Category: AP State Important Questions

These AP 7th Class Hindi Important Questions 3rd Lesson हिंदी दिवस will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 3rd Lesson Important Questions and Answers हिंदी दिवस

7th Class Hindi 3rd Lesson हिंदी दिवस Important Questions and Answers

I. अर्थग्राहयता – प्रतिक्रिया

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर विकल्पों से चुनकर लिखिए।

अच्छे व्यवहार को शिष्टाचार कहते हैं। विनम्रता शिष्टाचार की पहली शर्त है। हमें सदा माता – पिता, अध्यापकों और बड़ों का आदर करना चाहिए। उनके साथ विनम्रता पूर्वक व्यवहार करना चाहिए। जो विनम्र होता है, उसे विद्या प्राप्त होती है। इसलिए विद्यार्थी को विनम्र होना जरूरी है।
1. कैसे व्यवहार को शिष्टाचार कहते हैं।
A) अच्छे
B) सच्चे
C) सुंदर
D) बुरे
उत्तर:
A) अच्छे

2. शिष्टाचार की पहली शर्त क्या है?
A) सफलता
B) विनम्रता
C) मानवता
D) नागररिकता
उत्तर:
B) विनम्रता

3. हमें सदा किनका आदर करना चाहिए?
A) बच्चों का
B) बड़ों का
C) मित्रों का
D) भक्तों का
उत्तर:
B) बड़ों का

4. किसको विनम्र होना जरूरी है?
A) औरतों को
B) बूढ़ों को
C) विद्यार्थी को
D) जानवरों को
उत्तर:
C) विद्यार्थी को

5. विद्या किसे प्राप्त होता है?
A) जो धनवान है
B) जो बलवान है
C) जो बडा है
D) जो विनम्र है
उत्तर:
D) जो विनम्र है

II. अभिव्यक्ति – सृजनात्मकता

निम्न लिखित प्रश्न का उत्तर दो या तीन वाक्यों में लिखिए।

1. हिन्दी दिवस कब मनाते हैं?
उत्तर:
हिंदी दिवस हर साल 14 सितंबर को मनाया जाता है। 14 सितंबर 1949 को भारत संविधान में हिंदी को राजभाषा के रूप में अपनायी गयी। इसलिए हर साल 14 सितंबर को हिंदी दिवस मनाते हैं।

निम्न लिखित प्रश्नों का उत्तर 6 या 8 पंक्तियों में लिखिए।

1. 14 सितंबर को हिन्दी दिवस क्यों मनाया जाता है? हिन्दी सीखने से क्या – लाभ है?
उत्तर:
14 सितंबर 1949 को भारत संविधान ने हिंदी को राजभाषा के रूप में घोषित किया है। हिंदी हमारी राजभाषा और राष्ट्र भाषा है। इसलिए 14 सितंबर को हिंदी दिवस मनाते हैं।

• हिन्दी सीखने से हम देश के किसी भी प्राँत जा सकते हैं।
• मेलजोल और एकता की भावना बढ़ती है।
• हमारे देश की राष्ट्रभाषा और राजभाषा हिन्दी है।
• देश में अधिक संख्या में लोगों से हिन्दी भाषा बोली जाती है। अर्थात् हिन्दी बोलनेवाले देश में अधिक हैं।
• हिन्दी में ही राष्ट्रीय एकता निहित है। देश की एकता के लिए हिन्दी ही उपयुक्त भाषा है।
• हिन्दी सीखना आसान है। हिन्दी भाषा के माध्यम से हमारे देश की संस्कृति और सभ्यता का ज्ञान हमें मिलता है। भाइचारे की भावना बढती है।

2. आपकी पाठशाला में हिंदी दिवस कैसे मनाते हैं?
उत्तर:
हमारी पाठशाला में हर साल 14 सितंबर को हिंदी दिवस मनाया जाता है। विद्यालय में हिंदी दिवस के दिन ये कार्यक्रम हम चलाएँगे।
जैसे :
प्रधानाध्यापक और अन्य अध्यापकों के भाषण। छात्र छात्राओं के भाषण। छात्र – छात्राओं के लिए प्रतियोगिता कार्यक्रम

जैसे :
गीत, संगीत, निबंध लिखना, गीत गाना, वाद – विवाद, चर्चा, हिंदी में अंत्याक्षरी खेल आदि। इस दिन बनी सभा में हिंदी अध्यापक अध्यापिकाएँ हिंदी भाषा का महत्व समझाएँगे। अंत में सब को पुरस्कार दिये जायेगा।

3. हिन्दी दिवस कब और क्यों मनाते हैं?
उत्तर:
भारत प्राचीन एवं विशाल देश है। यहाँ कई भाषाएँ बोली जाती हैं। भारत में करोड़ों लोगों की भाषा हिंदी है। हिंदी जाननेवाले ही भारत में अधिक हैं। हमारे संविधान ने सन् 1949 में 14 सितंबर को हिंदी को राज भाषा के रूप में स्वीकार करते हुए घोषण की। इसलिए भारत भर में 14 सितंबर को हर साल हिंदी दिवस मनाते हैं। इस दिन पाठशालाओं में कई प्रतियोगिताएँ आयोजित की जाती हैं। बड़ी धूमधाम से हिंदी दिवस मनाते हैं।

4. हिन्दी दिवस के बारे में लिखिए।
(या)
हिंदी भारत की राजभाषा है। हिंदी दिवस के बारे में आप क्या जानते हैं?
उत्तर:
भारत हमारा प्राचीन और विशाल देश है। यहाँ अनेक भाषाएँ बोली जाती हैं। ऐसी हालत में जन साधारण को आपस में कार्य करने और एक दूसरे को समझने एक शक्तिशाली भाषा की ज़रूरत है। देश के अधिकांश लोगों से बोलेजानेवाली, समृद्ध साहित्यवाली आसान भाषा ही राष्ट्रभाषा बन सकती है। हिन्दी में ये सभी गुण हैं।

स्वतंत्र भारत की राष्ट्रभाषा बनने का सौभाग्य हिन्दी को मिला है। यह जनता की सेविका है। सारी जनता को एकता के सूत्र में बाँधने की शक्ति रखती है। सन् 1965 ई. तक हिन्दी को राष्ट्रभाषा का पद दिया गया। तब से हिन्दी के प्रचार के विषय में केंद्रीय और प्रांतीय सरकार दोनों अधिक कार्यरत हैं। भारत में हर साल सितंबर 14 को हिन्दी दिवस मनाया जाता है। इस दिन में शिक्षा संस्थाओं में गीत, नाटक, निबन्ध आदि भाषा संबन्धी प्रतियोगिताएँ आयोजित की जाती हैं। इनमें प्रतिभा दिखाये छात्रों को पुरस्कार दिये जाते हैं। प्रण करते हैं कि यथाशक्ति राष्ट्रभाषा के प्रचार व प्रसार में अपना पूर्ण सहयोग देंगे।

अपठित – गद्यांश

नीचे दिये गये गद्यांश को पढ़कर प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

I. वल्लभ नाम का एक बालक था। वह गुजरात प्रांत के एक छोटे से गाँव में रहता था। उसे पढ़ने का बहुत शौक था। पाठशाला गाँव से काफी दूर थी। बच्चों को पाठशाला जाने के लिए ऊबड – खाबड रास्ता तय करना पडता था । एक दिन वल्लभ अपने साथियों के साथ पाठशाला जाते समय अचानक उसके पैर में रास्ते का पत्थर लगा। पैर के अंगूठे से खून बहने लगा।
प्रश्न :
1. बालक का नाम क्या था?
A) गौरव
B) वल्लभ
C) प्रशांत
D) कुमार
उत्तर:
B) वल्लभ

2. वह कहाँ रहता था?
A) मध्यप्रदेश
B) तेलंगाणा
C) गुजरात
D) अहमदाबाद
उत्तर:
C) गुजरात

3. पाठशाला कहाँ थी?
A) गाँव में
B) गाँव के पास
C) दूसरे गाँव में
D) गाँव से दूर
उत्तर:
D) गाँव से दूर

4. बच्चों को पाठशाला जाने के लिए क्या तय करना पड़ता था?
A) सही रास्ता
B) ऊबड – खाबड रास्ता
C) कांटों का रास्ता
D) पहाडी रास्ता
उत्तर:
B) ऊबड – खाबड रास्ता

5. वल्लभ पाठशाला जाते समय अचानक क्या हुआ?
A) पैर में रास्ते का पत्थर लगा।
B) पैर फिसल गया।
C) अध्यापक से मिला।
D) प्यास लगी।
उत्तर:
A) पैर में रास्ते का पत्थर लगा।

II. रामपुर गाँव में एक किसान रहता था। उसके पास खेती करने के लिए अधिक ज़मीन न थी। वह अपने खेत में तरबूज़ और खीरे उगा रहा था । परंतु एक गीदड खेत में आता और उन्हें बरबाद कर जाता। एक दिन किसान ने खेत में एक जाल लगा दिया। गीदड उसमें फँस गया। उसने गीदड को निर्दया से डंडे से पीटा।
प्रश्न:
1. किसान कहाँ रहता था?
A) अनंतपुर
B) शोलापुर
C) रामपुर
D) नागपुर
उत्तर:
C) रामपुर

2. किसान अपने खेत में क्या – क्या उगा रहा था?
A) चावल और गेहूँ
B) टमाटर और बैंगन
C) अनार और ईख
D) तरबूज़ और खीरे
उत्तर:
D) तरबूज़ और खीरे

3. गीदड क्या कर जाता?
A) फसल को बरबाद कर जाता
B) आराम कर लेता
C) खा लेता
D) खेलता
उत्तर:
A) फसल को बरबाद कर जाता

4. एक दिन किसान ने क्या किया?
A) जाल लगा दिया
B) फसल को काटा
C) खेत में सोया
D) खेत जोता
उत्तर:
A) जाल लगा दिया

5. गीदड कहाँ फँस गया?
A) गड्डे में
B) तालाब में
C) कुए में
D) जाल में
उत्तर:
D) जाल में

III. जंगल में एक तालाब था। उसमें अनेक मेंढक रहते थे। उन मेंढकों में मैटू नाम का एक मेंढक था। वह बडा बहादुर और समझदार था। उसका एक मित्र भी था। उसके मित्र का नाम डैटू था। एक बार मैटू और डैटू गाँव में घूमने के लिए आये। वे दोनों एक ग्वाले के घर में घुस गये। वहाँ दूध से भरी मटकी रखी थी।
प्रश्न:
1. मेंढक कहाँ रहते थे ?
A) नदी में
B) तालाब में
C) कुएँ में
D) पत्थर के नीचे
उत्तर:
B) तालाब में

2. मैटू किस प्रकार का मेंढ़क था?
A) बहादुर
B) समझदार
C) बहादुर और समझदार
D) डरपोक
उत्तर:
C) बहादुर और समझदार

3. मैटू के मित्र का नाम क्या था?
A) डैटू
B) कैटू
C) मोटू
D) लैटू
उत्तर:
A) डैटू

4. एक बार मैटू और डैटू कहाँ आये?
A) शहर में घूमने
B) सिनेमा देखने
C) मित्र से मिलने
D) गाँव में घूमने
उत्तर:
D) गाँव में घूमने

5. वे दोनों कहाँ घुस गये?
A) सिनेमाघर में
B) ग्वाले के घर में
C) किसान के घर में
D) मित्र के घर में
उत्तर:
B) ग्वाले के घर में

IV. तेनाली राम राजा कृष्णदेवराय के अष्टदिग्गजों में एक थे। वह बडे ही चतुर और बुद्धिमान थे। एक दिन राजा ने दरबार में पूछा – “सबसे अच्छा मौसम कौनसा है? किसी ने वसंत बताया तो किसी ने सरदी और किसी ने गरमी को ही सबसे अच्छा मौसम बताया। तेनाली राम ने बरसात को सबसे अच्छा मौसम बताया। फिर राजा ने पूछा सबसे खराब मौसम कौनसा है? तेनालीराम ने सबसे खराब |मौसम भी बरसात को ही बताया।
प्रश्न:
1. तेनाली राम कौन थे?
A) तेनाली प्रांत के
B) मंदबुद्धि
C) अष्टदिग्गजों में एक
D) मूर्ख
उत्तर:
C) अष्टदिग्गजों में एक

2. तेनाली राम कैसे व्यक्ति थे?
A) चतुर और बुद्धिहीन
B) बेवकूफ़
C) लालची
D) चतुर और बुद्धिमान
उत्तर:
D) चतुर और बुद्धिमान

3. राजा ने दरबार में किसके बारे में पूछा?
A) मौसम के बारे में
B) चतुरता के बारे में
C) त्याग के बारे में
D) गुण के बारे में
उत्तर:
A) मौसम के बारे में

4. तेनाली राम ने किसे अच्छा मौसम बताया?
A) वसंत
B) गर्मी
C) सरदी
D) बरसात
उत्तर:
D) बरसात

5. तेनाली राम ने सबसे खराब मौसम किसे बताया?
A) वसंत
B) गर्मी
C) सरदी
D) बरसात
उत्तर:
D) बरसात

V. नारायणपुर नामक गाँव में रामय्या नामक एक किसान रहता था। वह अपने खेत की खुदाई करते समय एक बहुत बडा ‘देग’ मिला। वह देग इतना बड़ा था कि उसमें एक साथ सौ लोगों के लिए चावल पकाये जा सकते थे। किसान के लिए वह देग बेकार था। उसने देग को एक तरफ रख दिया और दोबारा खुदाई में जुट गया।
प्रश्न:
1. रामय्या कहाँ रहता था?
A) रामापुर
B) नारायणपुर
C) अनंतपुर
D) रमापुर
उत्तर:
B) नारायणपुर

2. उसे क्या मिला?
A) बडा देग
B) छोटा देग
C) मटका
D) टोकरी
उत्तर:
A) बडा देग

3. उसमें एक साथ कितने लोगों के लिए चावल पकाये जा सकते थे?
A) बीस
A) बीस
B) पचास
C) सौ
D) हज़ार
उत्तर:
C) सौ

4. किसान के लिए वह देग कैसा था?
A) उपयोगी
B) अनोखा
C) महँगा
D) बेकार
उत्तर:
D) बेकार

5. किसान ने देग को क्या किया?
A) बेच डाला
B) एक तरफ़ रख दिया
C) फिर मिट्टी में रख दिया
D) घर भेजा
उत्तर:
B) एक तरफ़ रख दिया

व्याकरण काय

सूचना के अनुसार उत्तर लिखिए।

1. सही कारक चिह्नों से ख़ाली जगहें भरिए।
उत्तर:
(CSO Ress roosos.) (ने, लिए, की, को)
आप सब …1…. हिन्दी दिवस की हार्दिक बधाई।
हिन्दी हमारे देश …2… राजभाषा है।
इसे सीखना हमारे …3…. बहुत ज़रूरी है।
सरिता ….4….. भाषण में और क्या कहा होगा?
उत्तर:
1) को 2) की 3) लिए 4) ने.

2. सही क्रिया शब्दों से ख़ाली जगहें भरिए। (SODostsexvidgsaves Prev podsos.)
1) विशेष कार्यक्रम की तैयारी ……. रही है। (पल / चल)
उत्तर:
चल

2) मुझे भी गीत …… दो। (सुना | सिखा)
उत्तर:
सिखा

3) आओ आज हिन्दी दिवस ……….। (बनाओ | मनाओ)
उत्तर:
मनाओ

4) आप सबको हिन्दी दिवस की हार्दिक बधाई ….. हैं। (पढते | कहते)
उत्तर:
कहते

5) सरिता अभिनय करते …….. है। (पढाती / बताती)
उत्तर:
बताती

3. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके लिखिए।
1) भारत का संविदान महान है।
उत्तर:
संविधान

2) हिन्दी हमारे देश की राझभाषा है।
उत्तर:
राजभाषा

3) मैं अच्छी तरह समज गयी।
उत्तर:
समझ

4) कल एक विशेष कारयक्रम है।
उत्तर:
कार्यक्रम

5) भारत में हिन्दी बोलनेवाले अदिक हैं।
उत्तर:
अधिक

4. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए। (sorgetariandives)
1) दोनों बातचीत करते चलती हैं।
उत्तर:
वार्तालाप

2) कल एक विशेष कार्यक्रम है।
उत्तर:
असाधारण

3) हिन्दी को ही अपनाओ।
उत्तर:
स्वीकारो

4) अध्यापक महोदय अच्छे आदमी हैं।
उत्तर:
शिक्षक

5) सबको हिन्दी दिवस की हार्दिक बधाई।
उत्तर:
दिली

5. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए। (ges 35ves)

1) कल एक विशेष कार्यक्रम है।
उत्तर:
साधारण

2) भारत में हिन्दुओं की संख्या अधिक है।
उत्तर:
कम

3) यह हमारा अपना देश है।
उत्तर:
पराया

4) तुम कहाँ से आ रही हो?
उत्तर:
जा

5) उसके यहाँ बहुत पैसे हैं।
उत्तर:
कम

6. रेखांकित शब्दों के लिंग बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) हमारे अध्यापक बहुत अच्छे हैं।
उत्तर:
हमारी अध्यापिका बहुत अच्छी हैं।

2) आप हमारे प्रधानाध्यापकजी हैं।
उत्तर:
आप हमारे प्रधानाध्यापिकाजी हैं।

3) वह मेरा भाई है।
उत्तर:
वह मेरी बहिन है।

7. रेखांकित शब्दों के वचन बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) सहेली मेरी बहुत अच्छी है।
उत्तर:
सहेलियाँ मेरी बहुत अच्छी हैं।

2) कार्यक्रम की तैयारी हो रही है।
उत्तर:
कार्यक्रम की तैयारियाँ हो रही हैं।

3) तुम हिन्दी दिवस मनाओ।
उत्तर:
आप हिन्दी दिवस मनाइए।

4) भाषा हमें एक दूसरे से मिलाती है।
उत्तर:
भाषाएँ हमें एक दूसरे से मिलाती हैं।

5) गुरु हमारे लिए पूजनीय हैं।
उत्तर:
गुरुजन हमारे लिए पूजनीय हैं।

6) आपको हमारी हार्दिक बधाई।
उत्तर:
आपको हमारी हार्दिक बधाइयाँ।

8. नीचे दिये गये शब्दों को वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1) तैयारी :
आज यहाँ एक कार्यक्रम की तैयारी हो रही है।

2) मनाया जाना :
जन्मदिन का मनाया जाना बहुत अच्छी बात है।

3) अपनाना :
हमें हर अच्छी आदत को अपनानी है।

4) हर साल :
मैं हर साल तिरुपति जाता हूँ।

5) भाषण देना :
नेता लोग अच्छे भाषण देते हैं।

6) बधाई :
मित्र के जन्म दिन पर मैं ने बधाई दी।

7) ज़रूरी :
राम ज़रूरी काम पर शहर गया।

9. अंकों को अक्षरों में लिखिए।

1) 11 (११) – ग्यारह
2) 9 (९) – नौ
3) 18 (१८) – अठारह
4) 14 (१४) – चौदह
5) 5 (५) – पाँच
6) 16 (१६) – सोलह

10. विशेषण शब्दों को पहचानकर लिखिए।
1) तुम आज बड़ी खुश हो।
उत्तर:
बडी

2) कल एक विशेष कार्यक्रम है।
उत्तर:
विशेष

3) हम हर साल हिन्दी दिवस मनाते हैं।
उत्तर:
हर

4) देश में हिन्दी बोलनेवाले अधिक हैं।
उत्तर:
अधिक

5) आपको हमारी हार्दिक बधाई।
उत्तर:
हार्दिक

6) हिन्दी सीखना हमारे लिए बहुत ज़रूरी है।
उत्तर:
बहुत

11. दो वाक्यों को और / कर शब्द से जोडकर एक वाक्य बनाइए।

1) सरिता, रोज़ी सहेलियाँ हैं। वे रास्ते में मिलती हैं।
उत्तर:
सरिता, रोज़ी सहेलियाँ हैं और रास्ते में मिलती हैं।

2) यह हमारा यालय है। कल यहाँ एक विशेष कार्यक्रम हो रहा है।
उत्तर:
यह हमारा विद्यालय है और कल यहाँ एक विशेष कार्यक्रम हो रहा है।

3) कल 14 सितंबर है। हम हिन्दी दिवस मनाते हैं।
उत्तर:
कल 14 सितंबर है और हम हिन्दी दिवस मनाते हैं।

4) सरिता अभिनय करती है। वह बोलती है।
उत्तर:
सरिता अभिनय करती है और बोलती है।

5) रोज़ी ने सरिता को गाना सिखाया। उसे तैयार किया।
उत्तर:
रोज़ी ने सरिता को गाना सिखाकर उसे तैयार किया।

12. नीचे दिये गये वाक्यों में अशुद्ध वाक्य पहचानकर कोष्टक में (✗) लगाइए।

अ) 1) मैं ने बोला। ( ) 2) तुमने कहा। ( )
3) आप ने खाया। ( ) 4) सीता ने पढ़ा। ( )
उत्तर:
1

आ) 1) मैं जाता हूँ। ( ) 2) तुम लिखते हैं। ( )
3) हम पढ़ते हैं। ( ) 4) सीता गाती है। ( )
उत्तर:
2

इ) 1) रमेश लायेगा। ( ) . 2) पिताजी जायेंगे। ( )
3) माताजी करेंगी। ( ) 4) प्रसाद देखेंगे।
उत्तर:
4

ई) 1) तुम आओ। ( ) 2) आप मत पीजिए। ( )
3) राजू काम कर। ( ) 4) मैं काम पर जाना है। ( )
उत्तर:
4

13. अशुद्ध वर्तनीवाले कोष्ठक में (✗) लगाइए।
अ) 1) कार्यक्रम ( ) 2) सितंबर ( ) 3) राजबाषा ( ) 4) अधिक ( )
उत्तर:
3

आ) 1) सहेलियाँ ( ) 2) बतचीत ( ) 3) विद्यालय ( ) 4) प्रधानाध्यापक ( )
उत्तर:
2

14. अंकों में लिखिए।
अ) 1) आठ – 8
2) बारह – 12
3) छः – 6
4) तेरह – 13
5) उन्नीस – 19
6) सात – 7

7th Class Hindi 3rd Lesson हिंदी दिवस 1 Mark Bits

निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. “सहेली” शब्द का पर्यायवाची शब्द क्या है?
A) दोस्त
B) मित्र
C) सखी
D) सही
उत्तर:
C) सखी

2. “विशेष” शब्द का समानार्थक शब्द क्या है?
A) विशेषण
B) खास
C) अंतिम
D) सूक्ष्म
उत्तर:
B) खास

3. “छात्रा” शब्द का बहुवचन रूप क्या है?
A) छात्र
B) छात्रं
C) छात्राएँ
D) छात्रों
उत्तर:
C) छात्राएँ

4. हिंदी हमारे देश …….. राज भाषा है। (सही शब्द से रिक्त स्थान भरो)
A) का
B) के
C) को
D) की
उत्तर:
D) की

5. सरिता बातचीत करती है। (रेखांकित शब्द क्या है?)
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
A) संज्ञा

6. “मुझे भी गीत सिखा दो”| वाक्य में सर्वनाम शब्द क्या है?)
A) गीत
B) भी
C) सिखा
D) मुझे
उत्तर:
D) मुझे

7. मैं रोज़ हिंदी सीखता हूँ। (वाक्य में क्रिया शब्द क्या है?)
A) मैं
B) सीखता
C) हिंदी
D) रोज़
उत्तर:
B) सीखता

8. कल एक विशेष कार्यक्रम है (वाक्य में विशेषण शब्द क्या है?)
A) कल
B) एक
C) विशेष
D) कार्यक्रम
उत्तर:
C) विशेष

9. वर्तनी की दृष्टि से सही शब्द पहचानो।
A) सांविधान
B) संवीधान
C) संविधान
D) संविधन
उत्तर:
C) संविधान

10. वाक्य का सही रूप पहचानो।
A) आज बडी खुश हो तुम
B) बडी खुश हो आज तुम
C) तुम हो आज बडी खुश
D) तुम आज बडी खुश हो।
उत्तर:
D) तुम आज बडी खुश हो।

11. ’23’ अक्षरों में लिखो
A) बाईस
B) बत्तीस
C) तेईस
D) तीनबीस
उत्तर:
C) तेईस

12. गुरु, शिक्षक, विद्यार्थी, अध्यापक इन शब्दों में भिन्न शब्द पहचानो।
A) शिक्षक
B) अद्यापक
C) विद्यार्थी
D) गुरु
उत्तर:
C) विद्यार्थी

13. ध्यान ………. सुनो और सीख लो। (सही शब्द से भरो।)
A) से
B) में
C) को
D) पर
उत्तर:
A) से

14. संविधान में हिंदी राजभाषा के रूप में ……. गयी। (सही क्रिया शब्द से भरिये)
A) अपनाया
B) अपनायी
C) लिखी
D) अपनाओ
उत्तर:
B) अपनायी

15. सरिता तुम कहाँ से आ रही हो? (वाक्य में प्रश्नवाचक शब्द क्या है?)
A) तुम
B) रही हो?
C) कहाँ
D) सरिता
उत्तर:
C) कहाँ

16. 1949 को अक्षरों में लिखो।
A) उन्नीस सौ नौ चालीस
B) उन्नीस सौ उनचास
C) उन्नीस सौ उनचालीस
D) उन्नीस सौ उनतालीस
उत्तर:
B) उन्नीस सौ उनचास

17. हिंदी सीखना हमारे लिए ज़रूरी है। (वाक्य में सर्वनाम शब्द पहचानिये)
A) हिंदी
B) सीखना
C) हमारे
D) ज़रूरी
उत्तर:
C) हमारे

18. भारत में हिंदी दिवस कब मनाया जाता है?
A) 10 जनवरी
B) 14 सितंबर
C) 15 अगस्त
D) 14 मई
उत्तर:
B) 14 सितंबर

19. समझ गयी। (रेखांकित शब्द का विपरीतार्थक शब्द लिखें)
A) नासमझ
B) बेसमझ
C) असमझ
D) मत समझ
उत्तर:
A) नासमझ

20. “अभिनेता” शब्द का स्त्री लिंग रूप लिखिए।
A) अभिनेती
B) अभिनेत्री
C) अभिनेत्रा
D) अनभिनेता
उत्तर:
B) अभिनेत्री

21. मेरी पाठशाला विशाल है। रेखांकित शब्द क्या है?
A) सर्वनाम
B) संज्ञा
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
B) संज्ञा

22. रोजी और सरीता अलग – अलग विद्यालय में पढ़ रहे है। इस वाक्य में पुनरुक्ति शब्द क्या है?
A) क्या
B) रोजी और सरीता
C) अलग – अलग
D) विद्यालय
उत्तर:
C) अलग – अलग

23. अपने विद्यालय से कल एक विशेष कार्यक्रम है। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) पाठशाला
B) घर
C) डाकघर
D) रेल्वे स्टेश्न
उत्तर:
A) पाठशाला

24. मैं तुम्हे बुला रही हूँ। यह वाक्य किस काल में है?
A) भूतकाल में
B) वर्तमानकाल में
C) भविष्यत काल में
D) असन्न भूतकाल में
उत्तर:
B) वर्तमानकाल में

25. हमारी राजभाषा क्या है?
A) हिन्दी
B) तेलुगु
C) तमिल
D) कन्नड
उत्तर:
A) हिन्दी

26. मुझे भी गीत सुनाओ। रेखांकित शब्द को पहचानिए।
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
B) सर्वनाम

27. हिन्दी को ही देश की राजभाषा क्यों चुना गया? इस वाक्य में प्रश्न वाचक शब्द को पहचानिए।
A) हिन्दी को
B) देश की
C) क्यों
D) कुछ नहीं
उत्तर:
C) क्यों

28. हिन्दी दिवस के दिन एक दूसरे को क्या देते हैं?
A) बधाई
B) फल
C) फूल
D) सब्जी
उत्तर:
A) बधाई

29. हिन्दी हमारे देश की राजभाषा है। रेखांकित शब्द का पर्याय शब्द पहचानिए।
A) स्वदेश
B) विदेश
C) परदेश
D) अपना देश
उत्तर:
A) स्वदेश

30. हमारे देश में सब से अधिक है। रेखांकित शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) ज्यादा
B) सर्वाधिक
C) कम
D) बडा
उत्तर:
C) कम

31. मैं भाषण सुनता हूँ। इस वाक्य में क्रिया शब्द को पहचानिए।
A) सुनता
B) मैं
C) भाषण
D) कुछ नहीं
उत्तर:
A) सुनता

32. तैयारी चल रही है। रेखांकित शब्द का अर्थ क्या है।
A) निर्माण करना
B) आयोजन करना
C) लिखना
D) पढना
उत्तर:
B) आयोजन करना

33. “तैयारी” शब्द का प्रत्यय पहचानिए।
A) तै
B) या
C) री
D) ई
उत्तर:
D) ई

34. इसे सीखन हमारे लिए बहुत जरूरी है। रेखांकित शब्द को पहचानिए।
A) क्रिया
B) विशेषण
C) संज्ञा
D) सर्वनाम
उत्तर:
A) क्रिया

35. “अभिनय” शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) नाटक
B) नृत्य
C) गीत
D) गाना
उत्तर:
A) नाटक

36. बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) हिन्दी
B) तमिल
C) अंग्रेजी
D) कार्यक्रम
उत्तर:
D) कार्यक्रम

37. इसलिए हर साल इस दिन हिन्दी दिवस मनाया जाता है। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) हर वर्ष
B) एक दिन
C) हर दिन
D) हर मास
उत्तर:
A) हर वर्ष

38. तुम आज बडी खुश हो। रेखांकित शब्द का वचन पहचानिए।
A) खुशी
B) खुशियाँ
C) खुशों
D) खुशीएँ
उत्तर:
B) खुशियाँ

39. “ध्यान से सुनो ! और सीख लो” यह किस प्रकार का वाक्य है?
A) विधान वाचक
B) आज्ञा वाचक
C) निषेध वाचक
D) प्रश्न वाचक
उत्तर:
B) आज्ञा वाचक

40. राजभाषा के रूप में क्यों चुना गया? यह किस प्रकार का वाक्य है?
A) विधानवाचक
B) संदेह वाचक
C) निषेध वाचक
D) प्रश्न वाचक
उत्तर:
B) संदेह वाचक

41. हिन्दी एक महत्वपूर्ण भाषा है। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) महत्वहीन
B) महत्व सहित
C) प्रसिद्ध
D) लोकप्रिय
उत्तर:
A) महत्वहीन

42. तुम आज बड़ी खुश हो। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) अभी
B) कल
C) सुबह
D) श्याम
उत्तर:
B) कल

43. सरिता आज बहुत खुश है। रेखांकित शब्द का विलोम पहचानिए।
A) दुःख
B) हँस
C) नाखुश
D) बेखुश
उत्तर:
A) दुःख

44. उसी तैयारी चल की रही है। इस वाक्य का सीधा क्रम पहचानिए।
A) तैयारी उसी चल रही की है।
B) चाल की रही है उसी तैयारी।
C) उसी की तैयारी चल रही है।
D) चल उसी की तैयारी रही है।
उत्तर:
C) उसी की तैयारी चल रही है।

45. हिन्दी दिवस के दिन अध्यापक भाषण दिये। रेखांकित शब्द का लिगं बदलकर लिखिए।
A) अद्यापिका
B) अध्यापकी
C) अध्यापक
D) अध्यापिकाएँ
उत्तर:
A) अद्यापिका

46. विद्यालय में छात्र पढाई करते हैं। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) छात्री
B) छात्राएँ
C) छात्रे
D) छात्रों
उत्तर:
B) छात्राएँ

47. सरिता और रोजी सहेलियाँ है। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) सेहलियों
B) सहेलियो
C) सहेली
D) सेहलिएँ
उत्तर:
C) सहेली

48. हिंदी दिवस के दिन प्रधानाध्यापक जी से भाषण दिया गया। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत काल
B) वर्तमान काल
C) भविष्यत काल
D) तात्कालिक वर्तमान काल
उत्तर:
A) भूत काल

49. हिंदी देश की राजभासा है। (रेखांकित शब्द की सही वर्तनी पहचानिए।)
A) रजबासा
B) राजभाषा
C) रजबाषा
D) राझभाशा
उत्तर:
B) राजभाषा

50. हम हिन्दी को पसंद करते हैं। वाक्य में सर्वनाम शब्द पहचानिए।
A) हम
B) हिन्दी
C) पसंद
D) करते
उत्तर:
A) हम

51. आजकल सब को हिंदी सीखना पढेगा। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) वर्तमान
C) पूर्ण भूत
D) भविष्यत
उत्तर:
D) भविष्यत

52. हिंदी राज भाषा है। रेखांकित शब्द का वचन पहचानिए।
A) भाषाओं
B) भाषाएँ
C) भाषों
D) भाषे
उत्तर:
B) भाषाएँ

These AP 7th Class Hindi Important Questions 2nd Lesson सच्चा दोस्त will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 2nd Lesson Important Questions and Answers सच्चा दोस्त

7th Class Hindi 2nd Lesson सच्चा दोस्त Important Questions and Answers

I. अर्थग्राहयता – प्रतिक्रिया

• निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखिए।

1. एक पेड़ था। उसका एक दोस्त था। उसका नाम अमर था। दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे। हर रोज़ अमर पेड़ के पास जाता था। उसके फल खाता था। उसके पत्ते इकट्ठा करता था। इन पत्तों की माला बनाता था। पेड़ के तने पर चढ़ता था। उसकी शाखाओं से झूलता था।
प्रश्न:
1. पेड़ का दोस्त कौन था?
उत्तर:
‘अमर’ पेड़ का दोस्त था।

2. वह हर रोज कहाँ जाता था?
उत्तर:
वह हर रोज़ पेड़ के पास जाता था।

3. अमर पत्तों से क्या बनाता था?
उत्तर:
अमर पत्तों से माला बनाता था।

4. अमर कहाँ चढ़ता था?
उत्तर:
अमर पेड़ के तने पर चढ़ता था।

5. यह गद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश ‘सच्चा दोस्त’ पाठ से दिया गया है।

2. अमर पेड के पास गया। पेड को अपनी समस्या बतायी। पेड ने कहा – ‘मेरी शाखाएँ काटो। नाव बना लो।’ अमर ने वैसा ही किया। वह शहर चला गया।
प्रश्न:
1. पेड के पास कौन गया?
उत्तर:
अमर पेड के पास गया।

2. पेड ने अमर से क्या कहा?
उत्तर:
पेड ने अमर से कहा – “मेरी शाखाएँ काटो।”

3. अमर कहाँ चला गया?
उत्तर:
अमर शहर चला गया।

4. ‘शहर’ शब्द का विलोम शब्द क्या है?
उत्तर:
शहर x गाँव

5. यह गद्यांश किस पाठ से दिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश “सच्चा दोस्ते”, पाठ से दिया गया।

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर वैकल्पिक प्रश्नों के उत्तर दीजिए। सही विकल्प से संबंधित अक्षर चुनकर कोष्ठक में रखिए।

1. एक आदमी के पास एक तोता था। तोते के पंख हरे थे। उसकी चोंच लाल थी। वह बड़ा सुन्दर था। उस आदमी ने उस तोते को ‘इसमें क्या शक है’ बोलना सिखाया। इसके सिवाय वह तोता और कुछ नहीं बोल सकता था।
1. आदमी के पास क्या था?
A) कौआ
B) तोता
C) कबूतर
D) चिड़िया
उत्तर:
B) तोता

2. तोते के पंख कैसे थे?
A) हरे
B) लाल
C) पीले
D) सफेद
उत्तर:
A) हरे

3. चोंच कैसे थे?
A) हरे
B) काला
C) लाल
D) केसरिया
उत्तर:
C) लाल

4. तोता कैसा था?
A) सुंदर
B) असुंदर
C) दुःखी
D) कुरूप
उत्तर:
A) सुंदर

5. आदमी ने तोते को क्या बोलना सिखाया?
A) इसमें शक है
B) इसमें क्या है
C) क्या शक है
D) इसमें क्या शक है
उत्तर:
D) इसमें क्या शक है

2. गाँधीजी का पूरा नाम मोहनदास करमचंद गाँधी था। हम सब गाँधीजी को प्यार से बापूजी कहते हैं। गाँधीजी का जन्म 2 अक्तूबर 1869 ई. को गुजरात के पोरबंदर नामक गाँव में हुआ था। प्रतिवर्ष इस दिन हम गाँधी जयंती मनाते हैं। गाँधीजी एक आदर्श विद्यार्थी थे। वे सदा. सच बोलते थे। समय का पूरा पालन करते थे। बड़ों का आदर करते थे।
प्रश्न:
1. हम गाँधीजी को क्या कहते हैं?
A) नेताजी
B) चाचाजी
C) मामाजी
D) बापूजी
उत्तर:
D) बापूजी

2. गाँधीजी का जन्म किस राज्य में हुआ?
A) दिल्ली में
B) मध्यप्रदेश में
C) गुजरात में
D) महाराष्ट्र में
उत्तर:
C) गुजरात में

3. हम गाँधी जयंती कब मनाते हैं?
A) 2 अक्तूबर को
B) 14 नवंबर को
C) 5 सितंबर को
D) 15 आगस्त को
उत्तर:
A) 2 अक्तूबर को

4. गाँधीजी किनका आदर करते थे?
A) छोटों का
B) बड़ों का
C) विद्यार्थियों का
D) समय का
उत्तर:
B) बड़ों का

5. “विद्यार्थी” – इसका स्त्री लिंग शब्द क्या है?
A) विद्यार्थियाँ
B) विद्यार्थीनी
C) विद्यार्थिनी
D) विद्यर्थिनी
उत्तर:
C) विद्यार्थिनी

3. एक राजा था। उसकी एक ही बेटी थी। राजकुमारी बहुत सुंदर थी। वह राजा की लाडली बेटी थी। वह हँसती तो जैसे फूल झड़ते, बोलती तो घंटियाँ बज उठती। एक दिन राजकुमारी अचानक महल से गायब हो गई। उसका कहीं कुछ पता नहीं चला। पहरेदारों से जब पूछा गया तो उन्होंने | केवल इतना बताया – “धुएँ के बड़े – बड़े बादल महल पर मँडराए और राजकुमारी को उड़ाकर ले गए।”
प्रश्न:
1. राजकुमारी कैसी थी?
A) अनपढ़
B) पढ़ी – लिखी
C) सुंदर
D) असुंदर
उत्तर:
C) सुंदर

2. घंटियाँ कब बजती थीं?
A) हँसती तो
B) रोती तो
C) बोलती तो
D) खाती तो
उत्तर:
C) बोलती तो

3. राजकुमारी को कौन उड़ाकर ले गये?
A) पानी
B) बादल
C) हवा
D) पेड़
उत्तर:
B) बादल

4. राजकुमारी कहाँ से गायब हो गई?
A) घर
B) किला
C) महल
D) मंदिर
उत्तर:
C) महल

5. “राजा” का स्त्री लिंग शब्द पहचानिए।
A) रनी
B) रीनी
C) रानी
D) रानि
उत्तर:
C) रानी

II. अभिव्यक्ति – सृजनात्मकता

• निम्न लिखित प्रश्नों के उत्तर दो या तीन वाक्यों में लिखिए।

1. छाया देनेवाले पेड़ों के नाम लिखिए।
उत्तर:
छाया देनेवाले पेडों के नाम हैं – बरगद, नीम, इमली, आम आदि।

2. सच्चा दोस्त पाठ से क्या संदेश मिलता है?
उत्तर:
सच्चा दोस्त पाठ से हमें यह संदेश मिलता है कि हर एक व्यक्ति पेड – पौधों को लगाना चाहिए। पेड – पौधों हमारी रक्षा कवच है। पेड़ – पौधों से प्रकृति में संतुलन रहता है। इन से प्रकृती हरा – भरा रहता है।

पठित – गद्यांशा

• निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में दीजिए।

I. एक पेड़ था। उसका एक दोस्त था। उसका नाम अमर था दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे। हर रोज़ अमर पेड़ के पास जाता था। उसके फल खाता था। उसके पत्ते इकट्ठा करता था। इन पत्तों की माला बनाता था।
प्रश्न :
1. पेड के दोस्त का क्या नाम था?
उत्तर:
पेड के दोस्त का नाम अमर था।

2. दोनों आपस में क्या करते थे?
उत्तर:
दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे।

3. हर रोज़ अमर किसके पास जाता था?
उत्तर:
हर रोज़ अमर पेड के पास जाता था।

4. अमर क्या इकट्ठा करता था?
उत्तर:
अमर पेड के पत्ते इकट्टा करता था।

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश “सच्चा दोस्त” पाठ से लिया गया है।

II. समय बीतता गया। अमर बड़ा हो गया। वह नौकरी की तलाश में शहर जाना चाहता था। बीच में नदी थी। उसने सोचा नदी को कैसे पार करूँ? सोचते हुए पेड़ के पास गया। पेड़ को अपनी समस्या बतायी।
प्रश्न:
1. कौन बड़ा हो गया?
उत्तर:
अमर बडा हो गया।

2. अमर किसकी तलाश में शहर जाना चाहता था?
उत्तर:
अमर नौकरी की तलाश में शहर जाना चाहता था।

3. बीच में क्या थी?
उत्तर:
बीच में नदी थी।

4. अमर ने क्या सोचा?
उत्तर:
अमर ने सोचा कि नदी कैसे पार करूँ?

