
A) रेल्वे स्टेशन
B) पटरी
C) रेलगाडी
D) ओढनी
उत्तर:
D) ओढनी

49. सुनीता, माँ, यात्रियाँ, पटरी बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) सुनीता
B) यात्रियों
C) माँ
D) पटरी
उत्तर:
D) पटरी

These AP 7th Class Hindi Important Questions 10th Lesson कबीर के दोहे will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 10th Lesson Important Questions and Answers कबीर के दोहे

7th Class Hindi 10th Lesson कबीर के दोहे Important Questions and Answers

II. अभिव्यक्ति – सृजनात्मकता

निम्न लिखित प्रश्नों के उत्तर दो या तीन वाक्यों में लिखिए।

प्रश्न 1.
कबीर के अनुसार हमारी वाणी का क्या महत्व है? (S.A. II – 2018-19, S.A. III-2016-17)
उत्तर:
कबीर कहते हैं कि हमें अहंकार रहित मीठी बातें बोलनी चाहिए। इससे हमें भी सुख मिलेगा और – सुननेवालों को भी शीतलता प्राप्त होती है। अर्थात वे भी खुश हो जायेंगे।

प्रश्न 2.
कबीर के अनुसार कल का काम कब करना चाहिए? (S.A. II – 2017-18)
उत्तर:
कबीरदास के अनुसार कल का काम आज ही करना चाहिए। कवि कबीरदास कारण बताते हैं कि पल में प्रलय हो तो वह काम करने कोई नहीं रहेगा।

निम्न लिखित प्रश्नों का उत्तर 6 या 8 पंक्तियों में लिखिए।

प्रश्न 1.
“कबीर के दोहे” कविता पाठ का सारांश अपने शब्दों में लिखो।
(या)
कबीरदास समाज सुधारक थे। उनके द्वारा लिखित किन्हीं दो दोहों का भाव अपने शब्दों में लिखिए।
(या)
कबीर के दोहों के द्वारा आपकों क्या संदेश मिला? (S.A. III-2016-17)
उत्तर:
हिन्दी साहित्य में कबीरदास का महत्वपूर्ण स्थान है। वे ज्ञानाश्रयी शाखा के प्रमुख कवि थे। वे उच्चकोटि के समाज सुधारक भी थे। उनके दोहों में मानवता की भावना है।

समय का महत्व बताते कबीर कहते हैं कि जो काम कल करना है, उसे आज ही करो। आज का काम अभी करो। क्योंकि अगले क्षण में क्या होगा, किसी को मालूम नहीं है। प्रलय भी हो सकेगा। तब तो वह काम संभव नहीं होगा।

कबीर कहते हैं कि मैं बुरे गुणवाले आदमी के लिए संसार भर में घूम लिया। पर कोई बुरा आदमी नहीं मिला जब मैं ने अपना मन खोजकर देखा तो मालूम हुआ कि मुझसे बुरा कोई नहीं है। अर्थ यह है कि दूसरों में दोष देखने से पहले अपने दोषों को परखना आवश्यक है।

कबीर कहते हैं कि बडे लोग होने मात्र से कुछ लाभ नहीं है। उनको अपने से छोटों का ख्याल करना है, उनकी सहायता करनी है। नहीं तो उनकी बढाई कुछ नहीं रहती। उदाहरण देते कबीर कहते हैं कि खजूर का पेड बहुत लंबा और फलों से रहता है। लेकिन उससे यात्रियों को छाया नहीं मिलती, फल खाना चाहे तो अति दूर में रहते हैं। इसलिए इस पेड से कोई लाभ नहीं है।

कबीर कहते हैं कि हमें अहंकार रहित मीठी बातें बोलनी चाहिए। इससे हमें भी सुख मिलेगा और सुननेवालों को भी शीतलता प्राप्त होती है। अर्थात वे भी खुश हो जायेंगे।

प्रश्न 2.
तुम्हारी तबीयत ठीक नहीं है। दो दिन की छुट्टी माँगते हुए कक्षाध्यापक के नाम पत्र लिखिए। (S.A. II – 2016-17)
उत्तर:

विजयवाडा, दि. x x x x. प्रेषक : XXX, सातवीं/सी, हिन्दू हाईस्कूल, विजयवाडा। सेवा में, श्री कक्षाध्यापक जी, सातवीं/सी, हिन्दू हाईस्कूल, विजयवाडा। मान्य महोदय। सादर प्रणाम। निवेदन है कि कल रात से मुझे बुख़ार है। सिर दर्द और बदन दर्द भी हैं। वैद्य ने दवाइयाँ देकर दो दिन आराम लेने की सलाह दी। इसलिए कृपा करके मुझे x x x x और x x x x दो दिन की छुट्टी दिलाइए। धन्यवाद। आपका आज्ञाकारी, xxxx, सातवीं/सी

प्रश्न 1.
महापुरुषों के संदेशों का जीवन में क्या महत्व होता है? (మహానుభావుల సందేశములకు జీవితములో ఏమి విలువ ఉంటుంది?)
उत्तर:
महापुरुष बहुत उत्तम गुणवाले महान और अनुभवशील होते हैं। अपने ज्ञान और अनुभवों के संदेशों से ये लोगों के अज्ञान को दूर करते हैं। मानव जीवन का परमार्थ समझाकर सबका उद्धार करने का यत्न करते हैं।

प्रश्न 2.
कबीरदास कवि ही नहीं, समाज सुधारक भी थे । इनके दोहों में किस प्रकार की समाज सुधार की भावना थी? (కబీర్ దాస్ కవియే కాక సంఘ సంస్కర్త కూడా. వీరి దోహాలతో ఏ రకమైన సంఘ సంస్కరణ భావము ఉన్నది?)
उत्तर:
कबीर दास उच्चकोटि के समाज सुधारक भी थे । इनके दोहों में समाज सुधार की भावना भरी हुयी है। वे मानव जन्म की सार्थकता, परोपकार समझते हैं । मानव परोपकार करने से ही अपना जीवन सार्थक बना सकता है।

3. नीचे कोष्ठक में दिये गये शब्दों को उचित स्थानों पर रखकर अनुच्छेद बनाइए।
अ. (बहुरी, आज, अब, परलै)

काल करै सो ….1… . कर, आज करै सो ….2….|
पल में …3… होयगो, …4… करैगो कब ||
उत्तर:
1) आज
2) अब
3) परलै
4) बहुरी

4. नीचे दिये गये वाक्यों में अशुद्ध वाक्य पहचानकर कोष्ठक में (✗) लगाइए।

अ) 1) मैं सबेरे उठा । ( ) 2) वह स्कूल गया । ( )
3) तुम पाठ पढा । . ( ) 4) राम जाग पडा । ( )
उत्तर:
3

आ) 1) राम काम करता है । ( ) 2) सीता पाठ लिखती है। ()
3) मैं बाज़ार जाता है। ( ) 4) मीरा गेंद खेलती है । ( )
उत्तर:
3

इ) 1) पिताजी आयेंगे। ( ) 2) माताजी काम करेंगी। ( )
3) हम शहर देखेंगे। ( ) 4) तुम कब सिनेमा देखेंगा। ( )
उत्तर:
4

ई) 1) राम ने कहा । ( ) 2) रजिया ने गाया । ( )
3) उसने बोला । ( ) 4) हमने देखा। ( )
उत्तर:
3

5. अंकों में लिखिए।

1) अठारह – 18
2) बावन – 52
3) पचहत्तर – 75
4) चौंसठ – 64
5) पंचानवे – 95
6) बाईस

पढ़ो

पठित -पद्यांश

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में दीजिए।

I. कल करै सो आज कर, आज करै सो अब।
पल में परलै होयगो, बहुरी करैगो कब ||
प्रश्न:
1: कल करनेवाले काम को कब करना है?
उत्तर:
कल करनेवाले काम को आज करना है।

2. आज करनेवाले काम को कब करना है?
उत्तर:
आज करनेवाले काम को अब करना है।

3. पल में क्या हो सकता है?
उत्तर:
पल में प्रलय हो सकता है।

4. ‘बहुरी’ शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
‘बहुरी” शब्द का अर्थ है – पुनः / उसके बाद।

5. यह दोहा किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह दोहा कबीर के दोहे पाठ से लिया गया है।

II. बडा हुआ तो क्या हुआ, जैसे पेड़ खजूर।
पंथी को छाया नहीं, फल लागै अति दूर ॥
प्रश्न:
1. खजूर का पेड कैसा होता है?
उत्तर:
खजूर का पेड लंबा और बड़ा होता है।

2. पंथी को क्या नहीं मिलती है?
उत्तर:
पंथी को छाया नहीं मिलती है।

3. खजूर के पेड़ पर फल कितनी दूर में लगते है?
उत्तर:
खजूर के पेड पर फल अति दूर में लगते हैं।

4. ‘पंथी’ शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
“पंथी” शब्द का अर्थ है – पथिक।

5. यह दोहा किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह दोहा कबीर के दोहे पाठ से लिया गया है।

अपठित – पद्यांश

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

I. पुष्कर सोता है निज सर में,
भ्रमर सो रहा है पुष्कर में,
गुंजन सोया कभी भ्रमर में,
सो, मेरे गृह – गुंजन, सो!
सो, मेरे अंचल – धन, सो!
प्रश्न:
1. पुष्कर यहाँ सोता है
A) निज सर में
B) सागर में
C) नाल में
D) झील में
उत्तर:
A) निज सर में

2. कभी भ्रमर में कौन सोया है?
A) भ्रमर
B) पुष्कर
C) गुंजन
D) सर
उत्तर:
C) गुंजन

3. भ्रमर कहाँ सो रहा है?
A) पुष्कर में
B) निज सर में
C) गृह में
D) गुंजन में
उत्तर:
A) पुष्कर में

4. सो, मेरे …… सो। रिक्त स्थान की पूर्ति करो।
A) भ्रमर
B) पुष्कर
C) गुंजन
D) अंचल धन
उत्तर:
D) अंचल धन

5. गृह शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) घर
B) वन
C) कमल
D) नयन
उत्तर:
A) घर

II. नहीं बजती उसके हाथों में कोई वीणा,
नहीं होता कोई अनुराग – राग – आलाप,
नूपुरों में भी रुनझुन -रुनझुन नहीं,
सिर्फ एक अव्यक्त शब्द – सा ‘चुप, चुप, चुप’,
है गूंज रहा सब कहीं।
प्रश्न:
1. उसके हाथों में क्या नहीं बजती?
A) कोई वीणा
B) कोई राग
C) नूपुर
D) रुनझुन
उत्तर:
A) कोई वीणा

2. इनमें भी रुनझुन – रुनझुन नहीं
A) वीणा में
B) अनुराग में
C) नूपुरों में
D) हाथों में
उत्तर:
C) नूपुरों में

3. सब कहीं क्या गूंज रहा है?
A) वीणा
B) चुप, चुप, चुप
C) नूपुर
D) राग
उत्तर:
B) चुप, चुप, चुप

4. क्या – क्या नहीं होता है?
A) अनुराग
B) राग
C) आलाप
D) ये सब
उत्तर:
D) ये सब

5. हाथ शब्द का पर्यायवाची शब्द पहचानिए।
A) पैर
B) पग
C) कर
D) त्रिभुज
उत्तर:
C) कर

III. झर – झर, झर – झर झरता झरना।
आलस कभी न करता झरना।
थक कर कभी न सोता झरना।
प्यास सभी की हरता झरना॥
प्रश्न:
1. प्यास सभी की कौन हरता है?
A) झरना
B) सागर
C) कुआ
D) नल
उत्तर:
A) झरना

2. यह थक कर कभी नहीं सोता है
A) कौआ
B) मोर
C) झरना
D) हिरण
उत्तर:
C) झरना

3. झरना कभी – भी यह नहीं करता
A) गृह कार्य
B) आलस
C) दुख
D) शब्द
उत्तर:
B) आलस

4. झरना ऐसा झरता है
A)टर – टर
B) धन – धन
C) चम – चम
D) झर – झर
उत्तर:
D) झर – झर

5. इस पद्य का उचित शीर्षक पहचानिए।
A) सागर
B) पर्वत
C) झरना
D) नदी
उत्तर:
C) झरना

IV. बचो अर्चना से, फूल माला से,
अंधी अनुशंसा की हाला से,
बचो वंदना की वंचना से, आत्म रति से,
चलो आत्म पोषण से, आत्म की क्षति से।
प्रश्न:
1. हमें किससे बचना है?
A) साँप से
B) सिहं से
C) बाघ से
D) अर्चना से
उत्तर:
D) अर्चना से

2. हमें इसकी वंचना से बचना है –
A) हाला की
B) वंदना की
C) अंधी की
D) फूलमाला की
उत्तर:
B) वंदना की

3. हमें किस पोषण से चलना है?
A) आत्म
B) शरीर
C) हृदय
D) मन
उत्तर:
A) आत्म

4. अंधी अनुशंसा की हाला से हमें क्या करना चाहिए?
A) बचना
B) भागना
C) फ़सना
D) फैलना
उत्तर:
A) बचना

5. हमें इससे भी बचना चाहिए।
A) शिक्षा से
B) दंड से
C) आत्मरति से
D) इन सबसे
उत्तर:
C) आत्मरति से

V. निश्चल आत्मा है अक्षय,
निश्चल मृण्मय तन नश्वर,
यह जीवन चक्र चिरंतन
तू हँस – हँस जी, हँस – हँस मर॥
प्रश्न:
1. निश्चल आत्मा कैसा है?
A) अक्षय
B) क्षय
C) व्यय
D) माया
उत्तर:
A) अक्षय

2. किस प्रकार का तन नश्वर है?
A) निश्चल आत्मा
B) निश्चल मृण्मय तन
C) जीवन चक्र
D) चिरंतन
उत्तर:
B) निश्चल मृण्मय तन

3. यह जीवन चक्र कैसा है?
A) नश्वर
B) शास्वत
C) शुभप्रद
D) चिरंतन
उत्तर:
D) चिरंतन

4. मरना शब्द का विलोम पहचानिए।
A) जीत
B) जीना
C) जलना
D) जागना
उत्तर:
B) जीना

5. इस पद्य में आये पुनरुक्ति शब्द पहचानिए।
A) हँस – हँस
B) आत्मा
C) मुण्मय
D) ये सब
उत्तर:
A) हँस – हँस

व्याकरण कार्य है

सूचना के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. सही कारक चिहनों से खाली जगहें भरिए। (సరియైన విభక్తులతో ఖాళీలను పూరించండి.)
(में, को, का, को)
1) पल ….1…. परलै होयगो, बहुरि करैगो कब॥
2) पंथी ….2… छाया नहिं, फल लागै अति दूर॥
3) ऐसी बानी बोलिए मन ….3…. आपा खोय॥
4) औरन ….4…. सीतल करै, आपहु सीतल होय॥
उत्तर:
1) में
2) को
3) का
4) को

2. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए। (వ్యతిరేక పదములు).

1) काल करै सो आज कर।
उत्तर:
कल

2) बुरा जो देखन मैं चला।
उत्तर:
अच्छा

3) जो दिल खोजा आपना।
उत्तर:
पराया

4) बडा हुआ तो क्या हुआ।
उत्तर:
छोटा

5) फल लागै अति दूर।
उत्तर:
पास

6) औरन को सीतल करै।
उत्तर:
गरम

3. रेखांकित शब्दों के लिंग बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1. अध्यापक कल का पाठ आज ही पढ़ाता है।
उत्तर:
अध्यापिका कल का पाठ आज ही पढ़ाती है।

2. मोर सुंदर पक्षी है।
उत्तर:
मोरनी सुंदर पक्षी है।

3. लड़की थक कर लेट गयी।
उत्तर:
लडका थक कर लेट गया।

4. भेड पालतू जानवर है।
उत्तर:
भेडी पालतू जानवर है।

4. रेखांकित शब्दों के वचन बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) बुरा जो देखन मैं चला।
उत्तर:
बुरा जो देखन हम चलें।

2) पंथी को छाया नहिं।
उत्तर:
पंथी को छायाएँ नहिं।

3) ऐसी बानी बोलिए।
उत्तर:
ऐसी बानियाँ बोलिए।

4) पल में परलै होयगो।
उत्तर:
पलों में परलै होयगो।

5. नीचे दिये वाक्यों में से विशेषण शब्द पहचानकर लिखिए।

1) जो दिल खोजा आपना।
उत्तर:
आपना

2) मुझसा बुरा न कोय।
उत्तर:
बुरा

3) खजूर का पेड बडा होता है।
उत्तर:
बडा

4) खजूर के फल मीठे होते हैं।
उत्तर:
मीठे

5) अच्छी बानी से औरों का मन शीतल होता है।
उत्तर:
उत्तर:
शीतल/अच्छी

6. अंकों में लिखिए।

1. उन्नीस = 19
2. अडतीस = 38
3. उनसठ = 59
4. सतहत्तर = 77

7. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके लिखिए।

1) जो दिल कोजा आपना, मुझ सा बुरा न कोय।
उत्तर:
खोजा

2) बडा हुआ तो क्या हुआ जैसे पेड कजूर।
उत्तर:
खजूर

3) पंती को छाया नहिं, फल लागै अति दूर।
उत्तर:
पंथी

4) ऐसी भानी बोलिए, मन का आपा खोय।
उत्तर:
बानी

8. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए।

1. एक पल में प्रलय होता है।
उत्तर:
क्षण

2. वह बुरा आदमी है।
उत्तर:
दुर्गुणी

3. वे बडे आदमी हैं।
उत्तर:
नर

4. पंथी पथ पर जा रहा है।
उत्तर:
पथिक

9. अशुद्ध वर्तनीवाले कोष्ठक में “×” लगाइए।

1. अ)बुरा ( ) आ) देकन ( )
इ) चला ( ) ई) मिलिया ( )
उत्तर:
1. आ) x

2. अ) मिलिया ( ) आ) कजूर
इ) कोय ( ) ई) बडा ( )
उत्तर:
2. आ) x

7th Class Hindi 10th Lesson कबीर के दोहे 1 Mark Bits

निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. “पल” शब्द का अर्थ क्या है?
A) फल
B) क्षण
C) छाया
D) फूल
उत्तर:
B) क्षण

2. यात्री, मुसाफिर ये किस शब्द के पर्यायवाची शब्द हैं?
A) पंथी
B) आदमी
C) औरत
D) चिड़िया
उत्तर:
A) पंथी

3. “भला” शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) भाल
B) बूरा
C) बुरा
D) बेभला
उत्तर:
C) बुरा

4. “दोहा” शब्द का बहुवचन रूप क्या है?
A) दोहियाँ
B) दोहों
C) दोहा
D) दोहे
उत्तर:
D) दोहे

5. “पेड” शब्द का बहुवचन रूप क्या है?
A) पेडें
B) पेडों
C) पेड़ियाँ
D) पेड
उत्तर:
D) पेड

6. कबीर संत कवि हैं। (रेखांकित शब्द का लिंग बदलने से)
A) कवित्री
B) कवइत्ती
C) कवियत्री
D) कवी
उत्तर:
B) कवइत्ती

7. आम पेड परोपकारी है। (रेखांकित शब्द किन दो शब्दों से बना है?)
A) परो + उपकारी
B) परोप + कारी
C) पर + उपकारी
D) प + रोपकारी
उत्तर:
C) पर + उपकारी

8. पल में परलै होयगो (रेखांकित शब्द का अर्थ क्या है?)
A) प्रलय
B) प्रसन्न
C) परोपकार
D) प्रभात
उत्तर:
A) प्रलय

9. शुद्ध वर्तनी वाले शब्द को पहचानो।
A) सदुक्कडी
B) सधुकडी
C) सधुक्कडी
D) सधुक्कडि
उत्तर:
C) सधुक्कडी

10. “पल में परलै होयगो” रेखांकित शब्द का वचन बदलने से
A) पल
B) पलें
C) पलों
D) पलियाँ
उत्तर:
A) पल

11. कबीर संत कवि हैं। रेखांकित शब्द का शब्दभेद क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
A) संज्ञा

12. कबीर के दोहे बीजक में है। इस वाक्य में रेखांकित शब्द को पहचानिए।
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
A) संज्ञा

13. बडा हुआ तो क्या हुआ, जैसे पेंड खजूर। इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) बडा
B) क्या
C) खजूर
D) जैसे
उत्तर:
C) खजूर

14. फल लागै अति दूर, रेखांकित शब्द का शब्द भेद क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
A) संज्ञा

15. बुरा जो देखन मैं चला। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) बुरा
B) देखना
C) मैं
D) चलना
उत्तर:
C) मैं

16. “जो दिल खोजा आपना” इस वाक्य में (सर्वनाम शब्द को पहचानिए।)
A) अपना
B) दिल
C) खोजना
D) सभी
उत्तर:
A) अपना

17. मुझसा बुरा न कोय। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) न
B) बुरा
C) मुझ
D) कोई
उत्तर:
C) मुझ

18. हमें मधुर वचन बोलना चाहिए। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) मधुर
B) वचन
C) बोलना
D) हमें
उत्तर:
D) हमें

19. “आज करै सो अब”| रेखांकित शब्द का विलोम शब्द को पहचानिए।
A) अब
B) कल
C) आज
D) अगले दिन
उत्तर:
B) कल

20. बुरा न मिलिया कोय”| रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) अच्छा
B) बड़ा
C) दूर
D) छोटा
उत्तर:
A) अच्छा

21. औरन को सीतल करै। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) ठंडा
B) शांत
C) गुस्सा
D) उष्ण
उत्तर:
D) उष्ण

22. “बुरा न मिला।” रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) म मिलना
B) पाना
C) लेना
D) खोना
उत्तर:
D) खोना

23. बुरा जो देखन मैं चला। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) तुम
B) हम
C) वह
D) वे
उत्तर:
B) हम

24. बड़ा हुआ तो क्या हुआ, जैसे पेड खजूर। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) पेड
B) पेड़ों
C) पेडें
D) पेडियाँ
उत्तर:
A) पेड

25. हमारे बात मधुर होना चाहिए। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) बाताएँ
B) बतियों
C) बातें
D) बातायों
उत्तर:
C) बातें

26. बड़ा हुआ तो क्या हुआ? रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखने से …………….
A) छोटा
B) बडे
C) कम
D) अधिक
उत्तर:
B) बडे

These AP 7th Class Hindi Important Questions 9th Lesson गुसाडी will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 9th Lesson Important Questions and Answers गुसाडी

7th Class Hindi 9th Lesson गुसाडी Important Questions and Answers

I. अर्थग्राहयता – प्रतिक्रिया

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर वैकल्पिक प्रश्नों के उत्तर दीजिए। सही विकल्प से संबंधित अक्षर चुनकर कोष्ठक में रखिए।

खेलकूद और व्यायाम से हमारा शरीर और मन स्वस्थ रहता है। हवा के बिना तो मानव नहीं जी सकता। इसके लिए घर हवादार होना चाहिए। खुली हवा स्वास्थ्य के लिए बहुत जरुरी है। प्रातः काल खुली हवा में टहलना स्वास्थ्य के लिए लाभदायक है।
प्रश्न:
1. हमारा शरीर और मन कैसे स्वस्थ रहते हैं?
A) ठाट – बाट से
B) खेलकूद से
C) पाठ – पठन से
D) राग – राग से
उत्तर:
B) खेलकूद से

2. मानव किस के बिना नहीं जी सकता?
A) फोन
B) टीवी
C) घर
D) हवा
उत्तर:
D) हवा

3. घर कैसा होना चाहिए?
A) हवादार
B) बदबूदार
C) खुशबूदार
D) विशाल
उत्तर:
A) हवादार

4. खुली हवा में टहलना किस के लिए लाभदायक है?
A) धन
B) तन
C) मन
D) स्वास्थ्य
उत्तर:
D) स्वास्थ्य

5. ‘प्रातः काल’ शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) दोपहर
B) सुबह
C) रात
D) शाम
उत्तर:
B) सुबह

II. अभिव्यक्ति – सृजनात्मकता

निम्न लिखित प्रश्नों का उत्तर 6 या 8 पंक्तियों में लिखिए।

प्रश्न 1.
गुसाड़ी एक लोक नृत्य है। इस के बारे में लिखिए। (S.A. II – 2016-17)
उत्तर:
गुसाडी एक लोक नृत्य है। यह आदिलाबाद जिले के गोंड जनजाती का लोक नृत्य है। नाचते समय उनकी विशेष वेषभूषा होती है। वे विविध उत्सवों पर इस लोक नृत्य को करते हैं। पुरुष ढोल बजाते तो स्त्रियाँ गाना गाती हैं। वे इस नृत्य करते समय मोर के पंखों से बनी पगडी पहनते हैं।

प्रश्न 2.
“गुसाडी’ एक प्रसिद्ध लोक नृत्य है। गोंड जन जाति की संस्कृति के बारे में तुम क्या जानते हो? (S.A. III -2016-17 S.A. II – 2018-19)
उत्तर:
गुसाडी आदिलाबाद जिले के गोंड जनजाति का एक लोक नृत्य है। नाचते समय इनकी अपनी वेश भूष होती है। पुरुष ढ़ोल बजाते हैं तो स्त्रियाँ गाना गाती हैं। गोंड जनजाति के लोग विशेष संस्कृति के होते हैं। ये नये शब्द आसानी से स्वीख लेते हैं। इनकी एक विशेष संस्कृति होती है। ये पगडी को धारण करते हैं। ये विविध उत्सवों पर नृत्य करते हैं। जंगुदाई नामक देवी की पूजा करते हैं। मोर की पंखों से बनी पगड़ी पहनते हैं।

1. जनजाति के लोगों की क्या विशेषताएँ हैं?
जनजाति के लोग नये शब्द आसानी से सीख सकते हैं।

• जनजाति के लोगों की एक विशेष संस्कृति होती है।
• इनकी विशेष वेश-भूषा होती है। ये विविध उत्सवों पर नृत्य करते हैं।
• “जंगुदाई” नामक देवी की पूजा करते हैं।

2. तुम्हें जनजाति लोगों की सबसे अच्छी बात कौन-सी लगती है?
उत्तर:
मुझे जनजाति लोगों का गुसाडी नृत्य सबसे अच्छा लगता है।

• नाचते समय उनकी विशेष वेश-भूषा होती है।
• विविध उत्सवों पर वे नृत्य करते हैं।
• मोर के पंखों से बनी पगडी पहनते हैं।
• पुरुष ढ़ोल बजाते हैं तो स्त्रियाँ गाना गाती हैं।

3. गुसाडी पाठ के बारे में पाँच वाक्य लिखो।
उत्तर:
जंगु एक युवक है। यह आदिलाबाद के गोंड जनजाति का है। यह अपनी गोंडी भाषा में बात करता है। इसे अपनी भाषा बहुत मीठी लगती है। इसे अपनी संस्कृति बहुत पसंद है।

गुसाडी इनकी संस्कृति का प्रमुख नृत्य है। इस नृत्य के समय उनकी विशेष वेश – भूषा होती है। जंगुदाई इनकी देवी माँ है। इसकी पूजा वे बडी श्रद्धा से करते हैं। गोंड जाति के लोग जंगल में रहते हैं। वहाँ से शहर बहुत दूर है। शहर तक पहुँचने कोई सुविधा नहीं है। वे अनेक कठिनाइयों का सामना करते रहते हैं। अब तो सरकार इनका उद्धार करने के काम में संलग्न है।

4. नीचे दिये गये वाक्यों में शब्द उचित क्रम में रखिए।

1) हूँ मैं भाषा में बात गोंडी करता।
उत्तर:
मैं गोंडी भाषा में बात करता हूँ।

2) है संस्कृति विशेष भी हमारी एक।
उत्तर:
हमारी भी एक विशेष संस्कृति है।

3) है संस्कृति मुझे पसंद अपनी बहुत।
उत्तर:
मुझे अपनी संस्कृति बहुत पसंद है।

4) हैं रहते में जंगल हम।
उत्तर:
हम जंगल में रहते हैं।

5. निम्नलिखित अनुच्छेद ध्यान से पढिए।

i) जंगुदाई गोंडों की देवी है। गोंड लोग जंगुदाई की विशेष पूजा करते हैं। उनका मानना है कि वह उन्हें संकटों से बचाती है। वे मोर के पंखों से बनी पगडी पहनते हैं। अब इन प्रश्नों के उत्तर लिखिए।

1) गोंडों की देवी कौन है?
उत्तर:
गोंडों की देवी जंगुदाई है।

2) गोंड लोग जंगुदाई की कैसी पूजा करते हैं?
उत्तर:
गोंड लोग जंगुदाई की विशेष पूजा करते हैं।

3) गोंडों (उनका) का मानना क्या है?
उत्तर:
उनका मानना है कि देवी उन्हें संकटों से बचाती है।

4) वे किससे बनी पगडी पहनते हैं?
उत्तर:
वे मोर के पंखों से बनी पगडी पहनते हैं।

ii) जंगु गोंड जाति का युवक है। वह गोंडी भाषा में बात करता है। यह भाषा बहुत मीठी होती है। जंगु नये शब्द आसानी से सीख सकता है।
अब इन प्रश्नों के उत्तर लिखिए।

1) जंगु किस जाति का युवक है?
उत्तर:
जंगु गोंड जाति का युवक है।

2) वह किस भाषा में बात करता है?
उत्तर:
वह गोंडी भाषा में बात करता है।

3) यह भाषा कैसी होती है?
उत्तर:
यह भाषा बहुत मीठी होती है।

4) जंगु नये शब्द कैसे सीख सकता है?
उत्तर:
जंगु नये शब्द आसानी से सीख सकता है।

6. नीचे दिये गये प्रश्न का उत्तर छः वाक्यों में लिखिए।

1. जंगु का परिचय अपने शब्दों में दो। (esos 680052162065 sesabw aoday.)
उत्तर:

1. जंगु गोंड जनजाति का युवक है।
2. वह आदिलाबाद के यहाँ के जंगल में रहनेवाला है।
3. वह गोंडी भाषा में बात करता है।
4. उसे गोंडी भाषा बहुत मीठी लगती है।
5. वह नये शब्द आसानी से सीख सकता है।
6. कोई भी शब्द बिना कठिनाई के बोल सकता है।
7. वह शहर से बहुत दूर में रहता है।
8. उसे अपनी संस्कृति से बडा प्यार है।
9. जंगुदाई इन लोगों की देवी है।
10. जंगु अपनी संस्कृति के अनुसार वेश-भूषा धारण करता है।
11. जंगु गुसाडी नृत्य भी करता है।

7. नीचे दिये गये संकेतों के आधार पर चार वाक्य लिखिए।

उत्तर:

1. गुसाडी गोंड संस्कृति का प्रमुख नृत्य है।
2. गुसाडी नाचते समय उनकी विशेष वेश-भूषा होती है।
3. जंगुदाई की विशेष पूजा करते हैं।
4. गुसाडी के समय पुरुष ढोल बजाते हैं।

8. बड़ी बहन के विवाह के कारण दो दिन की छुट्टी माँगते हुए कक्षा अध्यापक को पत्र लिखिए।
उत्तर:

विजयनगरम, दि. x x x x प्रेषक : XXX, सातवीं/सी, शांतिनिकेतन विद्यालय, विजयनगरम। सेवा में, श्री कक्षाध्यापक जी, सातवीं/सी, शांतिनिकेतन विद्यालय, विजयनगरम। पूज्य महोदय। सादर प्रणाम। आप से विनती है कि मेरी बहन का विवाह इस महीने में होनेवाला है। घर पर पिताजी अकेले हैं। मुझे विवाह के कामों में उनकी मदद करनी है। इसलिए मुझे x x x x और x x x x दो दिन की छुट्टी देने की कृपा करें। धन्यवाद। आपका आज्ञाकारी छात्र, xxxx, सातवीं/सी,

पढ़ो

पठित – गद्यांश

नीचे दिये गये गद्यांश को पढ़कर प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में दीजिए।

I. हमारी भी एक विशेष संस्कृति है। गुसाडी हमारी संस्कृति का प्रमुख नृत्य है। नाचते समय हमारी विशेष वेश – भूषा होती है। हम विविध उत्सवों पर नृत्य करते हैं। “जंगुदाई” हमारी देवी हैं। हम इनकी विशेष पूजा करते हैं। हमारा मानना है कि वे हमें संकटों से बचाती हैं। हम मोर के पंखों से बनी पगड़ी पहनते हैं। मुझे अपनी संस्कृति बहुत पसंद है।
प्रश्न:
1. इस अनुच्छेद में ‘हम’ किसके बारे में कहा गया है?
उत्तर:
‘हम’ – गोंड जनजाति का युवक के बारे में कहा गया है।

2. हम विविध उत्सवों पर क्या करते हैं?
उत्तर:
हम विविध उत्सवों पर नृत्य करते हैं।

3. जंगुदाई हमें किनसे बचाती है?
उत्तर:
जंगुदाई हमें संकटों से बचाती है।

4. हमारी देवी कौन है?
उत्तर:
हमारी देवी जंगुदाई है।

5. कैसी पगडी पहनते हैं?
उत्तर:
पंखों से बनी पगडी पहनते हैं।

II. हम जंगल में रहते हैं। यहाँ से शहर बहुत दूर है। हम तक पहुँचने के लिए सड़कों व बसों की सुविधाएँ बहुत कम हैं। अब सरकार सुविधाएँ देने का प्रयास कर रही है।
प्रश्न:
1. सुविधाएँ देने का प्रयास कौन कर रही है?
उत्तर:
सरकार सुविधाएँ देने का प्रयास कर रही है।

2. हम कहाँ रहते हैं?
उत्तर:
हम जगंल में रहते हैं।

3. इस अनुच्छेद में ‘हम’ किसके बारे में कहा गया है?
उत्तर:
‘हम’ – गोंड जनजाति का युवक के बारे में कहा गया है।

4. कौन – सी सुविधाएँ कम है?
उत्तर:
सडकों व बसों की सुविधाएँ कम हैं।

5. शहर कितने दूर पर है?
उत्तर:
शहर बहुत दूर पर है।

अपठित – गद्यांश

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

I. एक दिन की बात है, कुछ कबूतर आकाश में एक साथ उड रहे थे। नीचे ज़मीन पर खडे एक शिकारी ने उन्हें देखा। शिकारी ने ज़मीन पर जाल बिछाया और दाना डाला। दाना देखकर कबूतर का मन ललचा गया।
वे सब नीचे गये जाल पर बैठकर दाना चुगने लगे।
प्रश्न:
1. कबूतर क्या कर रहे थे?
A) उड रहे थे।
B) तैर रहे थे।
C) देख रहे थे।
D) दाना चुग रहे थे।
उत्तर:
A) उड रहे थे।

2. किसने उन्हें देखा?
A) शिकारी ने
B) कबूतर ने
C) साँप ने
D) शेर ने
उत्तर:
A) शिकारी ने

3. शिकारी ने क्या किया?
A) पानी दिया
B) जाल बिछाया
C) जाल बिछाया और दाना डाला
D) दाना डाला
उत्तर:
C) जाल बिछाया और दाना डाला

4. दाना देखकर कबूतर का मन क्या हुआ?
A) फिसल गया
B) खिसक गया
C) निकल गया
D) ललचा गया
उत्तर:
D) ललचा गया

5. सारे कबूतर नीचे आकर क्या करने लगे?
A) तैरने लगे
B) दाना चुगने लगे
C) पानी पीने लगे
D) खाना खाने लगे
उत्तर:
B) दाना चुगने लगे

II. एक छोटी सी लडकी गुडिया से खेल रही थी। अचानक गुडिया उसके हाथ से गिर गई। उसे ऐसा | लगा मानो उसके पैर में चोट आ गई हो, क्योंकि नीचे गिरने के कारण उस गुडिया की टांग मुड गई | थी। उसने गुडिया को पट्टी बाँधी और अपनी चारपाई पर लिटा दिया।
प्रश्न:
1. छोटी लडकी किससे खेल रही थी?
A) गेंद से
B) बल्ले से
C) गुड़िया से
D) खिलौने से
उत्तर:
C) गुड़िया से

2. अचानक क्या हुआ?
A) गुड़िया गिर गई
B) चोट आई
C) रोने लगी
D) टाँग मुड गई
उत्तर:
A) गुड़िया गिर गई

3. किसने पट्टी बाँधी?
A) गीता ने
B) गुडिया ने
C) लडकी ने
D) माँ ने
उत्तर:
C) लडकी ने

4. उसने गुडिया को क्या बांधी?
A) सूत्र
B) पट्टी
C) रस्सी
D) धागा
उत्तर:
B) पट्टी

5. लडकी गुडिया को कहाँ लिटा दिया?
A) गद्दे पर
B) खाट पर
C) पलंग पर
D) चारपाई पर
उत्तर:
D) चारपाई पर

III. गीता सातवीं कक्षा में पढ़ती है। वह पढने में बहुत तेज़ है। एक दिन उसे भूगोल की कक्षा में रात और दिन के बारे में पढ़ाया गया, किंतु वह इसे ठीक प्रकार समझ न सकी। घर जाकर उसने यह बात अपनी माँ से पूछी। माँ ने समझाया ‘बेटी गीता, हम धरती यानी पृथ्वी पर रहते हैं और यह पृथ्वी घूमती रहती है।
प्रश्न:
1. गीता कौनसी कक्षा में पढ़ती है?
A) नवीं
B) सातवीं
C) आठवीं
D) छठवीं
उत्तर:
B) सातवीं