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश ‘सच्चा दोस्त’ पाठ से लिया गया है।

III. अमर शहर चला गया। वहाँ खूब पैसा कमाया। गाँव लौटा। गाँव लौटने के कुछ दिन पहले | उसके गाँव में तूफ़ान आया था। अमर का घर टूट गया था। वह पेड़ के पास पहुँचा। पेड़ ने कहा – “मेरा तना काटकर अपना घर बना लो।” अमर ने वैसा ही किया।
प्रश्न:
1. कौन शहर चला गया?
उत्तर:
अमर शहर चला गया।

2. अमर ने शहर में क्या कमाया?
उत्तर:
अमर ने शहर में खूब पैसा कमाया।

3. तूफ़ान कब आया था?
उत्तर:
अमर के गाँव लौटने के कुछ दिन पहले गाँव में तूफ़ान आया था।

4. किसका घर टूट गया था?
उत्तर:
अमर का घर टूट गया था।

5. पेड ने अमर से क्या कहा?
उत्तर:
पेड ने अमर से कहा कि मेरा तना काटकर अपना घर बना लो।

IV. बहुत समय बीत गया। अब अमर बूढ़ा हो गया था। वह सर्दी में काँपते हुए पेड़ के पास पहुँचा। पेड़ ने कहा – ‘मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाकर अपनी सर्दी भगाओ।” अमर ने वैसा ही | किया।

इस तरह पेड़ ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी।
प्रश्न:
1. कौन बूढ़ा हो गया था?
उत्तर:
अमर बूढा हो गया था।

2. अमर पेड के पास कैसे पहुँचा?
उत्तर:
अमर सर्दी में काँपते हुए पेड के पास पहुंचा।

3. पेड ने क्या कहा?
उत्तर:
पेड ने कहा – मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाकर अपनी सर्दी भगाओ।

4. अमर ने क्या किया?
उत्तर:
अमर ने पेड के कहे अनुसार किया।

5. यह गद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह गद्यांश “सच्चा दोस्त” पाठ से लिया गया है।

अपठित – गद्यांश

निम्न लिखित गद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

1. हर वर्ष छः ऋतुएँ आती हैं – बसंत, ग्रीष्म, वर्षा, शरद, हेमंत और शिशिर। इनमें बसंत को ऋतुओं का राजा कहते हैं। इस समय मौसम बडा सुहावना होता है। बच्चों में और नव युवकों में उल्लास भर जाता है। बूढ़ों में भी जवानी आ जाती है। प्राणि मात्र में नयी शक्ति भर जाती है।
प्रश्न:
1. ऋतुओं का राजा किसे कहते हैं?
A) बसंत को
B) वर्षा को
C) शरद को
D) शिशिर को
उत्तर:
A) बसंत को

2. बसंत के समय मौसम कैसा होता है?
A) गीला
B) सुहावना
C) ठंडा
D) बर्फीला
उत्तर:
B) सुहावना

3. किनमें उल्लास भर जाता है?
A) बच्चों और नवयुवकों में
B) बूढों में
C) बच्चों में
D) विद्यार्थियों में
उत्तर:
A) बच्चों और नवयुवकों में

4. बूढों में क्या आती है?
A) शक्ति
B) उल्लास
C) जवानी
D) बुढ़ापा
उत्तर:
C) जवानी

5. नयी शक्ति किसमें भर जाती है?
A) बूढ़ों में
B) बच्चों में
C) प्राणिमात्र में
D) नव युवकों में
उत्तर:
C) प्राणिमात्र में

II. पोतना ने तेलुगु में “भागवत” ग्रंथ लिखा। इसमें भगवान विष्णु के अवतारों की कथाएँ हैं। इसके पद सरल और मधुर हैं। तेलुगु भाषा आसानी से इनको समझ लेते हैं। आज भी आंध्र प्रदेश में पोतना के भागवत का बड़ा नाम है। भक्त पोतना खेती – बारी करके अपना जीवन यापन करते थे।
प्रश्न:
1. भागवत ग्रंथ किसने लिखा?
A) रामदास
B) मीरा
C) पोतना
D) मल्लन्ना
उत्तर:
C) पोतना

2. भगवान विष्णु के अवतारों की कथाएँ किसमें थीं?
A) भागवत
B) रामायण
C) वेद
D) उपनिषद
उत्तर:
A) भागवत

3. भागवत के पद कैसे हैं?
A) मधुर और ब्रज
B) सरल और मधुर
C) मधुर
D) सरल
उत्तर:
B) सरल और मधुर

4. आंध्रप्रदेश में किसका बड़ा नाम था?
A) राम का
B) पोतना का
C) रामदास का
D) रैदास का
उत्तर:
B) पोतना का

5. पोतना कैसे अपना जीवन यापन करते थे?
A) खेती – बारी करके
B) नौकरी करके
C) मज़दूरी करके
D) भीख माँग के
उत्तर:
A) खेती – बारी करके

III. मनुष्य के लिए स्वस्थ रहना अत्यंत आवश्यक है। तंदुरुस्त रहने से मन प्रसन्न रहता है। मनुष्य दुगुने उत्साह के साथ अपने काम में लग सकता है। इसके विपरीत अस्वस्थ होने से वह उदास हो जाता है। मन नीरस होता है।
प्रश्न:
1. स्वस्थ रहना किसके लिए अत्यंत आवश्यक है?
A) मनुष्य के लिए
B) मन के लिए
C) तन के लिए
D) काम के लिए
उत्तर:
A) मनुष्य के लिए

2. किससे मन प्रसन्न रहता है?
A) पाबंदी से
B) नियमों से
C) तंदुरुस्ती से
D) मनुष्य से
उत्तर:
C) तंदुरुस्ती से

3. मनुष्य किस तरह अपने काम में लग सकता है?
A) उत्साह के साथ
B) उमंग के साथ
C) मन के साथ।
D) नीरस के साथ
उत्तर:
A) उत्साह के साथ

4. अस्वस्थ होने से क्या होता है?
A) उदास
B) उत्साह
C) उल्लास
D) आह्लादकर
उत्तर:
A) उदास

5. अस्वस्थ होने से मन कैसा होता है?
A) उल्लास
B) नीरस
C) उदास
D) आकर्षित
उत्तर:
B) नीरस

IV. एक कुत्ता था। एक बार वह अपने बायें पंजे से कान खुजला रहा था। अचानक चूहों की। तलाश में घूमती – घामती एक बिल्ली उस ओर आयी। कुत्ते की निगाह बिल्ली पर पडी। उसके मुँह में पानी भर आया। फिर भी वह उस पर झपटा नहीं। कुत्ता बडा समझदार था।
प्रश्न:
1. एक बार कुत्ता क्या कर रहा था?
A) कान खुजला रहा था।
B) घूम रहा था।
C) दौड रहा था।
D) भाग रहा था।
उत्तर:
A) कान खुजला रहा था।

2. बिल्ली किनकी तलाश में उस ओर आयी?
A) कुत्तों की
B) मोर की
C) बघों की
D) चूहों की
उत्तर:
D) चूहों की

3. कुत्ते की निगाह किस पर पडी?
A) बिल्ली पर
B) चूहे पर
C) बाघ पर
D) पंजे पर
उत्तर:
A) बिल्ली पर

4. किसके मुँह में पानी भर आया?
A) चील के
B) कुत्ते के
C) बिल्ली के
D) चूहे के
उत्तर:
B) कुत्ते के

5. समझदार जानवार कौन था?
A) कुत्ता
B) बिल्ली
C) चूहा
D) कोई नहीं
उत्तर:
A) कुत्ता

व्याकरण कार्य

सूचना के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. सही कारक चिह्नों से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన విభక్తులతో ఖాళీలను పూరించండి.)
1) (के, की, में, को)
अमर नौकरी ….1…. तलाश में शहर जाना चाहता था । बीच …..2….. नदी थी । उसने सोचा नदी …..3….. कैसे पार करूँ? सोचते हुए पेड ….4….. पास गया।
उत्तर:
1) की 2) में 3) को 4) के

2) (के, में, के, के)
पेड और अमर आपस …..1…. बहुत प्यार करते थे । हर रोज़ अमर पेड …2.. पास जाता था । उस …..3….. फल खाता था | उस …4…. फूल इकट्ठा करता था।
उत्तर:
1) में 2) के 3) के 4) के।

3) (का, ने, ने, को)
पेड ….1…. अपनी सच्ची दोस्ती निभायी। अपना सब कुछ दान कर दिया। अपने सच्चे दोस्त ……2….. खोकर अमर बडा दुःखी हुआ। उस …..3….. पेड लगाने …..4…. निर्णय लिया।
उत्तर:
1) ने 2) को 3) ने 4) का

2. सही क्रिया शब्दों से ख़ाली जगहें भरिए। (సరియైన క్రియా శబ్దములతో ఖాళీలు నింపండి.)
1) अमर और पेड आपस में बहुत प्यार ……….. थे । (करते / लेते)
उत्तर:
करते

2) रोज़ अमर पेड के ……… जाता था। (पास | दूर)
उत्तर:
पास

3) फूलों की माला ……….. था। (बिगाडता / बनाता)
उत्तर:
बनाता

4) पेड के तने पर …….. था। (चढता | उतरता)
उत्तर:
चढता

5) दोनों आपस में आँख मिचौनी ……. थे। (करते / खेलते)
उत्तर:
खेलते

6) अमर पेड की छांव में ………. था | (जागता | सोता)
उत्तर:
सोता

7) अमर नौकरी की तलाश में ….. जाना चाहता था। (गाँव / शहर)
उत्तर:
शहर

8) अमर ने सोचा नदी को कैसे …….. करूँ? (आर / पार)
उत्तर:
पार

9) मेरा तना काटकर ……. घर बना लो। (पराया | अपना)
उत्तर:
अपना

3. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके पूरा वाक्य लिखिए।

1) दोनों आपस में भहुत प्यार करते थे।
उत्तर:
दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे।

2) अमर पेड के तने पर चडता था।
उत्तर:
अमर पेड के तने पर चढता था।

3) उसकी शाकाओं से झूलता था।
उत्तर:
उसकी शाखाओं से झूलता था।

4) अमर नौकरी की तलाष में शहर गया।
उत्तर:
अमर नौकरी की तलाश में शहर गया।

5) पेड को अपनी समश्या बतायी।
उत्तर:
पेड को अपनी समस्या बतायी।

6) अमर ने कूब पैसे कमाये।
उत्तर:
अमर ने खूब पैसे कमाये।

7) अमर अब बूडा होगया।
उत्तर:
अमर अब बूढा होगया।

8) मेरी सूखी लखड़ियाँ जलाओ।
उत्तर:
मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाओ।

9) पेड ने अपनी सच्ची दोसती निभायी।
उत्तर:
पेड ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी।

10) अमर ने पेड़ लगाने का निरणय लिया।
उत्तर:
अमर ने पेड़ लगाने का निर्णय लिया।

4. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए। (పర్యాయవాచీ శబ్దములు)

1) अमर रोज़ पेड के पास जाता था।
उत्तर:
प्रतिदिन

2) अमर फूल इकट्ठा करता था।
उत्तर:
जमा

3) पेड की शाखा से झूलता था।
उत्तर:
डाली

4) पेड की छांव में सो जाता था।
उत्तर:
छाया

5) समय बीतता गया।
उत्तर:
गुज़रता

6) नौकरी की तलाश में अमर गया।
उत्तर:
खोज

7) अमर ने खूब पैसे कमाये।
उत्तर:
बहुत

8) अमर बूढा हो गया।
उत्तर:
वृद्ध

9) पेड ने अपनी दोस्ती निभायी।
उत्तर:
मित्रता

10) अमर ने पेड लगाना ठीक समझा।
उत्तर:
बोना

5. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए।(వ్యతిరేక పదములు )

1) वह लडका मेरा दोस्त था।
उत्तर:
शतृ

2) राम के पास बहुत पैसे हैं।
उत्तर:
कम

3) बंदर पेड चढ़ रहा है।
उत्तर:
उतर

4) वह देर से सोता है।
उत्तर:
जागता

5) लडका बहुत बड़ा बन गया।
उत्तर:
छोटा

6) मैं शहर जाना चाहता हूँ।
उत्तर:
गाँव

7) राम ने रुपया कमाया।
उत्तर:
खर्च किया

8) उसके पास अपना धन है।
उत्तर:
परायां

9) बहुत समय बीत गया ।
उत्तर:
कम

10) रवि ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी।
उत्तर:
झूठी

6. रेखांकित शब्दों के लिंग बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) वह एक लडका था।
उत्तर:
वह एक लडकी थी।

2) मैं जल्दी बूढा हो गया हूँ।
उत्तर:
मैं जल्दी बूढी हो गयी हूँ।

3) बच्चा रो रहा था ।
उत्तर:
बच्ची रो रही थी।

4) बालक पाठशाला जा रहा है।
उत्तर:
बालिका पाठशाला जा रही है।

7. रेखांकित शब्दों के वचन बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) हमारा दोस्त सहृदयी है।
उत्तर:
हमारे दोस्त सहृदयी हैं।

2) राम ने फल खाया।
उत्तर:
राम ने फल खाये।

3) पेड का फूल ताज़ा है।
उत्तर:
पेड के फूल ताज़े हैं।

4) फूलों की माला सुंदर है।
उत्तर:
फूलों की मालाएँ सुंदर हैं।

5) पेड की शाखा लंबी है।
उत्तर:
पेड की शाखाएँ लंबी हैं।

8. नीचे दिये गये शब्दों को वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1) दोस्ती = స్నేహము
उत्तर:
राम और श्याम में बडी दोस्ती है।

2) इकट्ठा = ప్రోగుచేయు
उत्तर:
साधु लोग दूसरों के लिए धन इकट्ठा करते हैं।

3) जंगल = అడవి
उत्तर:
जंगल में अनेक पेड – पौधे होते हैं।

4) शाखाएँ = కొమ్మలు
उत्तर:
पेड की अनेक शाखाएँ होती हैं।

5) ‘तलाश = వెతుకులాట, అన్వేషణ
उत्तर:
सीता की तलाश में हनुमान लंका पहुँचा।

9. अंकों को अक्षरों में लिखिए।

1) 19 (१९) – उन्नीस
2) 29 (२९) – उनतीस
3) 39 (३९) – उनतालीस
4) 49 (४९) – उनचास
5) 59 (५९) – उनसठ
6) 69 (६९) – उनहत्तर

10. विशेषण शब्द पहचानकर लिखिए।

1) दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे।
उत्तर:
बहुत

2) अमर अब बडा हो गया।
उत्तर:
बडा

3) अमर ने खूब पैसे कमाये।
उत्तर:
खूब

4) गाँव लौटने के कुछ दिन पहले तूफ़ान आया।
उत्तर:
कुछ

5) अब अमर बूढा हो गया था।
उत्तर:
बूढा

6) मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाकर सर्दी भगाओ।
उत्तर:
सूखी

11. दो वाक्यों को और शब्द से जोडकर एक वाक्य बनाइए।

1) अमर पेड के फल खाता | फूल इकट्ठा करता था।
उत्तर:
अमर पेड के फल खाता और फूल इकट्ठा करता था।

2) अमर पेड के तने पर चढता था | उसकी शाखाओं से झूलता था।
उत्तर:
अमर पेड के तने पर चढता और उसकी शाखाओं में झूलता था।

3) अमर शहर चला गया। उसने खूब पैसे कमाया।
उत्तर:
अमर शहर चला गया और खूब पैसे कमाया।

4) पेड ने कहा मेरा तना काट लो। अपना घर बना लो।
उत्तर:
पेड ने कहा मेरा तना काटकर अपना घर बना लो।

5) पेड ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी। अपना सब कुछ दान कर दिया।
उत्तर:
पेड ने अपनी सच्ची दोस्ती निभायी और सब कुछ दान कर दिया।

12. नीचे कोष्टक में दिये गये शब्द उचित स्थानों पर रखकर अनुच्छेद बनाइए।

1. (झूलता, थक, चढ़ता, आपस)
उत्तर:
पेड के तने पर चढ़ता था। उसकी शाखाओं से झूलता था। दोनों आपस में आँख मिचौनी खेलते थे। जब वह थक जाता तो पेड़ की छाया में सो जाता।

2. (नौकरी, नदी, बडा, शहर)
उत्तर:
समय बीतता गया। अमर बडा हो गया था। वह नौकरी की तलाश में शहर जाना चाहता था। बीच में नदी थी।

3. (बूढ़ा, समय, पेड, सर्दी)
उत्तर:
बहुत समय बीत गया। अब अमर बूढा हो गया था। वह सर्दी में काँपते हुए पेड के पास पहुंचा।

4. (खोकर, सच्चे, निर्णय, पेड)
उत्तर:
अपने सच्चे दोस्त को खोकर अमर बड़ा दुःखी हुआ। उसने पेड लगाने का निर्णय लिया।

5. (दोस्त, पेड, प्यार, नाम)
उत्तर:
एक पेड था। उसका एक दोस्त था। उसका नाम अमर था। दोनों आपस में बहुत प्यार करते थे।

7th Class Hindi 2nd Lesson सच्चा दोस्त 1 Mark Bits

* निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. ‘पेड’ शब्द का बहुवचन रूप क्या है?
A) पेडें
B) पेड
C) पेडियाँ
D) पेडों
उत्तर:
B) पेड

2. उसके पत्ते इकट्टा करता था। (रेखांकित शब्द का अर्थ क्या है?
A) जमा करना
B) बांटना
C) गिरना
D) फाडना
उत्तर:
A) जमा करना

3. तब पेड ………. छाया में सो जाता । (सही शब्द चुनकर लिखें)
A) के
B) का
C) की
D) को
उत्तर:
C) की

4. “पेड” समानार्थक शब्द क्या है?
A) तरु
B) शाखा
C) पत्ता
D) फूल
उत्तर:
A) तरु

5. अमर बडा हो गया। (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द क्या है?)
A) बडी
B) कम
C) छोटा
D) मोटा
उत्तर:
C) छोटा

6. बीच में नदी ……….. (सही शब्द से रिक्त स्तान भरो।)
A) था
B) थी
C) थे
D) थाँ
उत्तर:
B) थी

7. शाखा शब्द का बहुवचनं रूप लिखिए।
A) शाखें
B) शाखाओं
C) शाखाएँ
D) शाखा
उत्तर:
C) शाखाएँ

8. उसने सोचा नदी को कैसे पार करूँ? (वाक्य में प्रश्न वाचक शब्द क्या है?)
A) ने
B) को
C) सोचा
D) कैसे
उत्तर:
D) कैसे

9. मेरी सूखी लकड़ियाँ जलाकर सर्दी भगाओ। (इस वाक्य में सर्वनाम शब्द क्या है?)
A) सूखी
B) जलाकर
C) भगाओ
D) मेरी
उत्तर:
D) मेरी

10. दोस्त, मित्र, भाई, साथी। – इन शब्दों में भिन्न शब्द पहचानो।
A) मित्र
B) भाई
C) साथी
D) दोस्त
उत्तर:
B) भाई

11. वृक्ष, तरु, पादप ये किसके पर्याय शब्द हैं?
A) घर
B) फूल
C) शाखा
D) पेड़
उत्तर:
D) पेड़

12. वह शहर जाना चाहता था। (सर्वनाम शब्द क्या है?)
A) शहर
B) चाहता
C) जाना
D) वह
उत्तर:
D) वह

13. अमर रोज़ पेड के पास ………. (सही क्रिया शब्द से भरो)
A) चढ़ता
B) खाता
C) जाता
D) गया
उत्तर:
C) जाता

14. पाठ के आधार पर सही वाक्य क्या है?
A) बहुत समय बीत गया।
B) समय बहुत बीत गया।
C) बीत गया बहुत समय।
D) बीत समय बहुत गया।
उत्तर:
A) बहुत समय बीत गया।

15. वहाँ खूब पैसा कमाया। (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द क्या है?)
A) खो चुका
B) खर्च किया
C) बेचा
D) खरीदा
उत्तर:
B) खर्च किया

16. “उन्नीस” अंकों में ……….
A) 17
B) 18
C) 19
D) 29
उत्तर:
C) 19

17. शाखा, तालाश, समसया, दोसती इनमें वर्तनी की दृष्टि से सही शब्द ………..
A) शाखा
B) तालाश
C) समसया
D) दोसती
उत्तर:
A) शाखा

18. सूचना के अनुसार लिखिए। मित्र – मित्रता, दोस्त …………
A) दोस्तानी
B) दोस्ती
C) सहेली
D) साथी
उत्तर:
B) दोस्ती

19. एक पेड – अनेक पेड हो तो एक फूल …………… होते हैं।
A) कई फूल
B) अनेक फूलें
C) अनेक फूल
D) बहुत फूल
उत्तर:
C) अनेक फूल

20. मेरा तना काटकर अपना घर बना लो। (रेखांकित शब्द का सामान्य रूप)
A) बनाता
B) बनाऊँ
C) बनो
D) बनाना
उत्तर:
D) बनाना

21. वह सर्दी में काँपते हुये पेड़ के पास पहुँचा। (रेखांकित शब्द का विलोम शब्द क्या है?)
A) गर्मी
B) वर्षा
C) सूखी
D) लू
उत्तर:
A) गर्मी

22. पेड के दोस्त का नाम
A) अकबर
B) अमर
C) मोहन
D) पत्थर
उत्तर:
B) अमर

23. “मेरा तना काटकर अपना घर बना लो”। रेखांकित शब्द का क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) कारक
D) क्रिया
उत्तर:
B) सर्वनाम

24. वह नौकीर की तलाश में शहर गाया रेखांकित शब्द पहचानिए।
A) संज्ञा
B) विशेषण
C) सर्वनाम
D) क्रिया
उत्तर:
C) सर्वनाम

25. क्रिया की विशेषता को प्रकट करनेवाले शब्दों को क्या कहते हैं?
A) क्रिया
B) विशेषण
C) क्रिया विशेषण
D) संज्ञा
उत्तर:
C) क्रिया विशेषण

26. “तलाश” शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) कमाना
B) गाना
C) खोज
D) खेलना
उत्तर:
C) खोज

27. “माला” शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) फूल
B) हार
C) पंखा
D) शाखा
उत्तर:
B) हार

28. ‘खूब” शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) कम
B) अधिक
C) कुछ
D) तोडा
उत्तर:
B) अधिक

29. शहर जाना चाहता है। रेखांकित शब्द को पहचानिए।
A) संज्ञा
B) क्रिया
C) विशेषण
D) सर्वनाम
उत्तर:
B) क्रिया

30. “कहानी” शब्द का वचन बदलिए।
A) कहानियाँ
B) कहानीएँ
C) कहानीये
D) कहानीओ
उत्तर:
A) कहानियाँ

31. ‘सोना’ शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) जागना
B) रोना
C) खाना।
D) पीना
उत्तर:
A) जागना

32. “दान” कर दिया। रेखांकित शब्द का अर्थ क्या है?
A) देना
B) लेना
C) जाना।
D) सोना
उत्तर:
A) देना

33. 18 – अक्षरों में लिखिए।
A) ग्यारह
B) बीस
C) अठारह
D) पंद्रह
उत्तर:
C) अठारह

34. “बहुत” शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) खूब
B) ज्यादा
C) कम
D) छोटा
उत्तर:
C) कम

35. “दिन’ शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) कल
B) रात
C) सुबह
D) परसों
उत्तर:
B) रात

36. “एक पेड़ था” रेखांकित शब्द का बहुवचन पहचानिए।
A) एकाएक
B) एकैक
C) अनेक
D) दो
उत्तर:
C) अनेक

37. दिन बीतता गया। रेखांकित शब्द का वचन बदलने पर
A) दिन
B) दिनों
C) दिने
D) दिनियाँ
उत्तर:
A) दिन

38. “बीच” में नदी थी। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) ऊँच
B) नीच
C) मध्य
D) अकरी
उत्तर:
C) मध्य

39. “अंत” शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) आदि
B) नीच
C) आखरी
D) बीच
उत्तर:
A) आदि

40. अमर अच्छा लडका है। (रेखांकित शब्द क्या है?)
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
D) विशेषण

41. अमर …….. घर टूट गया था। उचित कारक चिह्न से रिक्त स्थान की पूर्ति कीजिए।
A) का
B) के
C) की
D) को
उत्तर:
A) का

42. उसका एक दोस्त था। रेखांकित शब्द का अर्थ लिखिए।
A) मित्र
B) माता
C) पिता
D) बहन
उत्तर:
A) मित्र

43. दोनों बहुत खुश थे। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) आनंद
B) दुःख
C) क्रोध
D) डर
उत्तर:
A) आनंद

44. नौकरी की तलाश में शहर गया। रेखाकित शब्द का प्रत्यय पहचानिए।
A) नौ
B) नौक
C) री
D) ई
उत्तर:
D) ई

45. अमर पेड के साथ खेलता था। रेखांकित शब्द क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
D) क्रिया

46. फल, फूल, पत्थर, पेड – बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) पेड
B) पत्थर
C) फूल
D) फल
उत्तर:
B) पत्थर

47. ‘सच्चा’ शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) अच्छा
B) झूठा
C) असली
D) ठंडा
उत्तर:
B) झूठा

48. वे खेलते है। रेखांकित शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) वह
B) वे
C) यह
D) मैं
उत्तर:
A) वह

49. अमर शहर चला गया। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) वर्तमान
B) भूत
C) भविष्यत
D) तात्कालिक
उत्तर:
B) भूत

50. “समय बीतता गया” इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) भविष्यत
C) वर्तमान
D) संदिग्ध भविष्यत
उत्तर:
A) भूत

51. अमर सोचता रहा। इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) भविष्यत
C) वर्तमान
D) पूर्ण भूत
उत्तर:
C) वर्तमान

52. वह पत्ते इखट्टा करता था। (रेखांकित शब्द की सही वर्तनी पहचानिए।)
A) इकट्ठा
B) इखट्टा
C) इखट्ट
D) ईकठ
उत्तर:
A) इकट्ठा

These AP 7th Class Hindi Important Questions 1st Lesson मन करता है will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 1st Lesson Important Questions and Answers मन करता है

7th Class Hindi 1st Lesson मन करता है Important Questions and Answers

II. अभिव्यक्ति – सृजनात्मकता

निम्न लिखित प्रश्नों के उत्तर दो या तीन वाक्यों में लिखिए।

प्रश्न 1.
‘मन करता है कविता में बच्चे कोयल और चिड़िया बनकर क्या करना चाहते हैं? (S.A. II – 2018-19)
उत्तर:
‘मन करता है’ कविता में बच्चे कोयल बनकर मीठे – मीठे बोल सुनाना चाहते हैं। ‘मन करता है’ कविता में बच्चे चिड़िया बनकर चीं, ची, चूँ, यूँ शोर मचाना चाहते हैं।

प्रश्न 2.
सूरज और चाँद बनकर बच्चे का मन क्या करना चाहता है? (S.A. II – 2017-18)
उत्तर:
बच्चे का मन सूरज बनकर आसमान में दौड लगाना चाहता है। बच्चे का मन चाँद बनकर सब तारों पर अंकड दिखाना चाहता है।

प्रश्न 3.
बालक क्या – क्या बनना चाहते हैं? (S.A. II – 2016-17)
उत्तर:
बालक सूरज, चंदा, तितली, कोयल और चिड़िया आदि बनना चाहते हैं।

प्रश्न 4.
आसमान में क्या – क्या दिखायी देते हैं? (S.A. I – 2018-19)
उत्तर:
आसमान में सूरज, चाँद, सितारे आदि दिखायी देते हैं। आसमान में दिन में तो सूरज दिखायी देता है। आसमान में रात के समय में चाँद और सितारे दिखायी देते हैं।

* निम्न लिखित प्रश्नों का उत्तर 6 या 8 पंक्तियों में लिखिए।

प्रश्न 1.
“मन करता है” पाठ का सारांश लिखिए।
(या)
“मन करता है” कविता में बच्चे का मन क्या – क्या करना चाहता है? (S.A. II – 2017-18, S.A. I – 2016-17, S.A. III – 2016-17)
उत्तर:
हिन्दी के प्रमुख कवि हैं सुरेंद्र विक्रम जी। आप इस कविता में बाल मनोविज्ञान पर ज़ोर देते हुए, बालक के दिल की सहज कल्पना का वर्णन करते हैं।

एक बालक कहता है – सूरज बनकर आकाश में दौड लगाने को मेरा मन करता है। चाँद बनकर सब तारों पर अपना घमंड दिखाने को मन करता है। उसी तरह सुन्दर तितली बनकर बहुत दूर तक उड जाने को भी मेरा मन करता है।

गीत की रानी कोयल बनकर मीठे-मीठे शब्द बोलने को मन करता है। सुन्दर पक्षी बनकर अपने कलरव से कोलाहल मचाने को मन करता है। उसी तरह हाथ में चरखी लेकर रंग-बिरंगी पतंग हवा में उडाने को मेरा मन करता है।

प्रश्न 2.
“मन करता है” पाठ में कई बाल सहज कल्पनाएँ हैं। उनका वर्णन कीजिए। (S.A. I – 2018-19)
उत्तर:
मन करता है पाठ में कई बाल सहज कल्पनाएँ हैं। सूरज बनकर आसमान में दौड़ लगाना। चंदा बनकर तारों पर अकड़ दिखाना। तितली बनकर दूर – दूर तक उड़ता जान। कोयल बन कर मीठे – मीठे बोल सुनाना। चिड़िया बनकर ची – ची, चूँ चूँ शोर मचाना। चरखी लेकर पीली लाल पतंग उडाना आदि बाल सहज कल्पनाएँ बालक करते हैं।

1. नीचे दी गयी कविता पढकर भाव बनाइए।

1) मन करता है सूरज बनकर
आसमान में दौड लगाऊँ।
मन करता है चंदा बनकर
सब तारों पर अकड दिखाऊँ।
मन करता है तितली बनकर
दूर-दूर तक उडता जाऊँ।

भावार्थ :
बालक कह रहा है – सूरज बनकर आकाश में दौड लगाने को मेरा मन. करता है। चाँद बनकर सब तारों पर अपना घमंड दिखाने को मन करता है। वैसे ही सुन्दर तितली बनकर बहुत दूर तक उड जाने को भी मेरा मन करता है।

मन करता है कोयल बनकर
मीठे – मीठे बोल सुनाऊँ।
मन करता है चिडिया बनकर
ची-ची-चूँ चूँ शोर मचाऊँ
मन करता है चरखी लेकर
पीली- लाल पतंग उडाऊँ।

भावार्थ :
बालक कह रहा है – गीत की रानी कोयल बनकर मीठे – मीठे शब्द बोलने को मन करता है। सुन्दर पक्षी बनकर अपनी कलरव से कोलाहल मचाने को मन करता है। उसी तरह हाथ में चरखी लेकर रंग-बिरंगी पतंग हवा में उडाने को मेरा मन करता है।

पठित – पद्यांश

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में दीजिए।

I. मन करता है सूरज बनकर
आसमान में दौड लगाऊँ।
मन करता है चंदा बनकर
सब तारों पर अकड़ दिखाऊँ।
मन करता है तितली बनकर
दूर – दूर तक उडता जाऊँ।
प्रश्न :
1. सूरज बनकर मन क्या करना चाहता है?
उत्तर:
सूरज बनकर मन आसमान में दौड लगाचा चाहता है।

2. सब तारों पर कौन अकड दिखाना चाहता है?
उत्तर:
सब तारों पर चंदा (चांद) अकड दिखाना चाहता है।

3. तितली बनकर मन क्या करना चाहता है?
उत्तर:
तितली बनकर मन दूर – दूर उडते जाना। चाहता है।

4. “अकड” शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
अकड शब्द का अर्थ ‘गर्व’।

5. यह पद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश ‘मन करता है’ पाठ से लिया गया

II. मन करता है कोयल बनकर
मीठे – मीठे बोल सुनाऊँ।
मन करता है चिडिया बनकर
ची – ची – चूँ – यूँ शोर मचाऊँ।
मन करता है चरखी लेकर
पीली – लाल पतंग उडाऊँ।
प्रश्न :
1. कोयल बनकर मन क्या करना चाहता है?
उत्तर:
कोयल बनकर मन मीठे – मीठे बोल सुनाना चाहता है।

2. ची – ची – चूँ – यूँ शोर कौन मचाता है?
उत्तर:
ची – ची – चूँ – चूँ शोर चिड़ियाँ मचाती हैं।

3. पतंग किस रंग का है?
उत्तर:
पतंग पीली – लाल रंग का है।

4. ‘चरखी’ शब्द का अर्थ क्या है?
उत्तर:
‘चरखी” शब्द का अर्थ है – सूत लपेटन की फिरकी।

5. यह पद्यांश किस पाठ से लिया गया है?
उत्तर:
यह पद्यांश “मन करता है” पाठ से लिया गया है।

अपठित – पद्यांश

निम्न लिखित पद्यांश पढ़कर दिये गये प्रश्नों के उत्तर कोष्ठक में लिखिए।

I. तुलसी मीठे वचन तै, सुख उपजत. चहूँ ओर।
वसीकरण वह मन्त्र हैं, परिहरु वचन कठोर ॥
प्रश्न :
1. इन वचनों से चारों ओर सुख उपजता है
A) मीठे
B) कडुवे
C) मंत्र
D) झूठे
उत्तर:
A) मीठे

2. ये वसीकरण मंत्र हैं
A) झूठे वचन
B) मीठे वचन
C) कडुवे वचन
D) ये सब
उत्तर:
B) मीठे वचन

3. “सुख” शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) दर्द
B) दुःख
C) मुश्किल
D) इज्जत
उत्तर:
B) दुःख

4. “परिहरु” शब्द का अर्थ क्या है?
A) छोड़ देना
B) जुड़ना
C) तोडना
D) मारना
उत्तर:
A) छोड़ देना

5. कैसे वचनों को छोड़ देना चाहिए?
A) अमृत
B) साधु
C) कठोर
D) ये सब
उत्तर:
C) कठोर

II. धरती के सूखे होठों पर, लाली का छा जाना
होता कितना सुंदर जग में है वसंत का आना॥
प्रश्न :
1. इस दोहे में किस ऋतु का वर्णन हुआ है?
A) हेमंत
B) ग्रीष्म
C) शिशिर
D) वसंत
उत्तर:
D) वसंत

2. सुंदर शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) असुदंर
B) खूबसूरत
C) लालिमा
D) काला
उत्तर:
A) असुदंर

3. धरती के होंठ कैसे हैं?
A) सडे हुए
B) सूखे हुए
C) फटे हुए
D) सुंदर
उत्तर:
B) सूखे हुए

4. “धरती” शब्द का पर्याय शब्द क्या है?
A) आकाश
B) आसमान
C) पृथ्वी
D) नभ
उत्तर:
C) पृथ्वी

5. “वसंत” में धरती के सूखे होठों पर यह छा जाता है।
A) पीली
B) काली
C) लाली
D) सफ़ेदी
उत्तर:
C) लाली

III. तरुवर फ़ल नहीं खात हैं, सरवर पियहि न पान।
कहि रहीम परकाज हित, संपति संचहि सुजान॥
प्रश्न :
1. सुजान संपत्ति को इसके लिए संचित करता है
A) अपने लिये
B) पत्नी के लिए
C) परकाज हित के लिये
D) गुरुजनों के लिए
उत्तर:
C) परकाज हित के लिये

2. ये फल नहीं खाते हैं
A) बंदर
B) तरुवर
C) जानवर
D) ये सब
उत्तर:
B) तरुवर

3. तरुवर शब्द का अर्थ क्या है?
A) पेड़
B) नदी
C) सज्जन
D) फल
उत्तर:
A) पेड़

4. सरवर यह नहीं पीता?
A) दवा
B) दूध
C) पानी
D) मधु
उत्तर:
C) पानी

5. “सुजान” शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) अमृत
B) विष
C) दूध
D) दुर्जन
उत्तर:
D) दुर्जन

IV. फूलों से नित हँसना सीखो
भौरों से नित गाना
तरु की झुकी डालियों से
नित सीखो शीश झुकाना।
सीखो हवा के झोकों से
कोलम भाव बहाना।
प्रश्न :
1. फूलों से हमें क्या सीखना है?
A) रोना
B) हँसना
C) गाना
D) झुकाना
उत्तर:
B) हँसना

2. किनसे हमें गाना सीखना है?
A) भौरों से
B) तरुओं से
C) झोकों से
D) फूलों से
उत्तर:
A) भौरों से

3. शीश झुकाना हमें किनसे सीखना है?
A) झुकी डालियों से
B) तरुओं से
C) भौरों से
D) फूलों से
उत्तर:
A) झुकी डालियों से

4. हवा के झोंके से हमें क्या सीखना है?
A) शीश झुकाना
B) हँसना
C) कोलम भाव बहाना
D) गाना।
उत्तर:
C) कोलम भाव बहाना

5. यह पद्यांश का शीर्षक क्या हो सकता है?
A) फूल
B) बहाना
C) गाना
D) सीखो
उत्तर:
D) सीखो

V. घिर आये हैं बादल काले
गरज रहे हैं. बन मतवाले
खुश हो होकर मोर कूकते
झूम – झूम के नाच दिखाते।
रिमझिम – रिमझिम पानी पडता।
जन-जन का मन खूब फडकता
प्रश्न :
1. बादल कैसे हैं?
A) काले
B) नीले
C) मतवाले
D) पीले
उत्तर:
A) काले

2. मतवाले बनकर बादल क्या कर रहे हैं?
A) पिघले रहे हैं
B) गरज रहे हैं
C) बरस रहे हैं
D) घुमड रहे हैं
उत्तर:
B) गरज रहे हैं

3. मोर क्या करते हैं?
A) कूकते हैं
B) चिल्लाते हैं
C) पुकारते हैं
D) मंडराते हैं
उत्तर:
A) कूकते हैं

4. झूम – झूम कर क्या दिखाते हैं?
A) गान
B) नाच
C) वेशभूषा
D) पंख
उत्तर:
B) नाच

5. पानी कैसे पडता है?
A) झिम – झिम
B) रिम – रिम
C) रिमझिम
D) रिमझिम – रिमझिम
उत्तर:
D) रिमझिम – रिमझिम

VI. विनती सुनलो हे भगवान,
हम हैं सब बालक नादान।
दे दो हम को इतना ज्ञान,
सदा रहे तुम्हारा ध्यान।
माता – पिता का कहना माने
उनसे कभी हम जिद न करें।
प्रश्न :
1. हम किससे विनती करते हैं?
A) भगवान से
B) नादान से
C) माता – पिता से
D) बालक से
उत्तर:
A) भगवान से

2. सब बालक कैसे हैं?
A) चालाक
B) नादान
C) डरपोक
D) कायर
उत्तर:
B) नादान

3. हमें सदा किसका ध्यान रहना है?
A) तुम्हारा
B) हमारा
C) भगवान का
D) माता – पिता का
उत्तर:
C) भगवान का

4. हमें किनका कहना मानना है?
A) माता – पिता का
B) भगवान का
C) अध्यापकों का
D) भाई – बहन का
उत्तर:
A) माता – पिता का

5. माता – पिता से हम क्या नहीं करें?
A) ध्यान
B) मान
C) अन्याय
D) ज़िद
उत्तर:
D) ज़िद

VII. नाच – नाच कर आता मोर
नाना रंग दिखाता मोर
बच्चों को बहलाता मोर,
बाग – बाग उड जाता मोर,
वन – वन शोभित होता मोर,
सावन में खुश होता मोर।
प्रश्न :
1. मोर कैसे आता है?
A) गा – गाकर
B) पी – पीकर
C) रो – रोकर
D) नाच – नाचकर
उत्तर:
D) नाच – नाचकर

2. नाना रंग कौन दिखाता है?
A) मोर
B) शेर
C) वन
D) सावन
उत्तर:
A) मोर

3. मोर किनको बहलाता है?
A) सच्चों को
B) बच्चों को
C) बूढों को
D) सबको
उत्तर:
B) बच्चों को

4. बाग – बाग कौन उड जाता है?
A) मोर
B) कोयल
C) पपीहा
D) तोता
उत्तर:
A) मोर

5. मोर कब खुश होता है?
A) वसंत में
B) सावन में
C) शिशिर में
D) माघ में
उत्तर:
B) सावन में

व्याकरण कार्य

* सूचना के अनुसार उत्तर लिखिए।

1. सही कारक चिह्नों से खाली जगहें भरिए ।
उत्तर:
में

2) चंदा बनकर सब तारों ………….. अकड दिखाऊँ।
उत्तर:
ज) पर

3) चरखी लेकर पीली – लाल रंग ………….. पतंग उडाऊँ ।
उत्तर:
की

4) ‘मन करता है’ कविता ………… कवि सुरेंद्र विक्रम जी हैं।
उत्तर:
के

2. सही क्रिया शब्दों से ख़ाली जगहें भरिए।

1) कोयल बनकर मीठे – मीठे बोल …………। (कहूँ / सुनाऊँ)
उत्तर:
सुनाऊँ

2) चिडिया बनकर …………. मचाऊँ। (शोर / जोर)
उत्तर:
शोर

3) चंदा बनकर सब तारों पर …………… दिखाऊँ। (पकड / अकड)
उत्तर:
अकड

4) तितली बनकर दूर-दूर तक ……………. जाऊँ। (बढता / उडता)
उत्तर:
उडता

3. रेखांकित शब्दों की वर्तनी शुद्ध करके पूरे वाक्य लिखिए।

1) सूरज बनकर आशमान में दौड लगाऊँ।
उत्तर:
सूरज बनकर आसमान में दौड लगाऊँ।

2) कोयल बनकर मीठे – मोठे भोल सुनाऊँ।
उत्तर:
कोयल बनकर मीठे-मीठे बोल सुनाऊँ।

3) छरखी लेकर पीली-लाल पतंग उडाऊँ।
उत्तर:
चरखी लेकर पीली – लाल पतंग उडाऊँ।

4) तितली बनकर दूर तक उढता जाऊँ।
उत्तर:
तितली बनकर दूर तक उडता जाऊँ।

4. रेखांकित शब्दों के पर्यायवाची शब्द लिखिए।

1) सूरज बनकर आसमान में दौड लगाऊँ।
उत्तर:
अंबर, आकाश, व्योम

2) चंदा बनकर सब तारों पर अकड दिखाऊँ।
उत्तर:
गर्व, ऐंठ

3) चिडिया बनकर शोर मचाऊँ।
उत्तर:
पक्षी, विहंग, खग

4) कोयल बनकर मीठे बोल सुनाऊँ।
उत्तर:
मधुर, प्रिय, स्वादिष्ट

5. रेखांकित शब्दों के विलोम शब्द लिखिए।

1) चंदा बनकर सब तारों पर अकड दिखाऊँ।
उत्तर:
कुछ

2) कोयल बनकर मीठे बोल सुनाऊँ।
उत्तर:
कडुए

3) चरखी लेकर पतंग उडाऊँ।
उत्तर:
देकर

4) चिडिया बनकर शोर मचाऊँ।
उत्तर:
शांत रहूँ

5) तितली बनकर दूर तक उडता जाऊँ।
उत्तर:
पास, नज़दीक

6. रेखांकित शब्दों के वचन बदलकर वाक्य फिर से लिखिए।

1) मैं सुन्दर लडका हूँ।
उत्तर:
हम सुन्दर लडके हैं।

2) चिडिया शोर मचाती है।
उत्तर:
चिडियाँ शोर मचाती हैं।

3) चरखी लेकर पतंग उडाऊँ।
उत्तर:
चरखी लेकर पतंग उडाऊँ।

4) तितली बनकर दूर तक उडता जाऊँ।
उत्तर:
तितलियाँ बनकर दूर तक उडते जाएँ।

7. नीचे दिये गये शब्दों को वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1) अकड दिखाना : किसी पर अकड दिखाना ठीक नहीं है।
2) बोल सुनाना : हमें मीठे बोल सुनाने चाहिए।
3) शोर मचाना : किसी भी हालत में शोर मचाना अच्छा नहीं है।
4) उडाना : लडके मैदान में पतंग उडाते हैं।
5) दौड लगाना : घंटी बजते ही लडके दौड लगाते हैं।

8. अंकों को अक्षरों में लिखिए।

1) 12 (१२) – बारह
2) 36 (३६) – छत्तीस
3) 19 (१९) – उन्नीस
4) 45 (४५) – पैंतालीस
5) 29 (२९) – उनतीस
6) 50 (५०) – पचास

7th Class Hindi 1st Lesson मन करता है 1 Mark Bits

* निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए।

1. “आसमान” शब्द का पर्यायवाची शब्द क्या है?
A) धरती
B) आकाश
C) पेड
D) सूरज
उत्तर:
B) आकाश

2. “अकड” शब्द का अर्थ यह है
A) गर्व
B) संदेश
C) आनंद
D) अदरक
उत्तर:
A) गर्व

3. “तितली” शब्द का बहुवचन रूप यह है
A) तितलें
B) तितलीयाँ
C) तितलियाँ
D) तितलों
उत्तर:
C) तितलियाँ

4. “दूर” शब्द का विलोम शब्द क्या है?
A) अदूर
B) दूर – दूर
C) पास
D) कम दूर
उत्तर:
C) पास

5. “चिड़िया” शब्द का बहुवचन रूप क्या है?
A) चिड़ियाँ
B) चिडिये
C) चिडा
D) चिडिइयाँ
उत्तर:
A) चिड़ियाँ

6. “पीली – लाल पतंग उडाऊँ” वाक्य में क्रिया शब्द क्या है?
A) पीली
B) लाल
C) पतंग
D) उडाऊँ
उत्तर:
D) उडाऊँ

7. मैं सूरज बनना चाहता हूँ। (रेखांकित शब्द क्या है?)
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) विशेषण
D) क्रिया
उत्तर:
B) सर्वनाम

8. दूर – दूर तक ………… जाऊँ। (सही क्रिया से रिक्त स्थान भरिये)
A) दांड
B) बोल
C) उडता
D) अकड
उत्तर:
C) उडता

9. पाठ के आधार पर सही वाक्य क्या है?
A) सूरज बनकर अकड दिखाऊँ
B) चंदा बनकर दौड लगाऊँ।
C) चिड़िया बनकर शोर मचाऊँ
D) चरखी लेकर उडता जाऊँ
उत्तर:
C) चिड़िया बनकर शोर मचाऊँ

10. शुद्ध वर्तनी वाले शब्द को पहचानो।
A) चारखी
B) चरकी
C) चराखी
D) चरखी
उत्तर:
D) चरखी

11. चिड़िया, बालक, तितली, पतंग (इन शब्दों में भिन्न शब्द पहचानो।)
A) चिड़िया
B) बालक
C) तितली
D) पतंग
उत्तर:
B) बालक

12. ‘अकड सब तारों पर दिखाऊँ’ (इस वाक्य का सही रूप पहचानो)
A) सब अकड तारों पर दिखाऊँ
B) दिखाऊँ सब तरों पर अकड
C) सब तारों पर अकड दिखाऊँ
D) अकड तारों पर सब दिखाऊं
उत्तर:
C) सब तारों पर अकड दिखाऊँ

13. कोयल बनकर मीठे – मीठे बोल सुनाऊँ (रेखांकित शब्द क्या है?)
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
A) संज्ञा

14. पीली – लाल पतंग उडाऊँ (रेखांकित शब्द क्या है?)
A) सर्वनाम
B) क्रिया
C) विशेषण
D) संज्ञा
उत्तर:
C) विशेषण

15. आसमान ………. दौड लगाऊँ। (रिक्त स्थान की पूर्ति करो)
A) पर
B) में
C) को
D) ने
उत्तर:
B) में

16. डाल पर चिड़िया बैठी है। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) पक्षी
B) जानवर
C) पेड़
D) धरती
उत्तर:
A) पक्षी

17. “मीठी – मीठे” बोल सुनाऊँ” यह वाक्य किस काल में है?
A) भूत
B) भविष्यत
C) वर्तमान
D) कुछ नहीं
उत्तर:
B) भविष्यत

18. सूरज बनकर आसमान में दौड लगाऊँ। रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।
A) धरती
B) तारा
C) गगन
D) जल
उत्तर:
C) गगन

19. “आसमान में दौड लगाऊँ” यह वाक्य में क्रिया शब्द को पहचानिए।
A) आसमान
B) दौडना
C) में
D) कुछ नहीं
उत्तर:
D) कुछ नहीं

20. “मन” करता है कोयल बनकर, रेखांकित शब्द का भाषा – भाग पहचानिए।
A) संज्ञा
B) क्रिया
C) विशेषण
D) सर्वनाम
उत्तर:
A) संज्ञा

21. “मन” करता है रेखांकित शब्द का पर्याय शब्द पहचानिए।
A) हृदय
B) आँखें
C) नाक
D) सिर
उत्तर:
A) हृदय

22. “मीठे – मीठे” बोल सुनाऊँ। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) मधुर
B) स्वच्छ
C ) सुंदर
D) रंग बिरंगे
उत्तर:
A) मधुर

23. तितली उडती है। वाक्य किस काल में हैं।
A) वर्तमान
B) भूतकाल
C) भविष्यत काल
D) आसन्न भूत
उत्तर:
A) वर्तमान

24. “मन करता है …… बनकर ची – ची चूँ – यूँ शोर मचाऊँ उचित शब्द से रिक्त स्थान भरिए?
A) कोयल
B) सूरज
C) आसमान
D) चिड़िया
उत्तर:
D) चिड़िया

25. चरखी लेकर पीली – लाल पतंग उड़ाऊ। रेखांकित शब्द का भेद पहचानिए।
A) संज्ञा
B) विशेषण
C) सर्वनाम
D) क्रिया
उत्तर:
B) विशेषण

26. “दूर” शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) पास
B) नजदीक
C) ऊपर
D) नीचे
उत्तर:
A) पास

27. “बेमेल” शब्द पहचानिए।
A) सूरज
B) तारे
C) आसमान
D) पेड़
उत्तर:
D) पेड़

28. “मीठी” शब्द का प्रत्यय पहचानिए।
A) मी
B) ठा
C) आ
D) ई
उत्तर:
D) ई

29. सूरज आसमान में दौड़ लगाता है। (रेखांकित शब्द का पर्याय पहचानिए।)
A) रवि
B) चाँद
C) आकाश
D) झरना
उत्तर:
A) रवि

30. तितलियाँ शब्द का वचन बदलकर लिखिए।
A) तितलीएँ
B) तितली
C) तितले
D) तितले
उत्तर:
B) तितली

31. शोर माचाना, रेखांकित शब्द को पहचानिए।
A) क्रिया
B) संज्ञा
C) सर्वनाम
D) विशेषन
उत्तर:
B) संज्ञा

32. पीली – लाल पतंग उड़ाऊँ। रेखांकित शब्द का बहुवचन रूप पहचानिए।
A) पतगयाँ
B) पतंग
C) पतंगों
D) पतंगी
उत्तर:
B) पतंग

33. “अकड दिखाऊ” रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) घमंड
B) सुख
C) अशांति
D) प्रेम
उत्तर:
A) घमंड

34. सूरज दौड़ में लगाता आसमान है। इस वाक्य का सीधा रूप पहचानिए।
A) सूरज आसमान में दौड़ लगाता है।
B) सूरज दौड में आसमान लगता है।
C) सूरज आसमान लगाता है दौड़ में।
D) दौड़ में लगाता है आसमान सूरज।
उत्तर:
A) सूरज आसमान में दौड़ लगाता है।

35. “दौड” शब्द का विलोम शब्द पहचानिए।
A) न दौडना
B) चलना
C) रोना
D) बात करना
उत्तर:
B) चलना

36. मीठे -मीठे बोल सुनाऊँ रेखांकित शब्द किस प्रकार का संज्ञा है?
A) जातिवाचक
B) द्रव्यवाचक
C) भाववाचक
D) समुदायवाचक
उत्तर:
C) भाववाचक

37. “गगनः” में दौड़ लगाऊँ। रेखांकित शब्द का सामानार्थक शब्द को पहचानिए।
A) जमीन
B) आसमान
C) पृथ्वी
D) सब
उत्तर:
B) आसमान

38. “कविता” शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) निबंध
B) पद्य
C) कहानी
D) प्रश्न
उत्तर:
B) पद्य

39. इनमें से कौन सा विकल्प प्रकृति से संबंधित है?
A) सूरज – चाँद
B) दौड़
C) दूर
D) शोर
उत्तर:
A) सूरज – चाँद

40. निम्न लिखित शब्दों में से सही वर्तनी पहचानिए।
A) सूरज
B) कोयल
C) परखि
D) पतंग
उत्तर:
D) पतंग

41. निम्न शब्दों में सही वर्तनी वाले शब्द को पहचानिए।
A) चीडिया
B) तीतली
C) चरखि
D) अकड
उत्तर:
D) अकड

42. मैं रोज चिड़िया को देखता हूँ। इस वाक्य में रेखांकित शब्द का वचन बदलने से यह होगा।
A) हम
B) तू
C) तुम
D) आप
उत्तर:
A) हम

43. निम्न शब्दों में बेमेल शब्द को पहचानिए।
A) खाना
B) सोना
C) देखना
D) सूरज
उत्तर:
D) सूरज

44. मन करता है कविता में कवि ने बच्चों का स्वभाव को वर्णन किया। रेखांकित शब्द का स्त्री लिंग रूप पहचानिए।
A) कविता
B) कवइत्री
C) कहानीकार
D) कलाकार
उत्तर:
B) कवइत्री

45. “बच्चे खेल रहे हैं” इस वाक्य का काल पहचानिए।
A) भूत
B) वर्तमान
C) भविष्यत
D) आसन्नभूत.
उत्तर:
B) वर्तमान

46. आम मीठा फल है, रेखांकित शब्द का शब्द भेद क्या है?
A) संज्ञा
B) सर्वनाम
C) क्रिया
D) विशेषण
उत्तर:
D) विशेषण

47. आकाश में चिडिया उड़ रही है। रेखांकित शब्द का अर्थ पहचानिए।
A) गुडिया
B) पक्षी
C) पतंग
D) मेघ
उत्तर:
B) पक्षी

These AP 6th Class Telugu Important Questions 12th Lesson ఎంత మంచివారమ్మా….! will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 12th Lesson Important Questions and Answers ఎంత మంచివారమ్మా….!

6th Class Telugu 12th Lesson ఎంత మంచివారమ్మా….! Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత గద్యాలు

1. కింది పేరా చదవండి. అడిగిన విధంగా ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

పంటల పరిరక్షకునిగా, సంఘశ్రేయస్సు భుజానికెత్తుకున్న యానాది రూపంలో నిర్మలమైన కండ్లు, విండ్లవలె తీరిన కనుబొమలు కనిపిస్తాయి. ఎంత చమురు రాసినా ఎదుగనొల్లని ఎరకల ఉంగరాలు, సన్నని పెదవులు, పలుచని పలుకబారు కట్టె శరీరాలు, పరుగుల్లో గుజ్రాలను కూడా వెనుకవేయగల లేసైన పిక్కలు, సన్నని నడుములు, అందమైన పెదవులను ఎడబాయని చిరునవ్వులు, దక్షిణదేశపు ఆదివాసులందరిలోకి యానాదులే అందగాళ్ళని అనిపిస్తే అందుకు ఎవరూ కినియ బనిలేదు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) యానాదుల కళ్ళు ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
యానాదుల కళ్ళు నిర్మలంగా ఉంటాయి.