2. गीता कैसी लडकी है?
A) बहुत तेज़
B) चालाक
C) आलसी
D) तेज़
उत्तर:
A) बहुत तेज़

3. एक दिन भूगोल की कक्षा में क्या पढ़ाया गया?
A) रात के बारे में
B) दिन के बारे में
C) रात और दिन के बारे में
D) भूताप के बारे में
उत्तर:
C) रात और दिन के बारे में

4. घर जाकर उसने किससे पूछी?
A) अपनी माँ से
B) बहन से
C) भाई से
D) पिता से
उत्तर:
A) अपनी माँ से

5. सातवीं कक्षा पढने वाली लडकी का नाम क्या है?
A) श्वेता
B) नीता
C) सीता
D) गीता
उत्तर:
D) गीता

IV. कबीर का जन्म काशी में हुआ था और मृत्यु मगहर में हुई थी। कबीर स्वयं पढ़े – लिखे न थे। लेकिन उनके विचार बड़े ही महान थे। इनकी भाषा सधुक्कडी, अर्थात सभी भाषाओं की मिली जुली भाषा है। कबीर अपनी कविता दोहे के रूप में लिखते थे।
प्रश्न:
1. कबीर का जन्म कहाँ हुआ?
A) हैदराबाद में
B) काशी में
C) मगहर में
D) शिवनेर में
उत्तर:
B) काशी में

2. कबीर की मृत्यु कहाँ हुई?
A) काशी में
B) भोपाल में
C) हैदराबाद में
D) मगहर में
उत्तर:
D) मगहर में

3. कबीर के विचार कैसे थे?
A) महान
B) घटिया
C) बढ़िया
D) तेज़
उत्तर:
C) बढ़िया

4. कबीर की भाषा क्या है?
A) सधुक्कडी
B) ब्रज
C) संस्कृत
D) तेलुगु
उत्तर:
A) सधुक्कडी

5. कबीर अपनी कविता किस रूप में लिखते थे?
A) दोहा
B) पद
C) गद्य
D) कविता
उत्तर:
A) दोहा

व्याकरण कार्य

सूचना के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. सही कारक चिह्नों से ख़ाली जगहें भरिए।(సరియైన విభక్తులతో ఖాళీలను పూరించండి)
अ. (के, से, के, में)
जंगु आदिलाबाद …1…. गोंड जनजाति का युवक है | वह गोंडी भाषा …2… बात करता है। जंगु नये शब्द आसानी …3….सीख सकता है। वह कोई भी शब्द बिना किसी कठिनाई …4…बोल सकता है।
उत्तर:
1) के
2) में
3) से
4) के

आ. (का, से, के, में)
हम जंगल …1…. रहते हैं । यहाँ …2… शहर बहुत दूर है । हम तक पहुँचने …….. लिए सडकों व ___ बसों की सुविधाएँ बहुत कम हैं । अब सरकार सुविधाएँ देने …4…. प्रयास कर रही है।
उत्तर:
1) में
2) से
3) के
4) का

2. सही क्रिया शब्दों से ख़ाली जगहें भरिएI (సరియైన క్రియా శబ్దములతో ఖాళీలు నింపండి .)

1) गोंडी भाषा बहुत मीठी ……… है। (रहती / होती)
उत्तर:
होती

2) मैं नये शब्द आसानी से ………. सकता हूँ। (लिख / सीख)
उत्तर:
सीख

3) हम विविध उत्सवों पर नृत्य …………. हैं। (करते / कराते)
उत्तर:
करते

4) जंगुदाई हमें संकटों से ………. है। (बनाती / बचाती)
उत्तर:
बचाती

5) पुरुष ढोल ………… हैं। (बजाते | बनाते)
उत्तर:
बजाते

3. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके पूरा वाक्य लिखिए।

1) गोंडी बाषा बहुत मीठी होती है।
उत्तर:
भाषा

2) मैं कोई भी शब्द बिना किसी कटिनाई के बोल सकता हूँ।
उत्तर:
कठिनाई

3) हमारी भी एक विशेष संसकृति है।
उत्तर:
संस्कृति

4) हम मोर पंकों से बनी पगडी पहनते हैं।
उत्तर:
पंखों

5) हमारे गीत की परसिद्ध पंक्ति रेला-रेला है।
उत्तर:
प्रसिद्ध

4. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए। (పర్యాయవాచీ శబ్దములు)
1) हमारी भी एक विशेष संस्कृति है।
उत्तर:
प्रत्येक

2) हम भी उत्सव पर नृत्य करते हैं।
उत्तर:
पर्व

3) स्वस्थ रहने के लिए स्वच्छ रहना ज़रूरी है।
उत्तर:
तन्दुरुस्त

4) हमारे गीत की प्रसिद्ध पंक्ति रेला-रेला है।
उत्तर:
विख्यात

5) सरकार सुविधाएँ देने का प्रयास कर रही है।
उत्तर:
कोशिश

5. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए। (వ్యతిరేక పదములు)

1) यह भाषा बहुत मीठी होती है।
उत्तर:
कडुवी

2) मैं नये शब्द आसानी से सीख सकता हूँ।
उत्तर:
मुश्किल

3) हमारी भी एक विशेष संस्कृति है।
उत्तर:
साधारण

4) यहाँ से शहर बहुत दूर है।
उत्तर:
गाँव

5) ऐसी सुविधा कहीं नहीं मिलती है।
उत्तर:
असुविधा

6. रेखांकित शब्दों के लिंग बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) मैं एक युवक हूँ|
उत्तर:
मैं एक युवती हूँ।

2) वह हमारी देवी है।
उत्तर:
वह हमारा देव है।

3) हम मोर के पंखों से बनी पगडी पहनते हैं।
उत्तर:
हम मोरनी के पंखों से बनी पगडी पहनते हैं।

4) पुरुष ही यह काम कर सकता है।
उत्तर:
स्त्री ही यह काम कर सकती है।

7. रेखांकित शब्दों के वचन बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) मैं गोंड जाति का युवक हैं।
उत्तर:
हम गोंड जाति के युवक हैं।

2) यह भाषा बहुत मीठी होती है।
उत्तर:
ये भाषाएँ बहुत मीठी होती हैं।

3) इसमें कठिनाई तो बनी रहती है।
उत्तर:
इसमें कठिनाइयाँ तो बनी रहती हैं।

4) हम इनकी विशेष पूजा करते हैं।
उत्तर:
हम इनकी विशेष पूजाएँ करते हैं।

5) यहाँ तो सुविधाएँ कम हैं।
उत्तर:
यहाँ तो सुविधा कम है।

7th Class Hindi 9th Lesson गुसाडी 1 Mark Bits

निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. “आसानी” शब्द का समानार्थक शब्द क्या है?
A) कठिनता
B) सरलता
C) दृढ़
D) कमज़ोरी
उत्तर:
B) सरलता

2. “प्रयास” शब्द का पर्यायवाची शब्द क्या है?
A) कोशिश
B) अनायास
C) सुविधा
D) विशेष
उत्तर:
A) कोशिश

3. त्यौहार, पर्व, मेला ये किसके पर्याय शब्द हैं?
A) उत्सव
B) विशेष
C) मा र्ग
D) सामूहिक
उत्तर:
A) उत्सव

4. “सुविधा’ शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) नसुविधा
B) असुविधा
C) सुविधाएँ
D) ससुविधा
उत्तर:
B) असुविधा

5. मैं जनजाति का युवक हूँ। (रेखांकित शब्द का लिंग बदलने से)
A) युवकी
B) युवती
C) युवा
D) युवी
उत्तर:
B) युवती

6. “संस्कृति” शब्द का बहुवचन रूप यह है
A) संस्कृतें
B) संस्कृतियाँ
C) संस्कृतों
D) संस्कृत
उत्तर:
B) संस्कृतियाँ

7. “सरल” शब्द का विपरीतार्थक शब्द क्या है?
A) बेसरल
B) नसरल
C) कठिन
D) निस्सरल
उत्तर:
C) कठिन

8. हमारी भी एक विशेष संस्कृति है। (वाक्य में विशेषण पहचानो)
A) हमारी
B) भी
C) विशेष
D) संस्कृति
उत्तर:
C) विशेष

9. हमारा मानना है ……. वे हमें संकटों से बचाती हैं। (रिक्त स्थान को सही शब्द से भरो)
A) की
B) कि
C) का
D) के
उत्तर:
B) कि

10. हम जंगल में रहते हैं। (वाक्य में सर्वनाम शब्द पहचानो)
A) हम
B) जंगल
C) में
D) रहते
उत्तर:
A) हम

11. शुद्ध वर्तनी वाले शब्द को पहचानो।
A) समस्क्रती
B) संस्कृती
C) संस्कृति
D) समस्क्रुति
उत्तर:
C) संस्कृति

12. निम्न में से वाद्ययंत्र को पहचानो।
A) मेज
B) किताब
C) गिलास
D) ढोल
उत्तर:
D) ढोल

13. सही वाक्य पहचानो
A) अपनी मुझे संस्कृति बहुत पसंद है।
B) अपनी संस्कृति मुझे बहुत पसंद है।
C) मुझे अपनी संस्कृति बहुत पसंद है।
D) मुझे बहुत पसंद अपनी संस्कृति है।
उत्तर:
C) मुझे अपनी संस्कृति बहुत पसंद है।

14. पुरुष ढोल बजाते हैं। (रेखांकित शब्द स्त्रीलिंग में बदलने से)
A) स्त्री ढोल बजाती हैं।
B) स्त्रियाँ ढोल बजाती हैं।
C) स्त्रीयाँ ढोल बजाती है।
D) स्त्रीयाँ ढोल बजाते हैं।
उत्तर:
B) स्त्रियाँ ढोल बजाती हैं।

15. सडकों व बसों ……… सुविधाएँ बहुत कम हैं। (रिक्त स्थान सही शब्द से भरो)
A) की
B) कि
C) के
D) का
उत्तर:
A) की

16. अब सरकार सुविधाएँ देने का ……….. है। (सही क्रिया से रिक्त स्थान भरो)
A) प्रयास कर रहा
B) प्रयास कर रही
C) प्रयास कर रहे
D) प्रायास
उत्तर:
B) प्रयास कर रही

17. वाक्य का असली रूप क्या है?
A) जंगु है मेरा नाम
B) नाम मेरा है जंगु
C) जंगु नाम मेरा है
D) मेरा नाम जंगु है।
उत्तर:
D) मेरा नाम जंगु है।

18. जैसा हम गाते हैं …………. ही नृत्य भी करते हैं।
A) ऐसा
B) वैसा
C) वैसे
D) वैसी
उत्तर:
B) वैसा

19. हम मोर …….. पंखों ………. बनी पगडी पहनते हैं। (सही शब्दों से रिक्तस्थान भरो)
A) के, से
B) से, के
C) की, से
D) के, में
उत्तर:
A) के, से

20. “जनजाति” किन दो शब्दों से बना है?
A) ज + नजाति
B) जन + जाति
C) जनज + ति
D) जन + आजति
उत्तर:
B) जन + जाति

21. मेरा नाम जंगू है। रेखांकित शब्द का शब्द भेद क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
A) संज्ञा

22. जंगुदाई हमारी देवी है। रेखांकित शब्द को पहचामिए।
A) सर्वनाम
B) क्रिया
C) विशेषण
D) संज्ञा
उत्तर:
D) संज्ञा

23. हम जंगल में रहते हैं। इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) हम
B) जंगल
C) रहना
D) कोई नहीं
उत्तर:
B) जंगल

24. गुसाडी हमारी संस्कृति का प्रमुख नृत्य है। इस वाक्य में संज्ञा शब्द क्या है?
A) गुसाडी
B) हमारी
C) प्रमुख
D) नृत्य
उत्तर:
A) गुसाडी

25. मैं आदिलाबाद के गोंड जन जाति का युवक हूँ। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) आदिलाबाद
B) गोंड
C) युवक
D) मैं
उत्तर:
D) मैं

26. हम विविध उत्सवों पर नृत्य करते हैं। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) हम
B) नृत्य
C) विविध
D) उत्सव
उत्तर:
D) उत्सव

27. मुझे अपनी संस्कृति बहुत पसंद है। इस वाक्य में रेखांकित शब्द क्या है?
A) उत्तम पुरुषवाचक
B) मद्यम पुरुषवाचक
C) अव्य पुरुषवाचक
D) विच्छयवाचक सर्वनाम
उत्तर:
A) उत्तम पुरुषवाचक

28. वे हमें संकटों से बचाती हैं। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द पहचानिए।
A) वे
B) संकट
C) बचाती
D) से
उत्तर:
A) वे

29. अब सरकार सुविधाएँ देने का प्रयास कर रही है। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) असुविधाएँ
B) सुसुविधाएँ
C) न सुविधाएँ
D) सुविध
उत्तर:
A) असुविधाएँ

30. हमारे गीत की प्रसिद्ध पंक्ति “रेला – रेला” है। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) मुश्किल
B) सामान्य
C) अप्रसिद्ध
D) सुप्रसिद्ध
उत्तर:
C) अप्रसिद्ध

31. हमारी भी एक विशेष संस्कृति है। रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) प्रत्येक
B) प्रसिद्ध
C) सामान्य
D) अलग
उत्तर:
C) सामान्य

32. मैं आदिलाबाद के गोड जनजाति का युवक हूँ। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) आदिवासी
B) शहर में रहने वाले
C) गाँव में रहने वाले
D) जन में रहने वाले
उत्तर:
A) आदिवासी

33. हमारे गीत की प्रसिद्ध पंक्ति रेला – रेला। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) पंक्तियाँ
B) पंक्तियें
C) पंक्तियों
D) पंक्तों
उत्तर:
A) पंक्तियाँ

34. हमारी भी एक विशेष संस्कृति है। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) संस्कृतएँ
B) संस्कृतियों
C) संस्कृतियाँ
D) संस्कृतों
उत्तर:
C) संस्कृतियाँ

35. मैं गोंडी भाषा में बात करता हूँ। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) भाषों
B) भाषाओं
C) भाषे
D) भाषाएँ
उत्तर:
D) भाषाएँ

36. हम मोर के पंखों से बनी पगडी पहनते हैं। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) पगडीएँ
B) पगडे
C) पगड़ियाँ
D) पगडों
उत्तर:
C) पगड़ियाँ

37. मैं गोंड जनजाति का युवक हूँ। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) युवति
B) बलक
C) लडकी
D) औरत
उत्तर:
A) युवति

38. पुरुष ढोल बजाते हैं। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) स्त्री
B) युवती
C) बलक
D) युवक
उत्तर:
A) स्त्री

39. “जंगुदाई हमारी देवी हैं। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) भगवान
B) देव
C) पिता
D) माता
उत्तर:
B) देव

40. हम मोर के पंखों से बनी पगडी पहनते हैं। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) मोरा
B) मोरनी
C) मोरी
D) मोर
उत्तर:
B) मोरनी

41. स्त्रियाँ गाना गाती हैं। रेखांकित शब्द का पर्यायवाची शब्द पहानिए।
A) औरत
B) युवति
C) युवक
D) बालिका
उत्तर:
A) औरत

42. सड़कों व बसों की सुविधाएँ बहुत कम है। रेखांकित शब्द का पर्याय शब्द पहचानिए।
A) शहर
B) गाँव
C) घर
D) रास्ते
उत्तर:
D) रास्ते

43. हम विविध उत्सवों पर नृत्य करते हैं। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) पर्व
B) शादी
C) जन्मदिन
D) परिक्षा
उत्तर:
A) पर्व

44. सरकार सुविधाएँ देने का प्रयास कर रहा है। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) प्रयत्न
B) प्रसन्न
C) पालन
D) प्रत्यक्ष
उत्तर:
A) प्रयत्न

45. यह भाषा बहुत मीठी होती है। इस वाक्य में विशेषण को पहचानिए।
A) भाषा
B) बहुत
C) यह
D) मीठी
उत्तर:
D) मीठी

46. गुसाडी हमारी संस्कृति का प्रमुख नृत्य है। इस वाक्य में विशेषण को पहचानिए।
A) गुसाडी
B) संस्कृति
C) नृत्य.
D) प्रमुख
उत्तर:
D) प्रमुख

47. हमारे गीत की प्रसीद्ध पंक्ति – रेला – रेला हैं? इस वाक्या में विशेषण को पहचानिए।
A) गीत
B) पंक्ति
C) प्रसिद्ध
D) रेला – रेला
उत्तर:
C) प्रसिद्ध

48. हम मोर के पंखों से बनी पगडी पहनते हैं। इस वाक्य में क्रिया शब्द को पहचानिए।
A) मोर
B) पंखों
C) पगडी
D) पहनता
उत्तर:
D) पहनता

49. पुरुष ढोल बजाते हैं। इस वाक्य में रेखांकित शब्द का शब्द भेद पहचानिए।
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
C) क्रिया

50. मैं गोंडी भाषा में बात करता हूँ। इस वाक्य में क्रिया शब्द को पहचानिए।
A) मैं
B) गोंडी
C) बात करता
D) भाषा
उत्तर:
C) बात करता

51. स्त्रियाँ गाना गाती हैं। इस वाक्य में क्रिया शब्द को पहचानिए।
A) स्त्रियाँ
B) गाना
C) हैं
D) गाती
उत्तर:
D) गाती

52. बहुत मीठी है होती भाषा यह। इस वाक्य को सही क्रम में लिखिए।
A) भाष होती यह बहुत मीठी हैं।
B) मीठी यह भाषा बहुत है होती
C) यह भाषा बहुत मीठी होती है।
D) यह भाषा मीठी बहतु होती है।
उत्तर:
C) यह भाषा बहुत मीठी होती है।

53. बजाते हैं ढोल पुरुष (इस वाक्य को सही क्रम में लिखिए।)
A) ढोल बजाते पुरुष हैं।
B) पुरुष बजाते हैं ढोल
C) पुरुष ढोल बजाते हैं।
D) ढोल पुरुष हैं बजाते।
उत्तर:
C) पुरुष ढोल बजाते हैं।

54. संस्कृति प्रमुख है नृत्य गुसाडी का हमारी। इस वाक्य का सही क्रम को पहचानिए।
A) संस्कृति गुसाडी है प्रमुख हमारी का नृत्य
B) हमारी प्रमुख संस्कृति है गुसाडी का नृत्य
C) हमारी संस्कृति का प्रमुख नृत्य गुसाडी है।
D) गुसाडी संस्कृति का प्रमुख नृत्य हमारी है।
उत्तर:
C) हमारी संस्कृति का प्रमुख नृत्य गुसाडी है।