ఆ) యానాదుల పిక్కల ప్రత్యేకత ఏమిటి?
జవాబు:
యానాదుల పిక్కలు పరుగుల్లో గుర్రాలను కూడా వెనుకేయగలవు.

ఇ) యానాదుల పెదవుల ప్రత్యేకత ఏమిటి?
జవాబు:
యానాదుల పెదవుల్లో చిరునవ్వులు ఎప్పుడూ ఎడబాయవు.

ఈ) యానాదుల పాట దేనితో ముగుస్తుంది?
జవాబు:
యానాదుల కనుబొమలను వింటితో పోల్చవచ్చు.

2. కింది పేరా చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

వీరు ప్రదర్శించే యక్షగానం బాగా గ్రామీణులను ఆకర్షిస్తుంది. యానాదుల భాగవతాన్ని చూడడానికి ఐదారుమైళ్ళ దూరం నుండి జనం వస్తారు. స్త్రీ వేషాలను కూడా మగవారే ధరిస్తారు. వేషము యొక్క నాణ్యానికి జోడు గొంతు యొక్క మాధుర్యము పండిత పామరులను సైతం ఆకర్షిస్తుండేవి. యువతుల గొబ్బిపాటలు అంత శ్రావ్యంగాను, ఆటలు మరింత రమ్యంగాను, నటన అంత గంభీరంగాను ఉంటాయి. యానాది స్త్రీలకు తెలిసినన్ని పాటలు ఇతరులకు అంతగా తెలియవు, వారు పాడే పాటల్లో “వస్తా పదరా రస్తా పనికి” అని మొదలు పెట్టి పాడుతూ “ధనము దాచుట దొంగతనము” అని పాటను ముగిస్తుంటారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) యానాదులు ప్రదర్శించే ఏ కళలు ప్రజలను ఆకర్షిస్తాయి?
జవాబు:
యానాదుల యక్షగానం, భాగవతం ప్రజలను బాగా ఆకర్షిస్తాయి.

ఆ) యానాదుల యక్షగానాల్లో స్త్రీ పాత్రలను ఎవరు ధరిస్తారు?
జవాబు:
యానాదుల యక్షగానాల్లో స్త్రీ పాత్రలను పురుషులే ధరిస్తారు.

ఇ) యువతుల గొబ్బిపాటలు ఆటలు ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
యువతుల గొబ్బిపాటలు శ్రావ్యంగా ఉంటాయి. ఆటలు రమ్యంగా ఉంటాయి.

ఈ) యానాదుల పాట దేనితో ముగుస్తుంది?
జవాబు:
యానాదుల పాట “ధనము దాచుట దొంగతనము” అనే దానితో ముగుస్తుంది.

3. కింది పేరా చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

భక్తిపరమైన భజనలు, మౌనధ్యానాలు, మంత్రతంత్రాలు యానాదిని ఆకర్షించవు. యానాదుల దైవం వెంకటేశ్వర్లు. ఆయన టెంకాయలతో, తులసిదళాలతో చులకనగా తృప్తిపడతాడని వీరి ఉద్దేశం. వీళ్ళు వేటకు వెళ్ళే ముందు కాట్రాయుడికి మొక్కుతుంటారు. సంక్రామిక వ్యాధులు తటస్థమైనప్పుడు మహాలక్ష్మమ్మ, పోలేరమ్మ వెలిసియుండే చెట్ల దగ్గర, గ్రామ చావిళ్ళ దగ్గర ప్రార్థిస్తుంటారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) యానాదుల దైవం ఎవరు? ఎందుకు?
జవాబు:
యానాదుల ‘దైవం వెంకటేశ్వర్లు. ఆయన టెంకాయతో, తులసిదళాలతో చులకనగా తృప్తి పడతాడని వీరి ఉద్దేశం.

ఆ) యానాదులను ఏవి ఆకర్షించవు?
జవాబు:
యానాదులను భక్తిపరమైన భజనలు, మౌన ధ్యానాలు, మంత్రతంత్రాలు ఆకర్షించవు.

ఇ) వేటకు వెళ్ళేముందు యానాదులు ఎవరికి మొక్కుకుంటారు?
జవాబు:
వేటకు వెళ్ళే ముందు యానాదులు కాట్రాయుడికి మొక్కుకుంటారు.

ఈ) వ్యాధులు వస్తే యానాులు ఎవరిని ప్రార్థిస్తారు?
జవాబు:
వ్యాధులు వస్తే మహాలక్ష్మమ్మ, పోలేరమ్మ వెలసిన చెట్ల దగ్గర, గ్రామ చావిళ్ళ దగ్గర పూజలు చేస్తారు.

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
యానాదుల గురించి పరిశోధన చేసిన రచయిత గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
యానాదుల గురించి పరిశోధన చేసిన వ్యక్తి వెన్నెలకంటి రాఘవయ్యగారు. ఆయన 04.06. 1897 నుండి 24.11. 1981 వరకు జీవించారు. నెల్లూరు గాంధీగా పేరుపొందారు. ఆయన స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు. సంఘ సేవకుడు. చరిత్రకారుడు. సహాయ నిరాకరణోద్యమంలో పాల్గొని 21 నెలలు జైలు శిక్ష అనుభవించారు. ఆయనకు 1973లో భారత ప్రభుత్వం పద్మభూషణ్ ఇచ్చి గౌరవించింది. ఆయన యానాదులు భారతదేశంలో “; ” ఆదివాసులు, అడవిపూలు, నాగులు, చెంచులు, సంచార జాతులూ వంటి 32 పుస్తకాలు రచించారు.

ప్రశ్న 2.
యానాదులు అనాది మానవులని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
ద్రావిడుల కంటే చాలా పూర్వమే తెలుగు ప్రాంతాన్ని అంటిపెట్టుకుని ఉన్న అనాది మానవులే యానాదులు అని అనుకోవచ్చు. దక్షిణాన కొన్నేరు (తమిళనాడు), ఉత్తరాన కృష్ణ (ఆంధ్రప్రదేశ్) మధ్య ప్రాంతమే వీరి తొలిస్థానం. అడవి యానాదులకు జంతువుల జాడలు బాగా పరిచయం. అలాగే పల్లపు ప్రాంతాల యానాదులు మానవుల జాడలు సులువుగా కనిపెట్టగలరు. జాడలు తీయటంలో వీరికున్న తెలివితేటలు అమోఘం. వేటగాళ్ళు యానాదులే తోడ్పాటును వేటలో ఉపయోగించుకుంటారు. పూర్వం జమిందారులు తాము కూర్చున్న మంచాల దగ్గర నుండి పులులను, చిరుతలను, ఎలుగుబంట్లను, అడవి దున్నలను దూరంగా తోలడానికి వీరినే ఉపయోగించేవారు. అడవిలోని మూలికల గురించి, కుండ కషాయాల గురించి యానాదులకు తెలిసినట్లు ఇంకెవ్వరికీ తెలియదు.

ప్రశ్న 3.
యానాదులు అల్పసంతోషులని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
యానాదులు అల్పసంతోషులు దేనికీ ఆశపడరు. వారి జీవితాలలో నిరాశా నిస్పృహలు, ఈర్ష్యా ద్వేషాలు, అసూయ కనిపించవు. వారికి కోపం వచ్చినా ఎక్కువకాలం ఉండదు. పస్తుకు, పండుగకు భేదం ఉండదు. జీవితంలో ఒడిదుడుకులకు అవకాశం లేదు. వారు తక్కువగా మాట్లాడతారు. అందుచేత అధిక ప్రసంగాలు, పరనిందారోపణలు. ఇరుగు పొరుగు వారితో తగాదాలు వారికి ఉండవు. పరుగెత్తి పాలు తాగే కంటే నిలబడి నీళ్ళు తాగడం మేలనుకొనే స్వభావం యానాదులది. వీరికి మొహమాటం ఎక్కువ. సుగుణము, అమాయకత్వము, మర్యాద, ఆదరము, అతిథి సత్కారము ఇవన్నీ యానాదులకు ఉగ్గు పాలతోనే అలవడతాయి. ఎప్పుడూ చిరునవ్వుతో ఉంటారు. వీరికి మత్తుపదార్థాలు గానీ, దౌర్జన్యాలు గానీ ఇష్టముండదు. ధనము దాచుట దొంగతనము అని వీరు పాడుకొనే పాటను బట్టి వీరు అల్ప సంతోషులని, ఆశలేని వారని తెలుస్తోంది.

ప్రశ్న 4.
యానాదుల కళాపోషణ గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
యానాదులకు తిరునాళ్ళు, భాగవతాలు, తోలుబొమ్మలాటలు, జాతరలు, ఊరేగింపులు అంటే చాలా ఇష్టం. యానాదులలో చాలామంది కళాకారులు ఉన్నారు. వీరు ప్రదర్శించే యక్షగానాలంటే గ్రామీణులకు చాలా ఇష్టం. యానాదుల భాగవతాన్ని చూడడానికి ఐదారు మైళ్ళ దూరం నుండి జనాలు వస్తారు. స్త్రీ వేషాలను కూడా మగవారే ధరిస్తారు. వీరి వేషము, గొంతులోని మాధుర్యము పండితులను, పామరులను ఆకర్షిస్తాయి. గొబ్బి పాటలను చాలా శ్రావ్యంగా పాడతారు. గొబ్బెమ్మలను చాలా రమ్యంగా ఆడతారు. వీరి నటన గంభీరంగా ఉంటుంది. యానాది స్త్రీలకు తెలిసినన్ని పాటలు ఇతరులకు తెలియవనడం అతిశయోక్తి కాదు. వీరు తెల్లవారకముందే వాకిండ్లను చిమ్మి కళ్ళాపు జల్లుతారు. రంగవల్లిని, పచ్చీసును, తెల్లటి పిండి ముగ్గులతో అందంగా చిత్రీకరిస్తారు.

ప్రశ్న 5.
యానాదుల జీవన విధానం గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
అడవులలో దొరికే తేనె, చారపప్పు, వైద్యానికి అవసరమయిన మూలికలు సేకరించి అమ్ముకుంటారు. కలప, వెదురు మొదలైనవి అమ్మి తమకవసరమైన తిండి గింజలను, బట్టలను, నూనెలను కొనుక్కుంటారు. పొలాలలో పంటల కాపలా, చేపలు పట్టటం కూడా వీరి వృత్తులే.

These AP 6th Class Telugu Important Questions 11th Lesson త్రిజట స్వప్నం will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 11th Lesson Important Questions and Answers డూడూ బసవన్న

6th Class Telugu 11th Lesson డూడూ బసవన్న Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత గద్యాలు

1. కింది పరిచిత గద్యభాగాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

గంగిరెద్దాట చాలా ప్రాచీనమయిందని చెప్పుకోవచ్చు. పరమేశ్వరుడంతటివాడు తన నందిచేత ఈ ఆట ఆడించాడు. మరి మహాచక్రవర్తులూ, యవన రాజులూ, రాజులూ, దేశమంతా చిత్తువత్తుగా ఉన్న రోజుల్లో ఈ ఆట మరింత దేదీప్యమానంగా ఉండేదేమో ! ఎందుకనంటే, అప్పట్లో వెలువడిన పుస్తకాలు చూస్తూ ఉంటే వాటిల్లోని రాకుమారులూ, ‘రాజకుమార్తెలూ ఈ గంగిరెద్దాటలు చూసి ఆనందించిన ఘట్టాలు కనిపిస్తాయి. ప్రారంభంలో ఇదొక వినోద క్రీడగా మొదలయినా, రానురాను గంగిరెద్దును ఆడించడం వొక వృత్తిగా మార్పు చెందింది. ఇప్పుడా వృత్తికి తిలోదకాలివ్వవలసి వచ్చిందంటున్నాడు బసవయ్య.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) పరమేశ్వరుడు దేని చేత గంగిరెద్దాట ఆడించాడు?
జవాబు:
పరమేశ్వరుడు నంది చేత గంగిరెద్దాట ఆడించాడు.

ఆ) గంగిరెద్దాట ఎప్పుడు దేదీప్యమానంగా ఉండేది?
జవాబు:
మహా చక్రవర్తులూ, యవనరాజులూ, రాజులూ, దేశమంతా చిత్తువత్తుగా ఉన్న రోజుల్లో గంగిరెద్దాట దేదీప్యమానంగా ఉండేది.

ఇ) ప్రారంభంలో గంగిరెద్దాట ఎలా ఉండేది?
జవాబు:
ప్రారంభంలో గంగిరెద్దాట వినోదక్రీడగా ఉండేది.

ఈ) గతంలో ఉన్న పుస్తకాలు చూస్తే ఏమి తెలుస్తుంది?
జవాబు:
గతంలో ఉన్న పుస్తకాలు చూస్తే రాకుమారులు, రాజ కుమార్తెలూ గంగిరెద్దాట చూసి ఆనందించినట్లు తెలుస్తుంది.

2. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

“పోలేరమ్మ గుడి దగ్గరో, బొడ్డురాయి దగ్గరో ‘గడి’ వేసే వాళ్ళమండి. రెండుమూడు వందలమంది దాకా, చుట్టూ చేరేవారు. ఎద్దుచేత రకరకాల మోళీలు వేయించేవాడు మా నాన్న. ఆ ఎద్దు ముంగాళ్ళు వంచి, ముందుకు నడుస్తుంది. వెనక్కు జరుగుతుంది. ఒంటికాలితో దణ్నం పెడుతుంది. ‘కాదు’, ‘అవును’ అని తలతో సైగ చేసేది. రాండోలు వాయిద్యానికి అనుగుణంగా గంతులు వేసేది, అలిగేది, కోపగించుకొనేది. ఆనందంతో చిందులు తొక్కేది. కోపంతో కాలు దువ్వి, తోకమట్ట ఎగబట్టి, రంకెలు వేసేది. ఏ పని చేయమంటే, ఆ పని, సుబ్బరంగా చేసేదండీ” అన్నాడు బసవయ్య.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) గడి ఎక్కడ వేసేవాళ్ళు?
జవాబు:
గడి పోలేరమ్మ గుడిదగ్గరో, బొడ్డురాయి దగ్గరో వేసేవారు.

ఆ) బసవయ్య నాన్న ఎద్దు చేత ఏమి వేయించేవాడు?
జవాబు:
బసవయ్య నాన్న ఎద్దుచేత మోళీలు వేయించేవాడు.

ఇ) ఎద్దు దేనికి అనుగుణంగా గంతులు వేసేది?
జవాబు:
ఎద్దు రాండోలు వాయిద్యానికి అనుగుణంగా గంతులు వేసేది.

ఈ) గంగిరెద్దు చేసే రెండు పనులు చెప్పండి.
జవాబు:
గంగిరెద్దు ముంగాళ్ళు వంచి ముందుకు, వెనక్కు జరుగుతుంది. ఒంటికాలితో దణ్ణం పెడుతుంది.

3. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

“పోటీలుపడి ఆడించే వాళ్ళు బాబయ్యా ! పాతపంచెలు, ఉత్తరీయాలు, చొక్కాలు, చీరెలు, రవికెలు, మూటెడు దొరికేవి. గంగిరెద్దుకీ, ఆవుకూ మేతా, దాణా – ఊరివాళ్ళు పోటీలమీద పంపించేవారు… క్రమంగా, చూస్తూ చూస్తూ ఉండగానే ఆ కాలం కళ్ళముందే దాటిపోయిందండీ ! బస్తీల మొఖం చూసి, ఎన్నేళ్ళయిందోనండీ ! మరీ మారుమూల పల్లెటూళ్ళను పట్టుకుని వేళ్ళాడుతున్నాం. ఇదివరకు చాటలో గింజలు పెట్టేవాళ్ళు. ఇప్పుడు గుప్పెళ్ళతో వేస్తున్నారు. లేదా 5 పైసలో 10 పైసలో పడేస్తున్నారు. నా తమ్ముళ్ళందరూ, కూలిపనో, నాలిపనో చేసుకుంటున్నారు. ఇదిగో నేనూ, మా లింగమయ్యా మాత్రం, ఇంకా బసవదేవుల్ని నమ్ముకొని బతుక్కొస్తున్నాం….
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) గంగిరెద్దుల వాళ్ళకు ఏమి పంపించేవారు?
జవాబు:
గంగిరెద్దుల వాళ్ళకు పాతపంచెలు, ఉత్తరీయాలు, చొక్కాలు, చీరెలు, రవికెలు మొదలయినవి పంపేవారు.

ఆ) బసవయ్య దేని ముఖం చూడలేదని బాధపడ్డాడు?
జవాబు:
బసవయ్య బస్తీ ముఖం చూడలేదని బాధపడ్డాడు.

ఇ) గంగిరెద్దు వాళ్ళకు ఇప్పుడెంత డబ్బు పడేస్తున్నారు?
జవాబు:
గంగిరెద్దువాళ్ళకు ఇప్పుడు 5 పైసలో, 10 పైసలో పడేస్తున్నారు.

ఈ) బసవయ్యతో పాటు గంగిరెద్దును నమ్ముకొని బతికేది ఎవరు?
జవాబు:
బసవయ్యతో పాటు లింగమయ్య గంగిరెద్దును నమ్ముకొని బతుకుతున్నాడు.

అపరిచిత గద్యాలు

1. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

దేశం అభివృద్ధి చెందడమంటే అద్దాల మేడలు, రంగుల గోడలు నిర్మించడం కాదు. పౌరుని నైతిక అభివృద్ధి నిజమైన దేశాభివృద్ధి. ఆలోచనలే ప్రగతిని సాధిస్తాయి. భవిష్యత్తును దివ్యంగా దర్శింపచేస్తాయి. ఆలోచనా రహితంగా వుండటమే వ్యక్తిని గాని, సంస్థను గాని, దేశాన్ని గాని నాశనం చేస్తాయి. జాగృతపరచబడిన యువత మేధాబలమే దేశాన్ని తీర్చిదిద్దడానికి కావలసిన అత్యంత శక్తివంతమైన ఐశ్వర్యం.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) దేశాభివృద్ధి ఎలా లభిస్తుంది?
జవాబు:
పౌరుని నైతిక అభివృద్ది నిజమైన దేశాభివృద్ధి.

ఆ) ఏవి ప్రగతిని సాధిస్తాయి?
జవాబు:
ఆలోచనలు ప్రగతిని సాధిస్తాయి.

ఇ) ఆలోచనా రహితంగా ఉంటే ఏమౌతుంది?
జవాబు:
ఆలోచనా రహితంగా వుండటమే వ్యక్తిని గాని, సంస్థను గాని, దేశాన్ని గాని నాశనం చేస్తాయి.

ఈ) అత్యంత శక్తివంతమైన ఐశ్వర్యం ఏమిటి?
జవాబు:
జాగృతపరచబడిన యువత మేధాబలమే అత్యంత శక్తివంతమైన ఐశ్వర్యం.

2. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

అంధుల ప్రపంచానికి లిపి ద్వారా చిరస్మరణీయుడు “లూయీ బ్రెయిల్”. లూయీ మేధాసంపత్తికి, ఆయన | చేసిన అవిరళ కృషికి ఫ్రాన్స్ వారు ఆయన లిపిని అధికార లిపిగా గుర్తించారు. 1852 సంవత్సరంలో తమ దేశపు గొప్పబిడ్డగా ఫ్రాన్సి జాతి నివాళులు అర్పించింది. బ్రెయిల్ లిపి నేటికి 160 సంవత్సరాలు పూర్తి చేసుకుంది. అన్ని దేశాలలోను బ్రెయిలీ లిపినే ఉపయోగిస్తున్నారు. అంధుల లిపి కోసం లూయీ బ్రెయిల్ చేసిన కృషి చిరస్మరణీయం.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) అంధుల ప్రపంచానికి ఎవరు చిరస్మరణీయుడు?
జవాబు:
అంధుల ప్రపంచానికి “లూయీ బ్రెయిల్” తన లిపి ద్వారా చిరస్మరణీయుడు.

ఆ) ఏ సంవత్సరంలో ఫ్రాన్స్ జాతి లూయీకి నివాళులర్పించింది?
జవాబు:
1852వ సంవత్సరంలో తమ దేశపు గొప్ప బిడ్డగా ఫ్రాన్స్ జాతి నివాళులర్పించింది.

ఇ). బ్రెయిలీ లిపి నేటికి ఎన్ని సంవత్సరాలు పూర్తి చేసుకుంది?
జవాబు:
బ్రెయిల్ లిపి నేటికి 160 సంవత్సరాలు పూర్తిచేసుకుంది.

ఈ) ఎక్కడ బ్రెయిలీ లిపిని ఉపయోగిస్తున్నారు?
జవాబు:
అన్ని దేశాలవారు బ్రెయిల్ లిపిని ఉపయోగిస్తున్నారు.

3. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

కావేరీ నది పడమటి కనుమలలో ‘మెర్కారా’ వద్ద పుట్టి 500 మైళ్ళు తూర్పుగా ప్రవహించి బంగాళాఖాతంలో కలుస్తుంది. సాగర సంగమానికి ముందుగా 125 మైళ్ళ దూరాన పాయలై డెల్టాగా ఏర్పడింది. కావేరీ డెల్టా శిఖరానికి 18 మైళ్ళ ఎగువన ఈ నది రెండు పాయలయింది. ఉత్తర ముఖంగా వెళ్ళిన పాయను ‘కానిరూన్’ అని, దక్షిణ పాయను ‘కావేరి’ అని పిలుస్తారు. 20 మైళ్ళు ప్రవహించిన తరువాత ఈ కానిరూన్ శాఖ తిరిగి కావేరి శాఖలో కలిసిపోతుంది. ఈ శాఖ విడిపోయిన స్థలం నుండి కలిసిన చోటుకు మధ్య ‘శ్రీరంగ’ మనే ద్వీపం ఏర్పడింది.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) కావేరినది ఎక్కడ పుట్టింది?
జవాబు:
కావేరీ నది పడమటి కనుమలలో మెర్కారా వద్ద పుట్టింది.

ఆ) కావేరినది ఎంత దూరం ప్రవహిస్తుంది?
జవాబు:
కావేరీ నది 500 మైళ్ళు ప్రవహించి బంగాళాఖాతంలో కలుస్తుంది.

ఇ) కావేరినది రెండు పాయల పేర్లేమి?
జవాబు:
ఉత్తర ముఖంగా వెళ్ళిన పాయ ‘కానిరూన్’, దక్షిణ ముఖంగా వెళ్ళిన పాయ ‘కావేరి’.

ఈ) కావేరి శాఖ విడిపోయి మళ్ళీ కలిసిన చోటుకు మధ్యలో ఏర్పడిన ద్వీపమేమిటి?
జవాబు:
శ్రీరంగ ద్వీపము.

4. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

వర్తమానంలోని ప్రతీ క్షణాన్ని ఆనందంగా శ్వాసిస్తూ జీవిస్తే గుండె పదిలంగా ఉంటుందని బ్రౌన్ విశ్వవిద్యాలయ పరిశోధకులు పేర్కొంటున్నారు. ఆ క్షణంలో తాము చేసే పనిపట్ల అంటే తినే తిండి, మాట్లాడే మాటా, ఉద్యోగ బాధ్యతల్ని నిర్వర్తించడం ఇలా ఏదైనా గానీ దానిపట్ల పూర్తి స్పృహను కలిగి ఉండాలి. జీవించే ప్రతీ క్షణాన్ని ఆస్వాదించాలి. అంటే తమ జీవన విధానం గురించి పూర్తి అవగాహనను కలిగి ఉండాలి అంటున్నారు. అలా ఉండేవాళ్ళలో ఎలాంటి ఒత్తిడి ఉండదు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) గుండె ఎలా ఉంటే పదిలంగా ఉంటుంది?
జవాబు:
ప్రతీక్షణాన్ని ఆనందంగా శ్వాసిస్తూ జీవిస్తే గుండె పదిలంగా ఉంటుంది.

ఆ) అలాగని ఎవరు చెప్పారు?
జవాబు:
బ్రౌన్ విశ్వవిద్యాలయ పరిశోధకులు చెప్పారు.

ఇ) దేనిపట్ల స్పృహ కలిగి ఉండాలి?
జవాబు:
చేసే ఏ పని పట్ల ఐనా పూర్తి స్పృహ కలిగి ఉండాలి.

ఈ) దేని గురించి అవగాహన కలిగి ఉండాలి?
జవాబు:
తమ జీవన విధానం గురించి అవగాహన కలిగి ఉండాలి.

5. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

టీ 20 క్రికెట్ అక్కడ ఆటగాళ్ళస్థాయితో సంబంధం లేదు. కొమ్ములు తిరిగిన బౌలర్లకు కూడా, కొత్తగా వచ్చిన కుర్రాళ్ళు చుక్కలు చూపిస్తారు. బాల్ ఏదైనా అవలీలగా బ్యాట్స్మ న్ బౌండరీ దాటించేస్తారు. బంతిని చూడు సిక్సర్ కొట్టు ఇదే ఆటగాళ్ళ మంత్రం. ఇదే ట్వంటీ ట్వంటీ నినాదం. 13 సంవత్సరాలలో ఆటగాళ్ళు టీ 20 ద్వారా సూపర్ స్టార్లు అయ్యారు. నత్తనడకన సాగే క్రికెట్ రాకెట్ వేగాన్ని అందుకుంది.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) దేనికి ఆటగాళ్ళ స్థాయితో సంబంధం లేదు?
జవాబు:
టీ 20 క్రికెట్ కు ఆటగాళ్ళ స్థాయితో సంబంధం లేదు.

ఆ) ఎవరు ఎవరికి చుక్కలు చూపిస్తారు?
జవాబు:
కొత్తగా వచ్చిన కుర్రాళ్ళు కొమ్ములు తిరిగిన బౌలర్లకి చుక్కలు చూపెడతారు.

ఇ) టీ ట్వంటీ నినాదం ఏమిటి?
జవాబు:
బంతిని చూడు సిక్సర్ కొట్టు.

ఈ) నత్తనడకన సాగే క్రికెట్ ఇపుడు ఎలాగ ఉంది?
జవాబు:
నత్త నడకన సాగే క్రికెట్ ఇపుడు రాకెట్ వేగాన్ని అందుకుంది.

6. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

కొన్ని కుటుంబాలు, కొందరు గ్రామస్తులూ కోట్ల రూపాయలు అందుకోవడం కొంత ఆశ్చర్యమనిపించినా ఇది నిజం. గుజరాత్ రాష్ట్రంలోని అహ్మదాబాద్ దగ్గర్లో ఉన్న సనంలో ఇలాంటివారెందరో. ఊళ్ళో ఒకళ్ళిద్దరు కోటీశ్వరులుండటం గొప్ప. కానీ ఈ గ్రామంలో నాలుగు వందల మంది కోటీశ్వరులున్నారు. వీరిలో నూట ఇరవై మంది వరకూ మహిళలున్నారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) ఏమిటి ఆశ్చర్యము?
జవాబు:
కొన్ని కుటుంబాలు, కొందరు గ్రామస్తులు కోట్ల రూపాయలు అందుకోవడం కొంత ఆశ్చర్యం.

ఆ) సనంలో ఎంతమంది కోటీశ్వరులున్నారు?
జవాబు:
సనంద్ లో నాలుగు వందల మంది కోటీశ్వరులున్నారు.

ఇ) ఎంతమంది మహిళా కోటీశ్వరులున్నారు?
జవాబు:
సనంలో నూట ఇరవై మంది మహిళా కోటీశ్వరులున్నారు.

ఈ) సనంద్ గ్రామం ఏ రాష్ట్రంలో ఉంది?
జవాబు:
సనంద్ గ్రామం గుజరాత్ రాష్ట్రంలో ఉంది.

7. క్రింది పేరా చదవండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

వర్తమానంలోని ప్రతీ క్షణాన్ని ఆనందంగా శ్వాసిస్తూ జీవిస్తే గుండె పదిలంగా ఉంటుందని బ్రౌన్ విశ్వ విద్యాలయ పరిశోధకులు పేర్కొంటున్నారు. ఆ క్షణంలో తాము చేసే పనిపట్ల అంటే తినే తిండి, మాట్లాడే మాటా, ఉద్యోగ బాధ్యతల్ని నిర్వర్తించడం ఇలా ఏదైనా గానీ దానిపట్ల పూర్తి స్పృహను కలిగి ఉండాలి. జీవించే ప్రతి క్షణాన్ని ఆస్వాదించాలి. అంటే తమ జీవనవిధానం గురించి పూర్తి అవగాహనను కలిగి ఉండాలి అంటున్నారు. ఇలా ఉండే వాళ్లలో ఎలాంటి ఒత్తిడి ఉండదు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) గుండె గురించి పరిశోధన చేసిన విశ్వవిద్యాలయమేది?
జవాబు:
గుండె గురించి బ్రౌన్ విశ్వవిద్యాలయం పరిశోధనలు చేసింది.

ఆ) మనం తినే తిండి పట్ల ఎలా ఉండాలి?
జవాబు:
మనం తినే తిండి పట్ల స్పృహ కలిగి ఉండాలి.

ఇ) దేనిని ఆస్వాదించాలి?
జవాబు:
ప్రతి క్షణాన్ని ఆస్వాదించాలి.

ఈ) పై పేరా ఆధారంగా ఒక ప్రశ్నను తయారు చేయండి.
జవాబు:
జీవనవిధానంపై అవగాహన కలిగి ఉండడం వలన ప్రయోజనం ఏమిటి?

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
డూడూ బసవన్న పాఠ్యభాగ రచయితను గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
‘డూడూ బసవన్న’ పాఠము రావూరి భరద్వాజ గారు రచించిన ‘జీవన సమరం’ అనే ‘వ్యధాప్త జీవుల యథార్థ గాథలు’ అనే పుస్తకం నుంచి గ్రహించబడింది. ఆయన 05.07.1927న గుంటూరు జిల్లా తాడికొండలో జన్మించారు. ఆయన 37 కథా సంపుటాలు, 43 పిల్లల కథలు, 17 నవలలు రచించారు. ఆయన రచించిన ‘పాకుడురాళ్ళు’ నవలకు ‘జ్ఞానపీఠ పురస్కారం లభించింది. ఆయనకు కళాప్రపూర్ణ, కేంద్రసాహిత్య అకాడమీ పురస్కారం, కళారత్న మొదలైన పురస్కారాలు అనేకం లభించాయి.

ప్రశ్న 2.
బసవయ్య గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
బసవయ్యది చాలా పెద్ద కుటుంబం. ఆరుగురు అన్నదమ్ములలో బసవయ్య పెద్దవాడు. తండ్రి వెంట ఊరూరూ తిరిగేవాడు. తండ్రిని చాలా జాగ్రత్తగా గమనించేవాడు. తండ్రి మాటలను, పద్ధతుల్ని చిన్నతనం నుండి అనుకరించేవాడు. గంగిరెద్దాటలోని మెలుకువలన్నీ నేర్చుకున్నాడు. గంగిరెద్దు చేత తండ్రి మోళీ వేయిస్తుంటే బసవయ్య ఆ మోళీకి అనుగుణంగా రాండోలు వాయించేవాడు. రాండోలును వాయించటానికి రెండు చేతులలోను రెండు కర్రలను పట్టుకునేవాడు. ఒక కర్రతో డోలు చర్మాన్ని రాపాడించేవాడు. మరో కర్రతో రెండో వైపున వరసలు వాయించేవాడు. తన తండ్రి, తన చిన్నాన్నలతో కలిసి ‘బసవయ్య కొన్ని వందల ఊళ్ళు తిరిగాడు. బసవయ్య సన్నాయి కూడా వాయించేవాడు.

ప్రశ్న 3.
గంగిరెద్దుల్ని ఎలా తయారుచేసేవారు?
జవాబు:
సాధారణంగా గంగిరెద్దుల్ని కొనరు. తప్పుడు సుడులున్న గిత్తల్ని, పొగరుబోతు గిత్తల్ని, పోట్ల కోడెల్ని గంగిరెద్దుల .. వాళ్ళకు ఇచ్చేస్తారు. దానికి గంగిరెద్దుల వాళ్ళు ముక్కుతాడు వేస్తారు. మూతికి చిక్కం కడతారు. కాళ్ళకు బంధాలు వేసి దానిని తమదారికి తెచ్చుకుంటారు. ఒక్కొక్క గిత్తకు మూడు నాలుగు నెలలకు విద్యలన్నీ వస్తాయి. కొన్ని పొగరుబోతు గిత్తలు గంగిరెద్దుగా తయారు కావడానికి ఏడెనిమిది నెలలు కూడా పడుతుంది. కొన్ని ఎద్దులయితే, పూర్తిగా గంగిరెద్దాట నేర్చుకుని కూడా ప్రదర్శించేటపుడు మొండికేస్తాయి.

ప్రశ్న 4.
‘ఈ విద్య నాతోనే ఆఖరు సార్’, అని బసవయ్య పలికిన దానిని బట్టి నీవేమి గ్రహించావు?
జవాబు:
గంగిరెద్దాటకు ఈ రోజులలో ఆదరణ లేదు. వారికి బ్రతకటమే కష్టమౌతోంది. పల్లెటూళ్ళల్లో కూడా పట్నపు వాతావరణం వచ్చేస్తోంది. గంగిరెద్దులను ఆడించేవారిని చులకనగా చూస్తున్నారు. వారిని కూడా సామాన్యమైన బిచ్చగాళ్ళ వలె పరిగణిస్తున్నారు. బసవయ్యకు తన తండ్రి నుంచి గంగిరెద్దాట వారసత్వంగా వచ్చింది. కానీ ప్రస్తుత పరిస్థితులలో అతని పిల్లలెవరూ గంగిరెద్దాటను వృత్తిగా స్వీకరించటానికి అంగీకరించి ఉండరు. అందుచేతనే . ‘ఈ విద్య నాతోనే ఆఖరు సార్’ అని అన్నాడు.

ప్రశ్న 5.
రచయితతో మాట్లాడుతున్నప్పుడు బసవయ్య కళ్ళు నీటితో ఎందుకు నిండిపోయాయి?
జవాబు:
తన తండ్రి దగ్గర గంగిరెద్దాటను నేర్చుకునేందుకు బసవయ్య చాలా కష్టపడ్డాడు. గంగిరెద్దాటతో చాలా ఊళ్ళు తిరిగాడు. ఆ విద్యతో ఎంతోమందిని ఆనందపరిచాడు. ఎంతోమంది అభిమానాన్ని సంపాదించాడు. విలువయిన బహుమతులు పొందాడు. గంగిరెద్దాట వలన ఎన్నో ఊళ్ళల్లో ఎంతోమందితో పరిచయాలు ఏర్పడ్డాయి. తన తమ్ముళ్ళను తీర్చిదిద్దాడు. తండ్రికి ఆసరాగా నిలబడ్డాడు. కుటుంబాన్ని పోషించుకున్నాడు. తన పిల్లలను తీర్చి దిద్దుకున్నాడు. తనను బ్రతికించిన కళకు ఆదరణ లేదని తెలిసేసరికి తట్టుకోలేకపోయాడు. తన తరువాతి తరాలలో కూడా, ఎవ్వరూ ఆ కళను నేర్చుకోకపోవడంతో నిరాశ చెందాడు. మహోన్నతమైన గంగిరెద్దాట తన వంశంలో తనతోటే అంతమయిపోతోందని తెలుసుకొని అతని గుండె తల్లడిల్లింది. అతని కళ్ళు నీటితో నిండాయి.

ప్రశ్న 6.
మీకు నచ్చిన ఒక కళాకారుడి గురించి మీ మిత్రునకు లేఖ రాయండి.
జవాబు:

విశాఖపట్నం, xxxxx. ప్రియమైన కరుణ్ కు, వరుణ్ వ్రాయు లేఖ. ఇక్కడంతా క్షేమం. అక్కడ మీరంతా క్షేమమని తలచెదను. నేనీ మధ్య ఆదిభట్ల నారాయణ దాసుగారి గురించి చదివాను. ఆయన హరికథా కళాకారుడు. సంగీతం, సాహిత్యం , నృత్యాల మేళవింపుతో హరికథ ప్రక్రియను సృష్టించారు. ఆయన ‘హరికథా పితామహుడు’ అనే బిరుదుతో ప్రఖ్యాతి గాంచారు. ఆయన సంస్కృతంలోనూ, తెలుగులోనూ చాలా రచనలు చేశారు. ఆయన రచయిత, కవి, బహుభాషా కోవిదుడు, తాత్వికుడు. ఇతర రాష్ట్రాలలో కూడా చాలా హరికథలు చెప్పారు. హరికథ చెప్పేవారెవరైనా ఇప్పటికీ ఆయనను గురువుగా భావించి నమస్కరించి, హరికథ ప్రారంభించడం హరికథా సంప్రదాయంగా సాగుతోంది. ఆయన 1864 నుండి 1945 వరకు జీవించారు. రిప్లై రాయి. ఉంటాను మరి. ఇట్లు, నీ మిత్రుడు, పి. వరుణ్ వ్రాలు. చిరునామా : టి. కరుణ్, 6వ తరగతి, ప్రభుత్వ ఉన్నత పాఠశాల, అనంతపురం, అనంతపురం జిల్లా.

ప్రశ్న 7.
ఒక ‘జానపద కళాకారుడి ఆత్మకథ రాయండి.
జవాబు:
జానపద కళాకారుడు

పిల్లలూ ! నేనొక జానపద కళాకారుడిని. ఈ ఆధునిక పోకడలతో మమ్మల్నెవ్వరూ పట్టించుకొనేవారే లేరు. ఇప్పుడు పూటగడవడమే కష్టంగా ఉంది. పూర్వకాలం అయితే మాకు చాలా ఆదరణ ఉండేది. మా ప్రదర్శన రీతుల గురించి, మా సంప్రదాయాల గురించి ఎవ్వరూ పెద్దగా పట్టించుకోలేదు. పరిశోధకులు కూడా తాము పట్టాలు సంపాదించడానికి అవసరమైనంతవరకు పరిశోధించారు. మేము కిన్నెర తంత్రీవాద్యం, కడ్డీ తంత్రీ వాద్యం, నాగస్వరం, చర్మవాద్యం, విల్లుపాద్యం ఇవన్నీ మన తెలుగువారి ప్రత్యేక వాద్యాలు. వీటిని ఉపయోగించి నాలుగైదు రోజులు కథలు చెప్పేవాళ్లం. అందులో పురాణాలు, చరిత్రలూ చాలా చెప్పేవాళ్లం. సర్లెండి. మా గురించి ఎన్నాళైనా చెబుతాను. బాగా చదువుకోండి. మీరైనా మా గురించి పూర్తిగా పరిశోధించండి.

III. భాషాంశాలు

1. పర్యాయపదాలు:

ప్రభువు = పరిపాలకుడు, పాలకుడు
బాధ = దుఃఖం, వ్యధ
క్రీడ ఆ = ఆట, కేళి
చర్మం = తోలు, అజినము
గింజ = బీజం, విత్తనం
వినోదం = ఉల్లాసం, సంతోషం
చేయి = హస్తము, కరము చర్మం
ఎద్దు = వృషభం, అనడ్వాహము

2. ప్రకృతి – వికృతులు :

పుస్తకము – పొత్తము
కష్టము – కస్తి
వృద్దు – పెద్ద
ధర్మము – దమ్మము

3. వ్యతిరేకపదాలు:

ఇస్తారు × ఇవ్వరు
కొత్త × పాత
బాధ × సంతోషం
మొదలు × చివర
కష్టం × సుఖం
ముందుకు × వెనుకకు
విద్య × అవిద్య
పెరుగుతుంది × తగ్గుతుంది
ఆచారం × అనాచారం
ప్రాచీనం × నవీనం
పెద్ద × చిన్న
తెలుసు × తెలియదు
కోపం × శాంతం

4. సంధులు:

ఇస్తారు + అంటూ = ఇస్తారంటూ – ఉత్వ సంధి
పెరుగుతు + ఉన్నపుడు = పెరుగుతున్నపుడు – ఉత్వ సంధి
మరుగు + అవుతాయి గంగిరెద్దు = మరుగవుతాయి – ఉత్వ సంధి
గంగిరెద్దు + ఆట = గంగిరెద్దాట – ఉత్వ సంధి
మొదలు + అయినా = మొదలయినా – ఉత్వ సంధి
ఇప్పుడు + ఆ = ఇప్పుడా – ఉత్వ సంధి
తిలోదకాలు + ఇవ్వడం = తిలోదకాలివ్వడం – ఉత్వ సంధి
అవగతము + అయ్యాయి = అవగతమయ్యాయి – ఉత్వ సంధి
వాయించడము + అంటే = వాయించడమంటే – ఉత్వ సంధి
వాడు + అట = వాడట – ఉత్వ సంధి
తిరిగాము + అన్నాడు = తిరిగామన్నాడు – ఉత్వ సంధి
పోలేరు + అమ్మ = పోలేరమ్మ – ఉత్వ సంధి
జరగదు + అన్నాడు = జరగదన్నాడు – ఉత్వ సంధి
వారు + అట = వారట – ఉత్వ సంధి
ఏడు + ఎనిమిది = ఏడెనిమిది – ఉత్వ సంధి
బాబు + అయ్యా = బాబయ్యా – ఉత్వ సంధి
ఎన్నేళ్లు + అయిందో = ఎన్నేళ్లయిందో – ఉత్వ సంధి
తమ్ముళ్లు + అందరూ = తమ్ముళ్లందరూ – ఉత్వ సంధి
ఊరు + అంటూ = ఊరంటూ – ఉత్వ సంధి
ప్రభువులు + ఉంటే = ప్రభువులంటే – ఉత్వ సంధి
వచ్చింది + అంటున్నారు = వచ్చిందంటున్నారు – ఇత్వ సంధి
మరి + ఓ = మరో – ఇత్వ సంధి
పోయింది +అండీ = పోయిందండీ – ఇత్వ సంధి
ఎన్ని + ఏళ్లు = ఎన్నేళ్లు – ఇత్వ సంధి
వాడికి + ఒక = వాడికొక – ఇత్వ సంధి
మరి + ఒక = మరొక – ఇత్వ సంధి
ఇది + ఒక = ఇదొక – ఇత్వ సంధి
జరగదు + అన్నాడు = జరగదన్నాడు – ఉత్వ సంధి
బసవ + అన్న = బసవన్న – అత్వ సంధి
ఉన్న + అప్పుడు = ఉన్నప్పుడు – అత్వ సంధి
బసవ + అయ్య = బసవయ్య – అత్వ సంధి
చిన్న +అప్పటి = చిన్నప్పటి – అత్వ సంధి
మూట + ఎడు = మూటెడు – అత్వ సంధి

5. ఈ క్రింది ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులను బ్రాకెట్లలో గుర్తించండి.

1. ప్రాచీనకాలంలో ఇప్పుడున్న సదుపాయాలేవీ లేవు. (అర్థాన్ని గుర్తించండి)
అ) నవీనకాలం
ఆ) పూర్వకాలం
ఇ) ఆధునిక కాలం
జవాబు:
అ) నవీనకాలం

2. గంగిరెద్దు ముంగాళ్ల మీద వంగుతుంది. (అర్థాన్ని గుర్తించండి)
అ) ముందరి కాళ్లు
ఆ) మోకాళ్లు
ఇ) వెనుక కాళ్లు
జవాబు:
అ) ముందరి కాళ్లు

3. జీవితం ఒక క్రీడ. (అర్థాన్ని గుర్తించండి)
అ) ఆట
ఆ) పాట
ఇ) కళ
జవాబు:
అ) ఆట

4. కష్టం వచ్చినపుడు బాధతో కుంగిపోకూడదు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) లేమి, దరిద్రం
ఆ) అప్పు, ఋణం
ఇ) వ్యధ, దుఃఖం
జవాబు:
ఇ) వ్యధ, దుఃఖం

5. చేయి కాలాక ఆకులు పట్టుకోవడం వృథా. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) హస్తము, కరము
ఆ) కాలు, పాదం
ఇ) పని, ఇల్లు
జవాబు:
అ) హస్తము, కరము

6. కొందరికి చర్మం పెళుసుగా ఉంటుంది. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) ఎముక, అస్థి
ఆ) తోలు, అజినము
ఇ) తోలు, ముఖం
జవాబు:
ఆ) తోలు, అజినము

7. మన ఆచారం మనం వదలకూడదు. (వ్యతిరేక పదం గుర్తించండి)
అ) సదాచారం
ఆ) దురాచారం
ఇ) అనాచారం
జవాబు:
ఇ) అనాచారం

8. కొత్త ఒక వింత. (వ్యతిరేక పదం గుర్తించండి)
అ) పాత
ఆ) సరికొత్త
ఇ) నవీనం
జవాబు:
అ) పాత

9. విద్య కోసం ఎంత కష్టమైనా భరించాలి. (వ్యతిరేక పదం గుర్తించండి)
అ) అవిద్య
ఆ) నిరక్షరాస్యులు
ఇ) అక్షరాస్యులు
జవాబు:
అ) అవిద్య

10. పుస్తకములను జాగ్రత్తగా ఉంచుకోవాలి. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) పుత్తకము
ఆ) పొత్తము
ఇ) పొత్తకము
జవాబు:
ఆ) పొత్తము

11. పెద్దవారిని గౌరవించాలి. (ప్రకృతిని గుర్తించండి)
అ) తండ్రి
ఆ) తాత
ఇ) వృద్ధు
జవాబు:
ఇ) వృద్ధు

12. కష్టమునకు తగిన ఫలితం ఎప్పుడూ ఉంటుంది. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) కస్తి
ఆ) కట్టము
ఇ) కష్టము
జవాబు:
అ) కస్తి

13. ఎవరో ఇస్తారని ఆశించకు. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) ఇస్తార + అని
ఆ) ఇస్తారు + అని
ఇ) ఇస్తా + రని
జవాబు:
ఆ) ఇస్తారు + అని

14. ఎన్నేళ్లు ఎదురుచూశానో ! (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) అత్వ సంధి
ఆ) ఉత్వ సంధి
ఇ) ఇత్వ సంధి
జవాబు:
ఇ) ఇత్వ సంధి

15. బసవన్న అంటే నందీశ్వరుడే. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) అత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) ఉత్వ సంధి
జవాబు:
అ) అత్వ సంధి

16. అనాథ శరణాలయమునకు విరాళం ఇవ్వాలి. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) శరణా + లయం
ఆ) శరణా + ఆలయం
ఇ) శరణ + ఆలయం
జవాబు:
ఇ) శరణ + ఆలయం

17. రావణ + ఈశ్వరుడు మరణించాడు. (సంధి కలిపిన రూపం గుర్తించండి)
అ) రావణీశ్వరుడు
ఆ) రావణేశ్వరుడు
ఇ) రావణాఈశ్వరుడు
జవాబు:
ఆ) రావణేశ్వరుడు

18. డబ్బు వలన సుఖశాంతులు రావు. (సమాసం పేరును గుర్తించండి)
అ) ద్వంద్వ సమాసం
ఆ) ద్విగు సమాసం
ఇ) బహువ్రీహీ
జవాబు:
అ) ద్వంద్వ సమాసం

19. ఆంధ్రుల కీర్తి దశదిశలూ వ్యాపించాలి. (సమాసం పేరు గుర్తించండి)
అ) బహువ్రీహి
ఆ) ద్వంద్వం
ఇ) ద్విగువు
జవాబు:
ఇ) ద్విగువు

20. అటు వెళ్లకండి. (ఇది ఏ వాక్యమో గుర్తించండి)
అ) ప్రశ్నార్థకం
ఆ) నిషేధార్థకం
ఇ) అనుమత్యర్థకం
జవాబు:
ఆ) నిషేధార్థకం

21. దీర్ఘాయుష్మాన్ భవ ! (ఇది ఏ వాక్యమో గుర్తించండి)
అ) ఆశీరర్థకం
ఆ) విధ్యర్థకం
ఇ) నిషేధార్థకం
జవాబు:
అ) ఆశీరర్థకం

22. అక్కడికి వెళ్లావా? (ఇది ఏ రకం వాక్యమో గుర్తించండి)
అ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఆ) అనుమత్యర్థకం
ఇ) ప్రశ్నార్థకం
జవాబు:
ఇ) ప్రశ్నార్థకం

23. నీవు హాయిగా ఆడుకోవచ్చు. (ఇది ఏ రకమైన వాక్యం)
అ) అనుమత్యర్థకం
ఆ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఇ) ఆశీరకం
జవాబు:
అ) అనుమత్యర్థకం

24. ఆహా ! ప్రకృతి ఎంత అందంగా ఉందో ! (ఏ రకమైన వాక్యం)
అ) అనుమత్యర్థకం
ఆ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఇ) ఆశీరర్థకం
జవాబు:
ఆ) ఆశ్చర్యార్థకం

25. రాము పాఠశాలకు వచ్చి వెళ్లాడు. (ఏ రకమైన వాక్యం)
అ) సంయుక్తం
ఆ) చేదర్థకం
ఇ) సంశ్లిష్టం
జవాబు:
ఇ) సంశ్లిష్టం

26. అన్నదమ్ములు కలిసి ఉండాలి. (ఏ రకమైన వాక్యం)
అ) సంయుక్తం
ఆ) సంశ్లిష్టం
ఇ) చేదర్థకం
జవాబు:
అ) సంయుక్తం

27. కత్తితో యుద్ధం చేస్తారు. (విభక్తి ప్రత్యయం గుర్తించండి)
అ) తో
ఆ) యుద్ధం
ఇ) చేస్తారు
జవాబు:
అ) తో

28. రాముడు బాణాలతో రావణుని చంపాడు. (క్రియను గుర్తించండి)
అ) తో
ఆ) రాముడు
ఇ) చంపాడు
జవాబు:
ఇ) చంపాడు

29. అతను చాలా మంచివాడని అన్నారు. (సర్వనామం గుర్తించండి)
అ) చాలా
ఆ) అతను
ఇ) అన్నారు
జవాబు:
ఆ) అతను

30. కిందివానిలో అసమాపక క్రియను గుర్తించండి.
అ) చేసి
ఆ) చేశాను
ఇ) చేస్తాను
జవాబు:
అ) చేసి

చదవండి – ఆనందించండి

గురి

పూర్వం విదర్భ దేశాన్ని విక్రమసేనుడు అనే రాజు పరిపాలించేవాడు. ఆయన మంత్రి రాంభట్టు ఎంతో తెలివైన వాడే కాకుండా సమయస్ఫూర్తి కలవాడు. విక్రమసేనుడు అన్ని విషయాల్లో మంత్రి సలహాలను తీసుకునేవాడు.