55. दिवाली, क्रिसमस, होली, संस्कृति में बेमेले शब्द को पहचानिए?
A) दिवाली
B) होली
C) क्रिसमस
D) संस्कृति
उत्तर:
C) क्रिसमस

56. स्त्री, पुरुष, युवक, देवी, बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) स्त्रि
B) पुरुष
C) युवक
D) देवी
उत्तर:
D) देवी

57. उत्सव, मेला, गुसाडी, पर्व में बेमेल शब्द पहचानिए।
A) उत्सव
B) मेला
C) गुसाडी
D) पर्व
उत्तर:
C) गुसाडी

58. अब सरकार सुविधाएँ देने का प्रयास कर रही है। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत काल
B) वर्तमान काल
C) भविष्यत काल
D) पूर्ण भूत काल
उत्तर:
B) वर्तमान काल

59. गोंडी भाषा मीठी होती है। (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।)
A) नमकीन
B) कसैली
C) खट्टी
D) कडुवी
उत्तर:
D) कडुवी

These AP 7th Class Hindi Important Questions 8th Lesson हमारे त्यौहार will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 8th Lesson Important Questions and Answers हमारे त्यौहार

7th Class Hindi 8th Lesson हमारे त्यौहार Important Questions and Answers

I. अर्थग्राहयता – प्रतिक्रिया

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए।

I. अट्ला तद्दी के दिन महिलाएं, विशेषकर कुंवारी लड़कियाँ बगीचों में जाती हैं। वहाँ अट्टलु | (दोसा) बनाकर खाती हैं। झूला झूलती हैं। शाम को गौरी माँ की पूजा करती हैं।
प्रश्न:
1. अट्ला तद्दी के दिन महिलाएँ कहाँ जाती हैं?
उत्तर:
अट्ला तद्दी के दिन महिलाएँ बगीचों में जाती हैं।

2. लड़कियाँ बगीचों में क्या खाती हैं?
उत्तर:
लड़कियाँ बगीचों में अट्लु (दोसा) बनाकर खाती हैं।

3. शाम को किसकी पूजा होती है?
उत्तर:
शाम को गौरी माँ की पूजा होती हैं।

4. “बगीचा” शब्द का अर्थ लिखिए।
उत्तर:
बगीचा = उपवन, उद्यान

5. यह गद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश ‘हमारे त्यौहार’ पाठ से दिया गया है।

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर विकल्पों से चुनकर लिखिए।

हस्तिनापुर के राजा पांडु के पाँच पुत्र थे। युधिष्टिर, भीम, अर्जुन, नकुल और सहदेव। वे ‘पांडव’ कहलाते थे। उनके चचेरा बाई ‘कौरव’ के नाम से माने जाते थे। कौरव पांडवों से ईर्ष्या करते थे और उन्हें मारने के लिए प्रयत्न करते रहते थे। उनके चाचा विदुर को पांडवों से बहुत प्रेम था।
प्रश्न:
1. हस्तिनापुर के राजा कौन थे?
A) पांडु
B) अर्जुन
C) विदुर
D) नकुल
उत्तर:
A) पांडु

2. पांडव के चचेरा भाई कौन थे?
A) विदुर
B) कौरव
C) सहदेव
D) पांडु
उत्तर:
B) कौरव

3. पांडवों से कौन ईर्ष्या करते थे?
A) कौरव
B) विदुर
C) कर्ण
D) कृष्ण
उत्तर:
A) कौरव

4. विदुर को किससे प्रेम था?
A) कौरवों से
B) पांडु से
C) पांडवों से
D) कृष्ण से
उत्तर:
C) पांडवों से

5. ‘चाचा’ शब्द का लिंग बदलिए।
A) चाची
B) चाचु
C) चाचि
D) चाचिया
उत्तर:
A) चाची

II. अभिव्यक्ति – सृजनात्मकता

निम्न लिखित प्रश्न का उत्तर दो या तीन वाक्यों में लिखिए।

1. अट्ल तद्दी त्यौहार के बारे में आप क्या जानते हैं? (S.A. II – 2018-19, S.A. II – 2016-17, S.A. III – 2016-17)
उत्तर:
अट्ला तद्दी को ही मेहंदी या झूले का त्यौहार कहते हैं। इस दिन औरतें और अविवाहित लडकियाँ बगीचों में जाती हैं। वहाँ अट्लु बनाकर खाती हैं। झूला झूलती हैं। इस प्रकार ये त्यौहार मनाकर औरतें अपने सौभाग्य की रक्षा करने की विनती माँ से करती हैं।

1. दशहरे के बारे में वर्णन करते हुए अपने मित्र के नाम एक पत्र लिखिए।
उत्तर:

गुंटूरु, दि. x x x x. प्रिय मित्र प्रशांत, मैं यहाँ कुशल हूँ। आशा करता हूँ कि तुम भी वहाँ कुशलपूर्वक हो। मैं अच्छी तरह पढ रहा हूँ। परीक्षाएँ अच्छी तरह लिख रहा हूँ। अब मैं दशहरा त्यौहारों का महत्व बताना चाहता हूँ। हमारे यहाँ यह त्यौहार बडे धूम-धाम से मनाया जाता है। हिन्दुओं के प्रमुख त्यौहारों में दशहरा एक है। हर साल यह आश्विन मास की अमावास्या से लेकर दस दिन मनाया जाता है । हमारे विजयवाडा में इंद्रकीलाद्रि पर्वत पर माता कनकदुर्गा का मंदिर है। दशहरे के दस दिन भी माता कनकदुर्गा को तरह – तरह की सजावट से अलंकृत करते हैं। माता का दर्शन करने दूर-दूर से लोग आते हैं। विशेष उत्सवों के साथ कई सांस्कृतिक कार्यक्रमों का आयोजन किया जाता है। बिजली की बत्तियों की जगमगाहट से मंदिर खूब प्रकाशित होता है। दसवें दिन तेप्पोत्सव रूप से माता कनकदुर्गा शिवजी के नौका विहार का आयोजन किया जाता है। तुम्हारे माता -पिता को मेरे प्रणाम कहना। तुम्हारा प्रिय मित्र, नाम : x x x x. पता: जी. प्रशांत, राधाकृष्ण का पुत्र, चौटुप्पल, विजयवाडा।

2. अट्ला तद्दी भी गौरी पूजा का ही त्यौहार है। इसे मेहन्दी या झूले का त्यौहार भी कहते हैं। यह दशहरे के बाद मनाया जाता है।
अब इन प्रश्नों के उत्तर लिखिए।

1. गौरी पूजा का ही त्यौहार क्या है?
उत्तर:
अट्ला तद्दी भी गौरी पूजा का ही त्यौहार है।

2. झूले या मेहन्दी का त्यौहार क्या है?
उत्तर:
अटला तद्दी ही झूले या मेहन्दी का त्यौहार है।

3. यह कब मनाया जाता है?
उत्तर:
यद दशहरे के बाद मनाया जाता है।

4. इस अनुच्छेद में किस त्यौहार के बारे में बताया गया है?
उत्तर:
इस अनुच्छेद में अट्ला तद्दी त्यौहार के बारे में बताया गया है।

3. दो वाक्यों को और / कर शब्द से जोड़कर एक वाक्य बनाइए।

1. इसे मेहन्दी या झूले का त्यौहार भी कहते हैं। यह दशहरे के बाद मनाया जाता है।
उत्तर:
इसे मेहन्दी या झूले का त्यौहार भी कहते हैं और यह दशहरे के बाद मनाया जाता है।

2. झूला झूलती हैं। शाम को गौरी माँ की पूजा करती हैं।
उत्तर:
झूला झूलती है और शाम को गौरी माँ की पूजा करती हैं।

पढो

अपठित – गद्यांश

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

I. सिंगरी गाँव के बाहर एक तालाब था । तालाब में मछलियाँ थीं । एक मछली बहुत सुंदर थी। उसका रंग सोने जैसा था। सब उसे ‘सुनहरी’ कहकर बुलाते थे। उसी तालाब में एक मेंढ़क भी था, उसका नाम रुकू था। रुकू कभी ज़मीन पर बैठता कभी पानी में कूद जाता। वह उछलता – कूदता ही रहता। सुनहरी मछली को तैरते देख, उसे बहुत अच्छा लगता।
प्रश्न:
1. तालाब कहाँ था?
A) सिंगरी गाँव में
B) जंगल में
C) पहाड पर
D) सिंगरी गाँव के बाहर
उत्तर:
D) सिंगरी गाँव के बाहर

2. तालाब में क्या थी?
A) कछुआ
B) मगर
C) मछलियाँ
D) व्हेल
उत्तर:
C) मछलियाँ

3. सोने जैसा रंग मछली को क्या कहकर बुलाते थे?
A) सफ़ेदी
B) सुनहरी
C) सुंदरी
D) गुलाबी
उत्तर:
B) सुनहरी

4. मेढ़क का नाम क्या था?
A) रुकू
B) मेकू
C) सुनहरी
D) स्वेता
उत्तर:
A) रुकू

5. किसे देखकर उसे बहुत अच्छा लगता है?
A) पानी को
B) लहरों को
C) सुनहरी को
D) दूसरे मेंढक को
उत्तर:
C) सुनहरी को

II. राजा कृष्ण देवराय विजय नगर के राजा थे। वे विद्वानों का बहुत आदर करते थे। तेनालीराम राजा कृष्ण देव से हमेशा आदर पाते थे। एक दिन उनके दरबार में बहस हो रही थी कि मनुष्य का स्वभाव बदला जा सकता है या नहीं। कुछ कह रहे थे कि मनुष्य का स्वभाव बदला जा सकता है। कुछ कह रहे थे ऐसा नहीं हो सकता, जैसे कुत्ते की पूँछ कभी सीधी नहीं हो सकती।
प्रश्न:
1. कृष्णदेवराय कहाँ के राजा थे?
A) कलिंग
B) विजयनगर
C) चित्तौड
D) महाबलिपुरम
उत्तर:
B) विजयनगर

2. वे किनका बहुत आदर करते थे?
A) किसानों का
B) लोगों का
C) विद्वानों का
D) दरबारों का
उत्तर:
C) विद्वानों का

3. कौन हमेशा कृष्णदेव से आदर पाते थे?
A) लोग
B) सेना
C) विद्वान
D) तेनालीराम
उत्तर:
D) तेनालीराम

4. एक दिन दरबार में किसके बारे में बहस हो रही थी?
A) मनुष्य का स्वभाव
B) कुत्ते की पूँछ
C) पडोसी राज्य
D) तेनाली राम
उत्तर:
A) मनुष्य का स्वभाव

5. यह कभी सीधी नहीं हो सकती?
A) कुत्ते की पूँछ
B) कुत्ते की टांग
C) घोडे की पूँछ
D) भैंस की पूँछ
उत्तर:
A) कुत्ते की पूँछ

III. मुल्ला नसरुद्दीन की बुद्धिमानी के बारे में अनेक कहानियाँ प्रचलित हैं। एक बार की बात है एक धर्माचार्य के पास एक असली अरबी घोडा था । एक बार धर्माचार्य घोडे पर बैठकर अपने मित्र से मिलने गये। घोडे को घर के बाहर बांधकर धर्माचार्य मित्र के घर में गये।
प्रश्न:
1. किनकी बुद्धिमानी के बारे में अनेक कहानियाँ प्रचलित हैं?
A) तेनाली राम
B) बीरबल
C) मुल्ला नसरुद्वीन
D) मर्यादा रामन्ना
उत्तर:
C) मुल्ला नसरुद्वीन

2. धर्माचार्य के पास क्या था?
A) कुत्ता
B) गाय
C) खरगोश
D) अरबी घोडा
उत्तर:
D) अरबी घोडा

3. एक बार धर्माचार्य किसे मिलने गये?
A) भाई से
B) मित्र से
C) पिता से
D) माँ से
उत्तर:
B) मित्र से

4. धर्माचार्य घोडे को कहाँ बाँधा?
A) घर के बाहर
B) घर से दूर
C) जंगल में
D) बगीचे में
उत्तर:
A) घर के बाहर

5. “धर्माचार्य” किन दो शब्दों से बना है?
A) धर्मा, आचार
B) धर्म, आचार्य
C) धर्मा चार
D) ध, मर्माचार
उत्तर:
B) धर्म, आचार्य

IV. कहावत है जल ही जीवन है। जल के बिना कोई भी प्राणी अधिक समय तक जीवित नहीं रह सकता। मनुष्य को पग – पग पर जल की आवश्यकता होती है। हमें पीने के लिए शुद्ध जल की आवश्यकता होती है। अशुद्ध जल से पेट की अनेक बीमारियाँ फैलती हैं। अशुद्ध जल में तरह – तरह के कीटाणु होते हैं।
प्रश्न:
1. कहावत क्या है?
A) जीवन ही जल है
B) जल जीवन है
C) जल ही जीवन है
D) जीवन जल है
उत्तर:
C) जल ही जीवन है

2. किसके बिना कोई भी प्राणी अधिक समय तक जीवित नहीं रह सकता?
A) खाने के बिना
B) जल के बिना
C) विद्युत के बिना
D) खेल के बिना
उत्तर:
B) जल के बिना

3. मनुष्य को पग – पग पर किसकी आवश्यकता होती है?
A) दोस्तों की
B) प्यार की
C) माता – पिता की
D) जल की
उत्तर:
D) जल की

4. पीने के लिए किसकी आवश्यकता होती है?
A) जल की
B) शुद्ध जल की
C) तेल की
D) दारू की
उत्तर:
B) शुद्ध जल की

5. अशुद्ध जल से क्या फैलती है?
A) पेट की बीमारियाँ
B) सिर की बीमारियाँ
C) कीटाणु
D) मानसिक बीमारियाँ
उत्तर:
A) पेट की बीमारियाँ

V. फ्रांस के एक सुप्रसिद्ध कवि “ला मार्टिन” पेरिस में रहते थे। पेरिस विश्व का सबसे सुन्दर शहर है। ला मार्टिन बड़े कवि के साथ – साथ समाज सेवी भी थे। सर्दियों के दिन थे। कवि ठंड में कांपते अपने दफ्तर जाया करते थे। दफ्तर घर से चार – पाँच किलोमीटर की दूरी पर थी।
प्रश्न :
1. ला मार्टिन कहाँ रहते थे?
A) सिड्नी
B) पेरिस
C) इटली
D) अमेरिका
उत्तर:
B) पेरिस

2. पेरिस किस प्रकार का शहर है?
A) सुन्दर
B) अधिक आबादी का
C) अमीरों का
D) विशाल
उत्तर:
A) सुन्दर

3. कवि ठंड में काँपते कहाँ जाया करते थे?
A) बाज़ार
B) घर
C) सिनेमा घर
D) दफ्तर
उत्तर:
D) दफ्तर

4. दफ्तर घर से कितने किलोमीटर की दूरी पर था?
A) तीन – चार
B) चार – पाँच
C) दो – तीन
D) आठ – नौ
उत्तर:
B) चार – पाँच

5. “सर्दी का विलोम शब्द क्या है?
A) असर्दी
B) बेसर्दी
C) बारिश
D) गर्मी
उत्तर:
D) गर्मी

व्याकरण कार्य

1. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए।

1. मैं ठीक हूँ।
उत्तर:
सही

2. बतुकम्मा सुंदर लगती है।
उत्तर:
शोभायमान, खूबसूरत

3. सही कहा तुमने।
उत्तर:
ठीक

4. महिलाएँ सामूहिक रूप से गीत गाती हैं।
उत्तर:
स्त्रियाँ

5. गौरी की पूजा की जाती है।
उत्तर:
उपासना, आराधना

2. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए।

1. मैं ठीक हूँ।
उत्तर:
गलत

2. बहुत अच्छी तरह त्यौहार मनाया गया।
उत्तर:
बुरी

3. त्यौहार पूरे देश में मनाते हैं।
उत्तर:
अधूरे

4. तुम सही कहते हो।
उत्तर:
ग़लत

5. बतुकम्मा सुंदर लगती है।
उत्तर:
कुरूप /असुंदर

6. शाम को गौरी माँ की पूजा करती हैं।
उत्तर:
सुबह

7. सुबह विसर्जन करती हैं।
उत्तर:
शाम

8. हाँ! तुम ठीक कहती हो।
उत्तर:
नहीं

9. देश की शोभा बढती है।
उत्तर:
घटती

3. नीचे दिये गये शब्दों को वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1. छुट्टी : आज छुट्टी है।

2. त्यौहार : हम कई त्यौहार मनाते हैं।

3. झूला : झूला झूलने की प्रथा है।

4. मनाना : त्यौहार मनाना चाहिए।

5. शोभा : शोभा के कारण घर में शोभा आगयी।

6. मेहंदी : स्त्रियाँ मेहंदी लगाती हैं।

7. सुबह : सुबह उठकर पढ़ना चाहिए।

8. घूमना : ठंडी हवा में मत घूमना चाहिए।

9. ठीक : यह ठीक है।

10. पड़ोस : पडोस से मिलजुलकर रहो।

4. अंकों को अक्षरों में लिखिए।

1. 84 = चौरासी
2. 65 = पैंसठ
3. 51 = इक्कावन
4. 36 = छत्तीस
5. 44 = चौंतालीस
6. 29 = उनतीस

5. सही क्रिया रूपों से ख़ाली जगह भरिए।

1. भारत की शोभा और. _____ (बढ़ती / बडती)
उत्तर:
बढ़ती

2. शाम को गौरी माता की पूजा _________हैं। (करती / चलते)
उत्तर:
करती

3. वहाँ अट्लु बनाकर _________हैं। (खा/ खाती)
उत्तर:
खाती

4. इस दिन क्या किया _________हैं। (जा / जाता)
उत्तर:
जाता

5. हमारे पडोस में बतुकम्मा ______ हैं। (खेलते / बोलते)
उत्तर:
खेलते

6. तुम ठीक ______ हो। (कहती / सुनती)
उत्तर:
कहती

6. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके पूरा वाक्य लिखिए।

1. इस दिन महिलाएँ भगीचों में जाती हैं।
उत्तर:
इस दिन महिलाएँ बगीचों में जाती हैं।

2. शुभह विसर्जन करती हैं।
उत्तर:
सुबह विसर्जन करती हैं।

3. भारत देश की सोभा और बढ़ती है।
उत्तर:
भारत देश की शोभा और बढ़ती है।

4. वह झूला जुलती है।
उत्तर:
वह झूला झूलती है।

5. स्त्रियाँ बतुकम्मा के चारों ओर गूमती हैं।
उत्तर:
स्त्रियाँ बतुकम्मा के चारों ओर घूमती हैं।