విక్రమసేనుడికి వేటంటే చాలా ఇష్టం. సంవత్సరంలో ఏదో ఒక నెల అడవికి వెళ్లి జంతువులను వేటాడుతూ గడిపేవాడు. ఒకసారి తన పరివారాన్ని వెంటబెట్టుకుని రాజ్యానికి తూర్పు దిక్కున వున్న దట్టమైన అడవికి వెళ్లాడు. ఆయనతో పాటు మంత్రి రాంభట్టు కూడా ఉన్నాడు.

ఆ రోజు ఎంత తిరిగినా ఒక్క జంతువు కూడా కనబడలేదు. విక్రమసేనుడికి ఎంతో నిరాశగానూ, విసుగ్గానూ అని పించింది. వాళ్ళు గుడారానికి తిరిగి వస్తుండగా పచ్చిక బయలులో ఒక లేడిపిల్ల కనిపించింది. విక్రమసేనుడు వెంటనే విల్లు ఎక్కుపెట్టి గురి చూసి బాణం వదిలాడు. రివ్వున విల్లు నుండి దూసుకెళ్ళిన బాణం లేడిపిల్లకు తగులకుండా కొన్ని అంగుళాల దూరంలో చెట్టుకు తగిలింది. ప్రమాదం పసిగట్టి లేడిపిల్ల పారిపోయింది.

“భలే గురి” అంటూ ఒక సైనికాధికారి అలవాటుగా చప్పట్లు చరిచి అన్నాడు.

అసలే కోపంతో ఉన్న విక్రమసేనుడు మరింత ఉగ్రుడయ్యాడు. “నన్నే ఎగతాళి చేస్తున్నావా? ఎంత ధైర్యం” అంటూ కళ్ళెర్ర చేశాడు.

ఆ సైనికాధికారి బిక్కచచ్చిపోయాడు. తనకు శిక్ష ఖాయమనుకొని గజగజా వణికాడు. పరిస్థితిని అంచనా వేసిన రాంభట్టు కల్పించుకుని “అతను ఎగతాళి చేయడం లేదు మహారాజా! నిజమే చెప్పాడు” అని అన్నాడు.

“మీ బాణం ఎప్పుడూ క్రూర మృగాల వైపే ఎక్కుపెట్టి ఉంటుంది. అమాయకమైన చిన్న చిన్న జంతువులను మీరు వేటాడరు. ఆ లేడిపిల్లను పారిపొమ్మని మీరు బాణం వేసారు. మీ గురి తప్పకుండా బాణం లేడిపిల్లకు తగలకుండా సరిగా లేడిపిల్ల ప్రక్కనే వున్న చెట్టుకు తగిలింది. అదే మీలోని చాతుర్యం” అని వివరించాడు. దానితో విక్రమసేనుడి కోపం పోయి సంతోషంగా నవ్వాడు. తనను రక్షించినందుకు రాంభట్టు వైపు కృతజ్ఞతగా చూసాడు సైనికాధికారి.

These AP 6th Class Telugu Important Questions 10th Lesson త్రిజట స్వప్నం will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 10th Lesson Important Questions and Answers త్రిజట స్వప్నం

6th Class Telugu 10th Lesson త్రిజట స్వప్నం Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత పద్యాలు

కింది పరిచిత పద్యాలను చదవండి. అడిగిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

1. శుద్దాత్ముఁడైన రాముఁడు
శుద్ధాంతపుదేవిఁ గానశుభసూచకముల్
శుద్దమయి తోఁచుచున్నవి
సిద్ధం బీమాట వేదసిద్ధాంతముగాన్
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) రాముడు ఎలాంటివాడు?
జవాబు:
రాముడు పవిత్రమైన ఆత్మ కలవాడు.

ఆ) శుద్ధాంతము అనగా అర్థమేమిటి?
జవాబు:
శుద్దాంతము అనగా అంతఃపురము.

ఇ) శుభములు ఎవరికి కలుగుతాయని త్రిజట అన్నది?
జవాబు:
శుభములు సీతారాములకు కలుగుతాయని త్రిజట అన్నది.

ఈ) తాను చెప్పిన మాట, దేనితో సమానమని త్రిజట అన్నది?
జవాబు:
తాను చెప్పినమాట వేదంతో సమానమని త్రిజట అన్నది.

2. అనుచు దనుజకాంత లంతంత నెడఁబాసి
నిదుర వోయి రంత నదరి సీత
తనకు దిక్కు లేమిఁ దలపోసి దుఃఖింపఁ
బవనసుతుఁడు మనుజ భాషఁ బలికె
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) నిద్రపోయినవారు ఎవరు?
జవాబు:
సీతకు కావలిగా ఉన్న రాక్షస కాంతలు నిద్రపోయారు.

ఆ) సీత ఎందుకు దుఃఖించింది?
జవాబు:
తనను రక్షించే దిక్కులేదని సీత దుఃఖించింది.

ఇ) పవనసుతుడు అనగా ఎవరు?
జవాబు:
పవనమనగా వాయువు. పవనసుతుడు అనగా వాయుపుత్రుడైన హనుమంతుడు.

ఈ) హనుమంతుడు ఏ భాషలో మాట్లాడాడు?
జవాబు:
హనుమంతుడు మానవభాషలో మాట్లాడాడు.

3. ఉన్నాఁడు లెస్స రాఘవుఁ
డున్నాఁ డిదె కపులఁ గూడి, యురుగతి రానై
యున్నాఁడు, నిన్నుఁ గొని పో
నున్నాఁ డిది నిజము నమ్ము ముర్వీతనయా!
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
ఆ) లెస్సగా ఉన్నది ఎవరు?
జవాబు:
లెస్సగా ఉన్నవాడు రాముడు.

ఆ) రాముడు ఎవరితో ఉన్నాడు?
జవాబు:
రాముడు వానర సైన్యంతో ఉన్నాడు.

ఇ) రాముడు వచ్చి ఏం చేస్తాడని హనుమంతుడు చెప్పాడు?
జవాబు:
రాముడు వచ్చి సీతను తీసుకొని వెళతాడని హనుమంతుడు చెప్పాడు.

ఈ) ఉర్వీ తనయ అనగా అర్థమేమిటి?
జవాబు:
ఉర్వి అనగా భూమి. ఉర్వీతనయ అనగా భూమి కూతురైన సీత.

అపరిచిత పద్యాలు

1. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

వఱదైన చేను దున్నకు
కరవైనను బంధుజనుల కడ కేగకుమీ,
పరులకు మర్మము సెప్పకు,
పితికికి దళవాయితనము బెట్టకు సుమతీ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) వరద వచ్చినపుడు ఏమి చేయకూడదు?
జవాబు:
వరద వచ్చినపుడు పొలములో వ్యవసాయము చేయకూడదు.

ఆ) చుట్టముల దగ్గరకు ఎప్పుడు వెళ్ళకూడదు?
జవాబు:
కరవు వచ్చినపుడు చుట్టముల దగ్గరకు వెళ్ళకూడదు.

ఇ) ఎవరికి ఏం చెప్పగూడదు?
జవాబు:
ఇతరులకు రహస్యము చెప్పగూడదు.

ఈ) పిటికివానికి ఏమి చేయకూడదు?
జవాబు:
పిటికివానికి సేనా నాయకత్వము ఇవ్వకూడదు.

2. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి..

అపకీర్తి పొందుట క
ష్టపుఁ బని గా దొక్క గడియ చాలును గీర్తిన్
నిపుణత వహింపవలయును
జపల గుణము లెల్లఁ బాసి చనఁగఁ గుమారీ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ఏది కష్టము కాదు?
జవాబు:
అపకీర్తి బొందుట కష్టము కాదు.

ఆ) అపకీర్తి పొందటానికి ఎంత సమయము పడుతుంది?
జవాబు:
అపకీర్తి పొందటానికి ఒక్క నిమిషం చాలును.

ఇ) కీర్తి సంపాదించవలెనంటే ఏమి చేయాలి?
జవాబు:
కీర్తి సంపాదించవలెనంటే చెడ్డ బుద్ధులను వదిలివేయాలి.

ఈ) కీర్తి సంపాదించవలెనంటే ఏమి కావాలి?
జవాబు:
కీర్తి సంపాదించవలెనంటే సుగుణములతో భాసిల్లాలి.

3. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి. .

నీళ్ళలోన మొసలి నిగిడి యేనుగుఁబట్టు
బయట కుక్క చేత భంగపడును
స్థానబలము గాని తన బల్మి గాదయా
విశ్వదాభిరామ ! వినుర వేమ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) నీటిలో మొసలి ఏం చేయగలదు?
జవాబు:
నీటిలో మొసలి ఏనుగుని కూడా పట్టగలదు.

ఆ) బయట మొసలిని ఎవరు భయపెడతారు?
జవాబు:
బయట కుక్క కూడా మొసలిని భయపెడుతుంది.

ఇ) మనకు ఏ బలము ముఖ్యము?
జవాబు:
స్థానబలము ముఖ్యము.

ఈ) పై పద్యములోని నీతి ఏమిటి?
జవాబు:
స్థానబలమే కాని తన బలము ఎందుకు పనికిరాదని నీతి.

4. క్రింది పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

లావుగల వానికంటెను
భావింపగ నీతిపరుడు బలవంతుండా
గ్రావంబంత గజంబును
మావటి వాడెక్కినట్లు మహిలో సుమతీ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) బలవంతుడెవరు?
జవాబు:
నీతిపరుడే బలవంతుడు.

ఆ) కొండంత ఉండేదేది?
జవాబు:
ఏనుగు కొండంత ఉంటుంది.

ఇ) ఏనుగు పైనెక్కి నడిపేవాడెవరు?
జవాబు:
మావటివాడు ఏనుగు పైనెక్కి నడుపుతాడు.

ఈ) పై పద్యం ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
నీతిపరుడెవరి కంటె బలవంతుడు?

5. క్రింది పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

అన్ని దానములను నన్నదానమె గొప్ప
కన్నతల్లి కంటె ఘనము లేదు
ఎన్న గురుని కన్న నెక్కుడు లేదయా
విశ్వదాభిరామ ! వినురవేమ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) అన్ని దానాలకంటే ఏ దానం గొప్పది?
జవాబు:
అన్ని దానాల కంటే అన్నదానం గొప్పది.

ఆ) ఎవరి కంటే గొప్పది లేదు?
జవాబు:
తల్లి కంటే గొప్పది లేదు.

ఇ) ఎవరి కంటే గొప్ప వ్యక్తి లేదు?
జవాబు:
గురువుగారి కంటే గొప్ప వ్యక్తి లేడు.

ఈ) పై పద్యం ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
పై పద్యంలో ఎంతమంది గురించి చెప్పారు?

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
త్రిజట పాత్ర స్వభావాన్ని వ్రాయండి.
జవాబు:
త్రిజట రాక్షస స్త్రీ అయినా మంచి స్వభావం కలది. రాముడు రాక్షస విరోధి. అయినా శ్రీరాముని గొప్పతనాన్ని గుర్తించి ఆయనను శుద్దాత్ముడని సంభోదించింది. సీతాదేవిని కూడా ఒక అంతఃపుర స్త్రీగా, మహాపతివ్రతగా భావించింది. ఆమె దృష్టిలో సీతారాములు తమ విరోధులు కారు. సీతను అమ్మా అని గౌరవంగా సంభోదించిన ఉత్తమ సంస్కారం గల స్త్రీ త్రిజట. మిగిలిన రాక్షసులకు కూడా సీతాదేవి పట్ల తప్పుగా ప్రవర్తించవద్దని చెప్పిన త్రిజట పుణ్యాత్మురాలు.

ప్రశ్న 2.
త్రిజటకు అటువంటి కల ఎందుకు వచ్చిందో ఊహించి వ్రాయండి.
జవాబు:
సాధారణముగా మన ఆలోచనలను బట్టి జరగబోయే దానికి సంకేత రూపంలో కలలు వస్తాయి. సీతారాములు పరమ పవిత్రులని త్రిజటకు తెలుసు. రావణాసురుడు పరమ దుర్మార్గుడని కూడా తెలుసు. అందుకే రావణాసురుడు పతనమయినట్లు శ్రీరాముడు ఏనుగు మీద వచ్చినట్లు త్రిజటకు కల వచ్చింది. రావణాసురుని కిరీటాలు నేల రాలినట్లు కల వచ్చింది. అది రావణాసురుని నాశనానికి సంకేతం. అలాగే లంకాద్వీపం సముద్రంలో పడిపోయినట్లు కల వచ్చింది. అంటే లంకా నగరం నాశనమవుతుందని సంకేతం. శ్రీరాముడు ఏనుగుపై వచ్చినట్లు కల వచ్చింది. ఏనుగు శుభానికి సంకేతం. అందుచేత శ్రీరాముడు విజయం సాధిస్తాడని సంకేతం.

ప్రశ్న 3.
సీతాదేవి పట్ల కఠినంగా మాట్లాడవద్దని రాక్షస స్త్రీలతో త్రిజట ఎందుకు అన్నది?
జవాబు:
త్రిజటకు వచ్చిన కల ప్రకారంగా లంకా నగరానికి నాశనం తప్పదు. రావణుడు మొదలైన రాక్షసులంతా మరణిస్తారు. శ్రీరాముడు విజయం సాధిస్తాడు. సీతాదేవిని తీసుకుని వెడతాడు. సీతాదేవిని బాధిస్తే ఆ కోపం మనసులో పెట్టుకుని శ్రీరామునితో చెబితే అప్పుడు ఆయన రాక్షస స్త్రీలకు మరణదండన విధిస్తాడేమోనని త్రిజటకు భయం. అందుచేతనే సీతాదేవితో కఠినంగా మాట్లాడవద్దన్నది. భవిష్యత్తులో ఆమె మాత్రమే తమను రక్షింపగలదని త్రిజట ఉద్దేశ్యము.

ప్రశ్న 4.
‘ఉన్నాడు లెస్స రాఘవుడు’ అని హనుమంతుడు అన్నదానిని బట్టి నీవేమి గ్రహించావు?
జవాబు:
సీతాదేవి లంకలో రాముని కోసం పరితపిస్తోంది. ఆమెను రాక్షసులు చాలా బాధపెడుతున్నారు. రాముడు వచ్చి తనను అయోధ్యకు తీసుకువెడతాడనే ఆశతో జీవిస్తోంది. తన ఎడబాటును భరించలేక రాముడు అనారోగ్యవంతు డయ్యాడో, మరణించాడో అనే అనుమానం, భయం ఆమె మనసులో ఉన్నాయి. శ్రీరాముని దగ్గర నుండి వచ్చిన హనుమంతుని చూడగానే ఆమె భయాలు రెట్టింపయ్యాయి. హనుమంతుడు చాలా తెలివైనవాడు. ఆమెను చూడగానే ఆమెలోని భయాలను గ్రహించాడు. ఆ భయాలు పోగొట్టటానికే “ఉన్నాడు లెస్స ! రాఘవుడు”, అన్నాడు. అంటే రాముడు బాగున్నాడు అని దాని అర్థము. రాముడు ఉన్నాడు అంటే సీతకు బాధ మొత్తం పోయింది. ఆనందం కలిగింది.

ప్రశ్న 5.
ఈ పాఠం ఆధారంగా సీతాదేవి గురించి మీకు తెలిసిన విషయాలు వ్రాయండి.
జవాబు:
సీతాదేవి శ్రీరాముని భార్య. ఆమెను రావణుడు ఎత్తుకు వచ్చాడు. లంకలో ఉంచాడు. ఆమెకు కాపలాగా త్రిజట మొదలైన రాక్షస స్త్రీలను ఉంచాడు. సీతాదేవి చాలా మంచి స్వభావం కలది. అందుచేతనే ఆమె అంటే త్రిజటకు గౌరవం, ఇష్టం. ఆమె ఒంటరితనంతో బాధపడుతోంది. సీతాదేవి తనకెవరూ దిక్కు లేరని బాధపడుతోంది. ఆమె భూదేవి యొక్క పుత్రిక. రాముని బంటైన హనుమంతుని మాటలతో ఆమెకు ఆనందం కలిగింది. ఆమెకు ధైర్యం కలిగింది.

ప్రశ్న 6.
కింది కవితను పొడిగించండి.
లంకను కాల్చిన హనుమయ్య !
సీతను చూచిన హనుమయ్య !
జవాబు:
లంకను కాల్చిన హనుమయ్య
సీతను చూచిన హనుమయ్య
రాముడు మెచ్చిన హనుమయ్య
రాముని బంటువు నీవయ్య
రావణ వైరివి నీవయ్య
వారధి కట్టిన హనుమయ్య
బలముగ పెరిగిన హనుమయ్య
బలమును మాకూ ఇవ్వయ్య
తెలివిని మాకూ నేర్పయ్య
వారిని దూకిన హనుమయ్య
గెంతులు మాకూ నేర్పయ్య
కాపాడు మమ్మూ హనుమయ్య

ప్రశ్న 7.
త్రిజట, సీతల సంభాషణను ఊహించి రాయండి.
జవాబు:
త్రిజట : అమ్మా ! సీతమ్మా !
సీత : ఏమిటీ గౌరవం? ఎందుకంత భక్తి?
త్రిజట : అమ్మా ! నిన్న రాత్రి కల వచ్చిందమ్మా !
సీత : ఏమని వచ్చింది?
త్రిజట : రావణుడు మరణించినట్లు, లంక మునిగిపోయినట్లూ.
సీత : అయ్యయ్యో !
త్రిజట : శత్రువు పట్ల కూడా జాలి చూపించే నీవు దేవతవమ్మా !
సీత : నాకే కాదమ్మా ! ఎవ్వరికీ కష్టాలు కలగకూడదు.
త్రిజట : నీ కష్టాలు తీరతాయమ్మా ! రాముడు నిన్ను తీసుకొని వెడతాడమ్మా !
సీత : ఆ శుభగడియ వస్తుందా?
త్రిజట : తప్పక వస్తుందమ్మా ! భయపడకు, నీ మంచితనమే నీకు శ్రీరామ రక్ష !
సీత : ఇక చాల్లే. అదిగో ! రావణుడు వస్తున్నాడు. మాట్లాడకు.

III. భాషాంశాలు

1. పర్యాయపదాలు :

స్వప్నం = కల, స్వపనము
శుద్దాంతము = అంతఃపురము, రాణివాసము
వేదము = ఆగమము, ఆమ్నాయము
ఉక్తులు = మాటలు, పలుకులు
మది = మనస్సు, హృదయం
ఇమ్ముగ = సంతోషంగా, ఆనందంగా
కరుణ = దయ, కృప
దనుజులు = రాక్షసులు, అసురులు
సీత = జానకి, మైథిలి
పవనము = గాలి, వాయువు
పవనసుతుడు = హనుమంతుడు, ఆంజనేయుడు
ఉర్వి = భూమి, పుడమి
ఉర్వీతనయ – సీత, మైథిలి
రాముడు = దాశరథి, సీతాపతి
శుద్ధము = పవిత్రం, పునీతం
కఠినం = పరుషము, నిష్టూరము
దిక్కు = శరణు, రక్షణ
వెఱచు = భయపడు, బెదురు
మగడు = భర్త, పతి
కాంత = స్త్రీ, పడతి
ఎడబాసి = విడిచి, వదలి
దుఃఖము = ఏడ్పు, బాధ
సుతుడు = కొడుకు, తనయుడు
మనుజులు = మానవులు, మర్త్యులు
తనయ = సుత, కూతురు

2. ప్రకృతి – వికృతులు :

జట – జడ
ఈశ్వరుడు – ఈసరుడు
శుద్ధము – సుద్దము
కఠినము – కటిక
మతి – మది
దుఃఖము – దూకలి
నిజము – నిక్కము
ద్వీపము – దీవి
రత్నము – రతనము
ఆత్మ – ఆతుమ
అంబ – అమ్మ
నిద్ర – నిదుర
భాష – బాస

3. వ్యతిరేకపదాలు:

వినండి × వినకండి
శుభం × అశుభం
కఠినం × మృదువు
దుఃఖం × సుఖం
శుద్ధము × అశుద్ధము
సిద్ధం × అసిద్ధం
లేమి × కలిమి
నమ్ము × నమ్మకు

4. సంధులు:

వినుడు + ఇంతులు + ఆర = వినుడింతులార – (ఉత్వ సంధి)
ద్వీపము + ఈ = ద్వీపమీ – (ఉత్వ సంధి)
ఉద్వహుండు + ఎలమి = ఉద్వహుండెలమి – (ఉత్వ సంధి)
ద్విపంబు + ఎక్కి = ద్విపంబెక్కి – (ఉత్వ సంధి)
ఏను + ఇపుడే = ఏనిపుడే – (ఉత్వ సంధి)
శుద్ధము + అయి = శుద్దమయి – (ఉత్వ సంధి)
సిద్ధంబు + ఈ మాట = సిద్ధంబీమాట – (ఉత్వ సంధి)
ఆడకుడు + ఇక = ఆడకుడిక – (ఉత్వ సంధి)
దిక్కు + అగు = దిక్కగు – (ఉత్వ సంధి)
మమ్ము + అందఱ = మమ్మందఱ – (ఉత్వ సంధి)
మునుపుము + అమ్మ = మునుపుమమ్మ – (ఉత్వ సంధి)
కాంతలు + అంత = కాంతలంత – (ఉత్వ సంధి)
రాఘవుడు + ఉన్నాడు = రాఘవుడున్నాడు – (ఉత్వ సంధి)
ఉన్నాడు + ఇదె = ఉన్నాడిదె – (ఉత్వ సంధి)
నమ్ముము + ఉర్వి = నమ్ముముర్వి – (ఉత్వ సంధి)
ఆత్ముడు + ఐన = ఆత్ముడైన – (ఉత్వ సంధి)
మిన్నక + ఏను = మిన్నకేను – (ఉత్వ సంధి)
ఉన్న + అట్టి = ఉన్నట్టి – (ఉత్వ సంధి)
పోయిరి + అంత = పోయిరంత – (ఇత్వ సంధి)
ఈ + అబ్ధి = ఈయబ్ది – (యడాగమం)
కావలి + ఉన్న = కావలియున్న – (యడాగమం)
కూడి + ఉరుగతి = కూడియురుగతి – (యడాగమం)
రానై + ఉన్నాడు = రానైయున్నాడు – (యడాగమం)
రఘు + ఉద్వహుడు = రఘూద్వహుడు – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
శుద్ధ + అంతము = శుద్ధాంతము – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
శుద్ధ + ఆత్ముడు = శుద్ధాత్ముడు – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
సిద్ధ + అంతము = సిద్ధాంతము – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
రావణ + ఈశ్వరుడు = రావణేశ్వరుడు – (గుణ సంధి)

5. కింది వ్యతిరేక పదాలు జతపర్చండి.

1) వినండి	అ) అశుభం
2) శుభం	ఆ) కలిమి
3) లేమి	ఇ) వినకండి

జవాబు:

1) వినండి	ఇ) వినకండి
2) శుభం	అ) అశుభం
3) లేమి	ఆ) కలిమి

6. కింది ప్రకృతులను వికృతులతో జతపర్చండి.

1) ద్వీపము	అ) ఆతుమ
2) ఆత్మ	ఆ) మది
3) మతి	ఇ) దీవి

జవాబు:

1) ద్వీపము	ఇ) దీవి
2) ఆత్మ	అ) ఆతుమ
3) మతి	ఆ) మది

7. కింది ఖాళీలను పూరించండి.

1) శుద్ధమయి = శుద్ధము + అయి – ఉత్వ సంధి
2) పోయిరంత = పోయిరి + అంత – ఇత్వ సంధి
3) ఉన్నట్టి = ఉన్న + అట్టి – అత్వసంధి
4) ఈయబ్ది = ఈ + అబ్ధి – యడాగమం
5) సీతారాములు = సీతయును, రాముడును – ద్వంద్వ సమాసం
6) అష్టదిక్కులు = అష్టయైన దిక్కులు – ద్విగు సమాసం

8. కింద వాక్యాల రకాలను రాయండి.

1. అన్నం తిన్నావా ?
జవాబు:
ప్రశ్నార్థక వాక్యం

2. నవ్వుతూ, నవ్విస్తూ బతకాలి.
జవాబు:
సంయుక్త వాక్యం

3. ఆహా ! ఎంత రుచి !
జవాబు:
ఆశ్చర్యార్థక వాక్యం

4. రాధ నవ్వుతూ మాట్లాడుతుంది.
జవాబు:
సంక్లిష్ట వాక్యం

5. భారత, భాగవతాలు పవిత్ర గ్రంథాలు.
జవాబు:
సంయుక్త వాక్యం

9. ఈ క్రింది ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులను బ్రాకెట్లలో గుర్తించండి.

1. మహారాణులు శుద్ధాంతమున ఉంటారు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) అంతఃపురము
ఆ) పవిత్రమైన గుడి
ఇ) దేవాలయం
జవాబు:
అ) అంతఃపురము

2. ద్విపమునకు సింహమంటే భయం. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) నక్క
ఆ) కుందేలు
ఇ) ఏనుగు
జవాబు:
ఇ) ఏనుగు

3. దిక్కులేని వారికి దేవుడే దిక్కు (అర్థం గుర్తించండి)
అ) దిశ
ఆ) శరణు
ఇ) మ్రొక్కు
జవాబు:
ఆ) శరణు

4. మంచిని తలపోసిన మంచే జరుగుతుంది. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) చూసిన
ఆ) ఆలోచించిన
ఇ) చేసి
జవాబు:
ఆ) ఆలోచించిన

5. ఎవరి తనయ అంటే వారికి ముద్దే. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) కొడుకు
ఆ) ఇల్లు
ఇ) కుమార్తె
జవాబు:
ఇ) కుమార్తె

6. దేవాలయం శుద్ధముగా ఉంటుంది. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) పవిత్రం, పునీతం
ఆ) పెద్దది, విశాలమైనది
ఇ) అందం, సొగసు
జవాబు:
అ) పవిత్రం, పునీతం

7. మనుజులు చాలా తెలివైనవారు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) మేధావులు, విజ్ఞులు
ఆ) మానవులు, మర్త్యులు
ఇ) గురువులు, ఒజ్జలు
జవాబు:
ఆ) మానవులు, మర్త్యులు

8. పవనము గట్టిగా వీచింది. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) గాలి, వాయువు
ఆ) వాన, వర్షం
ఇ) మంట, అగ్ని
జవాబు:
అ) గాలి, వాయువు

9. దనుజులు దుర్మార్గులు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) దేవతలు, సురలు
ఆ) యక్షులు, కిన్నరులు
ఇ) రాక్షసులు, అసురులు
జవాబు:
ఇ) రాక్షసులు, అసురులు

10. సీత జనకుని కుమార్తె. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) ఊర్మిళ, సీత
ఆ) జానకి, మైథిలి
ఇ) పుత్రిక, కూతురు
జవాబు:
ఆ) జానకి, మైథిలి

11. పాఠం శ్రద్ధగా వినండి. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) వినకండి
ఆ) వినాలి
ఇ) వినకపోతే
జవాబు:
అ) వినకండి

12. ప్రతి ఇంటా శుభం జరగాలి. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) అశుభం
ఆ) సంతోషం
ఇ) సుఖం
జవాబు:
అ) అశుభం

13. కఠినంగా మాట్లాడకూడదు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) పరుషం
ఆ) నిష్ఠూరం
ఇ) మృదువు
జవాబు:
ఇ) మృదువు

14. అందరినీ నమ్మకు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) నమ్మకు
ఆ) నమ్ము
ఇ) అనుమానించు
జవాబు:
ఆ) నమ్ము

15. లేమికి భయపడకూడదు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) కలిమి
ఆ) దరిద్రం
ఇ) దీనత్వం
జవాబు:
అ) కలిమి

16. జడలో పూలు పెట్టుకొంటారు. (ప్రకృతి గుర్తించండి)
అ) సిగ
ఆ) కొప్పు
ఇ) జట
జవాబు:
ఇ) జట

17. ప్రతి దీవిలోనూ మనుషులుంటారు. (ప్రకృతి గుర్తించండి)
అ) దీవెన
ఆ) ద్వీపము
ఇ) దీప్యము
జవాబు:
ఆ) ద్వీపము

18. దుఃఖము శాశ్వతం కాదు. వికృతిని గుర్తించండి)
అ) దుఖము
ఆ) దుక్కము
ఇ) దూకలి
జవాబు:
ఇ) దూకలి

19. శుద్ధమయిన ఆత్మతో ఉండాలి. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఉత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
అ) ఉత్వ సంధి

20. కాంతలు + అంత – సంధి కలిసిన రూపం గుర్తించండి.
అ) కాంతలెంత
ఆ) కాంతలంత
ఇ) కాంతలుంత
జవాబు:
ఆ) కాంతలంత

21. కిందివానిలో అత్వ సంధి పదం గుర్తించండి.
అ) మమ్మందట
ఆ) మనుపుమమ
ఇ) ఉన్నట్టి
జవాబు:
ఇ) ఉన్నట్టి

22. పోయిరంత ముందుగానె – (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఇత్వ సంధి
ఆ) ఉత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
అ) ఇత్వ సంధి

23. ఈ + అబ్ది – సంధి కలిసిన రూపం గుర్తించండి.
అ) ఈ అభి
ఆ) ఈయబ్ది
ఇ) ఈబ్ది
జవాబు:
ఆ) ఈయబ్ది

24. శుద్దాత్ముడు రాముడు. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) శుద్ధా + ఆత్ముడు
ఆ) శుద్ధి + ఆత్ముడు
ఇ) శుద్ధ + ఆత్ముడు
జవాబు:
ఇ) శుద్ధ + ఆత్ముడు

25. రావణ, కుంభకర్ణులు రాక్షసులు. (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) సంయుక్తం
ఆ) సంక్లిష్టం
ఇ) సామాన్యం
జవాబు:
అ) సంయుక్తం

26. ఎవ్వరూ రాకండి. (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) అనుమత్యర్థకం
ఆ) నిషేధాకం
ఇ) విధ్యర్థకం
జవాబు:
ఆ) నిషేధాకం

27. రావణుడెవరిని ఎత్తుకెళ్లాడు? (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఆ) విధ్యర్థకం
ఇ) ప్రశ్నార్థకం
జవాబు:
ఇ) ప్రశ్నార్థకం

28. ఆహా ! బూరె ఎంత తియ్యగా ఉందో ! (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఆ) ప్రశ్నార్థకం
ఇ) అనుమత్యర్థకం
జవాబు:
అ) ఆశ్చర్యార్థకం

29. నీవు వచ్చి, వెళ్ళు. (వాక్యం రకం గుర్తించండి)
అ) ఆశ్చర్యార్థకం
ఆ) సంక్లిష్టం
ఇ) సంయుక్తం
జవాబు:
ఆ) సంక్లిష్టం

30. అరవై సంవత్సరాలు నిండాయి. (సమాసం పేరు గుర్తించండి)
అ) ద్విగువు
ఆ) ద్వంద్వం
ఇ) బహుబ్లిహి
జవాబు:
అ) ద్విగువు

చదవండి – ఆనందించండి

పిచ్చుక నేర్పిన పాఠం

యువకుడొకడు ఒక జ్ఞాని వద్దకు వెళ్ళాడు.

అతడు జ్ఞానితో, ఇలా అన్నాడు. “అయ్యా, ఈ ఊళ్ళో నాకు పని దొరకలేదు. ఇక్కడ నాకు ఆదాయానికి మార్గం ఏదీ లేదు. కాబట్టి నేను సుదూరంలో ఉన్న పెద్ద నగరానికి వెళ్ళి ఉద్యోగం చేసుకుంటాను. అందునిమిత్తం నేడే నేను మన ఊళ్ళోనుండి బయలుదేరుతున్నాను. నేను వెళ్ళే నగరంలో నాకు ఒక మంచి ఉద్యోగం లభించి, అక్కడ నేను జీవితంలో స్థిరపడాలని నన్ను ఆశీర్వదించండి. అలాగే ఆ యువకుణ్ణి, జ్ఞాని మనసారా ఆశీర్వదించి పంపించాడు.

కొన్ని రోజులు గడిచాక జ్ఞాని అదే ఊళ్ళో ఆ యువకుణ్ణి మళ్ళీ చూసి ఆశ్చర్యపోయాడు.

ఆ యువకుడి వద్దకు వెళ్ళి, ఆ జ్ఞాని, “నాయనా ! నువ్వు ఇంకా ఆ నగరానికి బయల్దేరి వెళ్ళలేదా? నువ్వు… నన్ను కలుసుకున్న రోజునే, ఉద్యోగార్థం ఊరు విడిచి వెళుతున్నట్లు చెప్పావే ?” అని అడిగాడు.

అందుకు ఆ యువకుడు ఇలా జవాబిచ్చాడు: “అయ్యా! నేను ఆరోజునే, అప్పుడే బయలుదేరాను. దారిలో నిర్మానుష్యమైన ఎడారి వంటి ప్రాంతం తారసపడ్డది. అక్కడున్న ఒక ఈతచెట్టు నీడన కాసేపు విశ్రాంతి కోసం కూర్చున్నాను.

అక్కడ నేనొక దృశ్యం చూశాను.

నేను కూర్చున్న చోటుకు కాస్త దూరంలో, ఒక చెట్టు కింద కాలు విరిగిన ఒక పిచ్చుక ఆకలితోనూ, అమిత బాధతోనూ నడవలేక తల్లడిల్లి పోతూండడం కంటపడింది. దాన్ని చూసి నేను ‘ఈ పిచ్చుక దానంతట అదే ఎగిరి వెళ్ళి ఆహారం వెతుక్కోవడానికి దారి లేదే! ఇది ఎలా బతకగలదు?” అని ఆలోచిస్తూ ఉండిపోయాను.

“ఇలా నా ఆలోచనలు సాగుతూండగా, ఎక్కణ్ణుంచో ఒక పిచ్చుక ఎగిరి వచ్చింది. అది తన నోటితో ఆహారం తెచ్చి, కాలు విరిగిన పిచ్చుక నోట్లో పెట్టి తినిపించింది.

“అది చూసి నేను, ‘ఆహా! కాలు విరిగిన ఈ పిచ్చుకకు కూడా ఆహారం లభించడానికి, భగవంతుడు ఒక ఏర్పాటు చేసి ఉంచాడే! అలాంటప్పుడు, మనిషినైన నేను జీవించడానికి భగవంతుడు నాకొక ఏర్పాటు చెయ్యకుండా ఉంటాడా?” అని అనుకొని, పయనం రద్దుచేసుకొని, మన ఊరికే తిరిగి వచ్చేశాను.” –

అంతా విన్న ఆ జ్ఞాని, “నాయనా! నువ్వు ఎందుకు ఆ కాలు విరిగిన పిచ్చుకలా ఉండాలని ఆశిస్తున్నావు? తన శ్రమతో తన ఆహారాన్ని సముపార్జించుకొని, మరో పిచ్చుకకు కూడా ఆహారం తీసుకువచ్చిన ఔదార్యం గల ఆ రెండవ పిచ్చుకగా ఉండాలని నువ్వెందుకు అశించడం లేదు?” అని ప్రశ్నించాడు.

ఆ మాటలకు యువకుడికి కనువిప్పు కలిగింది.

‘ఇతరుల శ్రమతో జీవించాలి’ అనుకోవడం హీనాతిహీనం అని గ్రహించి కష్టపడి పనిచేయటం మొదలుపెట్టాడు. తన స్వకీయ శ్రమతో జీవిస్తూ, ఇతరులకు కూడా సహాయపడాలని ఆశించాలి, ఆకాంక్షించాలి. అప్పుడే మనిషి జీవితానికి సార్థకత చేకూరుతుంది.

These AP 6th Class Telugu Important Questions 9th Lesson ధర్మ నిర్ణయం will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 9th Lesson Important Questions and Answers ధర్మ నిర్ణయం

6th Class Telugu 9th Lesson ధర్మ నిర్ణయం Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత గద్యాలు

1. కింది పరిచిత గద్యభాగాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

రథానికి కట్టిన గుర్రాలు వాయువేగంతో పరుగిడుతున్నాయి. మెరుపు వేగంతో క్షణంలోనే ఆ ప్రదేశాన్ని దాటిపోయింది రథం. ఆ రథచక్రాల కిందపడి ఒక యువకుడు అసువులు బాశాడు. ప్రజలందరూ చుట్టూ చేరి తమ సానుభూతిని తెలియచేసారు. ఇంతలో అక్కడికి చేరుకుంది ఆ యువకుని తల్లి, కొడుకు ఆకస్మిక మరణానికి ఆ తల్లి గుండె పగిలింది. ఈలోపు సూర్యుడు అస్తమించాడు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) గుర్రాలు ఏ వేగంతో పరుగెడుతున్నాయి?
జవాబు:
గుర్రాలు వాయువేగంతో పరుగిడుతున్నాయి.

ఆ) యువకుడు ఎందుకు మరణించాడు?
జవాబు:
యువకుడు రథచక్రాల కింద పడడం వల్ల మరణించాడు.

ఇ) మెరుపు వేగంతో వెళ్ళింది ఏది?
జవాబు:
మెరుపు వేగంతో వెళ్ళింది రథం.

ఈ) తల్లి గుండె ఎందుకు పగిలింది?
జవాబు:
కొడుకు ఆకస్మిక మరణానికి తల్లి గుండె పగిలింది.

2. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

న్యాయమూర్తులు సుదీర్ఘంగా విచారించారు. నగరవీధిలో పసివారుంటారు, నిస్సహాయులెందరో. ఉంటారు. మదించిన గుర్రాలను కట్టిన రథంపై రాకుమారుడు నగర వీధులలోకి పోకూడదు.

ప్రాణాపాయం కలుగుతుంది. యువరాజు ఎక్కిన రధం వేగానికి ఒక ప్రాణం బలి అయింది. మరణశిక్ష తప్ప దీనికి మరో మార్గం లేదు. న్యాయశాసనాలకు రాజకుమారుడని కాని, సామాన్యుడని కాని భేదముండదు. ఇక్కడ బంధుప్రీతికి చోటు లేదు అని న్యాయమూర్తులు చెప్పారు. తీర్పు వింటున్నంత సేపూ మహారాజు ముఖం ప్రశాంతంగానే ఉంది. మధ్యాహ్న సమయం సూచిస్తూ గంట మోగింది. సభ చాలించాడు. సింహాసనం దిగాడు. సింహాసనంపై ఉన్నంతసేపూ గంభీరంగా ఉన్నాడు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) నగరవీధుల్లో ఎవరెవరు ఉంటారని న్యాయమూర్తులు అన్నారు?
జవాబు:
నగర వీధుల్లో పసివారు, నిస్సహాయులెందరో ఉంటారని న్యాయమూర్తులు అన్నారు.

ఆ) రాకుమారునికి న్యాయమూర్తులు ఏ శిక్ష విధించారు?
జవాబు:
రాకుమారునికి న్యాయమూర్తులు మరణశిక్ష విధించారు.

ఇ) శాసనాలకు ఏ భేదం ఉండదు?
జవాబు:
న్యాయశాసనాలకు రాజకుమారుడని గాని, సామాన్యుడని గాని భేదం ఉండదు.

ఈ) తీర్పు విన్న మాధవవర్మ ఎలా ఉన్నాడు?
జవాబు:
తీర్పు వింటున్నంత సేపూ మాధవవర్మ ముఖం ప్రశాంతంగా, గంభీరంగా ఉంది.

3. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

ఆ సాయంకాలమే ఆ శిక్షను అమలు చేశారు. “ధర్మో రక్షతి రక్షితః” – ధర్మాన్ని మనం రక్షిస్తే అది మనల్ని రక్షిస్తుంది అన్న సూక్తికి నిదర్శనంగా దుర్గామాత తన భక్తుడైన మాధవవర్మ పట్ల ప్రసన్నురాలైంది. ప్రభువు ధర్మ నిరతికి సంతోషపడింది. ఇంతలో హఠాత్తుగా కొండపై ఓ గర్జింపుతో వాన మొదలైంది.

జలజలా కురుస్తోంది.

గలగలా కురుస్తోంది. ఆశ్చర్యం !

ఘడియపాటు ఎడతెరపి లేకుండా విజయవాడ నగరమంతా బంగారు కాసుల వాన కురిసింది. బిలబిలమంటూ ప్రజలు వీధులలోనికి పరుగెత్తారు. అలా కనకవర్షం కురిపించిన దుర్గాదేవిని ఆనాటినుంచి కనకదుర్గగా పిల్చుకుంటున్నారు ప్రజలు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) “ధర్మోరక్షతి రక్షితః” అనే సూక్తికి అర్థం ఏమిటి?
జవాబు:
ధర్మాన్ని మనం రక్షిస్తే, ధర్మం మనలను రక్షిస్తుంది – అని ఈ సూక్తికి అర్థం.

ఆ) దుర్గాదేవి ఎందుకు ప్రసన్నురాలైంది?
జవాబు:
దుర్గాదేవి మాధవవర్మ ధర్మనిరతికి సంతోషపడి ప్రసన్నురాలైంది.

ఇ) కాసులవాన ఎలా కురిసింది?
జవాబు:
కాసులవాన జలజలా, గలగలా ఘడియపాటు కురిసింది.

ఈ) దుర్గాదేవిని కనకదుర్గగా ఎందుకు పిలుస్తున్నారు?
జవాబు:
విజయవాడలో ఘడియపాటు బంగారు కాసుల వాన కురిపించడం వలన దుర్గా దేవిని కనకదుర్గగా పిలుస్తున్నారు.

అపరిచిత గద్యాలు

1. కింది పేరా చదవండి. అడిగిన విధంగా ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

మానవుడు స్వేచ్ఛాజీవి. కొన్నాళ్ళు అన్నపానీయాలు లేకపోయినా తట్టుకోగలడేమో కానీ, స్వేచ్చ లేకపోతే భరించలేడు. ఆత్మాభిమానం, ఆత్మవిశ్వాసం అనే బలాలతో మానవజాతి నిరంతర ప్రగతిని సాధించింది. ఈనాడు మనం స్వేచ్ఛగా సుఖసంతోషాలతో హాయిగా జీవిస్తున్నామంటే, దానివెనుక మన పూర్వీకుల కృషి ఎంతైనా ఉంది. దాన్ని తెలుసుకోవలసిన అవసరం కూడా ఉంది. చరిత్రలో మన భారతీయుల కృషిని అధ్యయనం చేసినట్లయితే వెనుకటి తరాలవారి ముందుచూపు తెలుస్తుంది. వ్యక్తి ‘అశాశ్వతుడు, వ్యవస్థ శాశ్వతం.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) మానవుడు ఏమి లేకపోతే తట్టుకోలేడు?
జవాబు:
మానవుడు స్వేచ్ఛ లేకపోతే తట్టుకోలేడు.

ఆ) పై పేరాకు శీర్షికను సూచించండి.
జవాబు:
పై పేరాకు ‘స్వేచ్ఛ’ అని శీర్షిక పెట్టవచ్చు.

ఇ) చరిత్రను అధ్యయనం చేస్తే ఏమి తెలుస్తుంది?
జవాబు:
చరిత్రను అధ్యయనం చేస్తే వెనుకటి తరాలవారి ముందుచూపు తెలుస్తుంది.

ఈ) పై గద్యాన్ని చదివి, ఏదైనా ఒక ప్రశ్నను తయారుచేయండి.
జవాబు:
‘వ్యక్తి – వ్యవస్థ’ వీటిలో శాశ్వతమైనదేది?

2. కింది పేరా చదవండి. అడిగిన విధంగా ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

రాయలసీమ రత్నం, తెలుగుజాతి గర్వించదగిన ఆణిముత్యం ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి.

తెల్లదొరల పాలననుంచి మన దేశాన్ని విముక్తంచేసి స్వాతంత్ర్యం సాధించాలన్న గొప్ప తలంపుతో ఎందరో మహానుభావులు తమ సర్వస్వాన్ని ఒడ్డారు. అలాంటి త్యాగధనుల్లో అగ్రేసరుడు ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి. దేశ స్వాతంత్ర్యం కొరకు ఆత్మార్పణ గావించిన వీరాధివీరుడు. తెల్లదొరలను గజగజలాడించిన పరాక్రమశాలి. ఎంతటి పరాక్రమవంతుడో అంతటి కరుణామయుడు. వీర, శాంత గుణాల కలగలుపే ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) తెలుగుజాతి గర్వించదగిన ఆణిముత్యం ఎవరు?
జవాబు:
తెలుగుజాతి గర్వించదగిన ఆణిముత్యం ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి.

ఆ) పై పేరాకు శీర్షికను సూచించండి.
జవాబు:
పై పేరాకు ‘వీరాధివీరుడు’ అని శీర్షిక పెట్టవచ్చు.

ఇ) ఏయే గుణాల కలగలుపే ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి?
జవాబు:
వీర, శాంత గుణాల కలగలుపే ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి.

ఈ) ఇవ్వబడిన గద్యాన్ని చదివి, ఏదైనా ఒక ప్రశ్నను తయారుచేయండి.
జవాబు:
ఉయ్యాలవాడ నరసింహారెడ్డి ఏ ప్రాంతం వాడు?

3. కింది పేరా చదవండి. అడిగిన విధంగా ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

తెల్లదొరల నిరంకుశపాలన మనుషులనే కాదు పశువులను కూడా క్రూరంగా హింసించింది. పశువులను అడవులలో పెరిగే గడ్డి మేపుకోవడానికి పన్ను చెల్లించాలని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం చట్టం చేసింది. దీనిని పుల్లరి అంటారు. సహాయ నిరాకరణోద్యమ కాలంలో భూమి పన్నులు, పశువుల పుల్లరి చెల్లించాలని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం చేసిన శాసనాన్ని ఎదిరించి పోరాడిన వీరుడు, సాహసి, దీక్షాపరుడు, కృషీవలుడు కన్నెగంటి హనుమంతు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం ఏమని చట్టం చేసింది?
జవాబు:
పశువులను అడవులలో పెరిగే గడ్డి మేపుకోవడానికి పన్ను చెల్లించాలని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం చట్టం చేసింది.

ఆ) ఈ పేరాకు శీర్షికను సూచించండి.
జవాబు:
ఈ పేరాకు ‘పుల్లరి’ అని శీర్షిక పెట్టవచ్చు.

ఇ) పశువుల పుల్లరి చెల్లించాలని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం చేసిన శాసనాన్ని ఎదిరించి పోరాడిన వీరుడు ఎవరు?
జవాబు:
కన్నెగంటి హనుమంతు.

ఈ) ఇవ్వబడిన గద్యాన్ని చదివి, ఏదైనా ఒక ప్రశ్నను తయారుచేయండి.
జవాబు:
తెల్లదొరల నిరంకుశపాలన ఎట్టిది?

4. క్రింది కరపత్రం చదవండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

మనవాళ్ళే ప్రత్యేక అవసరాలున్నవాళ్ళు మనవాళ్ళే. వాళ్ళకి చేయూతనివ్వండి. వాళ్ళు వేగంగా అభివృద్ధి చెందేలా | ప్రోత్సహించండి. ధైర్యం చెప్పండి. సహాయం చేయండి. మన సమాజ అభివృద్ధిలో వారూ భాగస్వాములౌతారు. వాళ్ళూ మనవాళ్ళే. వాళ్ళూ మన సోదరులే. ఇట్లు, ప్రత్యేక అవసరాలున్న వారి ప్రోత్సాహక కమిటీ, అమరావతి.

ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) పై కరపత్రం ఎవరు విడుదల చేశారు?
జవాబు:
ప్రత్యేక అవసరాలున్నవారి ప్రోత్సాహక కమిటీవారు పై కరపత్రాన్ని విడుదల చేశారు.

ఆ) ప్రత్యేక అవసరాలున్నవారు దేనిలో భాగస్వాములు కావాలి?
జవాబు:
సమాజ అభివృద్ధిలో ప్రత్యేక అవసరాలున్నవారు భాగస్వాములు కావాలి.

ఇ) వాళ్ళూ మనవాళ్ళే అన్నారు కదా ! వాళ్ళెవరు?
జవాబు:
ప్రత్యేక అవసరాలున్న వాళ్ళు.

ఈ) పై కరపత్రం ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారుచేయండి.
జవాబు:
పై కరపత్రంలో ఎవరి గురించి చెప్పారు?

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
‘అతివేగం ప్రమాదకరం’ అనే వాక్యాన్ని మీ పాఠం ఆధారంగా సమర్థించండి.
జవాబు:
విజయవాడను మాధవవర్మ అనే రాజు పరిపాలించేవాడు. ఆయన కొడుకు యువరాజు పదివేల బంగారు నాణేలతో అరేబియా దేశానికి చెందిన మేలుజాతి గుర్రాలను కొన్నాడు. ఆ గుర్రాలను కట్టిన రథంపై విహారానికి బయలుదేరాడు. అతనికి పట్టాభిషేకం జరగబోతోంది. ఒళ్ళు తెలియని ఉత్సాహంతో గుర్రాలను పరిగెత్తించాడు. కోటవీధిలో సాయంకాలం సమయంలో జనం – తిరుగుతున్నారు. అయినా పట్టించుకోలేదు. గుర్రాలు వాయువేగంతో పరిగెడుతున్నాయి. రథం మెరుపువేగంతో దూసుకుపోతోంది. రథ చక్రాల కిందపడి ఒక యువకుడు మరణించాడు. ఆ యువకుని మరణానికి మితిమీరిన వేగంతో రథాన్ని నడపడమే కారణం. ఒళ్ళు తెలియని వేగం వలన అనవసరంగా ఒక యువకుడు బలైపోయాడు. దీన్ని విచారించిన మాధవవర్మ తన కుమారునికి కూడా మరణదండన విధించాడు. అందుచేత మితిమీరిన వేగం ఇతరులకు, తమకు కూడా ప్రమాదమని గుర్తించాలి.

ప్రశ్న 2.
వృద్ధురాలు మాధవవర్మతో మాట్లాడిన మాటలను బట్టి మీరేమి గ్రహించారు?
జవాబు:
మాధవవర్మ కుమారుని రథం క్రిందపడి వృద్ధురాలి కొడుకు మరణించాడు. ఆ మరణానికి ఆ తల్లి గుండె తల్లడిల్లింది. మరునాడు ఉదయం రాజు కొలువులోకి ప్రవేశించింది. ఆమె కన్నీరు మున్నీరుగా విలపిస్తోంది. రక్తంతో అట్టలు కట్టిన కొడుకు మృతదేహాన్ని రాజు ముందు ఉంచింది. తనకు ఒక్కడే కొడుకని రాజుకు చెప్పింది. తన కుటుంబానికి అతనే ఆధారమని వివరించింది. తన కుమారుని మరణానికి రాజకుమారుడే కారణమని చెప్పింది. ఏ దిక్కూలేని తనకు న్యాయం చేయమని ప్రార్థించింది. దీనిని బట్టి ఆ ముసలి తల్లి బాధ మాకు అర్థమయ్యింది.

ప్రశ్న 3.
ధర్మ నిర్ణయం ఎవరు చేశారు ? ఆ ధర్మ నిర్ణయం ఏమిటి?
జవాబు:
న్యాయమూర్తులు సుదీర్ఘంగా యువకుని మరణం గురించి విచారించారు. నగరవీధులలో పసిపిల్లలు, నిస్సహాయులు, సామాన్యులు చాలామంది తిరుగుతూ ఉంటారు. అటువంటి చోట మదించిన గుర్రాలను కట్టిన రథంపై రాజ కుమారుడు వెళ్ళడం తప్పని తేల్చారు. వెళ్ళినా మితిమీరిన వేగంతో వెళ్ళటం చాలా తప్పని తేల్చారు. యువకుని మరణానికి ఖచ్చితంగా రాజకుమారుడే కారణమని తేల్చారు. న్యాయ శాసనాలకు రాజకుమారుడని, సామాన్యులని భేదముండదన్నారు. బంధుప్రీతికి అవకాశం లేదని ఖచ్చితంగా చెప్పారు. న్యాయసూత్రాల ప్రకారం రాజకుమారునికి మరణదండన విధించాలని ధర్మ నిర్ణయం చేశారు.

ప్రశ్న 4.
‘ధర్మో రక్షతి రక్షితః’ ఈ పాఠం ఆధారంగా వ్యాఖ్యానించండి.
జవాబు:
ధర్మో రక్షతి రక్షితః అంటే ధర్మాన్ని మనం రక్షిస్తే ధర్మమే మనల్ని రక్షిస్తుంది అని అర్థం. రథాన్ని అతివేగంగా రాజకుమారుడు నడిపాడు. ఒక యువకుని మరణానికి కారణమయ్యాడు. న్యాయాధికారులు అతనికి మరణశిక్ష విధించాలన్నారు. రాజయిన మాధవవర్మకు రెండు సమస్యలు వచ్చాయి. తన పుత్రునకు తానే మరణశిక్ష విధించాలి. కానీ తండ్రిగా కుమారుని మరణానికి తను కారణం కావడం ధర్మం కాదు. రెండవది ఒక రాజుగా తప్పు చేసిన వాడికి శిక్ష విధించాలి. ధర్మాన్ని కాపాడాలి. ఈ పరిస్థితిలో కుటుంబ ధర్మం కంటే రాజధర్మం గొప్పది. అందుకే రాజధర్మానికి కట్టుబడి యువరాజుకి మరణదండన విధించాడు. అందుకే అతని ధర్మనిరతిని జగన్మాతయైన దుర్గాదేవి కూడా మెచ్చుకుంది. బంగారు వర్షం కురిపించింది. మరణించిన వారిని (రాజకుమారుని, యువకుని) బ్రతికించింది.

ప్రశ్న 5.
మీకు తెలిసిన ఒక ధర్మాత్ముని గురించి మిత్రునకు లేఖ రాయండి.
జవాబు:

లేఖ తిరుపతి, xxxxx. ప్రియమైన విజయ్ కు, నీ మిత్రుడు మనోజ్ వ్రాయు లేఖ. నీకు ఒక మంచి విషయం చెప్పాలి. మా గ్రామంలో వెంకటాచలం గారని ఒక పెద్దాయన ఉన్నారు. ఆయన చాలా మంచివారు. మా గ్రామంలోని పాఠశాలకు నాలుగెకరాల భూమి దానంగా ఇచ్చారు. దగ్గరుండి పాఠశాల కట్టించారు. పంచాయితీ ఆఫీసుకు ఆయన స్థలం ఇచ్చారు. ఆసుపత్రికి కూడా ఆయన స్థలం ఇచ్చారు. ఎవరికి ఏ అవసరం వచ్చినా సహాయం చేస్తారు. ఆయననందరూ మా గ్రామంలో ధర్మాత్ముడు అంటారు. నీకు తెలిసిన ధర్మాత్ముడి గురించి లేఖ రాయి. ఉంటాను మరి. ఇట్లు, నీ మిత్రుడు, టి. మనోజ్ వ్రాలు. చిరునామా : ఎస్. విజయ్, 6వ తరగతి, జిల్లా పరిషత్ ఉన్నత పాఠశాల, వెదురు పావులూరు, కృష్ణాజిల్లా.

ప్రశ్న 6.
ముసలమ్మకు, మాధవవర్మకు మధ్య జరిగిన సంభాషణ రాయండి.
జవాబు:
ముసలమ్మ : రాజుగారూ ! దండాలండీ.
మాధవవర్మ : ఏమైంది ? ఎందుకేడుస్తున్నావు?
ముసలమ్మ : నా కొడుకు చచ్చిపోయాడు బాబూ !
మాధవవర్మ : అయ్యయ్యో ! నీకేం పరవాలేదు. నేనున్నాను. ఎలా చచ్చిపోయాడు?
ముసలమ్మ : రథం కింద పడిపోయాడండీ !
మాధవవర్మ : ఆ రథం ఎవరిది? చూశావా?
ముసలమ్మ : చూశానండీ ! యువరాజు గారి రథమండి.
మాధవవర్మ : ఆఁ …… ? విచారణ చేయిస్తాను. దోషిని శిక్షిస్తాను. నీకు న్యాయం చేస్తాను.
ముసలమ్మ : ధర్మప్రభువులండీ ! తమరు ! !
మాధవవర్మ : ఇక నీవు వెళ్లవచ్చు. (ముసలమ్మ వెళ్లిపోతుంది)

III. భాషాంశాలు.

1. పర్యాయపదాలు :

కుమారుడు = కొడుకు, తనయుడు
గుఱ్ఱము = తురగము, అశ్వము .
మేఘం = పయోధరము, జీమూతము
శోకము = ఏడ్పు, రోదనము
హృదయం = ఎద, ఎడద
సువర్ణము = బంగారము, కనకము
రథం = తేరు, స్యందనము
వదనం = ముఖము, ఆననము
సభ = కొలువు, సదస్సు

2. ప్రకృతి – వికృతులు :

కోట్టము – కోట
వీథి – వీది
కుమారుడు – కొమరుడు
మేఘము – మొగులు
ప్రజ – పజ
న్యాయం – నాయం
శాసనము – చట్టము
పుత్రుడు – బొట్టెడు
మంత్రి – మంతిరి
కార్యము – కర్ణము
ధర్మము – దమ్మము
భటుడు – బంటు
రథము – అరదము
మూర్తి – మూరితి
వృద్ధు – పెద్ద
ఆజ్ఞ – ఆన
బంధువులు – బందుగులు
హృదయం – ఎద
అంతఃపురము – అంతిపురము
సంతోషము – సంతసము

3. సంధులు:

నాణేలను + ఇచ్చి = నాణేలనిచ్చి – (ఉత్వ సంధి)
ప్రజలు + అందరూ = ప్రజలందరూ – (ఉత్వ సంధి)
ముందు + ఉంచింది = ముదుంచింది – (ఉత్వ సంధి)
ఇతడు + ఒక్కడే = ఇతడొక్కడే – (ఉత్వ సంధి)
వారు + ఉంటారు = వారుంటారు – (ఉత్వ సంధి)
కుమారుడు + అని = కుమారుడని – (ఉత్వ సంధి)
భేదము + , ఉండదు = భేదముండదు – (ఉత్వ సంధి)
పరవశుడు + అయ్యాడు = పరవశుడయ్యాడు – (ఉత్వ సంధి)
భక్తుడు + ఐన = భక్తుడైన – (ఉత్వ సంధి)
ఆనతి + ఇచ్చాడు = ఆనతిచ్చాడు – (ఇత్వ సంధి)
ఉన్న + అంత = ఉన్నంత – (అత్వ సంధి)
పట్ట + అభిషేకం = పట్టాభిషేకం – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
న్యాయ + అధికారి = న్యాయాధికారి – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
సింహ + ఆసనం = సింహాసనం – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
కార్య + ఆచరణ = కార్యాచరణ – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
సు + ఉక్తి = సూక్తి – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)

4. కింద గీతగీసిన పదాలకు అర్థాలు రాయండి. వాటితో సొంత వాక్యాలు రాయండి.

1. చెట్టు పడిపోతే పెద్ద ధ్వని వచ్చింది.
జవాబు:
ధ్వని = శబ్దం
అనవసరంగా శబ్దం చేయకు.

2. దేవుడు రథంపై ఊరేగుతున్నాడు.
జవాబు:
రథం = తేరు
అర్జునుని తేరును చూస్తే శత్రువులకు భయం.

3. మొన్న ప్రమాదంలో ఒకనికి నెత్తురు వచ్చింది.
జవాబు:
నెత్తురు = రక్తం
రక్తం ఎర్రగా ఉంటుంది.

5. కింది వ్యతిరేక పదాలు జతపర్చండి.

1) ఉత్సాహం	అ) పైన
2) కింద	ఆ) వెనుక
3) ముందు	ఇ) నిరుత్సాహం

జవాబు:

1) ఉత్సాహం	ఇ) నిరుత్సాహం
2) కింద	అ) పైన
3) ముందు	ఆ) వెనుక

6. కింది ప్రకృతులను వికృతులతో జతపర్చండి.

1) భటుడు	అ) మొగులు
2) మేఘము	ఆ) బంటు
3) ప్రజ	ఇ) పజ

జవాబు:

1) భటుడు	ఆ) బంటు
2) మేఘము	అ) మొగులు
3) ప్రజ	ఇ) పజ

7. కింది ఖాళీలను పూరించండి.

1. ప్రజలందరూ = ప్రజలు + అందరూ – ఉత్వ సంధి
2. ఏమన్నారు = ఏమి + అన్నారు – ఇత్వ సంధి
3. అక్కడెక్కడో = అక్కడ + ఎక్కడో – అత్వ సంధి
4. మంచి చెడులు = మంచియును, చెడుయు – ద్వంద్వ సమాసం
5. త్రిమూర్తులు = ముగ్గురైన మూర్తులు – ద్విగు సమాసం
6. నవరసాలు = తొమ్మిదైన (నవ సంఖ్య గల) రసాలు = ద్విగు సమాసం
7. రామలక్ష్మణులు మహావీరులు. ఇది సంయుక్త వాక్యం
8. అన్నం తిని బడికి వెళ్లాను. ఇది సంక్లిష్ట వాక్యం
9. లతకు చదవడం రాయడం వచ్చును. ఇది సంయుక్త వాక్యం.

8. ఈ క్రింది ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులను బ్రాకెట్లలో గుర్తించండి.

1. ఎండలో తిరిగితే వదనం కందిపోయింది. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) ముఖం
ఆ) వందనం
ఇ) శరీరం
జవాబు:
అ) ముఖం

2. శాసనం అతిక్రమించకూడదు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) మాట
ఆ) కారణం
ఇ) చట్టం
జవాబు:
ఇ) చట్టం

3. గురువుల సూక్తిని పాటించాలి. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) మాట
ఆ) మంచిమాట
ఇ) పాఠం
జవాబు:
ఆ) మంచిమాట

4. శోకము అనర్థదాయకం. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) ఏడ్పు
ఆ) బాధ
ఇ) కంగారు
జవాబు:
అ) ఏడ్పు

5. రథంపై దేవుడు వస్తాడు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) గుర్రం, అశ్వం
ఆ) పల్లకి, పల్యంకిక
ఇ) తేరు, స్యందనం
జవాబు:
ఇ) తేరు, స్యందనం

6. మేఘం వస్తే వాన వస్తుంది. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) పయోధరము, జీమూతము
ఆ) శీతలం, చల్లగాలి
ఇ) చినుకు, జడి
జవాబు:
అ) పయోధరము, జీమూతము

7. దశరథుని కుమారుడు రాముడు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) కొడుకు, కూతురు
ఆ) పుత్రి, బిడ్డ
ఇ) కొడుకు, తనయుడు
జవాబు:
ఇ) కొడుకు, తనయుడు

8. హృదయంలో మంచి మాత్రమే ఉండాలి. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) గుండె, కండరం
ఆ) ఎడద, ఎద
ఇ) మనస్సు, ఆలోచన
జవాబు:
ఆ) ఎడద, ఎద

9. కోట చుట్టూ సైన్యం ఉంది. (ప్రకృతిని గుర్తించండి)
అ) కోటరము
ఆ) కోట్టము
ఇ) కొట్టము
జవాబు:
ఆ) కోట్టము

10. భటుడు కాపలా ఉంటాడు. వికృతిని గుర్తించండి)
అ) బంటు
ఆ) భట్టు
ఇ) పటము
జవాబు:
అ) బంటు

11. కృష్ణమూర్తిని చూచి మొక్కాము. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) మూర్తము
ఆ) అమూర్తము
ఇ) మూరితి
జవాబు:
ఇ) మూరితి

12. కుమారుడు తల్లిదండ్రులను చూడాలి. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) కుమ్మరుడు
ఆ) కొమరుడు
ఇ) కొమారులే
జవాబు:
ఆ) కొమరుడు

13. ప్రజలందరూ తీర్పు వినడానికి వచ్చారు. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఉత్వ సంధి
ఆ) అత్వ సంధి
ఇ) ఇత్వ సంధి
జవాబు:
అ) ఉత్వ సంధి

14. రాజు ఆనతిచ్చాడు – సంధి పేరు గుర్తించండి.
అ) ఉత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
ఆ) ఇత్వ సంధి

15. ఉన్నంతలో దానం చేయాలి. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) ఉండి + అంత
ఆ) ఉంటు + అంత
ఇ) ఉన్న + అంత
జవాబు:
ఇ) ఉన్న + అంత

16. పంచపాండవులు ధర్మం వైపు నిలిచారు. (సమాసం పేరు గుర్తించండి)
అ) ద్విగువు
ఆ) ద్వంద్వం
ఇ) బహువ్రీహి
జవాబు:
అ) ద్విగువు

17. బ్రహ్మకు చతుర్ముఖములు ఉంటాయి. (విగ్రహవాక్యం గుర్తించండి)
అ) నలువ ముఖాలు
ఆ) నాలుగైన ముఖాలు
ఇ) నాలుగు వేదాలు
జవాబు:
ఆ) నాలుగైన ముఖాలు

18. మూడైన (త్రిఐన) మూర్తులు – సమాసపదం గుర్తించండి.
అ) త్రిదశలు
ఆ) త్రిలోకాలు
ఇ) త్రిమూర్తులు
జవాబు:
ఇ) త్రిమూర్తులు

19. పాటలూ పద్యాలూ నేర్చుకొన్నది. (ఏ రకమైన వాక్యం)
అ) సంయుక్తం
ఆ) సంక్లిష్టం
ఇ) అనుమత్యర్థకం
జవాబు:
అ) సంయుక్తం

20. ఆడుతూపాడుతూ బ్రతకాలి. (ఏ రకమైన వాక్యం )
అ) సంయుక్తం
ఆ) సామాన్యం
ఇ) సంక్లిష్టం
జవాబు:
ఇ) సంక్లిష్టం

21. కిందివానిలో సంయుక్తం గుర్తించండి.
అ) వచ్చి, చూశారు
ఆ) వెళ్లకండి
ఇ) అన్నదమ్ములు
జవాబు:
ఇ) అన్నదమ్ములు

22. మాధవవర్మ ధర్మంగా, న్యాయంగా జీవించాడు. (వాక్య రకం)
అ) సంక్లిష్టం
ఆ) సంయుక్తం
ఇ) అనుమత్యర్థకం
జవాబు:
ఆ) సంయుక్తం

23. రామారావు, నాగేశ్వరరావు సినిమా నటులు. (వాక్య రకం)
అ) సంయుక్తం
ఆ) సంక్లిష్టం
ఇ) విధ్యర్థకం
జవాబు:
అ) సంయుక్తం

24. నలుగురూ వచ్చి వెళ్లాలి. (వాక్య రకం గుర్తించండి)
అ) విధ్యర్థకం
ఆ) సంయుక్తం
ఇ) సంక్లిష్టం
జవాబు:
ఇ) సంక్లిష్టం

25. కిందివానిలో పంచమీ విభక్తి ప్రత్యయం గుర్తించండి.
అ) కొఱకు
ఆ) వలన(న్)
ఇ) యొక్క
జవాబు:
ఆ) వలన(న్)

26. కిందివానిలో సప్తమీ విభక్తి ప్రత్యయం గుర్తించండి.
అ) అందు(న్)
ఆ) గూర్చి
ఇ) తోడు
జవాబు:
అ) అందు(న్)

27. కిందివానిలో సర్వనామం గుర్తించండి.
అ) బాగు
ఆ) రాముడు
ఇ) ఆమె
జవాబు:
ఇ) ఆమె

28. కిందివానిలో అవ్యయం గుర్తించండి.
అ) సీత
ఆ) అబ్బ
ఇ) బాగుంది
జవాబు:
ఆ) అబ్బ

29. ఆమె చాలా పొడవుగా ఉందని సీత అన్నది. (విశేషణం గుర్తించండి)
అ) ఆమె
ఆ) సీత
ఇ) పొడవు
జవాబు:
ఇ) పొడవు

30. నామవాచకానికి బదులుగా వాడేది గుర్తించండి.
అ) సర్వనామం
ఆ) నామవాచకం
ఇ) అవ్యయం
జవాబు:
అ) సర్వనామం

చదవండి – ఆనందించండి

నేరము – శిక్ష

ఓరోజు మా నాన్న, తనని బస్తీలో జరిగే ఒక సమావేశానికి కారులో తీసుకెళ్ళమనడంతో, ఎగిరి గంతేశాను. ఎలానూ బస్తీకెళ్తున్నాను కాబట్టి, మా అమ్మ తనకవసరమైన సరుకులపట్టీ ఇచ్చింది. పైగా రోజంతా బస్తీలోనే ఉండాలి కనుక, కారు సర్వీసింగ్ తో పాటుగా చేయాల్సిన ఇతర పనులు కూడా మా నాన్న అప్పగించారు. ఆ ఉదయం మా నాన్నను దిగబెట్టాక, “సాయంత్రం 5 గంటలకు మళ్ళీ ఇక్కడికే రా, కలసి ఇంటికి వెళ్లాం…” అన్నారు నాన్న.

హడావిడిగా పనులన్నీ ముగించుకుని, నేరుగా దగ్గరలోని సినిమాహాల్ కి వెళ్ళాను. సినిమాలో జాన్ వేన్ చేసిన ద్విపాత్రాభినయంలో లీనమవ్వడంతో సమయం గుర్తులేదు. నాకు గుర్తొచ్చేప్పటికి సాయంత్రం 5.30 గంటలయింది. నేను గారేజ్ కి పరిగెత్తుకెళ్ళి, కారు తీసుకుని, నాకోసమే ఎదురుచూస్తున్న మా నాన్నను చేరేటప్పటికి సాయంత్రం 6.30 గంటలయ్యింది. ‘ఎందుకు ఆలస్యమయింది?” అని ఆత్రుతతో నాన్న అడిగారు. జాన్ వేన్ సినిమా చూశానని ఆయనకు చెప్పటానికి సిగ్గుపడ్డ నేను, ఆయన అప్పటికే గారేజ్ వారితో మాట్లాడి ఉన్న విషయం తెలియక, ‘కారు సిద్ధం కాలేదు, నేను వేచి ఉండాల్సి వచ్చింది’ అన్నాను.

అబద్ధం చెప్తూ పట్టుబడ్డ నాతో ఆయన, ‘నాతో నిజం చెప్పేందుకు ధైర్యం లేకపోయింది నీకు. నిన్ను పెంచటంలో నేనేదో తప్పు చేశాను. నేను ఎక్కడ తప్పుచేశానో తెలుసుకునేందుకు 18 మైళ్ళు నడిచి ఇంటికి వెళ్తున్నాను. దాని గురించి ఆలోచించు’ అన్నారు. సూటూ, బూటూ వేసుకుని దర్జాగా ఉన్న ఆయన, చీకట్లో, దీపాలు లేని, ఆ గతుకుల రోడ్డు మీద నడవడం ప్రారంభించారు.

ఆయనను వదిలి వెళ్ళలేని నేను, బుద్ధి తక్కువగా నేను ఆడిన అబద్ధం వల్ల ఆయన అనుభవిస్తున్న ఆవేదనను చూస్తూ, ఐదున్నర గంటలపాటు ఆయన వెనకే, కారు నడుపుకుంటూ వెళ్ళాను. అప్పటికప్పుడే, అక్కడికక్కడే ఇక మళ్ళీ అబద్ధమాడకూడదని గట్టిగా నిర్ణయించుకున్నాను.

మనం మన పిల్లలను తిట్టీ కొట్టి శిక్షించే పద్ధతిలో ఆయన నన్ను శిక్షించి ఉంటే, నేనీ పాఠాన్ని నేర్చుకుని వుండేవాడనా? అని అప్పుడప్పుడు ఈ సంఘటనను గురించి ఆలోచిస్తూ ఆశ్చర్యపోతుంటాను. నేర్చుకుని ఉండేవాడను కానని నా నమ్మకం. ఆ శిక్షను అనుభవించి, మళ్ళీ ఎప్పటిలాగే అదే పని చేసి ఉండేవాడిని. కానీ, ఈ ఒక్క అహింసాచర్య ఎంత శక్తిమంతమైనదంటే, అది నిన్ననే జరిగినట్లుగా అనిపిస్తుంది. అహింసకున్న శక్తి అటువంటిది.

These AP 6th Class Telugu Important Questions 8th Lesson మేలుకొలుపు will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 8th Lesson Important Questions and Answers మేలుకొలుపు

6th Class Telugu 8th Lesson మేలుకొలుపు Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత పద్యాలు

కింది పరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. అడిగిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

1. మేలుకొనుమయ్య తరుణము మించకుండ
జన్మహక్కులకై పోరుసల్పు మిపుడె
హక్కుకై ప్రాణమిడుట ద్రోహంబు కాదు
స్వర్గపదమని నమ్ముము స్వాంతమందు
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) తరుణం మించకుండా ఏమి చేయాలి?
జవాబు:
తరుణం మించకుండా మేలుకోవాలి.

ఆ) దేని కోసం యుద్ధం చేయాలి?
జవాబు:
జన్మ హక్కుల కోసం యుద్ధం చేయాలి.

ఇ) ద్రోహం కానిది ఏది?
జవాబు:
హక్కుల
కోసం ప్రాణం ఇవ్వడం ద్రోహం కాదు.

ఈ) హక్కుల కోసం ప్రాణమివ్వడం దేనితో సమానం?
జవాబు:
హక్కుల
కోసం ప్రాణమివ్వడం స్వర్గ పదంతో సమానం.

2. పరుల ధన మాన ప్రాణ సంపదల ద్రుంచి
మనుచునుండుట పాతకంబని దలంచు
వారలెందున ధన్యులు వారికెల్ల
నంకితమొనర్తు దానినేనధికభక్తి
దేశమున శాంతి చేకూరి తేజరిలగ
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) పాతకమైనది ఏది?
జవాబు:
ఇతరుల ధన, మాన, ప్రాణాలు, సంపదలు హరించడాన్ని పాతకం అంటారు.

ఆ) ధన్యులు ఎవరు?
జవాబు:
ఇతరుల ధన, మాన, ప్రాణాలు, సంపదలు హరించనివారు ధన్యులు.

ఇ) కవి తన కవిత్వాన్ని ఎవరికి అంకితం చేస్తానన్నాడు?
జవాబు:
పాపం చేయని ధన్యులకు కవి తన కవిత్వాన్ని అంకితం చేస్తానన్నాడు.

ఈ) దేశంలో శాంతి ఉండాలంటే ఏమి జరగాలి?
జవాబు:
దేశంలో పాపాలు చేయని ధన్యులు ఉంటే శాంతి ఉంటుంది.

అపరిచిత పద్యాలు

1. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

అడిగిన జీతం బియ్యని
మిడిమేలపు దొరనుఁ గొల్చి మిదుకుట కంటెన్
వడి గల యెద్దులఁ గట్టుక
మడి దున్నుక బ్రతుకవచ్చు మహిలో సుమతీ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ఎవరిని సేవించకూడదు?
జవాబు:
అడిగినా జీతం ఇవ్వని ప్రభువుని సేవించకూడదు.

ఆ) అటువంటి ప్రభువుని ఏమి చేయాలి?
జవాబు:
అటువంటి ప్రభువుని విడిచి పెట్టేయాలి.

ఇ) వేటిని కట్టుకొని పొలమును దున్నుకోవాలి?
జవాబు:
చురుకైన ఎద్దులను కట్టుకొని పొలము దున్నుకోవాలి.

ఈ) పై పద్యములోని నీతి ఏమిటి?
జవాబు:
లాభము లేని పనిని విడిచిపెట్టాలి.

2. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

ఎలుక తోలు ఁదెచ్చి యేడాది యుతికిన
నలుపు నలుపె గాని తెలుపు గాదు
కొయ్య బొమ్మ ఁదెచ్చి కొట్టిన పలకదు
విశ్వదాభిరామ ! వినురవేమ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) ఎలుక తోలు ఎన్నాళ్ళు ఉతికారు?
జవాబు:
ఎలుక తోలు ఏడాది ఉతికారు.

ఆ) నలుపు రంగు తెలుపయ్యిందా?
జవాబు:
నలుపు రంగు నల్లగానే ఉంది కాని తెల్లబడలేదు.

ఇ) చెక్క బొమ్మ ఏం చేస్తే పలకదు?
జవాబు:
చెక్క బొమ్మని ఎంతగా కొట్టినా పలకదు.

ఈ) ఎవరికి ఎంత చెప్పినా చెవికెక్కదు?
జవాబు:
మూర్ఖునికి ఎంత చెప్పినా చెవికెక్కదు.

3. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

ఎంత చదువు చదివి యెన్నెన్ని విన్నను
హీనుఁ డవ గుణంబు మానలేడు
బొగ్గు పాల ఁగడుగఁబోవునా మలినంబు
విశ్వదాభిరామ ! వినురవేమ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) హీనుడి గుణము ఎటువంటిది?
జవాబు:
ఎంత చదువు చదివినా, ఏం విన్నా హీనుడు చెడ్డగుణాన్ని విడువడు.

ఆ) బొగ్గు నలుపు దేనితో కడిగినా పోదు?
జవాబు:
బొగ్గు నలుపు పాలతో కడిగినా పోదు.

ఇ) ఈ పద్యము ఏ శతకములోనిది?
జవాబు:
ఈ పద్యము వేమన శతకములోనిది.

ఈ) ఈ పద్యమును రచించిన కవి ఎవరు?
జవాబు:
ఈ పద్యాన్ని రచించిన కవి వేమన.

4. క్రింది లేఖను చదివి ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.
జవాబు:

నెల్లూరు, xxxxx. ప్రియమైన లతకు, మన రాష్ట్రంలో మారుమూల ప్రాంతాలలో ఎంతోమంది పిల్లలు బడికి దూరంగా ఉంటున్నారు. వివిధ పరిశ్రమలలో బాలకార్మికులుగా పనిచేస్తున్నారు. మన ప్రభుత్వం అమ్మఒడి పథకం ద్వారా రూ. 15,000 ప్రతి విద్యార్థికీ ఇస్తోంది. మధ్యాహ్న భోజనం, బట్టలు, బూట్లూ, పుస్తకాలు ఇస్తున్నారు. విద్యా కానుక పథకం ద్వారా ప్రతి విద్యార్థికి అవసరమైనవన్నీ ఇస్తున్నారు. అందుచేత అందరినీ బడిలో చేరమని చెప్పు. ఇప్పుడు ప్రభుత్వ పాఠశాలలు అన్ని సదుపాయాలతో ఉన్నాయి. ఇట్లు, నీ స్నేహితురాలు, కె. లలిత వ్రాలు చిరునామా : కె. లత 6వ తరగతి, జిల్లా పరిషత్ ఉన్నత పాఠశాల, రామచంద్రాపురం, తూర్పుగోదావరి జిల్లా.

ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) లతది ఏ ఊరు?
జవాబు:
లతది రామచంద్రాపురం.

ఆ) ప్రతి విద్యా ర్థికి రూ. 15,000 ఇచ్చే పథకం పేరేమిటి?
జవాబు:
ప్రతి విద్యార్థికి రూ. 15,000 ఇచ్చే పథకం పేరు అమ్మఒడి.

ఇ) ఈ ఉత్తరం ఎవరిని ఉద్దేశించి రాశారు?
జవాబు:
ఈ ఉత్తరం బాలకార్మికులను ఉద్దేశించి రాశారు.

ఈ) పై ఉత్తరం ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారుచేయండి.
జవాబు:
పై ఉత్తరం ఎవరు రాశారు?

5. కింది సంభాషణ చదివి ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.

కవి : పుష్పమా ! నీ జీవితం ధన్యమైంది.
పుష్పం : ఔను కవీ ! నీవు కూడా మాతృభూమికి పూజచేసి, నీ జన్మ కూడా ధన్యం చేసుకో !
కవి : ఒకటి, రెండు రోజుల జీవితకాలంలో నీకేం మిగులుతుంది?
పుష్పం : నాకు తృప్తి మిగులుతుంది. నీవు కూడా నాలాగే బతికినంత కాలం నవ్వుతూ బతకడం. నేర్చుకో!
కవి : అలాగే ! నిన్ను చూస్తుంటే నాకానందంగా ఉంది.
ప్రశ్నలు:
అ) పుష్పం జీవితం ఎందుకు ధన్యమైంది?
జవాబు:
మాతృభూమికి పూజ చేయడం వలన పుష్పం జీవితం ధన్యమైంది.

ఆ) పుష్పం ఎన్నాళ్లు జీవిస్తుంది?
జవాబు:
పుష్పం ఒకటి, రెండు రోజులు జీవిస్తుంది.

ఇ) పుష్పం సందేశం ఏమిటి?
జవాబు:
బ్రతికినన్ని రోజులూ నవ్వుతూ బతకాలనేది పుష్పం యొక్క సందేశం.

ఈ) పై సంభాషణ ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారుచేయండి.
జవాబు:
ఎవరు ఆనందించారు?

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

అ) కింది ప్రశ్నలకు నాలుగైదు వాక్యాలలో జవాబులు రాయండి.

ప్రశ్న 1.
కాళిదాసాది సత్కవి పుంగవుల వలన ప్రయోజనం ఏమిటి?
జవాబు:
కవులు తమ కావ్యాల ద్వారా చక్కటి విషయాలను రమ్యంగా వర్ణిస్తూ చెపుతారు. ఏది మంచో, ఏది చెడో కథల రూపంలో చెబుతారు. ఒక తండ్రి పిల్లల పట్ల ఎలా ప్రవర్తించాలో, పిల్లలు తల్లిదండ్రుల పట్ల ఎలా ప్రవర్తించాలో కవులు తమ రచనల ద్వారా వ్యక్తపరుస్తారు. మానవ సంబంధాలను సక్రమంగా కొనసాగించటానికి మంచి మార్గాలను ఉపదేశిస్తారు. జంతు ప్రేమను, పక్షి ప్రేమను, ప్రకృతి పట్ల బాధ్యతను చెబుతారు. ఒక ఉత్తమ సమాజ నిర్మాణంలో కవులు కీలకపాత్రను పోషిస్తారు.

ప్రశ్న 2.
నీవు చూసిన పుణ్యక్షేత్రం గురించి వ్రాయి.
జవాబు:
నేను తిరుమల పుణ్యక్షేత్రాన్ని చూశాను. తిరుపతి నుంచి తిరుమల కొండపైకి బస్సు వెడుతుంటే చాలా మలుపులు తిరుగుతుంది. పైకి చూస్తే కొండలు. కిందకు చూస్తే లోయలు. చుట్టూ పచ్చటి ప్రకృతి. ఆ అడవిలో నుండి అదో రకమయిన సువాసన మనసును ఆకర్షిస్తుంది. తిరుమల కొండపై చల్లగా ఉంటుంది. క్యూలైనులో నిలుచున్నప్పుడు మనసంతా భక్తి భావనతో నిండిపోతుంది. వెంకటేశ్వరస్వామిని దర్శించుకొని నమస్కరిస్తే చాలా ఆనందం కలుగుతుంది. ఎటు చూసినా జనాలే. ఆ జనాన్ని చూడటానికి రెండు కళ్ళు చాలవు. నాకు తిరుపతి లడ్డూ అంటే చాలా ఇష్టం. అది చాలా రుచిగా ఉంటుంది. ఎంత తిన్నా తనివి తీరదు.

ప్రశ్న 3.
మదత్రయమును వివరించండి.
జవాబు:
మదత్రయము అంటే మూడింటి వలన కలిగే గర్వము. అవి కుల గర్వం, విద్యా గర్వం, ధన గర్వం. కొంతమంది తమ కులాన్ని బట్టి తాము చాలా గొప్పవాళ్ళమని భావిస్తారు. తమ కులం వాళ్ళు మాత్రమే సమాజాన్ని చక్కదిద్దగలరని భావిస్తారు. గర్వపడతారు. అది మంచి పద్ధతి కాదు. కులాన్ని బట్టి కాక గుణాన్ని బట్టి గౌరవిస్తేనే సమాజం అభివృద్ధి చెందుతుంది.

కొంతమంది ఉన్నత విద్యావంతులు ఉంటారు. తాము చాలా గొప్పవాళ్ళమని భావిస్తారు. తమను మించిన విద్యావంతులు కాని, తెలివైనవారు కాని ఉండరనే అహంకారంతో ప్రవర్తిస్తారు. తమకంటే తక్కువగా చదువుకున్న వారిని హీనంగా చూస్తారు. కించపరుస్తారు. కానీ మనిషికి విద్య వలన గౌరవం రాదు. మంచి ప్రవర్తన లేని విద్యావంతుని ఎవ్వరూ మెచ్చుకోరు.

కొంతమంది ధనవంతులుంటారు. వారు ధనవంతులమనే గర్వంతో ఉంటారు. పేదవారిని కనీసం మనుషులుగా కూడా చూడరు. అది చాలా తప్పు. మనిషికి ధనాన్ని బట్టి గౌరవం రాదు. దానగుణాన్ని బట్టీ, ఇతరులకు సహాయం చేసే స్వభావాన్ని బట్టీ పదిమందిలో గౌరవం పెరుగుతుంది.

ప్రశ్న 4.
‘మేలుకొనుమయ్య తరుణము మించకుండ’ అంటే మీకేమి అర్థమయ్యింది? వివరించండి.
జవాబు:
తరుణము అంటే తగిన సమయం. మేలుకొనుట అంటే జాగ్రత్తపడటం. సమయము మించిపోకుండా జాగ్రత్త పడాలి అంటే తగిన సమయంలో తగిన విధంగా పోరాడి హక్కులను సాధించుకోవాలి. మన హక్కులను ఇతరులు హరిస్తున్న సమయంలోనే ప్రతిఘటించాలి. ఆ సమయంలో మాట్లాడకుండా తరువాత ఎంత ప్రయత్నం చేసినా ప్రయోజనం లేదు. కనుక దేనికైనా తగిన సమయంలోనే ప్రతిస్పందించి మన హక్కులను సాధించుకోవాలని అర్థమయ్యింది.

ప్రశ్న 5.
ధన్యులెవరు? వివరించండి.
జవాబు:
ఇతరుల ధనమును, మానమును, ప్రాణమును, సంపదను పాడుచేయడం మహాపాపమని భావించేవారు ధన్యులు. ఎందుకంటే మనకు ఉన్నదానితోనే తృప్తి చెందాలి. ఇతరుల ధనమును ఆశించకూడదు. పరుల సొమ్ము పాము కంటే ప్రమాదకరమైనదని గొప్పవారు భావిస్తారు. అందుచేత పరుల ధనమును ఆశించనివారు, పాడుచేయనివారు ధన్యులు. ఇతరుల గౌరవానికి భంగం కలిగించకూడదు. ఇతరులను గౌరవిస్తేనే మనకు గౌరవం దక్కుతుంది. ఇతరుల గౌరవానికి గొప్పవారు భంగం కలిగించరు. ఇతరుల గౌరవాన్ని కాపాడేవారే ధన్యులు. ఎట్టి పరిస్థితుల్లోను ఇతరుల ప్రాణానికి హాని తలపెట్టకూడదు. ఒక ప్రాణాన్ని నిలబెట్టినవారిని దేవతలుగా పూజిస్తారు. అదే ప్రాణాన్ని తీసేవారిని రాక్షసులుగా పేర్కొంటారు. కాబట్టి ప్రాణదానం చేసేవారిని ధన్యులుగా చెబుతారు. పరుల ఐశ్వర్యాన్ని చూసి ఈర్ష్యపడకూడదు. ఐశ్వర్యమనేది భగవంతుడు ప్రసాదించేది. ఇతరుల ఐశ్వర్యాన్ని పాడుచేయాలనుకోవడం మహాపాపం. అటువంటి ఆలోచన లేనివారిని ధన్యులుగా చెబుతారు.

ప్రశ్న 6.
భరతమాత ఏకపాత్రాభినయం రాయండి.
జవాబు:
భరతమాత

పిల్లలూ నేను భరతమాతను. కాళిదాసు మొదలైన కవులు నా ముద్దుబిడ్డలు. వీరాధివీరులైన శ్రీకృష్ణదేవరాయలు వంటి వీరపుత్రులూ ఉన్నారు. కాశీ లాంటి పుణ్యక్షేత్రాలు నాలో ఎన్నో ఉన్నాయి. కోహినూరు వజ్రం లాంటి అపారమైన మణులు ఉన్నాయి.

కాని, నాకొక్కటే బాధ. కొంతమంది దీనులైన నా బిడ్డలు కన్నీరు కారుస్తున్నారు. అస్పృశ్యత అనే అగ్ని నన్ను చాలా బాధపెడుతోంది. మీలో జాతిభేదాలు పోవాలి. మీరంతా నా పిల్లలే. విద్యాగర్వం, కులగర్వం, ధనగర్వం మీలో ఉండకూడదు. అవే మన ధర్మాన్ని పాడుచేస్తున్నాయి. మనకు చెడ్డ పేరు తెస్తున్నాయి. నా సంతానమంతా నాకు సమానమే. అందరూ అన్ని హక్కులూ సమానంగా అనుభవించాలి. అప్పుడే నాకు ఆనందం. మీరు పెద్దవాళ్లయ్యాక నన్ను సంతోషపెట్టండి. బాగా చదువుకోండి. మీకు, నాకూ మంచిపేరు తెండి. మీ అందరికీ నా ఆశీస్సులు.

ప్రశ్న 7.
కుసుమ ధర్మన్న. గారి గురించి మిత్రునకు లేఖ రాయండి.
జవాబు:

ఏలూరు, xxxxx. ప్రియమైన సంజీవ్ కు, నీ మిత్రుడు సంజయ్ వ్రాయు లేఖ. మొన్న మాకు స్కూల్లో మేలుకొలుపు పాఠం చెప్పారు. దానిని కుసుమ ధర్మన్న కవిగారు రచించారు. ఆయన రాజమండ్రిలో పుట్టారుట. చాలా కష్టపడి చదువుకొన్నారుట. ఆయన సంస్కృతం, తెలుగు, ఆంగ్లం, హిందీ, ఉర్దూ భాషలలో పండితుడట. మాకొద్దీ తెల్లదొరతనం గరిమెళ్ల వారు రచించారు కదా ! ధర్మన్నగారేమో మాకొద్దీ నల్లదొరతనం అని రాశారు. చాలా పుస్తకాలు రాశారు. మనం కూడా ఆయనలాగా చాలా భాషలు నేర్చుకోవాలి. ఉంటాను మరి. జవాబు వ్రాయి. ఆయన రచించిన పుస్తకాలన్నీ సంపాదించి చదువుదాం. ఇట్లు, నీ మిత్రుడు, టి. సంజయ్ వ్రాలు. చిరునామా : ఆర్. సంజీవ్, 6వ తరగతి, జిల్లా పరిషత్ ఉన్నత పాఠశాల, నాదెండ్ల, గుంటూరు జిల్లా.

III. భాషాంశాలు:

1. పర్యాయపదాలు:

రణము = పోరు, యుద్ధము
మాత = తల్లి, జనని
కాశీ = వారణాసి, కాశికా
అశృవులు = కన్నీరు
అనలము = అగ్ని, వహ్ని
భూమి = పుడమి, అవని
తరుణము = సమయము, కాలము
ప్రాణము = జీవము, అసువులు
కృష్ణుడు = శౌరి, నల్లనయ్య
వీరుడు = శూరుడు, సైనికుడు
పొలతి = నారి, రామ, స్త్రీ
మున్నీరు = సముద్రము, అంబుధి
దిక్కు = దిశ, ఆశ
రథము = తేరు, అరదము
ధనము = డబ్బు, సంపద
పాతకము = దురితము, పాపము

2. ప్రకృతి – వికృతులు:

విద్య – విద్దె
రాజు – రాయలు
రత్నము – రతనము
గుణము – గొనము
ధర్మము – దమ్మము
ప్రాణము – పానము
కృష్ణుడు – కన్నడు
పుణ్యము – పున్నెము
గర్భము – కడుపు
దుఃఖము – దూకలి
రథము – అరదము
భక్తి – బత్తి

3. వ్యతిరేక పదాలు :

ఆది × అంతం
విద్య × అవిద్య
అతుల × తుల
సద్గుణము × దుర్గుణము
యాచకుడు × దాత
అస్పృశ్యత × స్పృశ్యత
ధర్మము × అధర్మము
స్వ × పర
మేలుకొను × నిద్రించు
అధికము × అల్పము
సత్కవి × కుకవి
వీరుడు × భీరువు
పుణ్యము × పాపము
అఘము × అనఘము
దుర్గతి × సద్గతి
భేదం × అభేదం
మంగళం × అమంగళము
హితులు × అహితులు
స్వర్గము × నరకము
శాంతి × అశాంతి

4. సంధులు :

శూరులు + అగు = శూరులగు – (ఉత్వ సంధి)
మణులను + ఈని = మణులనీని – (ఉత్వ సంధి)
మీకు + ఒసగు = మీకొసగు – (ఉత్వ సంధి)
దుఃఖము + అణుగు = దుఃఖమణుగు – (ఉత్వ సంధి)
ధర్మమునకు + అడ్డుపడెడు = ధర్మమునకడ్డుపడెడు – (ఉత్వ సంధి)
నాశము + అందు = నాశమందు – (ఉత్వ సంధి)
మేలుకొనుము + అయ్య = మేలుకొనుమయ్య – (ఉత్వ సంధి)
హక్కులకు + ఐ = హక్కులకై – (ఉత్వ సంధి)
సల్పుము + ఇపుడె = సల్పుమిపుడె – (ఉత్వ సంధి)
ప్రాణము + ఇడుట = ప్రాణమీడుట – (ఉత్వ సంధి)
పదము + అని = పదమని – (ఉత్వ సంధి)
స్వాంతము + అందు = స్వాంతమందు – (ఉత్వ సంధి)
పాతకంబు + అని = పాతకంబని – (ఉత్వ సంధి)
వారలు + ఎందున = వారలెందున – (ఉత్వ సంధి)
అంకితము + ఒనర్తు = అంకితమొనర్తు – (ఉత్వ సంధి)
ఏను + అధిక = ఏనధిక – (ఉత్వ సంధి)
వారికి + ఎల్ల = వారికెల్ల – (ఉత్వ సంధి)
విద్యావతి + అన = విద్యావతియన – (యడాగమ సంధి)
వెలది + ఒప్పె = వెలదియొప్పె – (యడాగమ సంధి)
మాత + అన = మాతయన – (యడాగమ సంధి)
రత్నగర్భ + అన = రత్నగర్భయన – (యడాగమ సంధి)
సంఘాత + అఘవిదూర = సంఘాతయఘవిదూర – (యడాగమ సంధి)
కాళిదాసు + ఆది = కాళిదాసాది – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
కృష్ణరాయ + ఆదులు = కృష్ణరాయాదులు – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
భారత + అంబ = భారతాంబ – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
బడబ + అనలం = బడబానలం – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
సకల + అంగకంబులు = సకలాంగకంబులు – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
సంచిత + ఆకృతి = సంచితాకృతి – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
స్వ + అంతము = స్వాంతము – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)

5. కింది ప్రకృతి – వికృతులు జతపరచండి.