6. हाँ, मुजे पता है।
उत्तर:
हाँ, मुझे पता है।

7. मैं भी टीक हूँ।
उत्तर:
मैं भी ठीक हूँ।

7. रेखांकित शब्दों के लिंग बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1. महिलाएँ और लड़कियाँ सामूहिक रूप से गीत गाती हैं।
उत्तर:
पुरुष और लडके सामूहिक रूप से गीत गाते हैं।

2. माँ झूला झूलती है।
उत्तर:
बाप झूला झूलते हैं ।

3. बहन भाई के पास बैठी है।
उत्तर:
भाई, भाई के पास बैठा है।

4. अध्यापिका वीणा बजाती हैं।
उत्तर:
अध्यापक वीणा बजाते हैं।

5. गाय घास चरती है।
उत्तर:
बैल घास चरता है।

6. पेड़ पर कौआ बैठा है।
उत्तर:
पेड पर मादा कौआ बैठी है।

7. पंडित कहानी सुनाता है।
उत्तर:
पंडिताइन कहानी सुनाती हैं।

8. रेखांकित शब्दों के वचन बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1. मैं ठीक हूँ।
उत्तर:
हम ठीक हैं।

2. उसे एक उपाय सूझा।
उत्तर:
उसे कई उपाय सूझे।

3. वह उसकी सहेली है।
उत्तर:
वे उसकी सहेलियाँ हैं।

10. क्रिया शब्द पहचानकर लिखिए।

1. तुमने दशहरा कैसे मनाया?
उत्तर:
मनाया

2. सही कहा तुमने।
उत्तर:
कहा

3. इस दिन क्या किया जाता है?
उत्तर:
किया जाता

4. लड़कियाँ बगीचों में जाती हैं।
उत्तर:
जाती

5. वहाँ अट्लू बनाकर खाती हैं।
उत्तर:
खाती

6. गौरी माँ की पूजा करती हैं।
उत्तर:
पूजा करती

7. तुम ठीक कहती हो।
उत्तर:
कहती

8. वह झूला झूलती है।
उत्तर:
झूलती

11. दो वाक्यों को और / कर शब्द से जोडकर एक वाक्य बनाइए।

1) मैं एक लड़की हूँ। मेरा नाम सुशीला है।
उत्तर:
मैं एक लड़की हूँ और मेरा नाम सुशीला है।

2) महिलाएँ बतुकम्मा की पूजा करती हैं। कुंवारी लडकियाँ बतुकम्मा की पूजा करती हैं।
उत्तर:
महिलाएँ और कुंवारी लडकियाँ बतुकम्मा की पूजा करती हैं।

3) कुंवारी लडकियाँ अलु खाती हैं। वे झूला झूलती हैं।
उत्तर:
कुंवारी लडकियाँ अट्लु खाकर झूला झूलती हैं।

4) ये मेरे मामाजी हैं। इनका नाम रामदास है।
उत्तर:
ये मेरे मामाजी है और इनका नाम रामदास है।

5) हमने भोजन किया। हम स्कूल गये।
उत्तर:
हमने भोजन किया और स्कूल गये।

7th Class Hindi 8th Lesson हमारे त्यौहार 1 Mark Bits

निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. “विशेष’ शब्द का अर्थ क्या है?
A) त्यौहार
B) खास
C) पूजा
D) राज्य
उत्तर:
B) खास

2. “कुंवारी” शब्द का समानार्थक शब्द क्या है?
A) विशेष
B) विवाहित
C) अविवाहित
D) बूढ़ी
उत्तर:
C) अविवाहित

3. दशहरा त्यौहार पूरे देश में मनाया जाता है। (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानो।)
A) अपूरे
B) नपूरे
C) अधूरे
D) पूर्ण
उत्तर:
C) अधूरे

4. शारदा और रशीदा दोनों सहेलियाँ हैं। (रेखांकित शब्द का वचन बदलो।)
A) सहेली
B) साहेली
C) सहेला
D) मित्र
उत्तर:
A) सहेली

5. “महिला, स्त्री, वनिता” ये किसके पर्याय शब्द हैं?
A) आदमी
B) औरत
C) लडका
D) लडकी
उत्तर:
B) औरत

6. “माँ, माता, कुंवारी, जननी” बेमेल शब्द पहचानो।
A) माँ
B) माता
C) कुंवारी
D) जननी
उत्तर:
C) कुंवारी

7. दशहरा त्यौहार कहाँ मनाया जाता है? (वाक्य में प्रश्नवाचक शब्द क्या है?)
A) त्यौहार
B) कहाँ
C) मनाया
D) दशहरा
उत्तर:
B) कहाँ

8. फूलों से सजी बतुकम्मा सुंदर लगती है। (विशेषण शब्द पहचानो।)
A) फूलों से
B) बतुकम्मा
C) सुंदर
D) लगती
उत्तर:
C) सुंदर

9. हमारे पडोस में भी बतुकम्मा खेलते हैं। (सर्वनाम शब्द पहचानो।)
A) हमारे
B) में
C) बतुकम्मा
D) खेलते
उत्तर:
A) हमारे

10. शारदा तुम ठीक कहती हो। (वाक्य में संज्ञा पहचानो।)
A) शारदा
B) तुम
C) ठीक
D) कहती
उत्तर:
A) शारदा

11. महिलाएँ सामूहिक रूप से गीत गाती हैं। (वाक्य में क्रिया शब्द पहचानो।)
A) महिलाएँ
B) सामूहिक
C) से
D) गाती
उत्तर:
D) गाती

12. बतुकम्मा …. चारों ओर घूमती हैं। (सही शब्द से रिक्त स्थान भरो।)
A) की
B) को
C) के
D) का
उत्तर:
C) के

13. वाक्य का सही रूप क्या हैं?
A) वे एक ही पाठशाला में पढती हैं।
B) एक पाठशाला में वे ही पढ़ती हैं।
C) पाठशाला एक में ही वे पढ़ती हैं।
D) वे पढ़ती है एक ही पाठशाला में
उत्तर:
A) वे एक ही पाठशाला में पढती हैं।

14. तुम ………… दशहरा कैसे मनाया ? (सही कारक पहचानो।)
A) में
B) को
C) ने
D) पर
उत्तर:
C) ने

15. लोक उत्सव देश की शोभा ……. हैं। (सही क्रिया शब्द से भरो)
A) घटाते
B) मनाते
C) मानते
D) बढ़ाते
उत्तर:
D) बढ़ाते

16. शारदा और रशीदा दोनों ……. हैं। (सही शब्द से रिक्तस्थान भरो)
A) शत्रु
B) मित्र
C) सहेलियाँ
D) पडोस
उत्तर:
C) सहेलियाँ

17. वाक्य का असली रूप पहचानो।
A) हाँ, मुझे पता है।
B) मुझे हाँ पता है।
C) पता मुझे हाँ है।
D) मुझे पता हाँ है।
उत्तर:
A) हाँ, मुझे पता है।

18. वाक्य का सही रूप क्या है?
A) मैं भी बतुकम्मा खेलती है।
B) मैं भी बतुकम्मा खेलती हूँ।
C) मैं भी बतुकम्मा खेलते हैं।
D) मैं भी बतुकम्मा खेलता है।
उत्तर:
B) मैं भी बतुकम्मा खेलती हूँ।

19. बतुकम्मा के चारों ओर ………. हैं। (सही शब्द से रिक्तस्थान भरो)
A) घूमती
B) कूदती
C) सोती
D) देखती
उत्तर:
A) घूमती

20. दशहरा पूरे देश में मनाया जाता है। इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) दशहरा
B) पूरे देश
C)
D) कोई नहीं
उत्तर:
A) दशहरा

21. कैसी हो शारदा? रेखांकित शब्द का शब्द – भेद पहचानिए।
A) सर्वनाम
B) विशेषण
C) क्रिया
D) संज्ञा
उत्तर:
D) संज्ञा

22. बतुकम्मा सुंदर लगती है। रेखांकित शब्द का शब्द भेद पहचानिए।
A) विशेषण
B) संज्ञा
C) सर्वनाम
D) क्रिया
उत्तर:

23. शाम को गौरी माँ की पूजा करती हैं। रेखांकित शब्द का भाषा – भागा पहचानिए।
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
B) सर्वनाम

24. यह दशहरे के बाद मनाया जाता है। शब्द का शब्द भेद की दृष्टि से रेखांकित शब्द क्या हैं?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
B) सर्वनाम

25. मैं दशहरा बहुत अच्छी तरह मनाया। निजवाचक सर्वनाम पहचानिए।
A) मैं
B) अच्छी
C) दशहरा
D) बहुत
उत्तर:
A) मैं

26. हम गौरी पूजा के रूप में बतुकम्मा, अट्ला तद्दी जैसे त्यौहर मनाते हैं। इस वाक्य में सर्वनाम पहचानिए।
A) हम
B) पूजा
C) त्यौहार
D) अट्ल तद्दी
उत्तर:
A) हम

27. लड़कियाँ बगीचों में झूला झूलते हैं। रेखांकित शब्द का वचन बदल कर लिखो।
A) लडकिएँ
B) लडकिये
C) लडकियो
D) लडकी
उत्तर:
D) लडकी

28. रशीदा और शारदा दोनों सहेलियाँ है। रेखांकित शब्द का वचन बदल कर लिखिए।
A) सहेलिये
B) सेहलियों
C) सहेली
D) सहेले
उत्तर:
C) सहेली

29. महिलाएँ सामूहिक रूप से गीत गाती है। रेखांकित शब्द का वचन बदल कर लिखिए।
A) महिलाये
B) महिलों
C) महिला
D) महिलाओं
उत्तर:
C) महिला

30. इसे मेहंदी या झूले का त्यौहार भी कहते हैं। रेखांकित शब्द का वचन बदल कर लिखिए।
A) झूलों
B) झूले
C) झूला
D) झूलाएँ
उत्तर:
C) झूला

31. सुबह विसर्जन किया जाता है। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) शाम
B) दोपहर
C) रात
D) कल
उत्तर:
A) शाम

32. बतुकम्मा सुंदर लगती है। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) पुराना
B) असुंदर
C) सामान्य
D) नया 26
उत्तर:
B) असुंदर

33. हाँ मुझे पता है। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) कुपवा
B) अ पता
C) सु पता
D) न पता
उत्तर:
D) न पता

34. पूरे देश में दशहरा मनाया जाता है। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) न पूरे
B) अधूरे
C) सपूरे
D) ठीक
उत्तर:
B) अधूरे

35. झूले का त्यौहार भी कहते हैं। रेखांकित शब्द का पर्याय शब्द पहचानिए।
A) उत्साव
B) कार्यक्रम
C) बैठक
D) सभा
उत्तर:
A) उत्साव

36. गौरी पूजा के रूप में बतुकम्मा, मनाते हैं। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) उपवास
B) निवेदन
C) स्मरण
D) आराधना
उत्तर:
D) आराधना

37. महिलाएँ बतुक्म्मा के चारों ओर घूमती हैं। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) लडके
B) बच्चे
C) लडकी
D) औरतें
उत्तर:
D) औरतें

38. शारदा ……. तुम ठीक कहती हो। रेखांकित शब्द का पर्याय शब्द पहचानिए।
A) गलत
B) सही
C) मधुर
D) मिठी
उत्तर:
B) सही

39. दशहरा, बतुकम्मा, अट्ला तद्दी, झूले का त्यौहार, दीपावली बेमेल शब्द पहचानिए।
A) दशहरा
B) अट्ला तद्दी
C) बतुकम्मा
D) दीपावली
उत्तर:
D) दीपावली

40. महिलाएँ, लडकियाँ, सहेलियाँ, सुबह बेमेल शब्द पहचानिए।
A) महिलाएँ
B) लडकियाँ
C) सुबह
D) सहेलियाँ
उत्तर:
C) सुबह

41. लोकगीतों से भारत देश की शोभा और बढती है। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) जन साधारण के गीत
B) कविताएँ
C) कहानियाँ
D) गीत
उत्तर:
A) जन साधारण के गीत

42. विशेषकर कुंवारी लडकियाँ बगीचों में जाती हैं। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) लडके
B) बच्चों
C) अविवाहित
C) छात्रों
उत्तर:
C) अविवाहित

43. सुबह विसर्जन करती हैं। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) परित्याग
B) दान
C) धर्म
D) बलिदान
उत्तर:
A) परित्याग

44. दशहरा त्यौहार पूरे देश में मनाया जाता है। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) पर्वदनि
B) छुट्टी
C) पूजा
D) बैठक
उत्तर:
A) पर्वदनि

45. मैंने दशहरा बबुत अच्छी तरह मनाया। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) भविष्यत
C) वर्तमान
D) पूर्ण वर्तमान
उत्तर:
A) भूत

46. दशहरा त्यौहार पूरे देश में मनाया जाएगा। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) भविष्यत
C) वर्तमान
D) पूर्ण भूत काल
उत्तर:
B) भविष्यत

47. गाँवों में कुंवारी लड़कियाँ झूला झूल रही हैं। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) वर्तमानकाल
B) भूतकाल
C) भविष्यतकाल
D) पूर्ण भूत
उत्तर:
A) वर्तमानकाल

48. बतुकम्मा को गौरी माँ ……….. रूप मानती है। रिक्त स्थान की पूर्ति उचित कारक चिह्न से कीजिए।
A) की
B) का
C) को
D) के
उत्तर:
B) का

49. अट्ला तद्दी दशहरे …….. बाद मनाया जाता है। रिक्त स्थान की पूर्ति उचित कारक चिहन से कीजिए।
A) का
B) को
C) से
D) के
उत्तर:
D) के

50. तरह – तरह के फूलों …… सजी बतुकम्मा सुंदर लगती है। रिक्त स्थान की पूर्ति उचित कारक चिहन से कीजिए।
A) का
B) से
C) के
D) को
उत्तर:
B) से

51. शारदा दशहरा बहुत अच्छी तरह मनायी। इस वाक्य में विशेषण को पहचानिए।
A) शरदा
B) अच्छी
C) दशहरा
D) बहुत
उत्तर:
B) अच्छी

52. सही क्रम वाला वाक्य पहचानिए।
A) झूला लडकियाँ हैं झूलती ।
B) झूला हैं झूलती लडकियाँ।
C) लडकियाँ झूला झूलती हैं।
D) लडकियाँ झूलती झूला हैं।
उत्तर:
C) लडकियाँ झूला झूलती हैं।

These AP 7th Class Hindi Important Questions 7th Lesson चारमीनार will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 7th Lesson Important Questions and Answers चारमीनार

7th Class Hindi 7th Lesson चारमीनार Important Questions and Answers

I. अर्थग्राहयता – प्रतिक्रिया

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर विकल्पों से चुनकर लिखिए।

1. आसमान को छूती मीनारें,
मिट्टी की मजबूत दीवारें।
इसकी नक्काशी बेमिसाल,
इसकी उम्र चार सौ साल।
प्रश्न:
1. चारमीनार की नक्काशी कैसी है?
उत्तर:
चारमीनार की नक्काशी बेमिसाल है।

2. चारमीनार की दीवारें किससे बनी हैं?
उत्तर:
चारमीनार की दीवारें मिट्टी से बनी है।

3. चारमीनार कितने साल पुराना है?
उत्तर:
चारमीनार चार सौ साल पुरानी है।

4. “आसमान’ – इसका समानार्थी शब्द लिखिए।
उत्तर:
आसमान = आकाश

5. यह पद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश ‘चारमीनार’ पाठ से दिया गया है।

2. आसमान को छूती मीनारें,
मिट्टी की मज़बूत दीवारें।
इसकी नक्काशी बेमिसाल,
इसकी उम्र चार सौ साल।
प्रश्न:
1. मीनारें किस को छूती हैं?
उत्तर:
मीनारें आसमान को छूती हैं।

2. मिट्टी की दीवारें कैसी हैं?
उत्तर:
मिट्टी के दीवारें मजबूती हैं।

3. इसकी नक्काशी कैसा है?
उत्तर:
इसकी नक्काशी बेमिसाल है।

4. उम्र शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
उम्र = आयु

5. यह कवितांश किस कविता से दिया गया है?
उत्तर:
यह कवितांश ‘चारमीनार’ कविता से दिया गया है।

3. एक शहर किया आबाद,
जो कहलाया हैदराबाद।
कुली के सपनों का नगर,
सुंदर यहाँ की हर डगर।
प्रश्न:
1. कुली के सपनों का नगर क्या है?
उत्तर:
कुली के सपनों का नगर हैदराबाद है।

2. डगर कैसी है?
उत्तर:
डगर सुंदर है।

3. हैदराबाद शहर है या गाँव?
उत्तर:
हैदराबाद शहर है।

4. ‘सुंदर’ शब्द का विलोम शब्द क्या है?
उत्तर:
सुंदर x असुंदर

5. यह पद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश ‘चारमीनार’ पाठ से दिया गया है।

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर विकल्पों से चुनकर लिखिए।

1. विनती सुन लो हे भगवान
हम हैं सब बालक नादान
दे दो हम को इतना ज्ञान
रहे सदा तुम्हारा ध्यान।
माता पिता का कहना मानें
उनसे कभी हम जिद न करें।
प्रश्न:
1. बालक किस से विनती करते हैं?
A) माँ से
B) पिता से
C) भगवान से
D) अध्यापक से
उत्तर:
C) भगवान से

2. बालक कैसे हैं?
A) नादान
B) प्यारे
C) होनहार
D) मूर्ख
उत्तर:
A) नादान

3. वे हमेशा किस का ध्यान करना चाहते हैं?
A) भगवान का
B) पढ़ाई का
C) खेलों का
D) माता-पिता का
उत्तर:
A) भगवान का

4. बालक किनका कहना मानना चाहते हैं?
A) दोस्तों का
B) साथियों का
C) अध्यापक का
D) माता-पिता का
उत्तर:
D) माता-पिता का

5. ‘ज्ञान’ शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) सज्ञान
B) अज्ञान
C) विज्ञान
D) नज्ञान
उत्तर:
B) अज्ञान

2. तोता – मैना नाच रहे हैं,
छत पर छम्मा – छम्मा।
नाच देखकर कोयल दीदी,
दौडी – दौडी आयी।
हाथ पकडकर कौए का भी,
खींच – खींच कर लायी।
फिर दोनों ही लगे नाचने,
धुम्मा – धुम्मा – धुम्मा।
प्रश्न:
1. तोता – मैना कहाँ नाच रहे हैं?
A) घर पर
B) पेड पर
C) छत पर
D) डाली पर
उत्तर:
C) छत पर

2. कोयल कैसे आयी?
A) दौड – दौड कर
B) खींच – खींच कर
C) छम्मा – छम्मा
D) धुम्मा – धुम्मा
उत्तर:
A) दौड – दौड कर

3. कोयल अपने साथ किसको लायी?
A) तोते को
B) मैना को
C) कौए को
D) कबूतर को
उत्तर:
C) कौए को

4. यहाँ नाचनेवाले कौन हैं?
A) पशु
B) पक्षी
C) मनुष्य
D) पेड
उत्तर:
B) पक्षी

5. “नाचना” – इसका समानार्थी शब्द क्या है?
A) चलना
B) बैठना
C) नृत्य करना
D) भागना
उत्तर:
C) नृत्य करना

3. फूलों से नित हँसना सीखो,
भौरों से नित गाना,
तरु की झुकी डालियों से
नित सीखो शीश झुकाना।
हवा के झोकों से सीखो
कोमल भाव बहाना।
सूरज की किरणों से सीखो
जगना और जगाना।
प्रश्न:
1. फूलों से क्या सीखना चाहिए?
A) रोना
B) हँसना
C) खाना
D) सोना
उत्तर:
B) हँसना

2. गाना किससे सीखना चाहिए?
A) हवा
B) सूरज
C) तोता
D) भौरा
उत्तर:
D) भौरा

3. हवा का झोंका कैसा भाव बहाता है?
A) करुणा
B) कठिन
C) कोमल
D) हास्य
उत्तर:
C) कोमल

4. जगानेवाला कौन है?
A) सूरज
B) पेड़
C) फूल
D) भौरा
उत्तर:
A) सूरज

5. ‘तरु’ शब्द का पर्यायवाची शब्द क्या है?
A) पेड़
B) सूरज
C) डाली
D) पत्ता
उत्तर:
A) पेड़

प्रश्न 1.
चारमीनार’ कविता पाठ का सासंभतलिखिए। (చార్మినార్ కవిత యొక్క సారాంశం వ్రాయుము.)
उत्तर:
सुलतान कुली कुतुबशाह ने एक शहर का निर्माण करवाया। यह शहर हैदराबाद नाम से प्रसिद्ध है। वास्तव में यह कुली कुतुबशाह के स्वप्नों का नगर है। इसलिए यहाँ का हर मार्ग बहुत सुंदर है। उसके बनवाये चारमीनार के चार मीनारे हैं। वे गगनचुंबी हैं। उस चारमीनार की इमारत की दीवारें मिट्टी से बनी हैं मगर बहुत मज़बूत हैं। चारमीनार की नक्काशी का काम तो अद्वितीय है। उसके बनाये चार सौ साल का समय हुआ है। चारमीनार का निर्माण करवाकर कुली कुतुबशाह ने हम सबको मानवता का पाठ पढाया है। वह यही है कि ये चार मीनारें भारत में फैले चार धर्म हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई एक ही हैं। अर्थ यह है कि हम सब भारतीय एक हैं और मानवता ही हमारा अंतिम लक्ष्य है।

प्रश्न 2.
नीचे दिये गये संकेतों के आधार पर चार वाक्य लिखिए।

उत्तर:

1. चारमीनार की चार मीनारें आकाश को छूती हैं।
2. चारमीनार की दीवारें मिट्टी से बनी मगर मज़बूत हैं।
3. चारमीनार की नक्काशी बेमिसाल है।
4. चारमीनार की उम्र चार सौ साल की है।

प्रश्न 3.
अपनी पढाई का वर्णन करते हुए पिताजी के नाम एक पत्र लिखिए।
उत्तर:

काकिनाडा, दि. x x x x, पूज्य पिताजी, सादर प्रणाम। मैं यहाँ कुशल हूँ। आशा करता हूँ कि आप सब सकुशल हैं। मैं अच्छी तरह पढ रहा हूँ। परीक्षाएँ खूब लिख रहा हूँ। ज़रूर अच्छे अंक मिलेंगे। परीक्षाओं के समाप्त होते ही मैं घर आऊँगा। माता को मेरे प्रणाम कहना। बहिन को आशीश कहना। धन्यवाद। आपका प्रिय पुत्र, xxxx, पता : वी. रामाराव, घ.न. 1-3-64/A मेइन बाज़ार, मार्कापुरम। प्रकाशम जिला

4. नीचे दी गयी कविता पढकर भाव बनाइए।

आसमान को छूती मीनारें,
मिट्टी की मज़बूत दीवारें।
इसकी नक्काशी बेमिसाल,
इसकी उम्र चार सौ साल।

भावार्थ:
यह पद्य ‘चारमीनार’ पाठ से दिया गया है। इसमें भव्य चारमीनार इमारत का वर्णन किया गया है। चारमीनार की चार मीनारें आकाश को चूमनेवाली हैं। मिट्टी से बनी इसकी दीवारें बहुत. मज़बूत हैं। चारमीनार की नक्काशी संसार भर में और कहीं नहीं मिलनेवाली है | इसकी आयु (निर्माण) चार सौ साल की है।

5. नीचे दी गयी कविता पढकर भाव बनाइए।

जिसने चारमीनार बनवाया,
मानवता का पाठ पढाया।
इसके मीनार चार हैं भाई,
हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई।

भावार्थ:
यह पद्य ‘चारमीनार’ पाठ से दिया गया है। इसमें भव्य चारमीनार इमारत का वर्णन किया गया है। इस चारमीनार का निर्माण एक व्यक्ति ने (कुली ने) करवाया। ऐसा करके उसने हमको मानवता का सच्चा पाठ पढाया। वास्तव में इसके चार मीनारें हैं लेकिन वे तो भारत के प्रमुख चार हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई धर्मों के प्रतीक (चिह्न) हैं। अर्थ है हम सब एक हैं।

6. नीचे कोष्टक में दिये गये शब्दों को उचित स्थानों पर रखकर अनुच्छेद बनाइए।

अ. (मीनारें, दीवारें, आबाद, संपनों)
एक शहर किया ….1…., जो कहलाया हैदराबाद। कुली के ….2…. का नगर, सुंदर यहाँ की हर डगर। आसमान को छूती ….3…. , मिट्टी की मज़बूत ….4….।
उत्तर:
1) आबाद
2) सपनों
3) मीनारें
4) दीवारें

आ. (मुस्लिम, नक्काशी, चारमीनार, मानवता)
इसकी ….1…. बेमिसाल, इसकी उम्र चार सौ साल। जिसने ….2…. बनवाया, ….3…. का पाठ पढाया। – इसके मीनार चार हैं भाई, हिन्दू ….4…. सिख, ईसाई।
उत्तर:
1) नक्काशी
2) चारमीनार
3) मानवता
4) मुस्लिम

7. नीचे दिये ग ये वाक्यों में शब्द उचित क्रम में रखिए।

1) है सपनों कुली का नगर के हैदराबाद।
उत्तर:
हैदराबाद कुली के सपनों का नगर है।

2) हैं मीनारें की चारमीनार छूती आसमान चार।
उत्तर:
चारमीनार की चार मीनारें आसमान को छूती हैं।

3) बेमिसाल है नक्काशी की चारमीनार।
उत्तर:
चारमीनार की नक्काशी बेमिसाल है।

4) है साल उम्र चार चारमीनार सौ की।
उत्तर:
चारमीनार की उम्र चार सौ साल है।

5) पढाया का पाठ मानवता कुली ने हमें।
उत्तर:
कुली ने हमें मानवता का पाठ पढाया।

8. रेखांकित शब्दों के वचन बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) यह सरकारी उन्नत पाठशाला है।
उत्तर:
ये सरकारी उन्नत पाठशालाएँ हैं।

2) मेरी दीदी बहुत अच्छी है।
उत्तर:
मेरी दीदियाँ बहुत अच्छी हैं।

9. नीचे दिये गये शब्दों को वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1) विवाह : कल मेरे भाई का विवाह है।
2) दिनांक : दिनांक 15 अगस्त को स्वतंत्रता दिवस है।
3) चाहना : मैं खूब पढना चाहता हूँ।
4) छुट्टी : कल हमारी पाठशाला की छुट्टी थी।

पढ़ो

पठित – पद्यांश

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में दीजिए।

I. एक शहर किया आबाद,
जो कहलाया हैदराबाद।
कुली के सपनों का नगर,
सुंदर यहाँ की हर डगर।
प्रश्न:
1. किसे आबाद किया
उत्तर:
एक शहर आबाद किया।

2. शहर का क्या नाम है?
उत्तर:
शहर का नाम हैदाराबाद है।

3. हैदराबाद किसके सपनों का नगर है?
उत्तर:
हैदराबाद कुली के सपनों का नगर है।

4. यहाँ की हर डगर कैसी है?
उत्तर:
यहाँ की हर डगर सुंदर है।

5. यह पद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश “चारमीनार” पाठ से लिया गया है।

II. आसमान को छूती मीनारें,
मिट्टी की मज़बूत दीवारें।
इसकी नक्काशी बेमिसाल,
इसकी उम्र चार सौ साल।
प्रश्न :
1. मीनारें किसे छूती हैं?
उत्तर:
मीनारें आसमान को छूती हैं।

2. मिट्टी की दीवारें कैसी हैं?
उत्तर:
मिट्टी की दीवारें मज़बूत हैं।

3. ‘चारमीनार की नक्काशी कैसी है?
उत्तर:
चारमीनार की नक्काशी बेमिसाल है।

4. भवन की उम्र कितनी है?
उत्तर:
भवन की उम्र चार सौ साल है।

5. यह पद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश’चारमीनार’ पाठ से लिया गया है।

III. जिसने चारमीनार बनवाया;
मानवता का पाठ पढाया।
इसके मीनार चार हैं भाई,
हिंदू, मुस्लिम, सिख, ईसाई।
प्रश्न:
1. चारमीनार को किसने बनवाया?
उत्तर:
चारमीनार को कुली कुतुबशाह ने बनावाया।

2. किसका पाठ पढ़ाया?
उत्तर:
मानवता का पाठ पढाया।

3. इस भवन के कितने मीनार हैं?
उत्तर:
इस भवन के चार मीनार हैं।

4. ‘मीनार” शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
“मीनार” शब्द का अर्थ है – स्तंभ

5. यह पद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश ‘चारमीनार” पाठ से लिया गया है।

अपठित – पद्यांश

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

1. मित्रता बडा अनमोल रतन
कब इसे तोल सकता है धन?
धरती की तो है क्या विसात?
आ जाय अगर बैकृण्ट हाथ,
उसको भी न्यौछावर कर दूँ,
कुरुपति के चरणों पर धर दूँ।
प्रश्न:
1. बडा अनमोल रतन क्या है?
A) शत्रुता
B) मित्रता
C) सफलता
D) जठिलता
उत्तर:
B) मित्रता

2. कभी भी धन से इसे नहीं तोल सकते।
A) शत्रुता को
B) मित्रता को
C) सफ़लता को
D) विफलता को
उत्तर:
B) मित्रता को

3. आजाय अगर …….. हाथ।
A) पृथ्वी
B) आकाश
C) बैकुण्ट
D) स्वर्ग
उत्तर:
C) बैकुण्ट

4. धरती शब्द का पर्याय शब्द क्या है?
A) पृथ्वी
B) नभ
C) आकाश
D) आसमान
उत्तर:
A) पृथ्वी

5. कुरुपति के चरणों पर इसे धर दूँ
A) स्वर्ग
B) बैकुण्ट
C) पृथ्वी
D) नागलोक
उत्तर:
B) बैकुण्ट

II. चरण – कमल बंदी हरि राई।
जाकी कृपा पंगु गिरि लंघे, अंधे को सब कुछ दरसाई॥
बहिरौ सुनै मूक पनिबोले, रंक चलै सिर छत्र धराई।
सूरदास स्वामी करुणामय, बार – बार बन्दौ तेहि पाई॥
प्रश्न:
1. कमल जैसा चरण वाला कौन है?
A) ब्रह्मा
B) शिव
C) हरि
D) कोई नहीं
उत्तर:
C) हरि

2. सूरदास का स्वामी ऐसा है
A) कठोर
B) निष्ठुर
C) निर्दयी
D) करुणामय
उत्तर:
D) करुणामय

3. जाकी कृपा ………….. गिरि लंधै।
A) अंधा
B) पंगु
C) रंक
D) बहिरो
उत्तर:
B) पंगु

4. भगवान कृष्ण की कृपा से मूक क्या कर सकता है?
A) बोल
B) सुन
C) देख
D) चढ़
उत्तर:
A) बोल

5. “बंदौ” शब्द का अर्थ क्या है?
A) स्मरण
B) वंदन
C) भजन
D) कीर्तन
उत्तर:
B) वंदन

III. भेद – भाव अपने दिल से, साफ़ कर सकें
दूसरों से भूल हों तो, माफ़ कर सकें
झूठे से बचे रहें सच का दम भरें
दूसरों की जय से पहले खुद की जय करें॥
प्रश्न:
1. अपने दिल से ……… साफ़ कर सकें।
A) स्नेह भाव
B) भेद भाव
C) प्रेम भाव
D) ये सब
उत्तर:
B) भेद भाव

2. हम किससे बचे रहते हैं?
A) सच
B) प्रेम
C) द्वेष
D) झूठ
उत्तर:
D) झूठ

3. हम दूसरों के ……… माफ़ कर सकें।
A) कष्ट
B) भूल
C) दुःख
D) इन सब को
उत्तर:
B) भूल

4. दूसरों की जंय से पहले खुद की ………. करें।
A) अपजय
B) पराजय
C) जय
D) हार
उत्तर:
C) जय

5. हम सदा इसका दम भरें।
A) झूठ
B) प्रेम
C) सुख
D) सच
उत्तर:
D) सच

IV. हलुआ पूरी खाये मिठाई
पहने पोशाक नई सिलाई।
खेल रहे सब बालक सुंदर
आया त्यौहार बहुत मनोहर॥
आहा! दिवाली, आहा! दिवाली
खुशियाँ लेके आयी दिवाली।
प्रश्न:
1. दिवाली ये लेके आई हैं।
A) खुशियाँ
B) पटाखें
C) त्यौहार
D) ये सब
उत्तर:
A) खुशियाँ

2. बच्चे ऐसे पोशाक पहनते हैं।
A) फ़टी पुरानी
B) पुरानी
C) नई सिलाई
D) गत वर्ष के
उत्तर:
C) नई सिलाई

3. सुंदर शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) खूबसूरत
B) नया
C) प्राचीन
D) असुंदर
उत्तर:
D) असुंदर

4. त्यौहार कैसा है?
A) मनोहर
B) बहुत मनोहर
C) फीकी
D) निराली
उत्तर:
B) बहुत मनोहर

5. इस पद्य में इस त्यौहार का वर्णन हुआ है
A) पोंगल
B) क्रिसमस
C) ईद
D) दिवाली
उत्तर:
D) दिवाली

V. आया आज रक्षा – बन्धन का त्यौहार।
भैया ! लो मैं बाँधूंगी राखी!
राखी में भरा बहिन का प्यार,
राखी में भाई का स्नेह अपार,
राखी में इस जीवन का सार,
राखी सही मूल्य का आधार!
प्रश्न:
1. इस पद्य में किस त्यौहार के बारे में बताया गया है?
A) पोंगल
B) दीवाली
C) रक्षा बंधन
D) होली
उत्तर:
C) रक्षा बंधन

2. राखी में इसका प्यार भरा है
A) भाई
B) बहिन
C) माता
D) पिता
उत्तर:
B) बहिन

3. इस जीवन का सार ……. में है।
A) भाई
B) बहिन
C) माँ – बाप
D) राखी
उत्तर:
D) राखी

4. राखी सही ……… का आधार है।
A) मूल्य
B) जीवन
C) बहिन
D) स्नेह
उत्तर:
A) मूल्य

5. प्यार शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) द्वेष
B) भय
C) क्रोध
D) संतोष
उत्तर:
A) द्वेष

व्याकरण कार्य

सूचना के अनुसार उत्तर लिखिए।

1. सही कारक चिह्नों से ख़ाली जगहें भरिए । (సరియైన విభక్తులతో ఖాళీలను పూరించండి.)
(की, के, ने, को)
कुली …1…. सपनों का नगर,
सुंदर यहाँ हर डगर ।
आसमान …2… छूती मीनारें,
मिट्टी की मज़बूत दीवारें।
इस …3…. नक्काशी बेमिसाल,
इसकी उम्र चार सौ साल।
जिस …4…. चारमीनार बनवाया,
मानवता का पाठ पढाया।
उत्तर:
1) के 2) को 3) की 4) ने

2. सही क्रिया शब्दों से ख़ाली जगहें भरिए | (సరియైన క్రియా శబ్దములతో ఖాళీలు నింపండి.)
1) एक शहर किया आबाद, जो ……… हैदराबाद । (कहलाया | बतलाया)
उत्तर:
कहलाया

2) आसमान को ………. मीनारें, मिट्टी की मज़बूत दीवारें। (खाती / छूती)
उत्तर:
छूती

3) जिसने चारमीनार बनवाया मानवता का पाठ ……। (पढाया / सिखाया)
उत्तर:
पढाया

3. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध कीजिए।

1) एक शहर किया आबाध जो कहलाया हैदराबाद।
उत्तर:
आबाद

2) कुली के सपनों का नगर, सुंधर यहाँ की हर डगर।
उत्तर:
सुंदर

3) आसमान को छूती मीनारें, मिट्टी की मजभूत दीवारें।
उत्तर:
मज़बूत

4) इसकी नक्काशी भेमिसाल इसकी उम्र चार सौ साल।
उत्तर:
बेमिसाल

5) जिसने चारमीनार बनवाया, मानवता का पाठ पडाया।
उत्तर:
पढाया

4. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए | (పర్యాయవాచీ శబ్దములు)
1) कुली के सपनों का नगर।
उत्तर:
शहर, पट्टण

2) सुंदर यहाँ की हर डगर।
उत्तर:
मार्ग, रास्ता

3) आसमान को छूती मीनारें।
उत्तर:
आकाश, गगन

4) इसकी उम्र चार सौ साल।
उत्तर:
आयु, अवस्था

5) मिट्टी की मज़बूत दीवारें।
उत्तर:
टिकाऊ, दृढ

5. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए। (వ్యతిరేక పదములు)
1) सुंदर यहाँ की हर डगर।
उत्तर:
असुंदर

2) मिट्टी की मज़बूत दीवारें।
उत्तर:
कमजोर

3) इसकी नक्काशी बेमिसाल ।
उत्तर:
मिसाल

4) मानवता का पाठ पढाया।
उत्तर:
दानवता

6. रेखांकित शब्दों के लिंग बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) एक शहर है सुंदर।
उत्तर:
अनेक शहर हैं सुंदर।