1. గుణము	అ) అరదము
2. రథము	ఆ) దమ్మము
3. ధర్మము	ఇ) గొనము

జవాబు:

1. గుణము	ఇ) గొనము
2. రథము	అ) అరదము
3. ధర్మము	ఆ) దమ్మము

6. కింది ఖాళీలను పూరించండి.

సంధి పదం	విడదీసిన రూపం	సంధి పేరు
1. మీకొసగు	మీకు + ఒసగు	ఉత్వ సంధి
2. హక్కులకై	హక్కులకు + ఐ	ఉత్వ సంధి
3. వారికెల్ల	వారికి + ఎల్ల	ఇత్వ సంధి
4. వెలది యెప్పె	వెలది + ఒప్పె	యడాగమ సంధి
5. మాతయన	మాత + అన	యడాగమ సంధి

7. ఈ క్రింది ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులను బ్రాకెట్లలో గుర్తించండి.

1. పుంగవముతో పొలం దున్నుతారు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) నాగలి
ఆ) ట్రాక్టరు
ఇ) ఎద్దు
జవాబు:
ఇ) ఎద్దు

2. రణము వలన నష్టమే తప్ప లాభం లేదు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) యుద్ధం
ఆ) వ్యాపారం
ఇ) ప్రయాణం
జవాబు:
అ) యుద్ధం

3. నారిని గౌరవించాలి. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) స్త్రీ
ఆ) భార్య
ఇ) చెల్లెలు
జవాబు:
అ) స్త్రీ

4. సన్నుతికి పొంగకు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) ఉద్యోగం
ఆ) పొగడ్త
ఇ) సంపద
జవాబు:
ఆ) పొగడ్త

5. మన ఆంధ్రుల విఖ్యాతి పెరగాలి. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) సంపద
ఆ) పదవులు
ఇ) కీర్తి
జవాబు:
ఇ) కీర్తి

6. మున్నీరులో అన్ని నదులూ కలుస్తాయి. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) సముద్రం
ఆ) నీరు
ఇ) గొయ్యి
జవాబు:
అ) సముద్రం

7. అనలముతో సరసం ప్రమాదం. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) నీరు, జలం
ఆ) అగ్ని, వహ్ని
ఇ) వాయువు, గాలి
జవాబు:
ఆ) అగ్ని, వహ్ని

8. ధనముపై ఆశ పనికిరాదు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) డబ్బు, సంపద
ఆ) కీర్తి, ఖ్యాతి
ఇ) పదవి, హోదా
జవాబు:
అ) డబ్బు, సంపద

9. పాతకము చేయరాదు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) దొంగతనం, తస్కరణ
ఆ) అధికారం, జులుం
ఇ) పాపం, దురితం
జవాబు:
ఇ) పాపం, దురితం

10. పరాయి స్త్రీని మాతగా గౌరవించాలి. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) చెల్లెలు, సోదరి
ఆ) తల్లి, జనని
ఇ) అక్క సహోదరి
జవాబు:
ఆ) తల్లి, జనని

11. విద్య వలన అజ్ఞానం నశిస్తుంది. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) అవిద్య
ఆ) విజ్ఞానం
ఇ) తెలివి
జవాబు:
అ) అవిద్య

12. పాపం వలన దుర్గతి కలుగుతుంది. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) పుణ్యం
ఆ) సద్గతి
ఇ) మంచి
జవాబు:
ఆ) సద్గతి

13. అఘము చేయుట మంచిది కాదు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) ఆఘము
ఆ) అరఘము
ఇ) అనఘము
జవాబు:
ఇ) అనఘము

14. అధర్మం నశిస్తుంది. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) ధర్మం
ఆ) పుణ్యం
ఇ) దమ్మము
జవాబు:
అ) ధర్మం

15. పుణ్యాత్ములున్న చోటే స్వర్గం. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) మంచిది
ఆ) నరకం
ఇ) దివి
జవాబు:
ఆ) నరకం

16. విద్య నేర్చుకోవాలి. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) విద్దె
ఆ) అవిద్య
ఇ) విదేయ
జవాబు:
అ) విద్దె

17. పున్నెములు చేయాలి. (ప్రకృతిని గుర్తించండి)
అ) పున్నియము
ఆ) పుణ్యము
ఇ) పుము
జవాబు:
ఆ) పుణ్యము

18. మంచి గుణములు కలిగి ఉండాలి. (వికృతి గుర్తించండి)
అ) గునము
ఆ) గూన
ఇ) గొనములు
జవాబు:
ఇ) గొనములు

19. బత్తితో దేవుని పూజించాలి. (ప్రకృతి గుర్తించండి)
అ) భక్తి
ఆ) పత్తి
ఇ) మిత్తి
జవాబు:
అ) భక్తి

20. ధర్మము నెగ్గుతుంది. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) ధరమము
ఆ) దమ్మము
ఇ) దమ్ము
జవాబు:
ఆ) దమ్మము

21. మీకొసగును సౌఖ్యాలు. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఉత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
అ) ఉత్వ సంధి

22. మేలుకొనుమయ్య (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) మేలు + కొనుమయ్య
ఆ) మేలుకొనుమ + అయ్య
ఇ) మేలుకొనుము + అయ్య
జవాబు:
ఇ) మేలుకొనుము + అయ్య

23. వారికెల్ల సుఖములు కలుగును. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) అత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) ఉత్వ సంధి
జవాబు:
ఆ) ఇత్వ సంధి

24. ఏమి + అంటివి – సంధి కలిసిన రూపం గుర్తించండి.
అ) ఏమంటివి
ఆ) ఏమాంటివి
ఇ) ఏముంటివి
జవాబు:
అ) ఏమంటివి

25. పూర్ణయ్య మంచి చురుకైనవాడు. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఇత్వ సంధి
ఆ) ఉత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
ఇ) అత్వ సంధి

26. కిందివానిలో అత్వ సంధి పదం గుర్తించండి.
అ) సుబ్బయ్యన్నయ్య
ఆ) సుబ్బారావు
ఇ) చింతారావు
జవాబు:
అ) సుబ్బయ్యన్నయ్య

27. విద్యావతియన (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) విద్య + ఆవతియన
ఆ) విద్యావతి + అన
ఇ) విద్యావతి + యన
జవాబు:
ఆ) విద్యావతి + అన

28. వెలది + ఒప్పె (సంధి కలిసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) వెలదియొప్పె
ఆ) వెలదిప్పె
ఇ) వెలదప్పె
జవాబు:
అ) వెలదియొప్పె

29. సుఖమును, దుఃఖమును (సమాస పదం గుర్తించండి)
అ) సుఖం దుఃఖం
ఆ) సుఖమనెడు దుఃఖం
ఇ) సుఖదుఃఖాలు
జవాబు:
ఇ) సుఖదుఃఖాలు

30. తల్లీపిల్లలు వచ్చారు. (సమాసం పేరు గుర్తించండి)
అ) ద్విగువు
ఆ) ద్వంద్వం
ఇ) షష్టీతత్పురుష
జవాబు:
ఆ) ద్వంద్వం

చదవండి – ఆనందించండి

ఎక్కడ మనస్సు నిర్భయంగా ఉంటుందో….

ఎక్కడ మనసు నిర్భయంగా ఉంటుందో,
ఎక్కడ మనుషులు తలెత్తి తిరుగుతారో,
ఎక్కడ జ్ఞానం విరివిగా వెలుస్తుందో,
సంసారపు గోడల మధ్య ఎక్కడ భాగాల కింద ప్రపంచంలో విడిపోలేదో,
ఎక్కడ సత్యాంతరాళంలోంచి పలుకులు బైలు వెడలతాయో,
ఎక్కడ అలసట నెరగని శ్రమ తన బాహువుల్ని పరిపూర్ణతవైపు జాస్తుందో,
ఎక్కడ నిర్జీవమైన ఆచారపు టెడారిలో స్వచ్ఛమైన బుద్ది ప్రవాహం ఇంకిపోకుండా వుంటుందో,
ఎక్కడ మనసు నిరంతరం వికసించే భావాలలోకీ, కార్యాలలోకీ నీచే నడపబడుతుందో,
ఆ స్వేచ్ఛా స్వర్గానికి, తండ్రీ, నా దేశాన్ని మేల్కొలుపు

కవి పరిచయాలు

రవీంద్రనాథ్ ఠాగూర్ (07.05.1861 – 07.08.1941)
విశ్వకవి, చిత్రకారుడు, సంగీతకర్త. విద్యావేత్త. బెంగాలీ, ఇంగ్లీషులో అన్ని సాహిత్య ప్రక్రియలలోనూ విస్తృతంగా రచనలు చేశారు. 1913లో ఆయన రచించిన గీతాంజలికి నోబెల్ సాహిత్య బహుమానం పొందారు. జాతీయోద్యమ కాలంలో దేశాన్ని మేలుకొలిపిన మహనీయుడు. పై కవిత గీతాంజలిలోనిది.

గుడిపాటి వెంకట చలం (18.05.1894 – 04.05.1979)
కవి, కథా రచయిత, నవలాకారుడు, నాటక కర్త, వ్యాసకర్త. తెలుగు వచనాన్ని సానబట్టిన రచయిత. స్త్రీ స్వేచ్ఛ గురించి, సమానత్వాన్ని గురించి పరితపించారు. ఉపాధ్యాయుడిగా, పాఠశాలల పర్యవేక్షకుడిగా తాను గమనించిన అంశాలను దృష్టిలో పెట్టుకుని ‘బిడ్డల శిక్షణ’ అనే పుస్తకాన్ని రాశారు. విద్యను, పెంపకాన్ని మేళవించ వలసిన అవసరాన్ని గుర్తించిన అరుదైన పిల్లల ప్రేమికుడు.

These AP 6th Class Telugu Important Questions 7th Lesson మమకారం will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 7th Lesson Important Questions and Answers మమకారం

6th Class Telugu 7th Lesson మమకారం Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత గద్యాలు

1. కింది పరిచిత గద్యభాగాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

మన భాష అన్నది మన సంస్కృతికీ, మన జీవన విధానానికి ప్రతీక అని నా నిశ్చితాభిప్రాయం. మేము పిల్లల్లో ‘అమ్మనాన్న’లనే పిలిపించుకుంటున్నాం. అది నా సంస్కృతిగా, నా జీవన విధానంగా భావిస్తాను. నా తండ్రిని నేను ‘నాన్నా’ అంటూ పిలిచినపుడు; ఆయనకు కలిగిన ఆనందం, వాత్సల్యం – ఈ పొద్దు నా పిల్లలు నన్ను ‘నాన్నా’ అని పిలిచినపుడు నాకు కలగాలి. చదువుకోసం, ఉద్యోగం కోసం ఇంగ్లీషు అవసరమైతే నేర్చుకుంటాం, అంతేకానీ వాళ్ళ ఆచార వ్యవహారాలూ, వాళ్ళ జీవనశైలీ మనకు అనవసరం అన్నది నా వాదన.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) భాష దేనికి ప్రతీక?
జవాబు:
భాష సంస్కృతికి, జీవన విధానానికి ప్రతీక.

ఆ) రచయిత తన తండ్రిని ఏమని పిలుస్తాడు?
జవాబు:
రచయిత తన తండ్రిని ‘నాన్నా’ అని పిలుస్తాడు.

ఇ) ‘నాన్నా’ అని పిలిస్తే ఏమి కలుగుతాయి?
జవాబు:
‘నాన్నా’ అని పిలిస్తే ఆనందం, వాత్సల్యం కలుగుతాయి.

ఈ) ఇంగ్లీషు ఎందుకు నేర్చుకోవాలి?
జవాబు:
ఇంగ్లీషు చదువు కోసం, ఉద్యోగం కోసం నేర్చు కోవాలి.

2. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

ఎందుకో గాని సత్యం గుర్తుకురాగానే వెంటనే ఇంగ్లీషే జ్ఞాపకానికి వస్తుంది. అతను గుంటూరు, ఆంధ్ర క్రిష్టియన్ కాలేజీలో బి.ఏ., చదివాడు. దాంతో అనర్గళంగా ఇంగ్లీషు మాట్లాడ్డం అలవడింది. ఇంక అతను పెళ్ళి చేసుకున్న అమ్మాయి బెంగుళూరులో ఇంగ్లీషు దొరసానుల పెంపకంలో చదువుకున్న మలయాళ స్త్రీ. ఇంక ఆ ఇంట్లో తెలుగు పలుకుకు చోటు’ ఎక్కడుంటుంది? ఆంధ్రదేశంలో ఇంగ్లీషు మాట్లాడే కుటుంబాన్ని చూడాలన్న ఉబలాటం బయల్దేరింది నాలో.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) రచయితకు సత్యం గుర్తుకు రాగానే ఏది గుర్తుకు వచ్చింది?
జవాబు:
రచయితకు సత్యం గుర్తుకురాగానే ఇంగ్లీషు జ్ఞాపకం వచ్చింది.

ఆ) సత్యం ఎక్కడ చదువుకున్నాడు?
జవాబు:
సత్యం గుంటూరు ఆంధ్ర క్రిస్టియన్ కాలేజీలో చదువుకున్నాడు.

ఇ) సత్యం భార్య ఏ భాషకు చెందినది?
జవాబు:
సత్యం భార్య మలయాళ భాషకు చెందినది.

ఈ) రచయితకు గల ఉబలాటం ఏది?
జవాబు:
ఆంధ్రదేశంలో ఇంగ్లీషు మాట్లాడే కుటుంబాన్ని చూడాలని రచయిత ఉబలాటం.

3. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

“నాకు తెలుసు నువ్వు రాజు మామవని.. పొద్దున్న నాన్న ఆల్బంలో నీ ఫోటో చూపించి, నువ్వు అనంతపురం నించి ఇక్కడికి వచ్చినావని చెప్పినాడు” అన్నాడు నవ్వు మొగంతో. తొణుకూ బెణుకూ లేకుండా వాడు అట్లా మట్లాడుతూ ఉంటే నాకు ఒకటే ఆశ్చర్యం. అంతకన్నా ఆశ్చర్యం, కేవలం మిత్రుడిని మాత్రమే అయిన నన్ను ‘మామ’ ను చేయడం. వాళ్ళ పేర్లు అడిగాను చెరో బిస్కెట్టు పేకెట్ అందిస్తూ. ‘ పెద్దాడు బుజ్జీ అనీ, చిన్నోడు చిన్న అనీ చెప్పారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) పిల్లలు రచయితను ఎలా గుర్తుపట్టారు?
జవాబు:
పిల్లలు తమ నాన్న ఆల్బంలో చూపిన ఫోటో చూడడం వల్ల రచయితను గుర్తుపట్టారు.

ఆ) పిల్లలు రచయితను ఏమని సంబోధించారు?
జవాబు:
పిల్లలు రచయితను ‘మామా’ అని సంబోధించారు.

ఇ) పిల్లల పేర్లు ఏవి?
జవాబు:
పిల్లల పేర్లు బుజ్జి, చిన్న.

ఈ) రచయిత పిల్లలకు ఏమి బహూకరించాడు?
జవాబు:
రచయిత పిల్లలకు చెరొక బిస్కెట్టు ప్యాకెట్ బహూకరించాడు.

అపరిచిత గద్యాలు

1. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

మనకు విలువలు లేకపోయినా, భాషకు విలువలు లేకపోయినా జాతికి దుర్గతి తప్పదు. అచ్చ తెలుగు మాట్లాడటానికి ప్రజలు పండితులు కానక్కరలేదు. విద్యావంతులు కానక్కరలేదు. మనిషి పుట్టినప్పటి నుండి పెరిగే కొద్దీ మాతృభాషను తనకు తానే నేర్చుకుంటాడు. భాష సంస్కారపు పొలిమేరలు దాటకూడదు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ఎవరికి విలువలు లేకపోతే జాతికి దుర్గతి పడుతుంది?
జవాబు:
మనకు, భాషకు విలువలు లేకపోతే జాతికి దుర్గతి పడుతుంది.

ఆ) అచ్చ తెలుగు మాట్లాడాలంటే ఎవరు కానక్కరలేదు?
జవాబు:
అచ్చ తెలుగు మాట్లాడటానికి పండితులు, విద్యావంతులు కానక్కరలేదు.

ఇ) మనిషి దేనిని తనకు తానే నేర్చుకుంటాడు?
జవాబు:
మనిషి మాతృభాషను తనకు తానే నేర్చుకుంటాడు.

ఈ) భాష దేనిని దాటకూడదు?
జవాబు:
భాష సంస్కారపు పొలిమేరలు దాటకూడదు.

2. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి, ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

మన రాష్ట్రంలో ప్రవహించే నదులలో గోదావరి, కృష్ణ ముఖ్యమైనవి. కృష్ణానదీ తీరంలో శ్రీశైలం, విజయవాడ వంటి పుణ్యక్షేత్రాలు, నాగార్జునసాగర్, అమరావతి వంటి చారిత్రక ప్రదేశాలు ఉన్నాయి. గోదావరీ తీరంలో అనేక పుణ్యక్షేత్రాలు, రాజమండ్రి వంటి చారిత్రక ప్రదేశాలు ఉన్నాయి. తెలుగు రాష్ట్రాలలో గోదావరి 770 కిలోమీటర్లు, కృష్ణానది. 720 కిలోమీటర్లు ప్రవహిస్తాయి.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) మన రాష్ట్రంలో ప్రవహించే ముఖ్యమైన నదులు ఏవి?
జవాబు:
మన రాష్ట్రంలో ప్రవహించే ముఖ్యమైన నదులు గోదావరి, కృష్ణ.

ఆ) కృష్ణానదీ తీరంలోని పుణ్యక్షేత్రాలు ఏవి?
జవాబు:
కృష్ణానదీ తీరంలో శ్రీశైలం, విజయవాడ వంటి పుణ్యక్షేత్రాలు ఉన్నాయి.

ఇ) గోదావరీ తీరంలో ఏ చారిత్రక ప్రదేశం ఉంది?
జవాబు:
గోదావరి నదీ తీరంలో రాజమండ్రి అనే చారిత్రక ప్రదేశం ఉంది.

ఈ) తెలుగు రాష్ట్రాలలో గోదావరి, కృష్ణ ఎంతదూరం ప్రవహిస్తాయి?
జవాబు:
తెలుగు రాష్ట్రాలలో గోదావరి 770 కిలోమీటర్లు, కృష్ణ 720 కిలోమీటర్లు ప్రవహిస్తాయి.

3. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

చిన్నారుల ఆకలి మంటలూ, రైతుల ఆకలి చావులతో ఒకప్పుడు వణికిపోయిన నేల ఇప్పుడు పంట పొలాలతో సుభిక్షంగా వర్ధిల్లుతోంది. రోజుకి ఒక్కసారైనా నాలుగువేళ్ళూ నోట్లోకి వెళ్తే చాలనుకున్న కుటుంబాలు, ఇప్పుడు నాలుగు రాష్ట్రాలకు తమ ఉత్పత్తులను ఎగుమతి చేస్తున్నాయి. త్రాగడానికి గుక్కెడు నీళ్ళు లేక అల్లాడిన 51 గ్రామాలు ఆ రాష్ట్రానికి నీటి సంరక్షణ పాఠాలు చెబుతున్నాయి. ఈ విషయాలన్నీ ఈ ఏడాది పద్మశ్రీ అందుకున్న సైమన్ ఒరేన్ అనే శ్రామికుడి కష్టానికి దక్కిన ఫలితమే.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ఇపుడు పంటపొలాలతో సుభిక్షంగా ఉన్న నేల ఒకప్పుడు ఎలా ఉండేది?
జవాబు:
చిన్నారుల ఆకలి మంటలతో, రైతుల ఆకలి చావులతో వణికిపోయేది

ఆ) రోజుకి నాలుగు మెతుకులు నోట్లోకి వెళ్తే చాలనుకున్న కుటుంబాలు ఇప్పుడు ఏం చేస్తున్నాయి?
జవాబు:
తమ ఉత్పత్తులను నాలుగు రాష్ట్రాలకు ఎగుమతి చేస్తున్నాయి.

ఇ) త్రాగడానికి నీళ్ళు లేక అల్లాడిన 51 గ్రామాలు ఇప్పుడు ఏం చేస్తున్నాయి?
జవాబు:
ఆ రాష్ట్రానికి నీటి సంరక్షణ పాఠాలు చెబుతున్నాయి.

ఈ) ఈ విజయాలన్నిటికి ఎవరు కారణం?
జవాబు:
ఈ విషయాలన్నింటికి కారణం ఈ ఏడాది పద్మశ్రీ అందుకున్న సైమన్ ఒరేన్ అనే శ్రామికుడు.

4. కింది ప్రకటన చూడండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) వస్త్ర దుకాణం పేరేమిటి?
జవాబు:
వస్త్ర దుకాణం పేరు శ్రీరస్తు.

ఆ) శ్రీరస్తు దేనికి ప్రత్యేకం?
జవాబు:
పెళ్లిబట్టలకు ప్రత్యేకం.

ఇ) శ్రీరస్తు ఎక్కడ ఉంది?
జవాబు:
శ్రీరస్తు రాజమండ్రిలో ఉంది.

ఈ) పై ప్రకటన ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
పై ప్రకటనను ఎవరు విడుదల చేశారు?

5. కింది పేరా చదవండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

వాగ్రూప భాష అంటే మాట్లాడే భాష. మాట్లాడే భాష వలన చాలా ప్రయోజనాలున్నాయి. అసలు భాష యొక్క మొదటి ప్రయోజనం మాట్లాడడమే. దీని వలన మన భావాలు వ్యక్తపరచవచ్చు. ఇతరుల’ భావాలను గ్రహించవచ్చు. మన మాటలలో లోకోక్తులు, జాతీయాలు, సామెతలు, చేర్చినందు వలన గౌరవం పెరుగుతుంది. హాస్యం, చమత్కారం చేరిస్తే ఎదుటివారిని వశం చేసుకోవచ్చును. ”నోరు మంచిదైతే ఊరు. మంచిదౌతుంది’ అన్నట్లు చక్కని భాషనుపయోగించి మాట్లాడితే దేనినైనా సాధించవచ్చు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) వాగ్రూప భాష అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
వాగ్రూప భాష అంటే మాట్లాడే భాష,

ఆ) మన మాటలకు దేని వలన గౌరవం పెరుగుతుంది?
జవాబు:
మన మాటలలో లోకోక్తులు, జాతీయాలు, సామెతలు చేర్చడం వలన గౌరవం పెరుగుతుంది.

ఇ) మాట్లాడే భాష వలన ప్రయోజనమేమి?
జవాబు:
భాష వలన మన భావాలు వ్యక్తపరచవచ్చు. ఇతరుల భావాలను గ్రహించవచ్చు.

ఈ) పై పేరాలో ఉన్న సామెతను గుర్తించండి.
జవాబు:
పై పేరాలో ఉన్న సామెత “నోరు మంచిదైతే ఊరు మంచి దౌతుంది”.

6. కింది పేరా చదవండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

లేఖ రాయడానికి కొన్ని నియమాలు పాటించాలి. కుడిచేతి వైపు కాగితం పైన ఊరి పేరు రాయాలి. పక్కన కామా పెట్టాలి. దాని కింద తేదీ వేయాలి. పక్కన చుక్క పెట్టాలి. దానికింద వరుసలో ఎడమవైపున కాగితం మొదట సంబోధన రాయాలి. పెద్దవారికి పూజ్యులని, చిన్నవారికి, మిత్రులకు ప్రియమైన అని రాయాలి. ప్రక్కన వారితో వరుస (అన్న, అక్క, రాణి ….. మొ||వి) రాయాలి.

విషయం రాయాలి. కింద ఎడమవైపు ‘ఇట్లు’ రాసి, బంధుత్వం రాసి, సంతకం చేయాలి. ఎవరికి రాస్తున్నామో వారి చిరునామా ఎడమవైపు రాయాలి.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ఇట్లు, అని రాసిన తర్వాత ఏం రాయాలి?
జవాబు:
ఇట్లు, అని రాసిన తర్వాత బంధుత్వం రాయాలి.

ఆ) పూజ్యులు అని ఎవరికి రాయాలి?
జవాబు:
పెద్దవారికి పూజ్యులు అని రాయాలి.

ఇ) చిరునామా ఎక్కడ రాయాలి?
జవాబు:
లేఖ చివర ఎడమవైపున చిరునామా రాయాలి.

ఈ) పై పేరా ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న రాయండి.
జవాబు:
పై పేరాలో దేని గురించి చెప్పారు?

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
రచయిత దేనిని భరించలేకపోయాడు? ఎందుకు?
జవాబు:
రచయిత ఒక ఆదివారం ఉదయం తన అత్తవారింటికి బళ్ళారి వెళ్ళాడు. అక్కడ తన భార్య సీత చెల్లెళ్ళు, వాళ్ళ భర్తలు, పిల్లలు, సీత తమ్ముళ్ళు, వాళ్ళ భార్యలు, పిల్లలు ఉన్నారు. ఇల్లంతా సందడిగా ఉంది. కానీ అక్కడున్న పిల్లల్లో రచయితకు ఒక కొత్త వాతావరణం కనిపించింది. వాళ్ళు చిన్నాయన, పిన్ని, మామ, అత్త అని ఎవరినీ పిలవటం లేదు. ఆంటీ, అంకుల్ అని పిలుస్తున్నారు. వాళ్లు తన మరదళ్ళ పిల్లలు. రచయితకు ఆ పిలుపులు రుచించలేదు. వాళ్ళలా పిలవడాన్ని భరించలేకపోయాడు.

ప్రశ్న 2.
రచయితకు ఆయన భార్య ఎందుకు వార్నింగ్ ఇచ్చింది?
జవాబు:
రచయిత తన మరదళ్ళ పిల్లలు ఆంటీ, అంకుల్ అని పిలవటాన్ని భరించలేకపోయాడు. చక్కగా తెలుగులో వరసలు పెట్టి పిలిస్తే బాగుంటుందనుకున్నాడు. అదే విషయాన్ని ఒక రోజు సాయంత్రం వరండాలో కూర్చుని కాఫీలు తాగుతున్న సమయంలో తన మరదళ్ళకు చెప్పాడు. వాళ్ళు మొహాలు మాడ్చుకున్నారు. అనంతపురం వచ్చాక రచయిత భార్య సీత తన చెల్లెళ్ళు బాధపడిన విషయాన్ని రచయితకు చెప్పింది. రచయితతో మాట్లాడాలంటేనే ‘ తన చెల్లెళ్ళు భయపడుతున్నారని చెప్పింది. ఇంకెప్పుడూ వాళ్ళనేమీ అనవద్దని వార్నింగ్ ఇచ్చింది.

ప్రశ్న 3.
సత్యం కుటుంబం గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
సత్యానికి ఇద్దరు మగపిల్లలు, భార్య. సత్యం అనర్గళంగా ఇంగ్లీష్ మాట్లాడతాడు. అతని భార్యది బెంగుళూరు. ఆమె ఇంగ్లీష్ దొరసానుల పెంపకంలో పెరిగింది. ఇంగ్లీష్ భాషను నేర్చుకుంది…ఆమె మలయాళ స్త్రీ. కానీ ఆ ఇంట్లో ఆయన పిల్లలు చక్కటి తెలుగులో వరసలు పెట్టి పిలుస్తూ మాట్లాడతారు. సత్యం, ఆయన భార్య ఒక స్వచ్ఛంద సంస్థ నడుపుతున్నారు. వాళ్ళిద్దరూ కూడా తెలుగులోనే మాట్లాడతారు.

ప్రశ్న 4.
మమకారం పాఠం ఎవరు రచించారు? ఆయన గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
మమకారం పాఠాన్ని చిలుకూరి దేవపుత్రగారు రచించారు. ఆయన రచించిన ‘ఆరు గ్లాసులు’ అనే కథా సంపుటిలోని కథ ఇది. ఆయన అనంతపురం జిల్లా కాల్వపల్లెలో 24-04-1952న జన్మించారు. ఆయన 18-10-2016 వరకూ జీవించారు. ఆయన రచించిన పంచమం నవలకు ఆటా (అమెరికా తెలుగు అసోసియేషన్) వారి బహుమతి లభించింది. ఆయన పొట్టి శ్రీరాములు తెలుగు విశ్వవిద్యాలయంవారి ధర్మనిధి పురస్కారం, చా.సో. స్ఫూర్తి సాహితీ సత్కారం, గుర్రం జాషువా పురస్కారం అందుకున్నారు. ఆయన ఏకాకి నౌక చప్పుడు, చివరి మనుషులు, బందీ మొదలైన కథాసంపుటాలు, రెండు నవలలు రచించారు.

ప్రశ్న 5.
కింది కవితను పొడిగించండి.
మా తల్లి తెలుగుతల్లి
అనురాగాల కల్పవల్లి ……….
జవాబు:
మా తల్లి తెలుగు తల్లి
అనురాగాల కల్పవల్లి
పాడిపంటలతో విలసిల్లి
సిరిసంపదలతో భాసిల్లి
అయ్యింది భరతమాతకు పెద్ద చెల్లి

ప్రశ్న 6.
తెలుగుతల్లి ఏకపాత్రాభినయం రాయండి.
జవాబు:

తెలుగుతల్లి

పిల్లలూ ! నేనర్రా తెలుగు తల్లిని. అంటే మీరు మాట్లాడే తెలుగుభాషను. ఎందుకర్రా ! ఈ మధ్య అమ్మా నాన్నలను మమ్మీ డాడీ అంటున్నారు. చక్కగా అమ్మా నాన్న అంటే ఎంత ముద్దుగా ఉంటుంది. ఆంటీ, అంకుల్ కూడా బాగోవు. చక్కగా మామయ్యా”అత్తా, పిన్నీ-బాబాయి అని పిలపండి. ఆంగ్లం నేర్చుకోండి. వద్దనడంలేదు. అమ్మ లాంటి తెలుగుభాషను మరిచిపోకండి. మీ తెలుగు ఉపాధ్యాయులు చూడండి. తెలుగును ఎంత చక్కగా మాట్లాడతారో ! మీరు కూడా అలా స్పష్టంగా మాట్లాడడం నేర్చుకోండి. మీ తాతగారిని అడగండి. ఎన్నో కథలు చెబుతారు. పద్యాలు చెబుతారు. మీ మామ్మగారు చక్కటి పాటలు పాడతారు. నేర్పుతారు. నేర్చుకోండి. ఈసారి మంచికథ చెబుతానేం, మళ్ళీ కలుద్దాం.

III. భాషాంశాలు

1. పర్యాయపదాలు :

సీత = జానకి, మైథిలి
చెల్లెలు = సహోదరి, సోదరి
తమ్ముడు = సోదరుడు, సహోదరుడు
ఏడుపు = రోదన, ఆక్రందనము
అమ్మ = తల్లి, జనని
మిత్రుడు = స్నేహితుడు, చెలికాడు
బట్టలు = వస్త్రాలు, ఉడుపులు
పల్లె = జనపదం, గ్రామం
మొగం = ముఖం, వదనం
మమకారం = ప్రేమ, అనురాగం
ఆదివారం = భానువారం, రవివారం
భర్త = పెనిమిటి, మగడు
భార్య = పత్ని, సతి
స్వర్గం = నాకము, దివి
నాన్న = తండ్రి, పిత
కొడుకు = సుతుడు, తనయుడు
ఆశ్చర్యం = వింత, విస్మయం
సమాధానం = జవాబు, ఉత్తరం
కరము = చెయ్యి, హస్తము
నీరు = జలం, ఉదకం

2. వ్యతిరేకపదాలు:

ఎండ వాన
సరసం × విరసం
చిన్న × పెద్ద
అవసరం × అనవసరం
ప్రత్యక్షం × పరోక్షం
ముందుకు × వెనుకకు
రాజు × బంటు
వెనుక × ముందు
దగ్గర × దూరం
పిల్లలు × పెద్దలు
స్వర్గం × నరకం
అర్థం × అనర్థం
ఆచారం × అనాచారం
రమ్మనడం × పొమ్మనడం
కాదు × ఔను
లోపల × బైట
శబ్దం × నిశ్శబ్దం

3. ప్రకృతి – వికృతులు:

భాష – బాస
సంతోషం – సంతసం
ఆశ్చర్యం – అచ్చెరువు
శబ్దం – సద్దు
విధము – వితము
ప్రశ్న – పన్నము
ప్రజ – పజ

4. సంధులు:

సెలవులకు + అని = సెలవులకని – (ఉత్వ సంధి)
పిల్లలు + ఇద్దరు = పిల్లలిద్దరు – (ఉత్వ సంధి)
సెలవులు + అన్న = సెలవులన్న – (ఉత్వ సంధి)
తమ్ముళ్లు + ఇద్దరూ = తమ్ముళ్లరూ – (ఉత్వ సంధి)
అర్థము + అయింది = అర్థమయింది – (ఉత్వ సంధి)
లేవు + అని = లేవని – (ఉత్వ సంధి)
అవసరము + ఐతే = అవసరమైతే – (ఉత్వ సంధి)
రమ్ము + అన్నాడు = రమ్మన్నాడు – (ఉత్వ సంధి)
వివరము + అడిగాను = వివరమడిగాను – (ఉత్వ సంధి)
కలుస్తాను + అని = కలుస్తానని – (ఉత్వ సంధి)
చిన్నవాడు + అయి = చిన్నవాడయి – (ఉత్వ సంధి)
ఎవరు + అనుకుంటున్నాడో = ఎవరనుకుంటున్నాడో – (ఉత్వ సంధి)
నువ్వు + అనుకొంటున్న = నువ్వనుకొంటున్న – (ఉత్వ సంధి)
మామవు + అని = మామవని – (ఉత్వ సంధి)
మేము + ఇద్దరం = మేమిద్దరం – (ఉత్వ సంధి)
రకరకాలు + అయిన = రకరకాలయిన – (ఉత్వ సంధి)
సమాధానము + ఇస్తూ = సమాధానమిస్తూ – (ఉత్వ సంధి)
ముద్దు + ఆడాను = ముద్దాడాను – (ఉత్వ సంధి)
మరి + ఒక = మరొక – (ఇత్వ సంధి)
అది + ఏమిటి + ఆ = అదేమిటా – (ఇత్వ సంధి)
మమ్మల్ని + అందర్నీ = మమ్మల్నందర్నీ – (ఇత్వ సంధి)
మాట్లాడాలి + అంటే = మాట్లాడాలంటే – (ఇత్వ సంధి)
సంతోషాన్ని + ఇస్తుంది = సంతోషాన్నిస్తుంది – (ఇత్వ సంధి)
ఇస్తుంది + అని =ఇస్తుందని – (ఇత్వ సంధి)
చూడాలి + అన్న = చూడాలన్న – (ఇత్వ సంధి)
పూర్తి + అవదు = పూర్తవదు – (ఇత్వ సంధి)
చేయాలి + అంటే = చేయాలంటే – (ఇత్వ సంధి)
ఏమి + అనకు = ఏమనకు – (ఇత్వ సంధి)
ఎక్కడ + అయితే = ఎక్కడయితే – (అత్వ సంధి)
అక్కడ + ఉన్న = అక్కడున్న – (అత్వ సంధి)
చిన్న + ఆయన = చిన్నాయన – (అత్వ సంధి)
ఎట్లాగ + అంటే = ఎట్లాగంటే – (అత్వ సంధి)
పిలిచిన + అపుడు = పిలిచినపుడు – (అత్వ సంధి)
ఉన్న + అట్లు = ఉన్నట్లు – (అత్వ సంధి)
ఎక్కడ + ఉంటుంది = ఎక్కడుంటుంది – (అత్వ సంధి)
ఇంక + ఎప్పుడూ = ఇంకెప్పుడూ – (అత్వ సంధి)
వాత + ఆవరణం = వాతావరణం – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
ఆప్యాయత + అనురాగాలు = ఆప్యాయతానురాగాలు – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)
నిశ్చిత + అభిప్రాయం = నిశ్చితాభిప్రాయం – (సవర్ణదీర్ఘ సంధి)

5. సమాసాలు

సమాస పదం	విగ్రహవాక్యం	సమాస నామం
వదినా మరదళ్లు	వదినయును, మరదలును	ద్వంద్వ సమాసం
ఆప్యాయతానురాగాలు	ఆప్యాయతయును, అనురాగమును	ద్వంద్వ సమాసం
బావామరుదులు	బావయును, మరిదియును	ద్వంద్వ సమాసం
అమ్మానాన్నలు	అమ్మయును, నాన్నయును	ద్వంద్వ సమాసం

6. కింద గీత గీసిన పదాలకు అర్థాలను రాయండి. వాటితో సొంతవాక్యాలు రాయండి.

1. కొంతమంది అనర్గళంగా మాట్లాడతారు.
జవాబు:
అనర్గళంగా = ధారాళంగా
తెలుగులో ధారాళంగా మాట్లాడడం నేర్చుకోవాలి.

2. తల్లి ప్రేమకు తుల్యం ఏదీకాదు.
జవాబు:
తుల్యం = సమానం
అమ్మానాన్నలు దేవతలతో సమానం.

3. అహింసకు ప్రతీకగా భారత్ నిలిచింది.
జవాబు:
ప్రతీక = గుర్తు
వాడు మంచితనానికి గుర్తు అనేలా జీవించాలి.

7. కింది ప్రకృతి – వికృతులను జతపరచండి.

1. భాష	అ) అచ్చెరువు
2. ఆశ్చర్యం	ఆ) పండుగ
3. పర్వము	ఇ) బాస

జవాబు:

1. భాష	ఇ) బాస
2. ఆశ్చర్యం	అ) అచ్చెరువు
3. పర్వము	ఆ) పండుగ

8. కింది వ్యతిరేక పదాలను జతపరచండి.

1. శబ్దం	అ) ఔను
2. కాదు	ఆ) నిశ్శబ్దం
3. సరసం	ఇ) విరసం

జవాబు:

1. శబ్దం	ఆ) నిశ్శబ్దం
2. కాదు	అ) ఔను
3. సరసం	ఇ) విరసం

9. కింది సంక్లిష్ట వాక్యాలను సామాన్య వాక్యాలుగా మార్చి రాయండి.

1. ఆమె పాట పాడుతూ నడుస్తోంది.
జవాబు:
ఆమె పాట పాడుతోంది. ఆమె నడుస్తోంది.

2. వర్షం వచ్చి బట్టలు తడిపింది.
జవాబు:
వర్షం వచ్చింది. వర్షం బట్టలు తడిపింది.

3. బస్సు వచ్చి దుమ్ము లేపింది.
జవాబు:
బస్సు వచ్చింది. బస్సు దుమ్ము లేపింది.

కింద గీత గీసిన వానికి సరైన జవాబులను గుర్తించి, బ్రాకెట్లలో రాయండి.

1. తల్లి ప్రేమకు ఏదీ తుల్యం కాదు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) సమాసం
ఆ) పోలిక
ఇ) పోటీ
జవాబు:
అ) సమాసం

2. కొందరికి తొందరగా డబ్బు సంపాదించాలనే ఉబలాటం ఎక్కువ. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) దురాశ
ఆ) ప్రయత్నం
ఇ) ఆత్రుత
జవాబు:
ఇ) ఆత్రుత

3. మునుపు అందరూ స్నేహంగా ఉండేవారు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) మొన్న
ఆ) పూర్వం
ఇ) భవిష్యత్తు
జవాబు:
ఆ) పూర్వం

4. సీత మహా పతివ్రత. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి).
అ) జానకి, మైథిలి
ఆ) జనని, తల్లి
ఇ) అమ్మ, మాత
జవాబు:
అ) జానకి, మైథిలి

5. రాముని భార్య సీతమ్మ. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) సఖి, చెలికత్తె
ఆ) పత్ని, సతి
ఇ) ప్రాణం, అశువు
జవాబు:
ఆ) పత్ని, సతి

6. నాన్న చెప్పినట్లు వినాలి. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) అమ్మ, నాన్న
ఆ) జనకుడు, జన్యుడు
ఇ) తండ్రి, పిత
జవాబు:
అ) అమ్మ, నాన్న

7. అర్థం లేకుండా మాట్లాడకు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) అనర్థం
ఆ) భావం
ఇ) శబ్దం
జవాబు:
అ) అనర్థం

8. ఆచారం విడువకు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) దురాచారం
ఆ) సదాచారం
ఇ) అనాచారం
జవాబు:
ఇ) అనాచారం

9. దేవుడు ప్రత్యక్షం అయ్యాడు. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) అధ్యక్షుడు
ఆ) పరోక్షం
ఇ) నిరీక్షణ
జవాబు:
ఆ) పరోక్షం

10. ప్రశ్న వేయడమే కష్టం. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) పన్నము
ఆ) పరిప్రశ్న
ఇ) సరిప్రశ్న
జవాబు:
అ) పన్నము

11. శబ్దం చేయవద్దు. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) శబదం
ఆ) శపథం
ఇ) సద్దు
జవాబు:
ఇ) సద్దు

12. ఏ విధముగా చూసినా యుద్ధం మంచిదికాదు. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) విధానం
ఆ) వితము
ఇ) పద్ధతి
జవాబు:
ఆ) వితము

13. సెలవులకని మా ఊరు వెళ్లాను. ‘(సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఉత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
అ) ఉత్వ సంధి

14. లేవని అనకూడదు. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) లేవు + అని
ఆ) లేవ + అని
ఇ) లేవ + ని
జవాబు:
అ) లేవు + అని

15. మామవు + అని (సంధి కలిసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) మామవేన
ఆ) మామవుని
ఇ) మామవని
జవాబు:
ఇ) మామవని

16. మమ్మల్నందర్నీ రమ్మన్నారు. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఉత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) అత్వ సంధి
జవాబు:
ఆ) ఇత్వ సంధి

17. అమ్మను చూడాలన్న కోరిక ఎక్కువైంది. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) చూడాలి + అన్న
ఆ) చూడాల + అన్న
ఇ) చూడా + లన్న
జవాబు:
అ) చూడాలి + అన్న

18. పూర్తి + అవదు – (సంధి కలిపిన రూపం గుర్తించండి)
అ) పూర్తవదు
ఆ) పూర్తిగా అవదు
ఇ) పూర్తవదు
జవాబు:
ఇ) పూర్తవదు

19. పిలిచినపుడు రావాలి. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) అత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) ఉత్వ సంధి
జవాబు:
అ) అత్వ సంధి

20. ఉన్నది ఉన్నట్లు చెప్పాలి. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) ఉన్న + ఇట్లు
ఆ) ఉన్న + అట్లు
ఇ) ఉన్న + ఎట్లు
జవాబు:
ఆ) ఉన్న + అట్లు

21. ఎక్కడ + ఉంటుంది (సంధి కలిపిన రూపం గుర్తించండి)
అ) ఎక్కడో ఉంటుంది
ఆ) ఎక్కడ ఉంటుంది
ఇ) ఎక్కడుంటుంది
జవాబు:
ఇ) ఎక్కడుంటుంది

22. అక్కడయున్నది ఇలా తేవాలి. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) అత్వ సంధి
ఆ) యడాగమం
ఇ) ఇత్వ సంధి
జవాబు:
ఆ) యడాగమం

23. మా + ఊరు – (యడాగమ రూపం గుర్తించండి)
అ) మాయూరు
ఆ) మాఊరు
ఇ) మావూరు
జవాబు:
అ) మాయూరు

24. ఏమి యున్నది (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) ఏమి + ఉన్నది
ఆ) ఏమి + యున్నది
ఇ) ఏమియు + న్నది
జవాబు:
అ) ఏమి + ఉన్నది

25. ఆప్యాయతానురాగాలు కలిగి జీవించాలి. (సమాసం పేరు గుర్తించండి)
అ) ద్విగువు
ఆ) ద్వంద్వ
ఇ) బహుజొహి
జవాబు:
ఆ) ద్వంద్వ

26. అమ్మానాన్నలు నన్ను మెచ్చుకున్నారు. (విగ్రహవాక్యం గుర్తించండి)
అ) అమ్మతో నాన్న
ఆ) అమ్మ యొక్క నాన్న
ఇ) అమ్మయును, నాన్నయును
జవాబు:
ఇ) అమ్మయును, నాన్నయును

27. బావయును మరిదియును (సమాస పదం గుర్తించండి)
అ) బావమరిది
ఆ) బావామరుదులు
ఇ) బావ, మరదలు
జవాబు:
ఆ) బావామరుదులు

28. పాఠం చదివి మాట్లాడండి. ( ఏరకమైన వాక్యం)
అ) సంక్లిష్టం
ఆ) సంయుక్తం
ఇ) చేదర్థకం
జవాబు:
అ) సంక్లిష్టం

29. మా ఊరు వెళ్లాను. కూరలు తెచ్చాను. (ఈ రెండు కలిపితే ఏర్పడేది)
అ) మా ఊరు వెడుతూ కూరలు తెచ్చాను
ఆ) మా ఊరు వెడితే కూరలు తెచ్చాను
ఇ) మా ఊరు వెళ్లి కూరలు తెచ్చాను
జవాబు:
ఇ) మా ఊరు వెళ్లి కూరలు తెచ్చాను

30. ఒక సమాపక క్రియ, ఒకటి లేక అంతకన్నా ఎక్కువ అసమాపక క్రియలతో వాక్యాలను కలిపితే ఏర్పడేది?
అ) సంయుక్త వాక్యం
ఆ) సంక్లిష్ట వాక్యం
ఇ) సామన్య వాక్యం
జవాబు:
ఆ) సంక్లిష్ట వాక్యం

చదవండి – ఆనందించండి
(“అమ్మ ఉత్తరం”)

(ఉద్యోగాల పేరుతో సుదూర తీరాలకు వలసపక్షుల్లా ఎగిరిపోతున్న కన్న కొడుకులకు…..)

కన్నా !
ఎన్నాళ్ళయిందిరా నిన్ను చూసి. తలుచుకుంటే ఇప్పటికీ కళ్ళకు కట్టినట్లుగా ఉంటావు. అయిదేళ్ళనాడు రమ కూతురి పెళ్ళికి వచ్చావు. అంతే మళ్ళీ యిక రానేలేదు. కానక కన్న సంతానంలా నిన్ను నలుగురమ్మాయిల మధ్య కనుపాపలాగా చూసుకొని పెంచుకున్నాను. నిన్ను యిల్లు దాటి వెళ్ళనివ్వలేదు. ఆ చదువుల సరస్వతి నిన్ను వెంటేసుకుని వెళ్ళింది. అంతా చదువుకొన్నవాళ్ళేగా ! నా కన్న చదువుకొనక పోతేనేం సంస్కారం వచ్చింది. చదవనూ రాయనూ నేర్చుకున్నాడు చాలు. వద్దు అన్నాను. వినలేదు. తరువాత ఉద్యోగ లక్ష్మి ఊళ్ళేలిస్తోంది. ఎక్కడున్నా నువ్వు నా కొడుకువే. నీ సారస్వత సంఘాలూ, నీ సాంఘిక సేవలూ అన్నీ పేపర్ల ద్వారా, కోడలి ఉత్తరాల ద్వారా తెలుస్తూనే ఉన్నాయి. కానీ ఏం లాభంరా తండ్రీ !

నీవూ నీ పిల్లలూ యింట్లో కాలికి చేతికి అడ్డంగా తిరుగుతూ ఉంటే కోడలి చేత్తో చేయించి పెడుతూ వుంటే సాగిపోయే జీవితం ఎలా వుంటుంది ? ఏమో ? అది నాకు ‘కల’ అయిపోయిందిరా బాబూ. ఇంత యింట్లో ఒంటరిగా బతుకుతున్నాను. నాకెంత కావాలి ? పిడికెడు ఉడకేసుకుంటే చాలు… వెళ్ళిపోతుంది కానీ, ఆసక్తి పోయింది. ఎలా తింటే కడుపు నిండదు ! అలాగే నడుస్తోంది.