2) आसमान को छूती मीनारें।
उत्तर:
आसमान को छूती मीनार।

3) मिट्टी की मज़बूत दीवारें।
उत्तर:
मिट्टी की मज़बूत दीवार।

7. नीचे दिये गये शब्दों को वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1) आबाद : नेताजी ने एक नगर आबाद किया।
2) मज़बूत : रामू के दाँत मज़बूत हैं।
3) बेमिसाल : ताजमहल बेमिसाल इमारत है।
4) मानवता : हर जगह मानवता दिखाना हमारा धर्म है।
5) उम्र : मेरी उम्र तेरह साल की है।

8. अंकों को अक्षरों में लिखिए।
1) 9 (९) – नौ
2) 13 (१३) – तेरह
3) 24 (२४) – चौबीस
4) 38 (३८) – अडतीस
5) 45 (४५) – पैंतालीस
6) 63 (६३) – तिरसठ

9. विशेषण शब्दों को पहचानकर लिखिए।

1) यहाँ की हर डगर सुंदर है।
उत्तर:
सुंदर

2) मिट्टी की ये दीवारें मज़बूत हैं।
उत्तर:
मज़बूत

3) चारमीनार की नक्काशी बेमिसाल है।
उत्तर:
बेमिसाल

4) इसकी उम्र चार सौ साल है।
उत्तर:
चार सौ

5) इसके मीनार चार हैं भाई।
उत्तर:
चार

10. दो वाक्यों को और / कर शब्द से जोडकर एक वाक्य बनाइए।

1) यह हैदराबाद है । यह महानगर है।
उत्तर:
यह हैदराबाद है और यह महानगर है।

2) कुली के सपनों का नगर है | यहाँ की हर डगर सुंदर है।
उत्तर:
कुली के सपनों का नगर है और यहाँ की हर डगर सुंदर है।

3) कुली ने चारमीनार बनवाया। कुली ने मानवता का पाठ पढाया।
उत्तर:
कुली ने चारमीनार बनवाकर मानवता का पाठ पढाया।

11. नीचे दिये गये वाक्यों में अशुद्ध वाक्य पहचानकर कोष्ठक में (✗) लगाइए।
अ) 1) राम काम कर सका। ( ) 2) सीता ने किताब लायी। ( )
3) हम बात कर सकें। ( ) 4) वाणी ने कलम खरीदी। ( )
उत्तर:
2

आ) 1) मैं पाठ पढूँगा। ( ) 2) तुम पाठ सुनोगे। ( )
3) राम कल आयेंगे। ( ) 4) मीरा सभा में बोलेगी। ( )
उत्तर:
3

इ) 1) रवि पाठ पढ रहा है। ( ) 2) मीना स्कूल जा रही है। ( )
3) वे बाज़ार जा रहे हैं। ( ) 4) यह अस्पताल जा रहे हैं। ( )
उत्तर:
4

ई) 1) मैं ने फल खायी। ( ) 2) उसने कथा सुनाई। ( )
3) हम ने पत्र दिया। ( ) 4) तुम ने क्या किया? ( )
उत्तर:
1

12. अशुद्ध वर्तनीवाले कोष्ठक में (✗) लगाइए।

अ) 1) आबाद ( ) 2) कहलाया ( ) 3) हैदराभाद ( ) 4) सपने ( )
उत्तर:
3

आ) 1) सुनदर ( ) 2) डगर ( ) 3) आसमान ( ) 4) मीनारें ( )
उत्तर:
1

इ) 1) मज़बूत ( ) 2) नकाशी ( ) 3) बेमिसाल ( ) 4) उम्र ( )
उत्तर:
2

ई) 1) चारमीनार ( ) 2) मानवता ( ) 3) मुसलिम ( ) 4) ईसाई ( )
उत्तर:
3

13. अंकों में लिखिए।
1). पन्द्रह – 15
2) उनतीस – 29
3) पचहत्तर – 75
4) बाईस – 22
5) पचपन – 55
6 ) चौसठ – 64

7th Class Hindi 7th Lesson चारमीनार 1 Mark Bits

निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. “मज़बूत” शब्द का समानार्थक शब्द क्या है?
A) कमज़ोर
B) शक्तिशाली
C) नूतन
D) शहर
उत्तर:
B) शक्तिशाली

2. जग, दुनिया किस शब्द के पर्यायवाची शब्द हैं?
A) संसार
B) मग
C) सपना
D) देश
उत्तर:
A) संसार

3. बेमिसाल शब्द का विलोम शब्द पहचानो।
A) मतमिसाल
B) नमिसाल
C) अमिसाल
D) मिसाल
उत्तर:
D) मिसाल

4. मज़बूत और कमज़ोर ………… शब्द हैं।
A) पर्यायवाची
B) बहुवचन
C) विलोम
D) संज्ञा
उत्तर:
C) विलोम

5. “मानवता” शब्द का विपरीतार्थक’ शब्द क्या है?
A) मानवत्व
B) दानवता
C) नवीन
D) पुराना
उत्तर:
B) दानवता

6. “सपना” शब्द का बहुवचन रूप लिखो।
A) सपनें
B) सपना
C) सपनों
D) सपनियाँ
उत्तर:
A) सपनें

7. ‘बादशाह” शब्द का स्त्रीलिंग रूप क्या है?
A) बादशाही
B) बादशाहिनी
C) रानी
D) बेगम
उत्तर:
D) बेगम

8. शुद्ध वर्तनी वाले शब्द को पहचानो।
A) मिट्टी
B) मिट्टी
C) मीट्टी
D) मिट्टि
उत्तर:
A) मिट्टी

9. हैदराबाद एक विशाल शहर है। (रेखांकित शब्द का अर्थ क्या है?)
A) गाँव
B) नगर
C) देश
D) मुहल्ला
उत्तर:
B) नगर

10. “सपनों का कुली के नगर” (इस वाक्य का सही रूप पहचानो।)
A) कुली के नगर का सपनों
B) कुली का सपनों के नगर
C) कुली के सपनों का नगर
D) सपनों के कुली का नगर
उत्तर:
C) कुली के सपनों का नगर

11. हिंदु, मुस्लिम, सिख और ईसाई ………. है।
A) शहर
B) धर्म
C) मत
D) राज्य
उत्तर:
B) धर्म

12. हैदराबाद में यह इमारत है।
A) कुतुबमीनार
B) ताजमहल
C) लुंबिनी पार्क
D) चारमीनार
उत्तर:
D) चारमीनार

13. कुली के सपनों का नगर वाक्य में संज्ञा शब्द क्या है?
A) कुली
B) सपनों
C) का
D) के
उत्तर:
A) कुली

14. आसमान को छूती मीनारें (रेखांकित शब्द का वचन बदलो।)
A) मीनारियाँ
B) मीनार
C) मीनारों
D) मीना
उत्तर:
B) मीनार

15. सुंदर यहाँ …… हर डगर। (सही शब्द से रिक्तस्थान भरो)
A) का
B) की
C) के
D) को
उत्तर:
B) की

16. राजा, रानी, नरेश, नृप शब्दों में बेमेल शब्द पहचानो।
A) राजा
B) रानी
C) नरेश
D) नृप
उत्तर:
B) रानी

17. वाक्य का सही रूप पहचानो।
A) मीनार इसके चार हैं भाई
B) चार हैं मीनार इसके भाई
C) भाई इसके मीनार हैं चार
D) इसके मीनार चार हैं भाई
उत्तर:
D) इसके मीनार चार हैं भाई

18. इसकी उम्र चार सौ साला (वाक्य में सर्वनाम शब्द पहचानो)
A) इसकी
B) उम्र
C) चार सौ
D) साल
उत्तर:
A) इसकी

19. सुंदर यहाँ की हर डगर। (वाक्य में विशेषण शब्द पहचानो)
A) सुंदर
B) यहाँ
C) की
D) डगर
उत्तर:
A) सुंदर

20. जिसने चारमीनार बनवाया। (वाक्य में क्रिया शब्द पहचानो)
A) जिस
B) ने
C) चारमीनार
D) बनवाया
उत्तर:
D) बनवाया

21. “एक शहर किया आबाद” इस वटाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) एक
B) शहर
C) आबाद
D) किया
उत्तर:
B) शहर

22. इसके मीनार चार हैं भाई, इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) चार
B) भाई
C) मीनार
D) इसके
उत्तर:
C) मीनार

23. चारमीनार के उम्र चार सौ साल, इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) उम्र
B) चार सौ
C) साल
D) चारमीनार
उत्तर:
D) चारमीनार

24. कुली कुतुबशाह मानवता का पाठ पढ़ाया । इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) पाठ
B) पढाना
C) मानवता
D) कुली कुतुबशाह
उत्तर:
D) कुली कुतुबशाह

25. कुली कुतुबशाह चारमीनार का निर्माण किया। रेखांकित सब्द क्या है?
A) जातिवाचक संज्ञा।
B) द्रव्यवाचक संज्ञा
C) व्यक्तिवाचक संज्ञा
D) समुदाया वाचक संज्ञा
उत्तर:
C) व्यक्तिवाचक संज्ञा

26. जो कहलाया हैदराबाद। रेखांकित शब्द क्या है?
A) पुरुशवाचक सर्वनाम
B) संबंधवाचक सर्वनाम
C) प्रश्नवाचक सर्वनाम
D) निजवाचक सर्वनाम
उत्तर:
B) संबंधवाचक सर्वनाम

27. मैं चारमीनार देखना चाहता हूँ, इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) चारमीनार
B) मैं
C) देखना
D) चाहता हूँ
उत्तर:
B) मैं

28. चारमीनार जैसी इमारत आप कहा भी न देख सकते। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द क्या है?
A) चारमीनार
B) इमारत
C) आप
D) देखना
उत्तर:
C) आप

29. वह बहुत सुंदर इमारत है। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) वह
B) बहुत
C) सुंदर
D) इमारत
उत्तर:
A) वह

30: “मानवता का पाठ पढाया” इस वाक्य में किया शब्द को पहचानिए।
A) पाठ
B) का
C) पढ़ाया
D) मानवता
उत्तर:
C) पढ़ाया

31. “कुली कुतुबशाह ने चारमीनार को बनवाया” इस वाक्य में क्रिया शब्द को पहचानिए।
A) कुली कुतुबशाह
B) चार
C) मीनार
D) बनवाया
उत्तर:
D) बनवाया

32. चारमीनार देखने में प्यारा लगता है। इस वाक्य में क्रिया शब्द को पहचानिए?
A) चारमीनार
B) प्यारा
C) में
D) देखने
उत्तर:
D) देखने

33. चारमीनार के दीवारों को मिट्टी से बनाया। इस वाक्य में क्रिया शब्द को पहचानिए।
A) दीवार
B) मिट्टी
C) से
D) बनाया
उत्तर:
D) बनाया

34. “सुंदर यहाँ की हर डगर”। रेखांकित शब्द का भेद पहचानिए।
A) विशेषण
B) क्रिया
C) संज्ञा
D) सर्वनाम
उत्तर:
A) विशेषण

35. मिट्टी की मजबूत दीवारे। रेखांकित शब्द का शब्दभेद क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
D) विशेषण

36. चारमीनार की नक्काशी वेमिसाल है। इस वाक्य में विशेषण को पहचानिए।
A) नक्काशी
B) बेमिसाल
C) चारमीनार
D) की
उत्तर:
B) बेमिसाल

37. चारमीनार बहुत पुराने इमारत है। इस वाक्य में विशेषणं को पहचानिए।
A) चारमीनार
B) इमारत
C) बहुत पुराने
D) कोई नहीं
उत्तर:
C) बहुत पुराने

38. कुली के सपनों का नगर। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) स्वप्न
B) मिट्टी
C) शहर
D) मजबूत
उत्तर:
A) स्वप्न

39. आसमान को छूती मीनारे। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) धरती
B) पृथ्वी
C) अंबर
D) पूरान
उत्तर:
C) अंबर

40. इसकी नक्काशी बेमिसाल है। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) पावन
B) पवित्र
C) अनुपम
D) साधरण
उत्तर:
C) अनुपम

41. सुंदर यहाँ की हर डगर। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) नया
B) पुराना
C) असंदर
D) खूबसूरत
उत्तर:
D) खूबसूरत

42. एक शहर किया आबाद” रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) तीन
B) बहुत
C) अनेक
D) कम
उत्तर:
C) अनेक

43. सुंदर याहाँ की हर डगर। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) प्रसिद्ध
B) नया
C) असुंदर
D) दूर
उत्तर:
C) असुंदर

44. मिट्टी की मजबूत दीवारे। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) पुराना
B) कमजोर
C) नवीन
D) सुंदर
उत्तर:
B) कमजोर

45. आसमान को छूती मीनारे, रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) धरती
B) गगन
C) पर्वत
D) अंबर
उत्तर:
A) धरती

46. मिट्टी की मजबूत दीवारें। रेखांकित शब्द का वचन पहचानिए।
A) दीवारों
B) दीवार
C) दीवाराएँ
D) दीवारये
उत्तर:
B) दीवार

47. इसके मीनार चार हैं भाई, रेखांकित शब्द का वचन पहचानिए।
A) मीनारें
B) मीनारों
C) मीनाराएँ
D) मीनाराये
उत्तर:
A) मीनारें

48. चारमीनार पुराने इमारत है। रेखांकित शब्द का वचन पहचानिए?
A) इमारताएँ
B) इमारतों
C) इमारतें
D) इमारतायें
उत्तर:
C) इमारतें

49. चारमीनार के मीनारें आसमान को छू रहे हैं। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूतकाल
B) वर्तमान काल
C) पूर्ण भूत काल
D) भविष्य काल
उत्तर:
B) वर्तमान काल

50. चारमीनार चार सौ साल पुराना था। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) वर्तमान
C) भविष्यत
D) संदिग्ध भूतकाल
उत्तर:
A) भूत

51. हमें चारमीनार सुंदर लगेगा। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) भविष्य
C) वर्तमान
D) असन्न भूत
उत्तर:
B) भविष्य

52. शहर, नगर, गाँव, मीनार बेमेल शब्द को पहचानिए?
A) शहर
B) गाँव
C) मीनार
D) नगर
उत्तर:
C) मीनार

53. बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) ईसाई
B) हिन्दू मुस्लिम
C) सिख
D) दीवार
उत्तर:
D) दीवार

54. बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) चारमीनार
B) गोलकोण्डा
C) सालरजंग प्रदर्शनशाला
D) कुली कुतुब शाह
उत्तर:
C) सालरजंग प्रदर्शनशाला

55. आसमान ………… छूती मीनारें। रिक्त स्थान की पूर्ति उचित कारक चिह्न से कीजिए।
A) के
B) को
C) की
D) से
उत्तर:
B) को

56. मिट्टी ………….. मजबूत दीवारे। रिक्त स्थान की पूर्ति उचित कारक चिह्न से कीजिए।
A) का
B) के
C) की
D) से
उत्तर:
C) की

57. कुली के सपनों …………. नगर। रिक्त स्थान की पूर्त उचित कारक चिह्न से कीजिए।
A) को
B) का
C) की
D) से
उत्तर:
B) का

58. वर्तनी की दृष्टि से शुद्ध शब्द पहचानिए।
A) चारमीनार
B) मजभूत
C) निक्काशी
D) उम्र
उत्तर:
A) चारमीनार

59. वर्तनी की दृष्टि से शुद्ध शब्द पहचानिए।
A) शहर
B) असमन
C) मनवथा
D) मीनर
उत्तर:
A) शहर

60. चारमीनार के चार मीनारें हैं। रेखांकित शब्द का एकवचन रूप पहचानिए।
A) मीनार
B) मिनार
C) मिनारा
D) मीनारों
उत्तर:
A) मीनार

61. हैदराबाद कुली कुतुबशाह के सपनों का नगर है।
(व्याकरण की दृष्टि से रेखांकित शब्द क्या है?)
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
A) संज्ञा

These AP 7th Class Hindi Important Questions 6th Lesson छुट्टी पत्र will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 6th Lesson Important Questions and Answers छुट्टी पत्र

7th Class Hindi 6th Lesson छुट्टी पत्र Important Questions and Answers

1. निम्न लिखित वाक्य ध्यान से पढिए । रेखांकित शब्द उचित चित्र के नीचे लिखिए।
(క్రింది వాక్యములను శ్రద్ధగా చదవండి, గీత గీసిన శబ్దములను సరియైన చిత్రము క్రింద వ్రాయండి.)
1) मेरी दीदी की शादी हैदराबाद में है।
2) श्री प्रधानाध्यापकजी, सादर प्रणाम।
3) चिट्ठी लिखकर आपको सूचित कर रहा हूँ।
4) आपकी आज्ञाकारी छात्रा।

2. नीचे कोष्ठक में दिये गये शब्दों को उचित स्थानों पर रखकर अनुच्छेद बनाइए।
(शादी, कृपा, विवाह, चाहती)

मेरी दीदी का ….1… हैदराबाद में है। सब …2… में जा रहे हैं। मैं भी जाना …3… हूँ। मुझे तीन दिन की …4… देने की कृपा करें।
उत्तर:
1) विवाह
2) शादी
3) चाहती
4) छुट्टी

3. नीचे दिये गये वाक्यों में शब्द उचित क्रम में रखिए।

1) है विवाह का हैदराबाद दीदी मेरी में।
उत्तर:
मेरी दीदी का विवाह हैदराबाद में है।

2) जा सब में हैं शादी रहे ।
उत्तर:
सब शादी में जा रहे हैं।

3) हूँ मैं जाना भी चाहती।
उत्तर:
मैं भी जाना चाहती हूँ।

4) करें देने मुझे की छुट्टी कृपा।
उत्तर:
मुझे छुट्टी देने की कृपा करें।

4. नीचे दिये गये संकेतों के आधार पर चार वाक्य लिखिए।

उत्तर:

1. श्री प्रधानाध्यापकजी।
2. मेरी दीदी का विवाह है।
3. शादी में भाग लेने हैदराबाद जाना है।
4. मुझे तीन दिन की छुट्टी दिलाइए।

पढ़ो

अपठित – गद्यांश

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

I. अब्दुल हमीद एक दिन अपने पिता के साथ दुकान में बैठा था। उसके गाँव का एक सिपाही कपडे सिलवाने उसकी दुकान पर आ पहुँचा। अब्दुल हमीद फौज की वरदी पहने उस सैनिक को देखता रहा। उसके पिता खाना खाने घर चले गये तो अब्दुल हमीद ने कहा : “भैया ! तुम तो इस वरदी में बहुत अच्छे लग रहे हो।”
प्रश्न:
1. अब्दुल हमीद किसके साथ दुकान में बैठा था?
A) माता के साथ
B) दोस्त के साथ
C) भाई के साथ
D) पिता के साथ
उत्तर:
D) पिता के साथ

2. सिपाही दुकान पर क्यों पहुँचा?
A) कपडे सिलवाने
B) कपडे बेचने
C) हमीद को देखने
D) उसके पिता से मिलने
उत्तर:
A) कपडे सिलवाने

3. अब्दुल हमीद किसे देखता रहा?
A) पिता को
B) कपडे को
C) लोगों को
D) फौजी वरदी पहने सैनिक को
उत्तर:
D) फौजी वरदी पहने सैनिक को

4. पिता घर क्यों चले गये?
A) खाना खाने के लिए
B) सोने के लिए
C) आराम करने के लिए
D) पत्नी से मिलने के लिए
उत्तर:
A) खाना खाने के लिए

5. “सैनिक” शब्द में प्रत्यय क्या है?
A) से
B) निक
C) इक
D) सैनि
उत्तर:
C) इक

II. शिवनेर के किले में सन् 1630 में बालक शिवा का जन्म हुआ था। उनके पिता शाहजी बिजापुर दरबार में एक नवाब के दरबारी थे। शिवा का बचपन माता जीजाबाई के साथ बीता। उनका पूरा नाम शिवाजी भोंसले था। माँ उन्हें वीर पुरुषों की कहानियाँ सुनातीं।
प्रश्न:
1. बालक शिवा का जन्म कब हुआ?
A) 1630
B) 1632
C) 1316
D) 1930
उत्तर:
A) 1630

2. शिवा के पिताजी कहाँ के दरबारी थे?
A) शिवनेर
B) बिजापुर
C) बगदाद
D) शिवा के
उत्तर:
B) बिजापुर

3. शिवा का बचपन किसके साथ बीता?
A) भाई के साथ
B) पिता के साथ
C) माता के साथ
D) दोस्तों के साथ
उत्तर:
C) माता के साथ

4. शिवाजी का पूरा नाम क्या था?
A) शिवाजी भोंसले
B) शिवाजी गेक्वाड
C) शिवाजी राथोड
D) चत्रपति शिवाजी
उत्तर:
A) शिवाजी भोंसले

5. माँ उन्हें क्या सुनाती?
A) वीर पुरुषों की कहानियाँ
B) तेनाली राम की कहानियाँ
C) नीतिपरक कहानियाँ
D) कायल लोगों की कहानियाँ
उत्तर:
A) वीर पुरुषों की कहानियाँ

III. हमारे झंडे में तीन रंग हैं। सबसे ऊपर केसरी, बीच में सफेद और नीचे हरा रंग। इन तीनों | रंगों के कारण इसे तिरंगा भी कहते हैं। इसके मध्यभाग में 24 तीलियों वाला एक चक्र है। झंडे
का यह रूप सन् 1931 में भारतीय कांग्रेस द्वारा स्वीकार किया गया था।
प्रश्न:
1. हमारे झंडे में कितने रंग हैं?
A) चार
B) दो
C) तीन
D) कई
उत्तर:
C) तीन

2. तीन रंग क्रम में क्या – क्या हैं?
A) केसरी, सफ़ेद, हरा
B) हरा, केसरी, सफ़ेद
C) सफ़ेद, हरा, केसरी
D) केसरी, हरा, सफ़ेद
उत्तर:
A) केसरी, सफ़ेद, हरा

3. हमारे झंडे को क्या कहते हैं?
A) सतरंगा
B) तिरंगा
C) द्विरंगा
D) इंद्रधनुष
उत्तर:
B) तिरंगा

4. मध्यभाग के चक्र में कितने तीलियाँ हैं?
A) बीस
B) तीस
C) चौंतीस
D) चौबीस
उत्तर:
D) चौबीस

5. झंडे के रूप को कब भारतीय कांग्रेस द्वारा स्वीकार किया गया?
A) सन् 1928 में
B) सन् 1930 में
C) सन् 1931 में
D) सन् 1947 में
उत्तर:
C) सन् 1931 में

IV. आज से लगभग 500 वर्ष पहले की बात थी। इटली के जेनेवा नगर में कोलंबस का जन्म हुआ था। बडा होने पर कोलंबस समुद्र – तट पर जाने लगा। वह घंटों समुद्र और समुद्र में चलती नावों को देखा करता था। वह सोचता था कि किसी नौका में बैठकर दूर – दूर तक समुद्र में घूम सकता तो कितना अच्छा होता?
प्रश्न:
1. कितने वर्ष पहले की बात थी?
A) 300
B) 400
C) 500
D) 600
उत्तर:
C) 500

2. कोलंबस का जन्म कहाँ हुआ था?
A) जेनेवा में
B) फ्रांस में
C) जापान में
D) चीन में
उत्तर:
A) जेनेवा में

3. बडा होने पर कोलंबस कहाँ जाने लगा?
A) नदी के पास
B) तालाब के पास
C) हवाई अड्डे के पास
D) समुद्र तट पर
उत्तर:
D) समुद्र तट पर

4. वह घंटों तक किसे देखा करता था?
A) लोगों को
B) नावों को
C) मछुआरों को
D) लहरों को
उत्तर:
B) नावों को

5. समुद्र शब्द का पर्यायवाची शब्द पहचानिए।
A) लहर
B) पानी
C) सागर
D) नदी
उत्तर:
C) सागर

V. प्रसिद्ध वैज्ञानिक डार्विन ने कहा था कि पहले मनुष्य की पूँछ होती थी। जब वह लंबे समय तक इस्तेमाल नहीं की गई तो धीरे – धीरे गायब हो गई। यह कहा जा सकता है जो चीज़ काम में नहीं लाई जाती वह गायब हो सकती है। एक छोटी सी सोच मनुष्य में नई प्रेरणा, नई आशा,। नई शक्ति भर सकती है। एक बार जानवरों की गोष्ठी में पूंछ के बारे में विचार किया गया।
प्रश्न:
1. मनुष्य की पूँछ के बारे में किसने कहा था?
A) कोलंबस
B) डार्विन
C) पावलाव
D) माल्थस
उत्तर:
B) डार्विन

2. मनुष्य की पूँछ धीरे – धीरे क्यों गायब हो गई?
A) अधिक उपयोग करने से
B) काटने से
C) जलने से
D) इस्तेमाल न करने से।
उत्तर:
D) इस्तेमाल न करने से।

3. किस प्रकार की चीज़ गायब हो सकती है?
A) उपयोग न करने की
B) अधिक उपयोग करने की
C) उपयोग करने की
D) कई बार धोने की
उत्तर:
A) उपयोग न करने की

4. एक छोटी सी सोच मनुष्य में क्या – क्या भर सकती है?
A) प्रेरणा, आशा, शक्ति
B) लालच, आशा
C) क्षमा, लालच
D) प्रेरणा, क्षमा
उत्तर:
A) प्रेरणा, आशा, शक्ति

5. एक बार पूँछ के बारे में कहाँ विचार किया गया?
A) मनुष्यों की गोष्ठी में
B) जानवरों की गोष्ठी में
C) दरबार में
D) सभा में
उत्तर:
B) जानवरों की गोष्ठी में

व्याकरण कार्य

* सूचना के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. सही कारक चिह्नों से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన విభక్తులతో ఖాళీలను పూరించండి.)
(की, का, में, से)
मेरी दीदी …..1…. विवाह हैदराबाद में है। सब शादी …..2….. जा रहे हैं । इस कारण मुझे 14-08-2012 ….3….. 16-08-2012 तक तीन दिन की छुट्टी देने …..4….. कृपा करें।
उत्तर:
1) का 2) में 3) से 4) की

2. सही क्रिया रूप से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన క్రియా శబ్దములతో ఖాళీలు నింపండి.)
1) मेरी दीदी का विवाह हैदाराबाद में …….। (था / है)
उत्तर:
है

2) सब शादी में ……. रहे हैं । (जा | आ)
उत्तर:
जा

3) मैं भी जाना ……… हूँ। (सोचती / चाहती)
उत्तर:
चाहती

4) तीन दिन की छुट्टी ……. की कृपा करें। (लेने / देने)
उत्तर:
देने

3. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके पूरा वाक्य लिखिए।
1) श्री प्रधानाद्यपक जी।
उत्तर:
श्री प्रधानाध्यापक जी।

2) मेरी धीधी का विवाह है।
उत्तर:
मेरी दीदी का विवाह है।

3) सब षादी में जा रहे हैं।
उत्तर:
सब शादी में जा रहे हैं।

4) तीन दिन की चुट्टी देने की कृपा करें।
उत्तर:
तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करें।

4. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए | (పర్యాయవాచీ శబ్దములు)
1) दीदी का विवाह हैदराबाद में है।
उत्तर:
शादी, ब्याह

2) सब शादी में जा रहे हैं।
उत्तर:
विवाह, व्याह

3) मुझे दिनांक को जाना है।
उत्तर:
तारीख

4) छुट्टी देने की कृपा करें।
उत्तर:
दया, करुणा

5. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए। (వ్యతిరేక పదములు)
1) सब शादी में जा रहे हैं।
उत्तर:
आ

2) तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करें।
उत्तर:
लेने

3) यह सरकारी पाठशाला है।
उत्तर:
गैर सरकारी

4) यह उन्नत पाठशाला है।
उत्तर:
निम्न

6. रेखांकित शब्दों के लिंग बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) आप हमारे प्रधानाध्यापक जी हैं |
उत्तर:
आप हमारी प्रधानाध्यापिका जी हैं।

2) मेरी दीदी का विवाह है।
उत्तर:
मेरे जीजु का विवाह है।

3) आपकी आज्ञाकारी छात्रा है।
उत्तर:
आपका आज्ञाकारी छात्र है।

7th Class Hindi 6th Lesson छुट्टी पत्र 1 Mark Bits

निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. “छात्रा” शब्द का समानार्थक शब्द पहचानिए।
A) छात्र
B) शिष्या
C) शिष्य
D) दीदी
उत्तर:
B) शिष्या

2. आज्ञा को पालन करनेवाले को क्या कहते हैं?
A) अज्ञाकारी
B) अज्ञकरी
C) आज्ञाकारी
D) अज्ञानी
उत्तर:
C) आज्ञाकारी

3. “शादी” शब्द का अर्थ क्या है?
A) छात्र
B) विवाह
C) पढ़ना
D) पति और पत्नी
उत्तर:
B) विवाह

4. विद्यार्थिनी, शिष्या (ये किसके पर्यायवाची शब्द हैं?)
A) छात्र
B) पुत्र
C) पुत्रिका
D) छात्रा
उत्तर:
D) छात्रा

5. “सरकारी” शब्द का विपरीतार्थक शब्द क्या है?
A) असरकारी
B) गैर सरकारी
C) सामान्य
D) पालक
उत्तर:
B) गैर सरकारी

6. “महोदय” शब्द का स्त्री लिंग शब्द क्या है?
A) मोहदय
B) महोदयी
C) महोदया
D) महोदये
उत्तर:
C) महोदया

7. “पाठशाला” शब्द का बहुवचन रूप क्या है?
A) पाठशालाएँ
B) पाठशालें
C) पाठशालाओं
D) पाठशाला
उत्तर:
A) पाठशालाएँ

8. पत्र में “धन्यवाद” यहाँ लिखते हैं
A) दिनांक के बाद
B) स्थान के बाद
C) संबोधन के बाद
D) विषय के बाद
उत्तर:
D) विषय के बाद

9. संबोधन में पूज्य के बाद इस प्रकार लिखते हैं
A) मित्र
B) भाई
C) बहन
D) पिताजी
उत्तर:
D) पिताजी

10. दिन में ………. घंटे होते हैं। (सही शब्द से रिक्त स्थान भरें)
A) सात
B) चौबीस
C) बारह
D) साठ
उत्तर:
B) चौबीस

11. छुट्टी देने …….. कृपा करें। (सही शब्द से रिक्त स्थान भरें)
A) कि
B) की
C) के
D) को
उत्तर:
B) की

12. सब शादी ………… जा रहे हैं। (सही शब्द से रिक्त स्थान भरें)
A) में
B) को
C) पर
D) की
उत्तर:
A) में

13. मेरी दीदी का विवाह हैदराबाद में होनेवाला है। (वाक्य में सर्वनाम शब्द पहचानो।)
A) दीदी
B) विवाह
C) मेरी
D) होनेवाला
उत्तर:
C) मेरी

14. सही शब्द पहचानो।
A) प्रदानाध्यपक
B) पधानादयापक
C) प्रदानाद्यापक
D) प्रधानाध्यापक
उत्तर:
D) प्रधानाध्यापक

15. एक घंटे में …….. मिनट होते हैं। (रिक्त स्थान भरो)
A) साठ
B) चौबीस
C) सात
D) बारह
उत्तर:
A) साठ

16. मेधा अपनी दीदी की शादी में क्यों जाना चाहती है? (वाक्य में प्रश्न वाचक शब्द क्या है?)
A) मेधा
B) अपनी
C) शादी
D) क्यों
उत्तर:
D) क्यों

17. स्कूल, विद्यालय किस शब्द के पर्यायवाची शब्द हैं?
A) दफ़्तर
B) गाँव
C) पाठशाला
D) बस स्टैंड
उत्तर:
C) पाठशाला

18. तीन दिन की छुट्टी दीजिए। (वाक्य में क्रिया शब्द पहचानोl)
A) तीन
B) दिन
C) छुट्टी
D) दीजिए
उत्तर:
D) दीजिए

19. सही वाक्य पहचानो।
A) आपका आज्ञाकारी छात्रा
B) आपकी आज्ञाकारी छात्रा
C) आपकी आज्ञाकारी छात्र
D) आपकी आज्ञाकारी छत्र
उत्तर:
B) आपकी आज्ञाकारी छात्रा

20. तीन दिन छुट्टी देने की ………… करें। (रिक्त स्थान भरों)
A) धन्यवाद
B) कृपा
C) साहस
D) प्रयास
उत्तर:
B) कृपा

21. मेधा अनंतपूर में रहती है। रेखांकित शब्द का शब्द भेद पहचानिए।
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
A) संज्ञा

22. मेरी दीदी का विवाह हैदराबाद में होने वाला है। रेखांकित शब्द का शब्द भेद क्या है?
A) विशेषण
B) संज्ञा
C) सर्वनाम
D) क्रिया
उत्तर:
B) संज्ञा

23. मेधा अपनी दीदी की शादी को जा रही है। इस वाक्य में संज्ञा शब्द को पहचानिए।
A) शादी
B) जाना
C) विवाह
D) मेधा
उत्तर:
D) मेधा

24. मैं भी जाना चाहती हूँ। रेखांकित शब्द का शब्द भेद पहचानिए।
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
B) सर्वनाम

25. इस कारण मुझे छुट्टी देने की कृपा करें। इस वाक्य में सर्वनाम शब्द को पहचानिए।
A) कारण
B) छुट्टी
C) मुझे
D) देने
उत्तर:
C) मुझे

26. आपकी आज्ञाकारी छात्रा, रेखांकित शब्द का शब्द भेद क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
B) सर्वनाम

27. मेरी दीदी का विवाह हैदराबाद में होनेवाला है। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) शादी
B) जन्मदिन
C) संस्मरण
D) उत्सव
उत्तर:
A) शादी

28. मेधा सरकारी माध्यमिक पाठशाला में पढ़ रही है। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) डाकघर
B) विद्यालय
C) रेल्वे स्टेश्न
D) वृध्द आश्राम
उत्तर:
B) विद्यालय

29. तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करें। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) दया
B) प्रेम
C) द्वेष
D) घृणा
उत्तर:
A) दया

30. आपकी आज्ञाकारी छात्रा। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) विनम्र
B) विरोधी
C) विपक्षी
D) अविधेय
उत्तर:
A) विनम्र

31. आपकी आज्ञाकारी छात्रा। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) माता
B) विद्यार्थिनी
C) बहन
D) लडका
उत्तर:
B) विद्यार्थिनी

32. तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करे। रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) खोना
B) पाना
C) लेना
D) जाना
उत्तर:
C) लेना

33. मुझे छुट्टी चाहिए। रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) आपको
B) तुझको
C) हमको
D) सबको
उत्तर:
B) तुझको

34. मेधा सरकारी माध्यमिक पाठशाला में पढ़ती है? रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) दूसरी सरकारी
B) विदेशी सरकारी
C) गौर सरकारी
D) कोई नहीं
उत्तर:
C) गौर सरकारी

35. मेधा प्रधानाध्यापक को पत्र लिखी। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) प्रधानाध्यापिका
B) प्रधानाध्यापकनी
C) प्रधानाध्यापकी
D) आध्यापक
उत्तर:
A) प्रधानाध्यापिका

36. बहन का विवाह होनेवाली है। रेखांकित शब्द का लिंग बदलकर लिखिए।
A) बहनी
B) बहनोई
C) भाई
D) बहना
उत्तर:
C) भाई

37. तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करें। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) छुट्टीएँ
B) छुट्टीयों
C) छुट्टीये
D) छुट्टियाँ
उत्तर:
D) छुट्टियाँ

38. सरकारी माध्यमिक पाठशाला में पढ़ाई ठीक है। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) पाठशाले
B) पाठशालाएँ
C) पाठशालों
D) पाठशालाओं
उत्तर:
B) पाठशालाएँ

39. मैं भी जाना चाहती हूँ। इस वाक्य में रेखांकित शब्द का शब्द भेद क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
D) क्रिया

40. मेधा अच्छी पढती है। रेखांकित शब्द का शब्द भेद पहचानिए।
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
C) क्रिया

41. दीदी का विवाह हैदराबाद में होनेवाला है। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) वर्तमान
B) भूत काल
C) पूर्ण भूत
D) भविष्यत
उत्तर:
D) भविष्यत

42. मेधा विवाह को जा रही है। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) वर्तमान
B) भूत
C) असन्न भूत
D) भविष्यत
उत्तर:
A) वर्तमान

43. सब शादी में जा रहे हैं। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) वर्तमान
B) भूत
C) भविष्यत
D) पूर्ण भूत
उत्तर:
A) वर्तमान

44. मैं भी हैदराबाद पहुँच गया। वाक्य किस काल में है?
A) भूत
B) वर्तमान
C) भविष्यत
D) तात्कालिक वर्तमान
उत्तर:
A) भूत

45. मेधा कल हैदराबाद जायेगी। व्याकरण की दृष्टि से रेखांकित शब्द क्या है? (S.A. I – 2018-19)
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
A) संज्ञा