జీవితంలో పొద్దువాటారిపోతోంది. ఇంకెన్నాళ్ళు అనిపిస్తోంది ! మీ నాన్నగారూ హఠాత్తుగా పోయారు. నీకు కడసారి చూపులు కూడా దక్కలేదు. అప్పుడాయన దగ్గర్లో నేనున్నాను. గొంతుకలో గరగర లాడుతున్నప్పుడు నేను ఇన్ని నీళ్ళు పోశాను. నా దిగులల్లా అలా నాకు జరిగితే ఈ గొంతులో ఇంత తులసి తీర్థం పోసేవాళ్ళు కూడా వుండరే అని. నలుగురు కూతుళ్ళు ఒక కొడుకు, పండ్రెడుగురు మనుమలు, మనవరాళ్ళు. వున్నా నా గొంతు తడిపేవాళ్ళు వుండరేమో అని దిగులుపడుతున్నాను.

నువ్వు నన్ను అక్కడికే రమ్మని అంటావు. నిజమే ! వచ్చేయొచ్చు. కానీ రాలేను. రాను ! ఈ యిల్లు, ఈ పొలాలు, ఈ గాలి, ఈ వాతావరణం వీటిని వదలి రాలేను. మీ నాన్నగారు ఇక్కడే పోయారు, నేను ఇక్కడే పిడికెడు బూడిదైపోవాలి. అదే నా ఆశ !

ఈ మట్టికీ, మనిషికీ ఉండే ఆత్మీయత అంతేనేమో ! ఎంత చదివినా, ఎంత సాధించినా, ఏం చేసినా ఆఖరికి మనిషి ఈ మట్టిలో కలసిపోవాలి. అలానే ఆ మట్టి తనను కన్నవూరి మట్టి కావాలని ఆరాటపడతాడు మనిషి. ఇది నా ఊరు… ఇది నా ఇల్లు…. ఇది నాది… ఈ మమతానుబంధాలు లేని రోజున మానవత్వమే నశిస్తుందేమో! అందుకే అనాదిగా ఈ మమకారాలు ఇలాగే నిలిచిపోయాయి. రాజులు పోయారు, రాజ్యాలు పోయాయి, మహా మహా నిర్మాణాలు మట్టిచాటుకు పోయాయి. కానీ మానవత మాసిపోలేదురా బాబు ! అందుకే ఈ ప్రపంచం ఇంకా సాగుతోంది !

నేను అంత దూరం రాలేను. ఈ ఊరు విడవలేను. ఈ ప్రాణం తట్టెడా ! పుట్టెడా ! ఎప్పుడో హరీ అంటుంది. నాకు తెలుసు. నాది ఎలాగు దిక్కులేని చావే అవుతుంది. ఎప్పుడయితే ఆయన పోయారో – అప్పుడే నేను . ఒంటరిదాననై పోయాను. కానీ పోయేలోగా నువ్వు ఇక్కడికి వచ్చి నాలుగురోజులు గడిపి పో. కన్న తల్లిగా నేను అంతకంటే ఇంకేమీ కోరను. కోడలిని పిల్లలని కూడా తీసుకురా ! ఇక ఉంటాను ఆశీస్సులతో ….

నీ తల్లి
కాంతమ్మ.

మాతా గురుతరా భూమేః (తల్లి భూమి కంటే గొప్పది)

These AP 6th Class Telugu Important Questions 6th Lesson సుభాషితాలు will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 6th Lesson Important Questions and Answers సుభాషితాలు

6th Class Telugu 6th Lesson సుభాషితాలు Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత పద్యాలు

ఆ) కింది పద్యం చదవండి. అడిగిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

1. భూమి నాది యన్న భూమి ఫక్కున నవ్వు
దానహీను జూచి ధనము నవ్వు
కదన భీతు జూచి కాలుండు నవ్వును
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) భూమి నాది అంటే ఎవరు నవ్వుతారు?
జవాబు:
భూమి నాది అంటే భూమి నవ్వుతుంది.

ఆ) ధనం ఎవరిని చూచి నవ్వుతుంది?
జవాబు:
దానహీనుని చూచి ధనం నవ్వుతుంది.

ఇ) కాలుడు ఎవరిని చూచి నవ్వుతాడు?
జవాబు:
యుద్ధం అంటే భయపడేవాడిని చూచి కాలుడు నవ్వుతాడు.

ఈ) కాలుడు అంటే అర్థం తెలపండి.
జవాబు:
కాలుడు అంటే యముడు అని అర్థం.

2. మఱవ వలెఁ గీడు, నెన్నఁడు
మఱవంగా రాదు మేలు, మర్యాదలతో
దిరుగవలె సర్వ జనముల
దరి, బ్రేమ మెలంగవలయు ధరణి కుమారీ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) మనం దేనిని మరచిపోవాలి?
జవాబు:
మనం ఇతరులు చేసిన కీడు మరచిపోవాలి.

ఆ) మనం దేనిని మరచిపోకూడదు?
జవాబు:
మనం ఇతరులు చేసిన మేలును మరచిపోకూడదు.

ఇ) సర్వజనులతో ఎలా మెలగాలి?
జవాబు:
సర్వజనులతో మర్యాదతో, ప్రేమతో మెలగాలి.

ఈ) ధరణి అంటే అర్థం ఏమిటి?
జవాబు:
ధరణి అంటే భూమి అని అర్థం.

3. నోఁచిన తల్లిదండ్రికిఁ దనూభవుఁడొక్కడే చాలు మేటి చే
చాఁచనివాడు వేడొకఁడు చాఁచిన లేదనకిచ్చువాఁడు నో
రాంచి నిజంబకాని పలుకాడనివాఁడు రణంబులోన మేన్
దాఁచనివాడు భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ!
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) మంచిపుత్రులు ఎంతమంది ఉండాలని కవి అన్నాడు?
జవాబు:
మంచివాడు ఒక్కడు చాలని కవి అన్నాడు.

ఆ) మంచివాడు ఇతరులు యాచిస్తే ఏమి చేయాలి?
జవాబు:
మంచివాడు ఇతరులు యాచిస్తే, దానం చేయాలి.

ఇ). మంచివాడు యుద్ధంలో ఏమి చేస్తాడు?
జవాబు:
మంచివాడు యుద్ధంలో నిలిచి పోరాడుతాడు.

ఈ) దాశరథీ శతకాన్ని ఎవరు రచించారు?
జవాబు:
దాశరథీ శతకాన్ని కంచర్ల గోపన్న రచించాడు.

అపరిచిత పద్యా లు

1. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

గిరులందు మేరు వౌదువు
సురలందున నింద్రుఁ డౌదువు చుక్కలలోనన్
బరమాత్మ చంద్రుఁ డౌదువు
నరులందున నృపతి బౌదు నయమున కృష్ణా.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) గిరులలో శ్రీ కృష్ణుడే మౌతాడు?
జవాబు:
గిరులలో శ్రీకృష్ణుడు మేరువు.

ఆ) సురలలో ఇంద్రుడెవరు?
జవాబు:
సురలలో ఇంద్రుడు శ్రీకృష్ణుడు.

ఇ) చుక్కలలో చంద్రుడెవరు?
జవాబు:
శ్రీకృష్ణుడు చుక్కలలో చంద్రుడు.

ఈ) నరులలో రాజు ఎవరు?
జవాబు:
నరులలో రాజు శ్రీకృష్ణుడు.

2. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

ఉప్పు కప్పురంబు నొక్క పోలిక నుండుఁ
జూడఁ జూడ రుచుల జాడవేరు
పురుషులందుఁ బుణ్య పురుషులు వేరయా
విశ్వదాభిరామ ! వినుర వేమ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ఉప్పు – కర్పూరం ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
ఉప్పు – కర్పూరం పైకి చూడటానికి తెల్లగా ఒకే విధంగా ఉంటాయి.

ఆ) ఉప్పు – కర్పూరం రుచి ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
ఉప్పు – కర్పూరం చప్పరించి చూస్తే రుచులు వేరుగా ఉంటాయి.

ఇ) మానవులు ఎలా ఉంటారు?
జవాబు:
మానవులందరూ ఒకేలా ఉంటారు.

ఈ) మానవులు ఎలాంటివారో ఎలా తెలుస్తుంది?
జవాబు:
మానవుల గుణాల్ని బట్టి మంచివారెవరో, చెడ్డవారెవరో తెలిసిపోతుంది.

3. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

తన కోపమే తన శత్రువు
తన శాంతమె తనకు రక్ష, దయ చుట్టంబౌఁ
తన సంతోషమె స్వర్గము
తన దుఃఖమె నరకమండ్రు, తథ్యము సుమతీ!
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) మనకు శతృవు ఏమిటి?
జవాబు:
మన కోపమే మనకు శత్రువు.

ఆ) శాంతము ఎటువంటిది?
జవాబు:
శాంతము రక్షించేది.

ఇ) స్వర్గము ఎలా ఉంటుంది?
జవాబు:
సంతోషంగా ఉంటే స్వర్గంలా ఉంటుంది.

ఈ) దుఃఖం ఎటువంటిది?
జవాబు:
దుఃఖము నరకము వంటిది.

4. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

కంటికి తెప్ప విధంబున
బంటుగ దాయనుచు నన్నుఁ బాయక నెపుడున్
జంటను నీవుండుటచే
కంటకనుగు పాపములను గడిచితి కృష్ణా.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) మనం ఎవరికి బంటులము?
జవాబు:
మనం కృష్ణునికి బంటులము.

ఆ) కృష్ణుడు మనల్ని ఎలా కాపాడుతాడు?
జవాబు:
కృష్ణుడు మనల్ని కంటి టెప్పలా కాపాడుతాడు.

ఇ) మనం ఎటువంటి పాపాలను దాటుతాం?
జవాబు:
మనం ముండ్ల వంటి పాపాలను దాటుతాం.

ఈ) మనకు ఎవరి అండ గొప్పది?
జవాబు:
మనకు శ్రీకృష్ణుని అండ గొప్పది.

5. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

చిత్తశుద్ధి గల్గి చేసిన పుణ్యంబు
కొంచమైన నదియుఁ గొదువగాదు
విత్తనంబు మట్టి వృక్షంబునకు నెంత
విశ్వదాభిరామ ! వినుర వేమ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) పుణ్యం ఎలా చేయాలి?
జవాబు:
చిత్తశుద్ధితో పుణ్యకార్యం చేయాలి.

ఆ) పుణ్యకార్యం ఎటువంటిది?
జవాబు:
పుణ్యకార్యం కొంచమైనా గొప్పదే.

ఇ) మజ్జి చెట్టు ఎటువంటిది?
జవాబు:
మట్టి చెట్టు చాలా పెద్దది.

ఈ) మజ్జి చెట్టు విత్తనం ఎంత ఉంటుంది?
జవాబు:
మట్టి చెట్టు విత్తనం చాలా చిన్నది.

6. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

కూరిమి గల దినములలో
నేరము లెన్న ఁడునుఁ గలుగ నేరవు మఱియా
కూరిమి విరసంబైనను
నేరములే తోచుచుండు నిక్కము సుమతీ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) స్నేహంగా ఉండే రోజులలో ఏం కనబడవు?
జవాబు:
స్నేహంగా ఉండే రోజులలో ఎప్పుడూ తప్పులు కనబడవు.

ఆ) విరోధంగా ఉన్నప్పుడు ఏమి కన్పిస్తాయి?
జవాబు:
స్నేహం విరోధంగా ఉన్నప్పుడు ఒప్పులన్నీ తప్పులుగా కన్పిస్తాయి.

ఇ) ఏది నిజము?
జవాబు:
స్నేహంగా ఉంటే తప్పు కూడా ఒప్పుగా కన్పిస్తుంది.

ఈ) పై పద్యము ఏ శతకములోనిది?
జవాబు:
పై పద్యము సుమతీ శతకములోనిది.

7. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

చెప్పకు చేసిన మేలు నొ
కప్పుడయినగాని దాని హర్షింపరుగా
గొప్పలు చెప్పిన నదియును
తప్పేయని చిత్తమందు తలపు కుమారీ !
ప్రశ్నలు – జవాబులు :
అ) ఏమి చెప్పకూడదు?
జవాబు:
చేసిన మేలును చెప్పకూడదు.

ఆ) గొప్పలు చెప్పడం మంచిదేనా?
జవాబు:
గొప్పలు చెప్పడం మంచిది కాదు.

ఇ) ఈ పద్యం ఎవరిని సంబోధిస్తూ చెప్పారు?
జవాబు:
కుమారిని సంబోధిస్తూ ఈ పద్యం చెప్పారు.

ఈ) పై పద్యానికి ఆధారంగా చేసుకొని ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
పై పద్యానికి తగిన శీర్షికను పెట్టండి.

8. కింది అపరిచిత పద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

నీళ్ళలోన మొసలి నిగడి యేనుగు బట్టు
బయట కుక్క చేత భంగపడును
స్థాన బలిమి కాని తన బలిమి కాదయా
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ !
ప్రశ్నలు:
అ) మొసలి ఎక్కడ ఉంటే బలంగా ఉంటుంది?
జవాబు:
మొసలి నీటిలో ఉంటే బలంగా ఉంటుంది.

ఆ) బయటకు వస్తే దానిని ఏవి బెదిరిస్తాయి?
జవాబు:
బయటకు వస్తే కుక్కలు కూడా బెదిరిస్తాయి.

ఇ) బలం దేనిని బట్టి పెరుగుతుంది?
జవాబు:
స్థానాన్ని బట్టి బలం పెరుగుతుంది.

ఈ) పై పద్యం ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
పై పద్యంలో ఎన్ని జంతువులున్నాయి?

II. వ్యక్తికరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
“దీపమున్నప్పుడే ఇల్లు చక్కదిద్దుకోవాలి” అంటే మీకేమర్థమయ్యిందో వ్రాయండి.
జవాబు:
ఇల్లు సద్దుకునేటప్పుడు దీపం ఉండాలి. దీపం లేకపోతే ఇంట్లో వస్తువులేవీ కనబడవు. ఏ పనీ చేయలేము. అలాగే కాలం అవకాశం ఉన్నప్పుడే పనులను పూర్తి చేసుకోవాలి. కాలంకానీ, అవకాశం కానీ చేజారిపోతే మళ్ళీ తిరిగిరావు. అందుకే కాలం వృథా చేయకూడదు. ఏ పనిని ఎప్పుడు చేయాలో ఆ పనిని అప్పుడే పూర్తి చేయాలి. వాయిదా వేయడం మంచిది కాదు. అని మాకర్థమయ్యింది.

ప్రశ్న 2.
వేమన చెప్పిన సుభాషితాన్ని వివరించండి.
జవాబు:
వేమన చాలా సుభాషితాలను చక్కగా చెప్పాడు. చాలామంది భూముల కోసం గొడవలు పడతారు, కొట్టుకుంటారు. ప్రక్కవాళ్ళ భూములను ఆక్రమించుకొంటారు. కానీ ఈ భూమి శాశ్వతంగా ఎవరిదీ కాదు. అందుకే భూమి నాది అని ఎవరైనా అంటే భూదేవి నవ్వుతుంది. అలాగే ధనము కూడా శాశ్వతం కాదు. మనకున్నంతలో దానం చేయాలి. అలా దానం చేయని వారిని చూచి ధనం నవ్వుతుంది. జన్మించిన వారికి మరణం తప్పదు. కొందరు యుద్ధరంగంలో భయపడతారు. పారిపోతారు. అలాంటి వారిని చూచి యమధర్మరాజు నవ్వుతాడు. అందుకే భూమి కోసం గొడవపడటం, డబ్బును దానం చేయకుండా దాచుకోవడం, యుద్ధంలో భయపడటం అవివేకం.

ప్రశ్న 3.
చదువు యొక్క గొప్పతనాన్ని వివరించండి.
జవాబు:
అన్ని ధనములలోకి గొప్పది విద్యాధనం. ధనమును పరిపాలకులు పన్నుల రూపంలో దోచుకుంటారు. దొంగలెత్తుకుపోతారు. అన్నదమ్ములు పంచుకుంటారు. కానీ విద్యను ఎవరూ దోచుకోలేరు. ఏ దొంగలూ ఎత్తుకుపోలేరు. అన్నదమ్ములు పంచుకోలేరు. ప్రపంచాన్ని అభివృద్ధి చేసేది విద్య మాత్రమే. అందుకే విద్య యొక్క గొప్పతనాన్ని ఎవరూ కాదనలేరు.

ప్రశ్న 4.
మాటల యొక్క గొప్పతనాన్ని తెలియజేయండి.
జవాబు:
మంచి మాటలు మనకు గౌరవాన్ని పెంచుతాయి. స్నేహితులను పెంచుతాయి. ఏ పనినైనా సాధించటానికి ఉపయోగపడతాయి. అదే చెడ్డ మాటలయితే శత్రువులను పెంచుతాయి. అన్ని పనులను చెడగొడతాయి. శరీరంలో దిగిన బాణపు ముల్లునయినా ఉపాయంతో తీయవచ్చును. కానీ ఇతరుల మనసుకు బాధ కలిగేలా మాట్లాడిన మాటలను తీయలేము. ఆ బాధను పోగొట్టలేము. అందుకే మంచి మాటలను మాట్లాడాలి.

ప్రశ్న 5.
మనం ఎలా ప్రవర్తించాలి?
జవాబు:
అందరితోను మర్యాదగా ప్రవర్తించాలి. అందరిపట్ల ప్రేమ భావనతో ఉండాలి. ఇతరులెవరైనా మనకు అపకారం చేస్తే దానిని వెంటనే మరచిపోవాలి. ఇతరులెవరైనా మనకు మంచి చేస్తే మరచిపోకూడదు. జీవితాంతం గుర్తుపెట్టుకోవాలి.

ప్రశ్న 6.
శతక పద్యాలను చదవడం వలన ప్రయోజనాలను వివరిస్తూ మిత్రునకు లేఖ రాయండి.
జవాబు:

శ్రీకాకుళం, xxxxx. ప్రియమైన రంజను, నీ మిత్రుడు రంజిత్ వ్రాయు లేఖ. ఇక్కడ మేమంతా క్షేమం. అక్కడ మీరంతా క్షేమమని తలచెదను. మొన్న మాకు సుభాషితాలు పాఠం చెప్పారు. అన్నీ నీతి శతకాలలోని పద్యాలే, పద్యాలు చాలా బాగున్నాయి. సమయం గురించి, దానం గురించి, విద్య గురించి, కోపం, ఆవేశం గురించి ఇలా చాలా వాటి గురించి చెప్పారు. ఆ పద్య భావాలను ఆచరణలో పెడితే ఆదర్శవంతమైన సమాజం ఏర్పడుతుందని మా తెలుగు ఉపాధ్యాయులు చెప్పారు. నేను వేమన శతకం, తెలుగుబిడ్డ శతకం కొనుక్కొంటా. అన్ని పద్యాలు చదువుతాను. నువ్వు కూడా కొనుక్కో ఉంటాను. రిప్లై రాయి. ఇట్లు, నీ మిత్రుడు, ఎల్. రంజిత్ వ్రాలు. చిరునామా: వి. రంజన్, 7వ తరగతి, నిర్మలా హైస్కూలు, ఏలూరు, పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా.

ప్రశ్న 7.
నిన్ను నీవు శతక కవిగా ఊహించుకొని “శతక కవి’ ఏకపాత్రాభినయం రాయండి.
జవాబు:
శతక కవి

పిల్లలూ ! నేను శతక కవిని. చక్కటి శతకం వ్రాశాను. మీరంతా నా శతకపద్యాలు చదువుకోండి. వాటిలో చక్కటి నీతులున్నాయి. భక్తి కూడా ఉంది. మీరా పద్యాలు చదువుకొని, అర్థం చేసుకోండి. అర్థం కానివి మీ ఉపాధ్యాయుడిని అడగండి. నేను చెప్పినట్లుగా నడుచుకొంటే మీ జీవితం నందన వనంలా ఉంటుంది. జీవితంలో ఎదురయ్యే ఏ ఒడిదుడుకులకు భయపడక్కర్లేదు. జీవితం హాయిగా ఉంటుంది. మీరు చదువుకొన్న శతకపద్యాలు మీకు మార్గదర్శకాలు.

ఇంకొక శతకం రాస్తున్నాను. అది కూడా చదువుకొందురు గాని. మీ అందరికీ నా ఆశీస్సులు. చక్కగా చదువుకొని వృద్ధిలోకి రండి. సమాజానికి మంచి చేయండి. తల్లిదండ్రులను జాగ్రత్తగా చూసుకోండి. తల్లిదండ్రులు చెప్పినట్లు వినండి.

మళ్ళీ మాట్లాడుకొందాం. ఈ సారి మీ పాఠశాలకు వస్తా.

III. భాషాంశాలు

1. పర్యాయపదాలు:

సుభాషితము = మంచిమాట, మంచి పలుకు
దీపము = దివ్వె, తిర్లిక
తెలుగు = తెనుగు, ఆంధ్రము
భూమి = పుడమి, ధరణి
ధనము = డబ్బు, సంపద
కాలుడు = యముడు, సమవర్తి
దొంగ = తస్కరుడు, మ్రుచ్చు
విశ్వము = ప్రపంచము, జగము
తనువు = శరీరం, దేహం
మనము = మనసు, అంతరంగం
జనులు = ప్రజలు, జనములు
దోషము = తప్పు, దోసం
హితము = మేలు, మంచి
ప్రేమ = అనురాగం, ఆప్యాయత
వఱపు = వానలేమి, అనావృష్టి
పుస్తకము = పొత్తము, గ్రంథము
అంబుధి = సముద్రం, సాగరం
తల్లి = మాత, జనని
నిజం = సత్యం, యథార్థం
గిరి = పర్వతం, కొండ
కరుణ = కృప, దయ
కాలము = సమయము, ప్రొద్దు
ఇల్లు = గృహము, సదనము
బిడ్డ = శిశువు, బాలకుడు
నవ్వు = హాసము, దరహాసము
కదనము = యుద్ధము, రణము
దొర = ప్రభువు, ఏలిక
భ్రాతృజనము = సోదరులు, సహోదరులు
విద్య = చదువు, జ్ఞానము
అలుగు = బాణాగ్రం, ములికి
రోషము = కోపం, కినుక
దుఃఖము = బాధ, కష్టం
బుధులు పండితులు, విద్వాంసులు
కీడు = ఆపద, చెడు
సిరి = సంపద, లక్ష్మి
మేఘము = జలదము, అంబుదము
వర్షము = వాన, ఆసారము
భాస్కరుడు = సూర్యుడు, ఆదిత్యుడు
తనూభవుడు = కొడుకు, కుమారుడు
మేన్ = శరీరం, దేహం
దాశరథి = రాముడు, సీతాపతి

వ్యతిరేక పదాలు :

పోయి × వచ్చి
నవ్వు × ఏడ్పు
దొర × దొంగ
సుగుణం × దుర్గుణం
దోషము × నిర్దోషము
హితము × అహితము
కీడు × మేలు
ప్రేమ × ద్వేషం
సఫలము × నిష్ఫలము
పేద × ధనికుడు
ఉన్న × లేక
హీనుడు × అహీనుడు
విద్య × అవిద్య
బాల × వృద్ధ
దోషము × నిర్దోషము
దుఃఖము × సుఖము
మఱపు × జ్ఞప్తి
మర్యాద × అమర్యాద
కలవాడు × లేనివాడు
సత్ఫలము × దుష్ఫలము
నిజం × అబద్ధం

3. ప్రకృతి – వికృతి:

దీపము – దివ్వె
త్రిలింగము – తెలుగు
భూమి – బూమి
నవ్వు – నగవు
విద్య – విద్దె
రోషము – రోసము
దోషము – దోసము
దుఃఖము – దూకలి
హితవు – ఇతవు
మర్యా ద – మరియాద
ప్రేముడి – ప్రేమ
పుస్తకము – పొత్తము
హృదయము – ఎద
హంస – అంచ
శ్రీ – సిరి
ఫలము – పండు
మేఘము – మొగులు

4. సంధులు :

కాలము + ఊరక = కాలమూరక – ఉత్వ సంధి
దీపము + ఉన్న = దీపమున్న – ఉత్వ సంధి
దొంగలు + ఎత్తుక = దొంగలెత్తుక – ఉత్వ సంధి
అలుగులను + అనువున = అలుగులననువున – ఉత్వ సంధి
వచ్చును + అతి = వచ్చునతి – ఉత్వ సంధి
వినుము + ఎన్ని = వినుమెన్ని – ఉత్వ సంధి
కరమును + ఔ = కరమునౌ – ఉత్వ సంధి
కీడును + ఎన్నడు = కీడునెన్నడు – ఉత్వ సంధి
పూర్ణత్వము + అబ్బదు = పూర్ణత్వమబ్బదు – ఉత్వ సంధి
పారిశుధ్యము + ఒకటే = పారిశుధ్యమొకటే – ఉత్వ సంధి
మేలు + అది = మేలది – ఉత్వ సంధి
ఫలంబు + అగున్ = ఫలంబగున్ – ఉత్వ సంధి
మేఘుడు + ఒక = మేఘుడొక – ఉత్వ సంధి
భవుడు + ఒక్కడే = భవుడొక్కడే – ఉత్వ సంధి
లేదు + అనక = లేదనక – ఉత్వ సంధి
నోరు + ఆచి = నోరాచి – ఉత్వ సంధి
వానికి + ఎయ్యెడల = వానికెయ్యెడల – ఉత్వ సంధి
ఉన్న+ అపుడె = ఉన్నయపుడె – ఉత్వ సంధి
నాది + అన్న = నాదియన్న – యడాగమ సంధి
విరిగిన + అలుగుల = విరిగినయలుగుల – యడాగమ సంధి
ఎన్ని + ఉపాయములు = ఎన్నియుపాయములు – యడాగమ సంధి
వెడలునె + అధిపా = వెడలునెయధిపా – యడాగమ సంధి
విడిచిన + ఎడ = విడిచినయెడ – యడాగమ సంధి
కాక + అంబుధుల = కాకయంబుధుల – యడాగమ సంధి

5. కింది పదాల సంధులను విడదీసి, సంధి పేరు రాయండి.

పోయినట్టి = పోయిన + అట్టి – అత్వ సంధి
లేదనకిచ్చువాడు = లేదనక + ఇచ్చువాడు – అత్వ సంధి
విశ్వదాభిరామ = విశ్వద + అభిరామ – సవర్ణదీర్ఘ సంధి
రోషావేశము = రోషము + ఆవేశము – సవర్ణదీర్ఘ సంధి
కాళికాంబ = కాళిక + అంబ – సవర్ణదీర్ఘ సంధి

6. క్రింది సమాసపదాలకు విగ్రహవాక్యాలు రాసి, సమాసం పేరు రాయండి.

సమాస పదం	విగ్రహవాక్యం	సమాస నామం
మంచిచెడులు	మంచియును, చెడుయును	ద్వంద్వ సమాసం
అక్కా చెల్లెళ్లు	అక్కయును, చెల్లియును	ద్వంద్వ సమాసం
మాతాపితలు	మాతయును, పితయును	ద్వంద్వ సమాసం
బంధుమిత్రులు	బంధువులును, మిత్రులును	ద్వంద్వ సమాసం
భార్యాభర్తలు	భార్యయును, భర్తయును	ద్వంద్వ సమాసం

7. కింది వాక్యాలలో విభక్తి ప్రత్యయాలు గుర్తించి రాయండి.

1. గొప్పరాయందు తప్పులు వెతకకు.
జవాబు:
అందు – సప్తమీ విభక్తి

2. భగవంతుని గూర్చి తపస్సు చేశాడు.
జవాబు:
గూర్చి – ద్వితీయా విభక్తి

3. హనుమంతుని చేత లంక కాల్చబడెను.
జవాబు:
చేత – తృతీయా విభక్తి

8. కింద గీత గీసిన వానికి సరైన జవాబులను గుర్తించి బ్రాకెట్లలో రాయండి.

1. కాలుడు అంటే భయపడనివారుండరు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) యముడు
ఆ) మగడు
ఇ) రౌడీ
జవాబు:
అ) యముడు

2. ఈ విశ్వం చాలా చిత్రమైనది. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) ఆకాశం
ఆ) ప్రకృతి
ఇ) ప్రపంచం
జవాబు:
ఇ) ప్రపంచం

3. అనవసరంగా రోషం ప్రదర్శించకూడదు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) దోషం
ఆ) కోపం
ఇ) పరాక్రమం
జవాబు:
ఆ) కోపం

4. దీపము వెలిగిస్తే చీకటిపోతుంది. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) దివ్వె, తిర్లిక
ఆ) పొయ్యి, కాగడా
ఇ) సూర్యుడు, రవి
జవాబు:
అ) దివ్వె, తిర్లిక

5. అంబుధిలో కెరటాలెక్కువ. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) గోదావరి, కృష్ణ
ఆ) సముద్రం, సాగరం
ఇ) నది; నదము
జవాబు:
ఆ) సముద్రం, సాగరం

6. కదనము అనర్ధదాయకం. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) కత్తి, ఖడ్గం
ఆ) కథ, కత
ఇ) యుద్ధం, రణం
జవాబు:
ఇ) యుద్ధం, రణం

7. అందరితో ప్రేమగా ఉండాలి. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) ద్వేషం
ఆ) ఆప్యాయత
ఇ) అనురాగం
జవాబు:
అ) ద్వేషం

8. మంచి పనిచేస్తే సత్ఫలము వస్తుంది. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) నిష్ఫలము
ఆ) ఫలము
ఇ) దుష్ఫలము
జవాబు:
ఇ) దుష్ఫలము

9. దోషమును సవరించాలి. (వ్యతిరేకపదం గుర్తించండి)
అ) దోసము
ఆ) నిర్దోషము
ఇ) ప్రదోషము
జవాబు:
ఆ) నిర్దోషము

10. మన తెలుగు భాష తియ్యనిది. (ప్రకృతిని గుర్తించండి)
అ) తెనుగు
ఆ) ఆంధ్రము
ఇ) త్రిలింగము
జవాబు:
ఇ) త్రిలింగము

11. పుస్తకము చింపకూడదు. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) పొత్తము
ఆ) పుస్తె
ఇ) పుత్తము
జవాబు:
అ) పొత్తము

12. హంస పాలను త్రాగి, నీటిని విడుస్తుంది. (వికృతిని గుర్తించండి)
అ) హన్స
ఆ) అంచ
ఇ) హమ్స
జవాబు:
ఆ) అంచ

13. చదువును దొంగలెత్తుకుపోరు. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) అత్వ సంధి
ఆ) ఇత్వ సంధి
ఇ) ఉత్వ సంధి
జవాబు:
ఇ) ఉత్వ సంధి

14. మేలది (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) మేల + అది
ఆ) మేలు + అది
ఇ) మేలె + అది
జవాబు:
ఆ) మేలు + అది

15. భవుడొక్కడే శాశ్వతుడు. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) భవుడు + ఒక్కడే
ఆ) భవుడు + వక్కడే
ఇ) భవుడు + వొక్కడే
జవాబు:
అ) భవుడు + ఒక్కడే

16. నాదియన్న భావం గొప్ప వారికుండదు. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఇత్వ సంధి
ఆ) అత్వ సం ధి
ఇ) యడాగమం
జవాబు:
ఇ) యడాగమం

17. విరిగిన + అలుగులు (యడాగమ రూపం గుర్తించండి)
అ) విరిగినలుగులు
ఆ) విరిగినయలుగులు
ఇ) విరిగెనలుగులు
జవాబు:
ఆ) విరిగినయలుగులు

18. ఉన్నయపుడె మంచి చేయాలి. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) ఉన్న + అపుడె
ఆ) ఉన్న + యపుడె
ఇ) ఉన్నయ + అపుడె
జవాబు:
అ) ఉన్న + అపుడె

19. వానికేమి రోగం ? (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఉత్వ సంధి
ఆ) అత్వ సంధి
ఇ) ఇత్వ సంధి
జవాబు:
ఇ) ఇత్వ సంధి

20. రామునికెవ్వరూ సాటిరారు. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) రామునకు + ఎవ్వరూ
ఆ) రామునికి + ఎవ్వరూ
ఇ) రామునికె + వ్వరూ
జవాబు:
ఆ) రామునికి + ఎవ్వరూ

21. మఱి + ఏల (సంధి కలిసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) మఱేల
ఆ) మఱిఏల
ఇ) మఱీఏల
జవాబు:
అ) మఱేల

22. రామలక్ష్మణులు మహావీరులు. (సమాసం పేరు గుర్తించండి)
అ) ద్విగువు
ఆ) ద్వంద్వ
ఇ) బహుబ్లిహి
జవాబు:
ఆ) ద్వంద్వ

23. అన్నోదకాలు అందరికీ ఉండాలి. (విగ్రహవాక్యం గుర్తించండి)
అ) అన్న యొక్క ఉదకము
ఆ) అన్న అనే ఉదకం
ఇ) అన్నమును, ఉదకమును
జవాబు:
ఇ) అన్నమును, ఉదకమును

24. పార్వతియును, పరమేశ్వరుడును – సమాసపదం గుర్తించండి.
అ) పార్వతీ పరమేశ్వరులు
ఆ) శివపార్వతులు
ఇ) శివకేశవులు
జవాబు:
అ) పార్వతీ పరమేశ్వరులు

25. కిందివానిలో ద్వంద్వ సమాసపదం గుర్తించండి.
అ) నాకలం
ఆ) ముక్కంటి
ఇ) హరిహరులు
జవాబు:
ఇ) హరిహరులు

26. కిందివానిలో క్రియాపదం గుర్తించండి.
అ) రాముడు
ఆ) చేశాడు
ఇ) యుద్ధం
జవాబు:
ఆ) చేశాడు

27. అతను పాట బాగా పాడాడు. (సర్వనామం గుర్తించండి)
అ) అతను
ఆ) పాట
ఇ) పాడాడు
జవాబు:
అ) అతను

28. నా యొక్క కలము గూర్చి వెళ్లాను. (షష్ఠీ విభక్తి ప్రత్యయం గుర్తించండి)
అ) యొక్క
ఆ) గూర్చి
ఇ) వెళ్లాను
జవాబు:
అ) యొక్క

29. కృష్ణుడు వెన్నను అతనికి ఇచ్చాడు. (ప్రథమా విభక్తి ప్రత్యయం గుర్తించండి)
అ) ను
ఆ) కి
ఇ) డు
జవాబు:
ఇ) డు

30. లింగ, విభక్తి, వచనములు లేనిది గుర్తించండి.
అ) విశేషణం
ఆ) అవ్యయం
ఇ) నామవాచకం
జవాబు:
ఆ) అవ్యయం

చదవండి – ఆనందించండి

టోపీల వ్యాపారి

ఒక ఊరిలో కాశీనాథుడు అనే ఒక టోపీలు అమ్మేవాడు ఉండేవాడు. అతడు చాలా నీతిమంతుడు. టోపీలను కొద్ది లాభానికే అమ్మేవాడు. అతడు దేశ విదేశాల నుండి తెప్పించిన రంగు రంగుల టోపీలను సరసమైన ధరలకే అమ్మడంతో జనం విరగబడి అతని దగ్గర టోపీలు కొనేవారు. అంగడిలో ఉన్నప్పుడు ఆ రోజు వ్యాపారంలో వచ్చిన డబ్బును అతడు ఓ టోపీలో దాచుకునేవాడు.

ఓ రోజు పూరి జగన్నాథుని రథ మసూత్సవం ఉండడంతో అతడు రథము లాగబడే వీథిలో ఒక చిన్న దుకాణం పెట్టు కున్నాడు. మొదటి రోజే చాలా టోపీలు అమ్మాడు. ఎప్పటిలాగే అతను డబ్బును ఒక టోపీలో దాచాడు. చీకటి పడ్డాక తన సంపాదన ఎంతో లెక్కపెడదామని, తన డబ్బు దాచుకునే టోపీ కొరకు వెతికాడు. టోపీ దొరకలేదు.

అతనికి గుండె ఆగినంత పనైంది. “అమ్మో ! నేను బాగా నష్టపోయానే. పొరపాటున డబ్బు దాచుకునే టోపీని అమ్మేసినట్టున్నాను” అని బాధతో కుమిలిపోతూ, రాత్రంతా నిదురపోలేదు.

మరునాడు ఉదయాన్నే తన దుకాణానికి వెళ్లి ‘ఎవరికైనా తన డబ్బు దాచిన టోపీ దొరికిందా’ అని అడుగసాగాడు.

“ఎవరికైనా నువ్వు డబ్బు దాచిన టోపీ దొరికితే నీకు ఇస్తారా ! నీ మూర్ఖత్వం కాకపోతే ఏంటి” అని జనం ఎగతాళిగా నవ్వారు.

కొంచెం సేపు అయ్యాక, ఒక ముసలాయన దిగులుగా కూర్చున్న కాశీనాథ్ దగ్గరకు వచ్చి “నాయనా! నువ్వు ఇచ్చిన టోపీ చాలా బరువుగా ఉంది. ఇది తీసుకొని నాకు తేలికగా ఉన్న టోపీని ఇవ్వు” అని అన్నాడు.

కాశీనాథుడు ఆ టోపీని తీసుకొని తేలికైన టోపీని ఇచ్చి ఆ ముసలాయనను పంపేశాడు. టోపీ : ఎందుకు బరువుగా ఉంది అని చూడగా, అతనికి అందులో దాచిన డబ్బు కనిపించింది.

‘హమ్మయ్యా !’ అని ఊపిరి పీల్చుకుంటూ, ‘నిజాయితీగా బతికే వారిని దేవుడు ఎప్పుడూ మోసం చేయడని రుజువైంది’ అని తన మనసులో అనుకున్నాడు కాశీనాథుడు.

These AP 6th Class Telugu Important Questions 5th Lesson మన మహనీయులు will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 5th Lesson Important Questions and Answers మన మహనీయులు

6th Class Telugu 5th Lesson మన మహనీయులు Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత గద్యాలు

1. కింది పేరా చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

పొట్టి శ్రీరాములు పూర్వీకులు ఒకప్పటి నెల్లూరు జిల్లా కనిగిరి (ప్రస్తుతం ప్రకాశంజిల్లా) ప్రాంతీయులు. వ్యాపారరీత్యా మద్రాసు (చెన్నై) లో స్థిరపడ్డారు. శ్రీరాములుగారు గురవయ్య, మహాలక్ష్మమ్మ దంపతులకు మద్రాసులో 16. 3. 1901 న జన్మించారు. మద్రాసు, బొంబాయి నగరాలలో విద్యాభ్యాసం చేసారు. తన మేనమామ కుమార్తె సీతమ్మను వివాహం చేసుకొన్నారు. బొంబాయిలో అసిస్టెంటు ప్లంబర్ గా ఉద్యోగంలో చేరి అక్కడే నివాసం ఉన్నారు. విశ్రాంతివేళల్లో అక్కడ పనిచేస్తున్న కార్మికుల యోగక్షేమాలు విచారించేవారు. పేదవారి కష్టాల్లో పాలుపంచుకొనేవారు. ఇతరుల కోసం ఏదో ఒకటి చేయాలని తపించేవారు. గాంధీజీ బోధనలకు శ్రీరాములు ఆకర్షితుడయ్యారు. ఆ బోధనలే వీరిని భారత స్వాతంత్ర్యోద్యమం వైపు నడిపించాయి.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) పొట్టి శ్రీరాములు గారి పూర్వీకులు ఎక్కడ ఉండేవారు?
జవాబు:
పొట్టి శ్రీరాములుగారి పూర్వీకులు ఒకప్పటి నెల్లూరు జిల్లా (ప్రస్తుతం ప్రకాశం జిల్లా), కనిగిరి ప్రాంతంలో ఉండేవారు.

ఆ) శ్రీరాములు గారి తల్లిదండ్రులు ఎవరు?
జవాబు:
శ్రీరాములు గారి తల్లి మహాలక్ష్మమ్మ, తండ్రి గురవయ్య.

ఇ) శ్రీరాములు గారు ఎక్కడ, ఏ ఉద్యోగం చేశారు?
జవాబు:
శ్రీరాములు గారు బొంబాయిలో అసిస్టెంట్ ప్లంబర్ గా ఉద్యోగం చేశారు.

ఈ) శ్రీరాములు గారు స్వాతంత్ర్యోద్యమం వైపు ఎందుకు నడిచారు?
జవాబు:
గాంధీజీ బోధనలకు ఆకర్షితులై శ్రీరాములుగారు స్వాతంత్ర్యోద్యమం వైపు నడిచారు.

2. కింది పేరా చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

1921వ సంవత్సరంలో విజయవాడలో జరిగిన అఖిల భారతీయ కాంగ్రెస్ సమావేశంలో గాంధీజీ పింగళి వెంకయ్యను జాతీయ పతాకం చిత్రించి ఇవ్వమని అడిగారు. మూడుగంటల వ్యవధిలో జెండాను రూపొందించి ఇచ్చారు. జెండాలో కాషాయం రంగు త్యాగానికి, దేశభక్తికి ప్రతీకగా, తెలుపురంగు శాంతికి, సత్యానికి చిహ్నంగా, ఆకుపచ్చ రంగు సమృద్ధికి, నమ్మకానికి గుర్తుగా వీరు త్రివర్ణ పతాకాన్ని రూపొందించారు. ఈ పతాకం మధ్యలో మొదట రాట్నం ఉండేది. తరువాత దాని స్థానంలో అశోక ధర్మచక్రం చేర్చారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) 1921వ సంవత్సరం అఖిల భారతీయ కాంగ్రెస్ మహాసభలు ఎక్కడ జరిగాయి?
జవాబు:
1921లో అఖిల భారతీయ కాంగ్రెస్ మహాసభలు విజయవాడలో జరిగాయి.

ఆ) జాతీయ జెండాలో కాషాయం రంగు దేనికి గుర్తు?
జవాబు:
జాతీయ జెండాలో కాషాయం రంగు త్యాగానికి, దేశభక్తికి గుర్తు.

ఇ) జాతీయ జెండాలో తెలుపురంగు దేనికి గుర్తు?
జవాబు:
జాతీయ జెండాలో తెలుపు రంగు శాంతికి, సత్యానికి గుర్తు.

ఈ) పతాకం మధ్య రాట్నం స్థానంలో తరువాత దేనిని చేర్చారు?
జవాబు:
పతాకం మధ్య రాట్నం స్థానంలో తరువాత అశోక చక్రం చేర్చారు.

3. కింది పేరా చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

పైడిమర్రి వెంకట సుబ్బారావు నల్గొండ జిల్లాలో అన్నెపర్తి గ్రామంలో 1916 జూన్ 10వ తేదీన వెంకటరామయ్య, రాంబాయమ్మలకు జన్మించారు. బాల్యంలోనే తన తల్లి రామాయణ, మహాభారతాలు చెప్పేది. బాల్యంలోనే దేశభక్తి బీజాలు పడ్డాయి. 1962లో విశాఖపట్టణంలో ట్రెజరి అధికారిగా పనిచేశారు. పుస్తక సేకరణ, పఠనం, కవితా వ్యాసంగం, వేద అధ్యయనం చేసేవారు. ఆయన భూస్వామ్య పద్ధతిలోని వెట్టిచాకిరిని నిరసిస్తూ ఎన్నో కథలు రాశారు. దేవదత్తుడు, తులసీదాసు, త్యాగరాజు మొదలైన పద్య కావ్యాలు రాసారు. గృహస్థ జీవితం, స్త్రీ ధర్మము, తార, శ్రీమతి అనే నాటకాలు రాసారు. బాలరామాయణం, వెంకటేశ స్తుతులు మొదలైన రచనలు చేశారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) వెంకట సుబ్బారావు ఎక్కడ జన్మించారు?
జవాబు:
వెంకట సుబ్బారావు నల్గొండ జిల్లా అన్నెపర్తి గ్రామంలో జన్మించారు.

ఆ) సుబ్బారావు గారి తల్లిదండ్రులు ఎవరు?
జవాబు:
సుబ్బారావు గారి తల్లి రాంబాయమ్మ, తండ్రి వెంకటరామయ్య.

ఇ) సుబ్బారావు గారు వ్రాసిన పద్య కావ్యాలు ఏవి?
జవాబు:
సుబ్బారావు గారు దేవదత్తుడు, తులసీదాసు, త్యాగరాజు మొదలైన పద్యకావ్యాలు రాశారు.

ఈ) సుబ్బారావు గారు రాసిన నాటకాలు ఏవి?
జవాబు:
సుబ్బారావు గారు గృహస్త జీవితం, స్త్రీ ధర్మం, తార, శ్రీమతి అనే నాటకాలు రాశారు.

4. కింది పేరా చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

సుందరాచారి చిత్తూరు జిల్లా, తిరుపతిలో 1914 ఆగష్టు 10న జన్మించారు. తిరుపతి దేవస్థానం పాఠశాలలో, మదనపల్లి బీసెంట్ థియోసాఫికల్ సొసైటీలో విద్యాభ్యాసం చేసారు. ఉపాధ్యాయునిగా, ఆంధ్రపత్రికకు సంపాదకుడిగా, పాఠశాలల పర్యవేక్షకునిగా పనిచేశారు. సుందర రామాయణం, సుందర భాగవతం, బలిదానం, అపవాదు, పేదకవి, నాస్వామి, నేటికవిత్వం, కావేటి నగరరాజ నీరాజనం, శ్రీనివాస శతకం, బుద్ధగీత వంటి ఎన్నో రచనలు చేసారు. సినిమా పాటలు రాసారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) సుందరాచారి ఎప్పుడు, ఎక్కడ జన్మించారు?
జవాబు:
సుందరాచారి చిత్తూరు జిల్లా తిరుపతిలో 1914 ఆగష్టు 10వ తేదీన జన్మించారు.

ఆ) సుందరాచారి ఎక్కడ చదువుకున్నారు?
జవాబు:
సుందరాచారి తిరుపతి దేవస్థానం పాఠశాలలో, మదనపల్లి బీసెంట్ థియోసాఫికల్ సొసైటీలోను చదువుకున్నారు.

ఇ) సుందరాచారి చేసిన ఉద్యోగాలేవి?
జవాబు:
సుందరాచారి ఉపాధ్యాయునిగా, ఆంధ్రపత్రికకు సంపాదకునిగా, పాఠశాలల పర్యవేక్షకునిగా ఉద్యోగాలు చేశారు.

ఈ) సుందరాచారి రచనలు నాల్గింటిని తెల్పండి.
జవాబు:
సుందరాచారి సుందర రామాయణం, సుందర భాగవతం, బలిదానం, అపవాదు మొదలైన రచనలు చేశారు.

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
పొట్టి శ్రీరాములుగారి గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
పొట్టి శ్రీరాములుగారి పూర్వీకులు ఒకప్పటి నెల్లూరు జిల్లా కనిగిరి (ప్రస్తుతం ప్రకాశం జిల్లా) ప్రాంతీయులు. వ్యాపార రీత్యా మద్రాసులో స్థిరపడ్డారు. శ్రీరాములుగారి తల్లిదండ్రులు మహాలక్ష్మమ్మ, గురవయ్య దంపతులు. ఆయన మద్రాసులో 16-03-1901న జన్మించారు. మద్రాసు, బొంబాయి నగరాలలో చదువుకొన్నారు. తన మేనమామ కుమార్తె సీతమ్మను వివాహం చేసుకున్నారు. బొంబాయిలో అసిస్టెంటు ప్లంబరుగా ఉద్యోగంలో చేరారు. అక్కడే నివాసం ఉన్నారు. ఇతరుల కోసం ఏదోఒకటి చేయాలని తపించేవారు.

ప్రశ్న 2.
పొట్టి శ్రీరాములుగారు ఉద్యోగం ఎందుకు వదిలేసారు? తరువాత ఏమి చేసారో వివరించండి.
జవాబు:
పొట్టి శ్రీరాములుగారు గాంధీజీ బోధనలకు ఆకర్షితులయ్యారు. ఆ బోధనలే ఆయనను భారత స్వాతంత్ర్యోద్యమం వైపు నడిపించాయి. ఆయన చేస్తున్న ఉద్యోగం వదిలి సబర్మతీ ఆశ్రమంలో చేరారు. సత్యాగ్రహంలో చేరారు. జైలుశిక్ష అనుభవించారు. ఉద్యమంలో భాగంగా ఖాదీ ప్రచారం, మద్యపాన నిషేధ ప్రచారం, నిమ్న జాతులకు దేవాలయ ప్రవేశం వంటి సాంఘిక సేవా కార్యక్రమాలలో పాల్గొన్నారు. ప్రత్యేక ఆంధ్రరాష్ట్రం కోసం 1911 నుండి ఎన్నో సభలూ, సమావేశాలూ, తీర్మానాలూ జరగడాన్ని గమనించారు. ఆంధ్రరాష్ట్రం కోసం ప్రాణత్యాగం చేయాలని నిర్ణయించుకున్నారు.

ప్రశ్న 3.
జాతీయ జెండా రూపశిల్పి పింగళి వెంకయ్య అని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
1906లో కలకత్తాలో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ మహాసభలు జరిగాయి. అక్కడ బ్రిటిష్ జెండా ఎగురవేసారు. అది పింగళి వెంకయ్యగారికి నచ్చలేదు. 1921 లో విజయవాడలో అఖిల భారత కాంగ్రెస్ సమావేశంలో పింగళి వెంకయ్యను జాతీయ పతాకం చిత్రించి ఇవ్వమని మహాత్మాగాంధీ అడిగారు. మూడు గంటలలో జాతీయ జెండాను వెంకయ్యగారు రూపొందించారు. అదే మన త్రివర్ణ పతాకం. పతాకం మధ్యలో మొదట రాట్నం ఉండేది. తరువాత దాని స్థానంలో అశోకుని ధర్మచక్రం చేర్చారు. ఈ విధంగా మన జాతీయ జెండా రూపకర్త మన ఆంధ్రుడు కావడం మన అందరికీ గర్వకారణం.

ప్రశ్న 4.
జాతీయ ప్రతిజ్ఞను ఎవరు తయారు చేసారు? ఆయన గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
ప్రతీ పాఠశాలలోను భారతదేశము నా మాతృభూమి అనే ప్రతిజ్ఞ విద్యార్థులందరిచేత చెప్పిస్తారు. దీనిని పైడిమర్రి వెంకట సుబ్బారావుగారు రచించారు. 1962లో భారత్-చైనా యుద్ధం ముగిసిన తరువాత దీనిని రచించారు. 1965 జనవరి 26 నుంచి భారతదేశం అంతా అన్ని భాషల పాఠ్యపుస్తకాలలో ప్రతిజ్ఞను చేర్చారు. పైడిమర్రి వెంకట సుబ్బారావుగారు నల్గొండ జిల్లాలో అన్నెపర్తి గ్రామంలో 1916 జూన్ 10న జన్మించారు. రాంబాయమ్మ, వెంకటరామయ్యలు వీరి తల్లిదండ్రులు. 1962లో విశాఖ పట్టణంలో ట్రెజరీ అధికారిగా పనిచేసారు. అనేక పద్యకావ్యాలు, కథలు, నాటకాలు రచించారు.

ప్రశ్న 5.
శంకరంబాడి సుందరాచారిగారి గురించి వ్రాయండి.
జవాబు:
శంకరంబాడి సుందరాచారిగారు తిరుపతిలో జన్మించారు. 1914 ఆగష్టు 10న ఆయన జన్మించారు. తిరుపతి దేవస్థానం పాఠశాలలో మదనపల్లిలో విద్యాభ్యాసం చేసారు. ఉపాధ్యాయుడుగా పాఠశాలల పర్యవేక్షకునిగా పనిచేసారు. ఆంధ్రపత్రికకు సంపాదకుడిగా పనిచేసారు. సుందర రామాయణం, సుందర భాగవతం మొదలైనవి రచించారు. మా తెలుగు తల్లికి మల్లెపూదండ పాటను బెనారస్ విశ్వవిద్యాలయంలో తెలుగు విద్యార్థుల కోసం తొలిసారిగా పాడారు. ఆయన సినిమా పాటలు కూడా రచించారు.

These AP 6th Class Telugu Important Questions 4th Lesson సమయస్ఫూర్తి will help students prepare well for the exams.

AP State Syllabus 6th Class Telugu 4th Lesson Important Questions and Answers సమయస్ఫూర్తి

6th Class Telugu 4th Lesson సమయస్ఫూర్తి Important Questions and Answers

I. అవగాహన – ప్రతిస్పందన

పరిచిత గద్యాలు

1. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

పంచవటం (ఐదు చెట్ల సమూహం) అనే ప్రాంతంలోని ఒక మర్రిచెట్టు తొర్రలో “రోమశుడు” అనే పిల్లి నివసిస్తోంది. ఆ చెట్టు క్రింది కన్నంలో “పలితుడు” అనే ఎలుక కాపురముంటోంది. ఒకనాటి రాత్రి వేటగాడు అక్కడికి వచ్చి, ఆ చెట్టు చుట్టూ వల పన్నాడు.

అది తెలియని రోమశుడు తెల్లవారుతూనే మసక చీకటిలో ఆహారాన్వేషణకు బయలుదేరి ఆ వలలో చిక్కుకున్నాడు. ఇది చూసిన పలితుడు “ఆహా ! ఎంత అదృష్టము. నా శత్రువు వలలో చిక్కుకున్నాడు. ఈ నాటితో వాడి పీడ…” అనుకున్నాడు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) మర్రిచెట్టు ఏ ప్రాంతంలో ఉంది?
జవాబు:
మర్రి చెట్టు పంచవటం అనే ప్రాంతంలో ఉంది.

ఆ) పిల్లి ఎక్కడ నివసిస్తోంది?
జవాబు:
పిల్లి మర్రి చెట్టు తొర్రలో నివసిస్తోంది.

ఇ) రాత్రి వేటగాడు వచ్చి ఏమి చేశాడు?
జవాబు:
రాత్రి వేటగాడు వచ్చి చెట్టు చుట్టూ వలపన్నాడు.

ఈ) రోమశుడు ఎలా వలలో చిక్కుకున్నాడు?
జవాబు:
రోమశుడు వల విషయం తెలియక తెల్లవారుతూనే మసక చీకటిలో ఆహారన్వేషణకు బయలుదేరి వలలో చిక్కుకున్నాడు.

2. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

ఇదే సమయంలో “చంద్రకుడు” అనే గుడ్లగూబ హాయిగా విహరిస్తున్న ఎలుకను చూసి అక్కడకు వచ్చింది. చంద్రకుని చూసి పలితుని గుండె గుభేలుమంది. అయిపోయింది నాపని అనుకున్నాడు. ప్రాణభీతితో గిజగిజలాడాడు. “ఏం చెయ్యనురా దేవుడా” అంటూ చెప్పుకోలేని దీనస్థితిలో మనసులో ఏడుస్తున్నాడు. అందుకనే కాబోలు “ఒకరి కష్టాన్ని చూసి సంతోషించి చంకలు కొట్టుకోరాదన్నది” అని మనసులో బాధపడ్డాడు. ‘ఐనా బుద్ధిమంతులు ప్రమాదం ఎదురైనప్పుడు ధైర్యమొందుతారు కానీ అయ్యో నా ప్రాణం పోతుందని ఏడవరు’ అని ధైర్యం తెచ్చుకున్నాడు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ఎవరిని చూచి ఎలుక భయపడింది?
జవాబు:
చంద్రకుని (గుడ్లగూబ) చూచి ఎలుక భయపడింది.

ఆ) పలితుడు ఎందుకు చంకలు కొట్టుకున్నాడు?
జవాబు:
తన శత్రువు పిల్లి వలలో చిక్కిందని చూచి పలితుడు చంకలు కొట్టుకున్నాడు.

ఇ) పలితుడు ఎందుకు గజగజలాడాడు?
జవాబు:
పలితుడు చంద్రకుని చూచి ప్రాణభయంతో గజగజలాడాడు.

ఈ) పలితుడు ఏమనుకొని ధైర్యం తెచ్చుకున్నాడు?
జవాబు:
‘బుద్ధిమంతులు ప్రమాదం ఎదురైనప్పుడు ధైర్యంగా ఉండాలి గాని ప్రాణం పోతుందని ఏడవరు’ అంటూ ధైర్యం తెచ్చుకున్నాడు.

3. కింది పరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

వారిద్దరూ అలా సఖ్యంగా మాట్లాడుకోవడం చూసిన చంద్రకుడు వారి మైత్రికి భయపడి, తన పథకం పారదని నిరాశతో తన దారిన తాను పోయాడు. వేటగాడు వలలో చిక్కుకున్న పిల్లి కోసం వేటకుక్కలతో వస్తున్నాడు. అది చూసిన రోమశుడు “మిత్రమా ! పలితుడా ! ఆ కిరాతుడు కాలయమునిలా వస్తున్నాడు. నన్ను తొందరగా రక్షించు” అన్నాడు. పలితుడు తెలివిగా వల కొరుకుతున్నట్లు నటిస్తూ, వేటగాడు దగ్గరికి వచ్చేసరికి పుటుక్కున వల కొరికి, రోమశుడు పోయే దారి చేసి తన కన్నంలోకి చటుక్కున పరుగెత్తాడు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) చంద్రకుడు ఎందుకు నిరాశపడ్డాడు?
జవాబు:
పిల్లి, ఎలుక స్నేహంగా మాట్లాడుకోవడం చూచి చంద్రకుడు వారి మైత్రికి భయపడ్డాడు. తన పథకం పారదని నిరాశపడ్డాడు.

ఆ) వేటగాడు ఎలా వచ్చాడు?
జవాబు:
వేటగాడు పిల్లికోసం వేటకుక్కలతో వచ్చాడు.

ఇ) కిరాతుని చూచి పిల్లి ఎలుకతో ఏమన్నది?
జవాబు:
కిరాతుని చూచి పిల్లి ఎలుకతో ‘కిరాతుడు కాల యముని వలె వస్తున్నాడు. నన్ను తొందరగా రక్షించు” అన్నది.

ఈ) ఎలుక వలను ఎప్పుడు కొరికింది?
జవాబు:
ఎలుక వేటగాడు దగ్గరకు వచ్చినప్పుడు వలను కొరికింది.

అపరిచిత గద్యాలు

1. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

మహిళలకు ఓటుహక్కు కల్పించిన మొదటిదేశం న్యూజిలాండ్ (1893). బ్రిటిష్ ఇండియాలో మహిళలు 1894 సాధారణ ఎన్నికల్లో మొదటిసారి ఓటు వేశారు. ఆ ఎన్నికల్లో కేవలం 14,505 మంది మహిళలు మాత్రమే ఓటేశారు. స్వతంత్ర భారతావనిలో 1951లో పురుషులతో సమానంగా మహిళలు ఓటుహక్కు వినియోగించుకున్నారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) మహిళలకు ఓటుహక్కు కల్పించిన మొదటి దేశమేది?
జవాబు:
మహిళలకు ఓటుహక్కు కల్పించిన మొదటిదేశం న్యూజిలాండ్ (1893).

ఆ) బ్రిటిష్ ఇండియాలో మహిళలు ఎప్పుడు ఓటు వేశారు?
జవాబు:
బ్రిటిష్ ఇండియాలో మహిళలు 1894 సాధారణ ఎన్నికల్లో మొదటిసారి ఓటు వేశారు.

ఇ) ఎంతమంది మహిళలు బ్రిటిష్ ఇండియాలో ఓటువేశారు?
జవాబు:
బ్రిటిష్ ఇండియాలో 14,505 మంది మహిళలు ఓటువేశారు.

ఈ) స్వతంత్ర భారతావనిలో మహిళలు ఓటుహక్కు ఎప్పుడు వినియోగించుకున్నారు?
జవాబు:
స్వతంత్ర భారతావనిలో 1951లో మహిళలు తమ ఓటు హక్కు వినియోగించుకొన్నారు.

2. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

కాశీ దగ్గర కురియారీ గ్రామపు స్త్రీలు తమ ఊరిని మద్యం, మాదకద్రవ్య రహితంగా మార్చాలని కంకణం కట్టుకున్నారు. ఆకుపచ్చరంగు చీరల్లో ఉండేవాళ్ళు. దీనికోసం ఇంటింటికీ తిరుగుతూ తాగుడూ, మాదక ద్రవ్యాల వల్ల వచ్చే నష్టాలను వివరిస్తున్నారు. తాగేవాళ్ళకు మద్యం మానమంటూ తమ బృందాల ద్వారా వినతి పత్రాలు అందిస్తున్నారు. ప్రతి ఇంటి మహిళనూ తమ ఉద్యమంలో భాగస్వామిగా చేస్తూ ఎవరినీ ఊళ్లో మద్యం సేవించేందుకు అనుమతించడం లేదు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) కురియారీ గ్రామపు స్త్రీలు ఎందుకు కంకణం కట్టుకున్నారు?
జవాబు:
తమ ఊరిని మద్యం, మాదక ద్రవ్య రహితంగా మార్చాలని కురియారీ గ్రామపు స్త్రీలు కంకణం కట్టుకున్నారు.

ఆ) ఎలా ప్రచారం చేస్తున్నారు?
జవాబు:
ఇంటింటికీ తిరుగుతూ తాగుడూ, మాదక ద్రవ్యాల వల్ల వచ్చే నష్టాలను వివరిస్తున్నారు.

ఇ) తమ బృందాల ద్వారా ఏమి ఇస్తున్నారు?
జవాబు:
త్రాగేవాళ్ళకు మద్యం మానమంటూ తమ బృందాల ద్వారా వినతిపత్రాలు ఇస్తున్నారు.

ఈ) కురియారీ గ్రామపు స్త్రీలు ఎవరికి అనుమతి ఈయట్లేదు?
జవాబు:
మద్యం త్రాగేందుకు ఎవరికీ అనుమతి ఈయట్లేదు.

3. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

భాషా శైలులు, పండుగలు జరుపుకోవడం, వస్త్రధారణ, ఆహారం, ఇళ్ళ నిర్మాణం, పంటలు, చదువు, గృహాలంకరణ, సాహిత్యం , కళలు, ఆటలు, సంగీతం మొదలైన అనేక అంశాలలో మనదేశంలో వైవిధ్యం కనిపిస్తుంటుంది. ప్రాంతాలను బట్టి, పట్టణ, గ్రామీణ, కొండ, సంస్కృతి, ఆచార వ్యవహారాలు భిన్న భిన్నంగా ఉంటాయి. ఉదాహరణకు గిరిజనుల్లో వైద్యానికి సంబంధించిన స్థానిక పరిజ్ఞానం అధికంగా ఉంటుంది. స్థానికంగా దొరికే ఔషధ మొక్కలతో వారు చేసుకొనే వైద్యం నిరపాయకరం. చౌక కూడా. ఇలాంటి భిన్న సాంప్రదాయాలను కాపాడుకోవాల్సిన బాధ్యత మన మీద ఉంది.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) మనదేశంలో వేనిలో వైవిధ్యం కనిపిస్తుంది?
జవాబు:
భాషా శైలులు, పండుగలు, చదువు, సాహిత్యం , కళలు, మొదలైన అనేక అంశాలలో మనదేశంలో వైవిధ్యం కనిపిస్తుంది.

ఆ) ఏవి భిన్నంగా ఉంటాయి?
జవాబు:
ప్రాంతాలను బట్టి సంస్కృతి, ఆచార వ్యవహారాలు భిన్నంగా ఉంటాయి.

ఇ) గిరిజనులలో ఏ పరిజ్ఞానం అధికంగా ఉంటుంది?
జవాబు:
గిరిజనుల్లో వైద్యానికి సంబంధించిన స్థానిక పరిజ్ఞానం అధికంగా ఉంటుంది.

ఈ) మనం వేటిని కాపాడుకోవాలి?
జవాబు:
మనం భిన్న సాంప్రదాయాలను కాపాడుకోవాలి.

4. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

మదునయ్య చేపల వ్యాపారి. శ్రీశైలం రిజర్వాయరులో చేపలు పట్టి అమ్ముతాడు. పెద్ద పెద్ద వలలను నీటిలో వేసి చేపలను పడతాడు. ఇందుకోసం ఒరిస్సా రాష్ట్రం నుంచి శేఖరం అనే బాలుడి తల్లిదండ్రులతో మాట్లాడి డబ్బులిస్తానని అతనిని పనిలో చేర్చుకున్నాడు. – శేఖరం పగలూ, రాత్రి వలలను చూస్తూ ఉండేవాడు. ఇది తెలుసుకున్న అధికారులు మదునయ్యను శిక్షించి శేఖరాన్ని బళ్ళో చేర్పించి అతని తల్లిదండ్రులను మందలించారు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) మదునయ్య ఎవరు?
జవాబు:
మదునయ్య చేపల వ్యాపారి.

ఆ) మదునయ్య ఏం చేసేవాడు?
జవాబు:
మదునయ్య పెద్ద పెద్ద వలలను నీటిలో వేసి చేపలు పట్టేవాడు.

ఇ) శేఖరను మదునయ్య ఏమి చేశాడు?
జవాబు:
శేఖర్ తల్లిదండ్రులకు డబ్బు ఆశ చూపి మదునయ్య పనిలో పెట్టుకున్నాడు.

ఈ) మదునయ్యను అధికారులు ఎందుకు శిక్షించారు?
జవాబు:
బాలల హక్కును ఉల్లంఘించినందుకు అధికారులు మదునయ్యను శిక్షించారు.

5. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.
దేశానికి వెన్నెముక రైతు. ఒకప్పుడు వ్యవసాయం దాదాపు స్వయం ఆధారితంగా ఉండేది. ఇంట్లో ఉన్న గొడ్డు గోదా రైతుకు కావలసిన ఎరువును అందించేవి. సేంద్రియ ఎరువులతోనే పంటలు పండేవి. ఆహార ధాన్యాలు ఆరోగ్యాన్ని ఇచ్చేవిగా ఉండేవి. రసాయనిక ఎరువులు రాగానే పరిస్థితులు మారిపోయాయి. వాటిలోని విషపదార్థాలు ఆహారధాన్యాలు, ఆకుకూరలు మొదలైన వాటిలోకి ఇంకి మన ఆరోగ్యాన్ని దెబ్బతీస్తున్నాయి. జాతిని రోగగ్రస్త్రం చేస్తున్నాయి.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) ఎవరు దేశానికి వెన్నెముక?
జవాబు:
రైతు దేశానికి వెన్నెముక.

ఆ) పూర్వం వ్యవసాయానికి కావలసిన ఎరువు ఎలా లభించేది?
జవాబు:
ఇంట్లో ఉన్న గొడ్డు గోదా వ్యవసాయానికి కావలసిన సేంద్రియ ఎరువు అందించేవి.

ఇ) ఏ ఆహార ధాన్యాలు ఆరోగ్యాన్ని ఇచ్చేవి?
జవాబు:
సేంద్రియ ఎరువులతో పండిన ఆహారధాన్యాలు ఆరోగ్యాన్ని ఇచ్చేవి.

ఈ) జాతిని ఏవి రోగగ్రస్తం చేస్తున్నాయి?
జవాబు:
రసాయనిక ఎరువులతో పండిన పంటలు జాతిని రోగగ్రస్తం చేస్తున్నాయి.

2. కింది అపరిచిత గద్యాన్ని చదవండి. ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

ఆకాశవీధిలో కనిపించే జెండా మనదే, ఆ జెండా కోసం ఎంతోమంది స్వాతంత్ర్య సమరయోధులు రక్తం చిందించారు. ప్రాణాలు అర్పించారు. క్రొత్త క్రొత్త ఆలోచనలతో మనదేశాన్ని అభివృద్ధి చేసుకోవాలి. మనదేశం | అభివృద్ధి చెందాలి. స్వాతంత్ర్య సమరయోధుల కష్టం వృథా కాకూడదు.
ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) అది ఏ దేశపు జెండా?
జవాబు:
అది మన భారతదేశపు జెండా.

ఆ) ఆ జెండా కోసం ఎవరు ప్రాణాలర్పించారు?
జవాబు:
ఆ జెండా కోసం స్వాతంత్ర్య సమరయోధులు ప్రాణాలు అర్పించారు.

ఇ) ఏది అభివృద్ధి చెందాలి?
జవాబు:
మనదేశం అభివృద్ధి చెందాలి.

ఈ) పై పేరా ఆధారంగా ఒక ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
మనదేశాన్ని ఎలా అభివృద్ధి చేయాలి?

7. కింది లేఖను చదవండి. ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

బొబ్బిలి, xxxxx. మేనేజర్, విజి.యస్. పబ్లిషర్స్, విజయవాడ – 9. అయ్యా , నాకు ఈ క్రింద తెలియజేసిన పుస్తకాలను పంపించవలసినదిగా కోరుచున్నాను. ధరను G.P. ద్వారా చెల్లించగలను. 6వ తరగతి క్వశ్చన్ బ్యాంక్స్ – 6 7వ తరగతి క్వశ్చన్ బ్యాంక్స్ – 12 8వ తరగతి క్వశ్చన్ బ్యాంక్స్ – 9 ఇట్లు తమ విధేయుడు, కె.వి. రామారావు, చిరునామా : మేనేజర్ వి.జి.యస్. పబ్లిషర్స్, తమ్మిన కృష్ణ వీథి, విజయవాడ.

ప్రశ్నలు – జవాబులు:
అ) పై లేఖను ఎక్కడి నుండి రాశారు?
జవాబు:
పై లేఖను బొబ్బిలి నుండి రాశారు.

ఆ) వి.జి.యస్. పబ్లిషర్స్ వ్యాపారం ఏమిటి?
జవాబు:
వారిది పుస్తకాల వ్యాపారం.

ఇ) మొత్తం ఎన్ని పుస్తకాలు కావాలన్నారు?
జవాబు:
మొత్తం 27 పుస్తకాలు కావాలన్నారు.

ఈ) పై లేఖకు తగిన ప్రశ్న తయారు చేయండి.
జవాబు:
పై లేఖను ఎక్కడికి రాశారు?

II. వ్యక్తీకరణ – సృజనాత్మకత

ప్రశ్న 1.
సమయస్ఫూర్తి కథలో ఎక్కువగా నష్టపోయింది ఎవరు? ఎందుకు?
జవాబు:
సమయస్ఫూర్తి కథలో ఎక్కువగా నష్టపోయినది వేటగాడు. ఎందుకంటే వేటగాడు జంతువుల కోసం వలపన్నాడు. పిల్లి వలలో పడింది. అంతలో ఎలుకకు గుడ్లగూబ వలన ప్రాణభయం కలిగింది. ఎలుక గుడ్లగూబ నుండి రక్షించుకొనేందుకు పిల్లితో స్నేహం చేసింది. వల కొరికి పిల్లిని రక్షిస్తానంది. అన్నమాట ప్రకారం ఎలుక వలను కొరికింది. పిల్లిని రక్షించింది. అన్ని జంతువులు బాగానే ఉన్నాయి. వేటగాడికి పిల్లి దొరకలేదు సరికదా ! వల కూడా నాశనమయ్యింది. అందుచేత వేటగాడు ఎక్కువగా నష్టపోయాడు.

ప్రశ్న 2.
వలలో చిక్కిన పిల్లిని చూసి ఎలుక ఎందుకు ఆనందించింది?
జవాబు:
పంచవటం ప్రాంతంలో మర్రిచెట్టు తొర్రలో పిల్లి నివసిస్తోంది. ఆ చెట్టు కిందే కన్నంలో ఎలుక నివసిస్తోంది. పిల్లిని చూస్తే ఎలుకకు భయము. కన్నంలోంచి బయటకు రావడానికి కూడా భయపడిపోయేది. పిల్లికి దొరికితే తన బ్రతుకు తెల్లారిపోతుంది. కానీ పిల్లిని ఎలుక ఏమి చేయలేదు. పిల్లి పీడ వదిలిపోవాలని కోరుకొనేది. అందుచేత పిల్లి వలలో పడగానే ఎలుక చాలా ఆనందించింది. ఇక తనకు పిల్లి బాధ ఉండదని స్వేచ్ఛగా తిరగవచ్చునని అనుకుంది.

ప్రశ్న 3.
శత్రువుతోనైనా స్నేహం చేసి ఆపదను అధిగమించినదెవరు? ఎలా?
జవాబు:
పంచవటంలో ఒక మర్రిచెట్టు తొర్రలో పిల్లి నివసించేది. ఆ చెట్టు క్రింద కన్నంలో ఎలుక నివసించేది. ఒకనాడు పిల్లి వలలో చిక్కింది. తన శత్రువు వలలో చిక్కినందుకు ఎలుక చాలా ఆనందించింది. ధైర్యంగా బయటకు వచ్చి తిరుగుతోంది. ప్రక్కనే మరొక శత్రువైన గుడ్లగూబను చూసింది. ఎలాగైనా తప్పించుకోవాలనుకుంది. గుడ్లగూబకు పిల్లి అంటే భయం. అందుచేత వెంటనే పిల్లి దగ్గరకు వెళ్ళింది. పిల్లితో స్నేహంగా మాట్లాడింది. పిల్లి గొంతు విన్న గుడ్లగూబ హడలిపోయింది. ప్రాణభయంతో పారిపోయింది. తను అన్నమాట ప్రకారం ఎలుక వలను కొరికి పిల్లిని రక్షించింది.

ప్రశ్న 4.
ఎలుక మాటలలోని తెలివితేటలను, సంస్కారాన్ని వివరించండి.
జవాబు:
ఎలుక పిల్లి వద్దకు వెళ్ళి మిత్రమా నమస్కారం అని సంభాషణ ప్రారంభించింది. శత్రువునైనా మిత్రమా అని సంభోదిస్తే అతని మనసులో ఉండే ద్వేషభావం కొంత పోతుంది. పెద్దలతో మాట్లాడేటప్పుడు నమస్కారం పెట్టడం సంస్కారం. అందుకే నమస్కారం పెడితే మనపట్ల ఇతరులకు ఆదరణ కలుగుతుంది. జాతి వైరమున్నా మనము శత్రుమిత్రులము అని పిల్లితో ఎలుక అన్నది. ఈ మాటలలో ఎలుక యొక్క నిజాయితీ అర్థమవుతోంది. మనం కూడా ఎవరితోనైనా మాట్లాడేటప్పుడు నిజాయితీగా మాట్లాడాలి. మనం శత్రువులం అనుకోకుండా పరస్పరం సహకరించుకొని ఈ ఆపద నుండి బయట పడదామని ఎలుక పిల్లితో అన్నది. తను ఆపదలో ఉన్నా ఎలుక ధైర్యాన్ని కోల్పోలేదు. బేలతనంతో మాట్లాడలేదు. మీ అవసరం నాకూ ఉంది. నా అవసరం మీకూ ఉంది అన్నట్లుగా ఇచ్చిపుచ్చుకునే ధోరణిలోనే మాట్లాడింది. దీనినిబట్టి ఎంత ఆపద ఎదురైనా ధైర్యాన్ని కోల్పోకూడదు. ఇతరులకు లోకువ కాకూడదు. ఇలాగే ఎలుక చాలా తెలివితో, సంస్కారంతో ఆదర్శవంతంగా మాట్లాడింది.

ప్రశ్న 5.
ఎలుకను పిల్లి బయటకు రమ్మన్నప్పుడు ఎలుక ఏమన్నది?
జవాబు:
పిల్లి స్వభావం ఎలుకకు తెలుసు. అవసరం కొద్దీ దానితో స్నేహం చేసినట్టు ఎలుక చెప్పింది. అప్పుడు ప్రాణభయం ఇద్దరికీ ఉంది. ఆ స్నేహం వల్ల ఇద్దరికీ ప్రాణాలు దక్కాయని చెప్పింది. కానీ నిరంతరం స్నేహం చేయటం కుదరదని చెప్పింది. ఎందుచేతనంటే. పిల్లికి, ఎలుకకూ జాతివైరం. ఎలుక కనిపిస్తే పిల్లి తినేస్తుంది. కనుక స్నేహం చేస్తే తనకు ప్రాణగండం తప్పదని ఎలుక ఖచ్చితంగా చెప్పింది, తప్పించుకొంది.

ప్రశ్న 6.
కందుకూరి వీరేశలింగం గారి గురించి మిత్రునకు లేఖ రాయండి.
జవాబు:

క్షేమం కడప, xxxxx. ప్రియమైన శివకు, నీ మిత్రుడు సృజిత్ వ్రాయు లేఖ ఇక్కడ మేమంతా క్షేమం, అక్కడ మీరంతా క్షేమమని తలచెదను. మాకు మొన్ననే సమయస్ఫూర్తి పాఠం చెప్పారు. ఆ పాఠం కందుకూరి వీరేశలింగం పంతులుగారు రచించిన గ్రంథంలోనిది, పాఠం చాలా బాగుంది. కందుకూరి వారు 130 గ్రంథాలు రచించారు. ఆయన తొలి నవల, తొలి నాటకం, తొలి ప్రహసనం రచించారు. ఆయన సంస్కృతం నుండి, ఆంగ్లం నుండి కూడా కొన్ని గ్రంథాలు అనువదించారు. ఆయన మన తెలుగు వారు కావడం మన అదృష్టం అని చెప్పారు. ఆయన మీ రాజమండ్రిలోనే జన్మించారట. ఈ సారి రాజమండ్రి వచ్చినపుడు ఆయన నివసించిన చోటు చూద్దాం. నీకు వీలైతే ఆయన నివసించిన ప్రాంతం ఫోటో తీసి నా ‘వాట్సప్’కు పెట్టు ఉంటాను. ‘జవాబు వ్రాయి. ఇట్లు, నీ స్నేహితుడు, వంకా సృజిత్ వ్రాలు. చిరునామా : చింతా శివరామకృష్ణ, మున్సిపల్ హైస్కూల్, దానవాయిపేట, రాజమండ్రి, తూర్పు గోదావరి జిల్లా.

ప్రశ్న 7.
సమయస్ఫూర్తి కథలోని పిల్లి ఏక పాత్ర రాయండి. ప్రదర్శించండి.
జవాబు:
పిల్లి

మ్యావ్, మ్యావ్. ఇలా అంటే మీకర్థం కాదుగా, నేను పిల్లిని అదే రోమశుడను. నేను చాలా తెలివైన దానిననుకొంటాను. ఆ వేటగాడు పన్నిన వలలో పడ్డాను, కేవలం ముందుచూపు లేక ఆ వలలో చిక్కాను. నన్ను చూస్తే వణికిపోయే ఎలుక కూడా ఎంత ఫోజు కొట్టేసిందో ! నాతో దానికి స్నేహమంట. నేను దాన్ని రక్షించాలట. ఏం చెయ్యను ఖర్మ! వలలోంచి బైటపడాలంటే ఆ చిట్టెలుక చెప్పినట్టు వినాలి. అందుకే స్నేహం నటించాను. పుటుక్కున వల కొరికితే గుట్టుక్కున మింగేద్దామనుకొన్నాను. దీని తెలివి తగలెయ్య. సరిగ్గా వేటగాడు వచ్చేటపుడు కొరికింది. ప్రాణభయంతో. అప్పటికి పారిపోయాను. తర్వాత స్నేహం చేద్దామన్నా కన్నంలోంచి రాలేదు. కుదరదని చెప్పేసింది. ఏమాటకామాటే చెప్పుకోవాలి. అది కందుకూరి వీరేశలింగం పంతులుగారి దగ్గర చదువుకొందేమో ! చాలా తెలివైంది. పిల్లలూ మీరు నాలాగ నటించకండి. ఎలుకలా తెలివిగా బతకండి. హాయిగా చదువుకోండి. తెలివి పెంచుకోండి. అదిగో మరో ఎలుక వస్తోంది. కడుపులో ఆకలి కరకరలాడుతోంది. ఇదెంత తెలివైందో చూస్తాను. –

III. భాషాంశాలు

పర్యాయపదాలు

వటము = మఱ్ఱిచెట్టు, బాహుపాదము
పిల్లి = బిడాలము, మార్జాలము
ఎలుక = మూషికము, ఖనకము
గుడ్లగూబ = ఉలూకము, గూబ
చెట్టు = వృక్షము, తరువు
వల = జాలకము, జాలము
కన్నం = రంధ్రం, కలుగు
చీకటి = తమస్సు, తమము
గుండె = హృదయము, ఎద
ప్రాణము = అసువులు, ఉసురు
కష్టము = ప్రమాదం, ఇబ్బంది
సంతోషం = ఆనందం, మోదము
ప్రమాదం = ఆపద, కష్టం
బ్రతుకు = జీవితం, మనుగడ
మిత్రుడు = స్నేహితుడు, సఖుడు
నమస్కారం = కైమోడ్పు, అంజలి
వైరము = విరోధం, శత్రుత్వం
శత్రువు = విరోధి, వైరి
స్నేహం = సఖ్యం , మైత్రి
సంవత్సరం = వర్షం, వత్సరం
అపకారం = కీడు, చేటు
చావు = మరణం, చనిపోవు
భయం = పిరికితనం, జంకు
మెచ్చుకొను = పొగడు, నుతించు
అజ్ఞానం = అవిద్య, తెలివి లేకపోవడం
సత్యం = నిజం, యథార్థం
తెలివి = విజ్ఞత, వివేకం

వ్యతిరేక పదాలు

వచ్చి × వెళ్లి
చీకటి × వెలుగు
అదృష్టం × దురదృష్టం
శత్రువు × మిత్రుడు
వచ్చింది × రాలేదు
ఏడుపు × నవ్వు
కష్టం × సుఖం
సంతోషం × విచారం
బాధ × ఆనందం
బుద్ధిమంతులు × బుద్ధిహీనులు
ధైర్యం × అధైర్యం
అపకారం × ఉపకారం
వైరం × స్నేహం
ప్రస్తుతం × అప్రస్తుతం
రక్షించు × శిక్షించు
భయం × నిర్భయం
భీతి × నిర్భీతి
చావు × పుట్టుక
ధర్మం × అధర్మం
చివరి × మొదటి
కృతజ్ఞత × కృతఘ్నత
అజ్ఞానం × జ్ఞానం
కాలం × అకాలం
స్వ × పర
కపటం × నిష్కపటం
బయటకు × లోపలకు
అవసరం × అనవసరం
మాయమవడం × ప్రత్యక్షమవడం
ఆశ × నిరాశ
సుఖం × దుఃఖం
అంతం × ఆరంభం
సత్యం × అసత్యం
ఆశ్రయం × నిరాశ్రయం

ప్రకృతి-వికృతులు

ప్రాంతము = పొంత
ఆహారము = ఓగిరము
సంతోషము = సంతసము
స్నేహము = నెయ్యము
ధర్మము = దమ్మము

1) కింద గీతగీసిన పదాల అర్ధాలు రాసి సొంత వాక్యాలు రాయండి.

1. అందరూ సంతోషంగా ఉండాలి.
జవాబు:
సంతోషం = ఆనందం
పనిచేయడంలోనే ఆనందం ఉంది.

2. ఎప్పుడూ సత్యం పలకాలి.
జవాబు:
సత్యం = నిజం
గాంధీగారు నిజం మాత్రమే పలికే వారు.

3. ఎవరినీ దేనికీ అర్థించి కాదనిపించుకోకూడదు.
జవాబు:
అర్థించి = అడిగి
అడిగిన వారికి లేదనకూడదు.

2) కింద గీతగీసిన పదాలకు పర్యాయపదాలు రాయండి.

1. పిల్లి సాధు జంతువు.
జవాబు:
పిల్లి = బిడాలము, మార్జాలము

2. మంచి మిత్రుడు వంద పుస్తకాలతో సమానం.
జవాబు:
మిత్రుడు = స్నేహితుడు, సఖుడు

3. భయం మనకు శత్రువు వంటిది.
జవాబు:
భయం = పిరికితనం, జంకు

3) కింది ఖాళీలను వ్యతిరేక పదాలతో పూరించండి.

1. చిన్నపిల్లల ఏడుపు చూస్తే నవ్వు వస్తుంది.
2. బుద్ధిమంతులు ఆపదలు ఎదుర్కొంటారు. బుద్ధిహీనులు భయపడతారు.
3. భయం పనికిరాదు. నిర్భయంగా జీవించు.

4) కింది ఖాళీలను పూరించండి.
1. ఉందామని = ………. + …………
జవాబు:
ఉందాము + అని

2. వారు + ……….. = వారిద్దరూ
జవాబు:
ఇద్దరూ

3. కాదు + అనలేను = …………..
జవాబు:
కాదనలేను.

5) కింది వానిలో నామవాచకాలు, అవ్యయాలు రాయండి.
సీత,
రాముడు అడవికి వెళ్లారు. అబ్బ ! అడవి ఎంత అందంగా ఉందో !, అక్కడ ఆహా ! సెలయేరు చూడు బాగుంది కదూ ! అన్నాడు రాముడు. సీత నవ్వింది.
జవాబు:
నామవాచకాలు : సీత, రాముడు, అడవి, సెలయేరు.
అవ్యయాలు : అబ్బ, ఆహా

6) కింది ప్రకృతి – వికృతులను జతపరచండి.

1. ప్రాంతం	అ) కస్తి
2. రాత్రి	ఆ) పొంత
3. కష్టము	ఇ) రాతిరి

జవాబు:

1. ప్రాంతం	ఆ) పొంత
2. రాత్రి	ఇ) రాతిరి
3. కష్టము	అ) కస్తి

7) ఈ క్రింది ప్రశ్నలకు సరైన జవాబులను బ్రాకెట్లలో గుర్తించండి.

1. వటవృక్షం కింద చల్లగా ఉంటుంది. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) రావిచెట్టు
ఆ) వేపచెట్టు
ఇ) మట్టిచెట్టు
జవాబు:
ఇ) మట్టిచెట్టు

2. శత్రువును కూడా బాధపెట్టకూడదు. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) విరోధి
ఆ) కోపం గలవాడు
ఇ) అప్పు ఇచ్చినవాడు
జవాబు:
అ) విరోధి

3. గుడ్లగూబను చూసి ఎలుక గుండె గుభేలుమంది. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) మెదడు
ఆ) హృదయం
ఇ) మనసు
జవాబు:
ఆ) హృదయం

4. సదాలోచనతో జీవించాలి. (అర్థం గుర్తించండి).
అ) మంచి ఆలోచన
ఆ) ఆలోచన
ఇ) తలంపు
జవాబు:
అ) మంచి ఆలోచన

5. ఎప్పుడూ సంతోషంగా ఉండాలి. (అర్థం గుర్తించండి)
అ) హుషారు
ఆ) ఉత్సాహం
ఇ) ఆనందం
జవాబు:
ఇ) ఆనందం

6. దేనికీ నిరాశ పనికిరాదు. (వ్యతిరేక పదం గుర్తించండి)
అ) దురాశ
అ) పేరాశ
ఇ) ఆశ
జవాబు:
ఇ) ఆశ

7. అవినీతిని అంతం చేయాలి. (వ్యతిరేక పదం గుర్తించండి)
అ) ఆరంభం
ఆ) ముగింపు
ఇ) చివర
జవాబు:
అ) ఆరంభం

8. కొందరు అవసరం ఉండే పొగడుతారు. (వ్యతిరేక పదం గుర్తించండి)
అ) పని
ఆ) అనవసరం
ఇ) నిరాశ
జవాబు:
ఆ) అనవసరం

9. దేనికీ ఎప్పుడూ భయం పనికిరాదు. (వ్యతిరేక పదం గుర్తించండి)
అ) పిరికితనం
ఆ) వెరపు
ఇ) నిర్భయం
జవాబు:
ఇ) నిర్భయం

10. చీకటిని చూసి భయపడకు. (వ్యతిరేక పదం గుర్తించండి)
అ) వెలుగు
ఆ) తమము
ఇ) అంధకారము
జవాబు:
అ) వెలుగు

11. గుడ్లగూబ భయపడింది. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) గూబ, దివాంధము
ఆ) పక్షి, పులుగు
ఇ) కళ్లు, కనుగ్రుడ్లు
జవాబు:
అ) గూబ, దివాంధము

12. ఎప్పుడూ పిల్లి అంటే ఎలుకకు భయమే. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) మూషకం, మూషికం
ఆ) బిడాలము, మార్జాలము
ఇ) జంతువు, మృగం
జవాబు:
ఆ) బిడాలము, మార్జాలము

13. ఆపదలో మిత్రుడు సాయం చేస్తాడు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) వైరి, విరోధి
ఆ) చెలికాడు, సూర్యుడు
ఇ) చెలికాడు, సఖుడు
జవాబు:
ఇ) చెలికాడు, సఖుడు

14. శత్రువుకు కూడా కీడు చేయకూడదు. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) ఖైది, కారాగారవాసి
ఆ) విరోధి, వైరి
ఇ) దొంగ, తస్కరుడు
జవాబు:
ఆ) విరోధి, వైరి

15. మంచివారితో స్నేహం చేయాలి. (పర్యాయపదాలు గుర్తించండి)
అ) చెలిమి, మైత్రి
ఆ) స్నేహితుడు, మిత్రుడు
ఇ) కాలక్షేపం, కబుర్లు
జవాబు:
అ) చెలిమి, మైత్రి

16. పండితులకు ఏ ప్రాంతంలోనైనా గౌరవం దక్కుతుంది. (వికృతి గుర్తించండి)
అ) పాత
ఆ) ప్రదేశం
ఇ) పొంత
జవాబు:
ఇ) పొంత

17. పనిచేసి ఆహారం సంపాదించుకోవాలి. (వికృతి గుర్తించండి)
అ) ఓగిరం
ఆ) అన్నం
ఇ) భోజనం
జవాబు:
అ) ఓగిరం

18. మంచి నెయ్యము విడువకూడదు. (ప్రకృతి గుర్తించండి)
అ) నెయ్యి
ఆ) స్నేహము
ఇ) ఆహారం
జవాబు:
ఆ) స్నేహము

19. కస్తికి భయపడితే బతకలేం. (ప్రకృతి గుర్తించండి)
అ) కత్తి
ఆ) బాధ
ఇ) కష్టము
జవాబు:
ఇ) కష్టము

20. బుద్ధిలేని వారితో జాగ్రత్తగా ఉండాలి. (వికృతి గుర్తించండి)
అ) బుద్ధి
ఆ) బుర్ర
ఇ) ఆలోచన
జవాబు:
అ) బుద్ధి

21. ప్రమాదం ఎదురైనప్పుడు తెలివిగా తప్పుకోవాలి. (సంధి పేరు గుర్తించండి)
అ) ఇత్వ సంధి
ఆ) ఉత్వ సంధి
ఇ) వృద్ధి సంధి
జవాబు:
ఆ) ఉత్వ సంధి

22. వైరమున్నా మరచిపోవాలి. (సంధి విడదీసిన రూపం గుర్తించండి)
అ) వైరము + ఉన్నా
ఆ) వైరం + ఉన్నా
ఇ) వైరమూ + ఉన్నా
జవాబు:
అ) వైరము + ఉన్నా

23. వాడు తహతహలాడుతూ వచ్చాడు. (సంధి విడదీసి రూపం గుర్తించండి)
అ) తహతహలు + ఆడుతూ
ఆ) తహతహల + ఆడుతూ
ఇ) తహతహలా + ఆడుతూ
జవాబు:
అ) తహతహలు + ఆడుతూ

24. ‘ఉందాము + అని (సంధి కలిపిన రూపం గుర్తించండి)
అ) ఉందామాని
ఆ) ఉందాముని
ఇ) ఉందామని
జవాబు:
ఇ) ఉందామని

25. వచ్చాను + అనుకో – (సంధి కలిపిన రూపం గుర్తించండి)
అ) వచ్చాననుకో
ఆ) వచ్చాననకో
ఇ) వచ్చానుఅనుకో
జవాబు:
అ) వచ్చాననుకో

26. గాలిని బయటకు ఊదుతూ పలికే అక్షరాల పేరు గుర్తించండి.
అ) అంతస్థాలు
ఆ) మూర్ధన్యాలు
ఇ) ఊష్మాలు
జవాబు:
ఇ) ఊష్మాలు

27. పరుష, సరళాలు కాక మిగిలిన హల్లులనేమంటారు?
అ) స్పర్శాలు
ఆ) స్థిరాలు అంత
ఇ) అంతస్థాలు
జవాబు:
ఆ) స్థిరాలు అంత

28. కిందివానిలో మూర్ధన్యాలు గుర్తించండి.
అ) ట,ఠ,డ,ఢ,ణ
ఆ) చ,ఛ,జ,ఝ,ఞ
ఇ) త,థ,ద,ధ,న
జవాబు:
అ) ట,ఠ,డ,ఢ,ణ

29. కిందివానిలో కంఠాష్యాలు గుర్తించండి.
అ) ఎ,ఏ, ఐ
ఆ) ఒ,ఓ, ఔ
ఇ) ఋ,బ
జవాబు:
ఆ) ఒ,ఓ, ఔ

30. కిందివానిలో దంతో ష్ట్యం గుర్తించండి.
అ) వ
ఆ) బ
ఇ) శ
జవాబు:
అ) వ

చదవండి – ఆనందించండి
స్ఫూర్తి

చాలా కాలం క్రితం మగధను విక్రమ సేనుడు అనే రాజు పరిపాలించేవాడు. ఎంతో ధైర్య సాహసాలు కల విక్రమసేనుడు తన ప్రజలను కన్నబిడ్డల్లా చూసుకునేవాడు. ఆయన రాజ్యంలో ధర్మం నాలుగు పాదాల మీద నడవడమే కాకుండా రాజ్యంలో కన్నుల పండువుగా సంపద తులతూగుతూ ఉండేది.

మగధ ఐశ్వర్యం చూసి ఓర్వలేని పొరుగు దేశం రాజు పెద్ద సైన్యాన్ని వెంటబెట్టుకుని మగధపై దాడి చేసాడు. విక్రమ సేనుడి వద్ద ఎక్కువ మంది సైనికులు లేరు. యుద్ధంలో పరాజయం పొందిన విక్రమ సేనుడు ప్రాణాలు రక్షించుకునేందుకు అడవిలోకి పారిపోయి ఒక కొండగుహలో దాక్కున్నాడు.

ఒంటరితనం, పరాజయం , బాధ, అలసట… అన్నీ ఒక్కసారిగా విక్రమసేనుణ్ణి ఆవరించాయి.

“నా కన్న బిడ్డల్లాంటి ప్రజల్ని, రాజ్యాన్ని కోల్పోయిన నేను ఇక బ్రతకటం అనవసరం. నిస్సహాయుడిగా ఎంత కాలమిలా దాక్కోవాలి ?” అని ఆలోచించిన విక్రమసేనుడు చావే శరణ్యమని అనుకున్నాడు. ప్రాణాలు ఎలా తీసుకోవాలా అని ఆలోచిస్తున్న సమయంలో అతనికి ఒక దృశ్యం కంటపడింది.

ఒక చిన్న సాలీడు గుహ పైభాగంలో గూడు అల్లుకోవడానికి ప్రయత్నం చేస్తోంది. సాలీడు పైకి పాకే కొద్ది దాని నుండి వచ్చే దారం తెగి అది క్రిందికి జారిపోతూ ఉంది. అయినా సాలీడు తన ప్రయత్నాన్ని కొనసాగిస్తూనే ఉంది. ఎన్నోమార్లు ప్రయత్నించగా చివరికి సాలీడు విజయవంతంగా పైకి ఎగబాకి గూడును అల్లటం పూర్తి చేయగలిగింది.

అది చూసిన విక్రమసేనుడిలో ఒక కొత్త ఆలోచన కలిగింది. ‘ఒక చిన్న సాలీడు అపజయాన్ని అంగీకరింపక మళ్ళీ మళ్ళీ ప్రయత్నించి అనుకున్న పని సాధించగలిగింది. నేను మాత్రం ఎందుకు ప్రయత్నించకూడదు? నేను మనిషిని. అవయవాలతో పాటు భగవంతుడు ఆలోచించడానికి, ఎత్తుకు పై ఎత్తు వేయడానికి అదనంగా మెదడును కూడా ఇచ్చాడు. వైఫల్యం వస్తూ గెలవడానికి ఒక నిచ్చెనను మోసుకు వస్తుంది. ఇలా ఆలోచించిన విక్రమసేనుడిలో నిరాశా, నిస్పృహలు పటాపంచలై పోయాయి. కొత్త స్ఫూర్తి కొండంత బలాన్ని చేకూర్చింది.

విక్రమసేనుడు ఆ అడవి నుండి బయటపడి, చెల్లాచెదురైన తన సైన్యాన్ని సమీకరించుకున్నాడు. అనేక పర్యాయాలు విడవకుండా శత్రువుపై దాడి చేసి చివరకు తన రాజ్యాన్ని పొందాడు.