AP Board 7th Class Maths Study Material Textbook Solutions Guide State Syllabus

Andhra Pradesh SCERT AP State Board Syllabus 7th Class Maths Textbook Solutions Study Material Guide Pdf free download in English Medium and Telugu Medium are part of AP Board 7th Class Textbook Solutions.

Students can also go through AP Board 7th Class Maths Notes to understand and remember the concepts easily. Students can also read AP 7th Class Maths Bits with Answers for exam preparation.

AP State Syllabus 7th Class Maths Textbook Solutions Study Material Guide Pdf Free Download

AP 7th Class Maths Guide in English Medium New Syllabus

AP Board 7th Class Maths Solutions Chapter 1 Integers

AP State 7th Class Maths Textbook Solutions Chapter 2 Fractions, Decimals and Rational Numbers

AP 7th Class Maths Study Material Pdf Chapter 3 Simple Equations

7th Class Maths Guide AP State Syllabus Pdf Chapter 4 Lines and Angles

7th Class Maths AP State Syllabus Chapter 5 Triangles

AP Board 7th Class Maths Solutions Chapter 6 Data Handling

7th Class Maths AP State Syllabus Chapter 7 Ratio and Proportion

AP Board 7th Class Maths Solutions Chapter 8 Exponents and Powers

7th Class Maths AP State Syllabus Chapter 9 Algebraic Expressions

7th Class Maths Guide AP State Syllabus Pdf Chapter 10 Construction of Triangles

AP 7th Class Maths Study Material Pdf Chapter 11 Area of Plane Figures

AP State 7th Class Maths Textbook Solutions Chapter 12 Symmetry

AP 7th Class Maths Guide in Telugu Medium New Syllabus

AP Board 7th Class Maths Solutions Chapter 1 పూర్ణ సంఖ్యలు

AP State 7th Class Maths Textbook Solutions Chapter 2 భిన్నాలు మరియు దశాంశాలు

AP 7th Class Maths Study Material Pdf Chapter 3 సామాన్య సమీకరణాలు

7th Class Maths Guide AP State Syllabus Pdf Chapter 4 రేఖలు మరియు కోణాలు

7th Class Maths AP State Syllabus Chapter 5 త్రిభుజాలు

AP Board 7th Class Maths Solutions Chapter 6 దత్తాంశ నిర్వహణ

7th Class Maths AP State Syllabus Chapter 7 నిష్పత్తి మరియు అనుపాతం

AP Board 7th Class Maths Solutions Chapter 8 ఘాతాంకాలు మరియు ఘాతాలు

7th Class Maths AP State Syllabus Chapter 9 బీజీయ సమాసాలు

7th Class Maths Guide AP State Syllabus Pdf Chapter 10 త్రిభుజాల నిర్మాణం

AP 7th Class Maths Study Material Pdf Chapter 11 సమతల పటాల వైశాల్యాలు

AP State 7th Class Maths Textbook Solutions Chapter 12 సౌష్ఠవము

AP 7th Class Maths Guide in English Medium (Old Syllabus)

AP State 7th Class Maths Study Material Chapter 1 Integers

AP State 7th Class Maths Solutions Chapter 2 Fractions, Decimals and Rational Numbers

AP 7th Class Textbook Pdf Download Chapter 3 Simple Equations

AP 7th Class Maths Solutions Chapter 4 Lines and Angles

7th Class Maths TS State Syllabus Guide Pdf Chapter 5 Triangle and Its Properties

AP 7th Class Maths Textbook State Syllabus Solutions Chapter 6 Ratio – Applications

AP Board 7th Class Maths Guide Chapter 7 Data Handling

AP SCERT 7th Maths Solutions Chapter 8 Congruency of Triangles

AP State 7th Class Maths Textbook Solutions Chapter 9 Construction of Triangles

7th Class Maths Textbook State Syllabus Pdf Chapter 10 Algebraic Expressions

AP State Board 7th Class Maths Syllabus Chapter 11 Exponents

AP 7th Maths Solutions Chapter 12 Quadrilaterals

AP State 7th Class Maths Textbook Pdf Chapter 13 Area and Perimeter

7th Class Maths Solution Pdf Chapter 14 Understanding 3D and 2D Shapes

7th Class Maths Textbook Telugu Medium Chapter 15 Symmetry

AP State Board Syllabus 7th Class Textbook Solutions & Study Material

AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा

SCERT AP Board 7th Class Hindi Study Material 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 12th Lesson Questions and Answers कोंडापल्ली की यात्रा

7th Class Hindi 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा Textbook Questions and Answers

सोचिए-बोलिए
AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा 1

प्रश्न 1.
इस चित्र में आपको क्या – क्या दिखाई दे रहे हैं? (ఈ చిత్రంలో మీకు ఏమేమి కన్పించుచున్నవి?)
उत्तर:
इस चित्र में एक हथकरघा, आदमी, कपडे, पंखा आदि दिखाई दे रहे हैं। )
(ఈ చిత్రంలో ఒక చేతి మగ్గం, మనిషి, బట్టలు, ఫ్యాన్ మొదలుగునవి కనిపించుచున్నవి.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा

प्रश्न 2.
कपड़े बनानेवाले को क्या कहते हैं? (బట్టలు తయారు చేయు వానిని ఏమందురు??)
उत्तर:
कपडे बनानेवाले को जुलाहा कहते हैं। (బట్టలు తయారు చేయువానిని పద్మసాలీలు అంటారు.)

कोडापल्ली की यात्रा (కొండపల్లి యాత్ర)

आँध्रप्रदेश के कृष्णा जिले में एक गाँव है। इसका नाम कोंडापल्ली है। यह विजयवाडा से 24 कि.मी. की दूरी पर है। यह प्रांत हाथ से बनी लकड़ी के खिलौनों के लिए प्रसिद्ध है। इन्हें देखने के लिए दूर – दूर से लोग आते हैं। एक दिन पाठशाला के कुछ छात्र अपने अध्यापक के साथ रविवार को कोंडापल्ली की यात्रा पर गये। वहाँ पर एक पुराना किला है। इस किले को 14 वीं शताब्दी के राजाओं ने बनाया। इसे देखकर बच्चे बहुत खुश हुए। उसके बाद वहाँ के खिलौने देखने गए।

अध्यापक और छात्रों को देखकर स्थानीय खिलौने बनानेवाले कारीगरों ने उनका स्वागत किया। आंध्रप्रदेश में लोग संक्रांति और दशहरा के पर्व दिनों में ‘गोलू’ यानी, ‘बोम्मल कोलुवु’ रखते हैं। ये खिलौने आसपास के ‘तेल्ला पोणिकी’ नामक नरम लकड़ी से बनाये जाते हैं। इन्हें प्राकृतिक रंगों से रंगा जाता है।

यहाँ कई प्रकार के खिलौने बनते हैं। इन खिलौनों में दशावतार, ताड़ का पेड़, बैलगाड़ी, गीतोपदेश, पालकी, वर-वधु, नर्तकी, हाथी का हौदा, ग्रामीण वातावरण के खिलौने प्रसिद्ध हैं।

आजकल ये हस्तकलाएँ धीरे – धीरे लुप्त होती जा रही हैं। आंध्र प्रदेश सरकार ‘लेपाक्षी’ नामक बिक्री केंद्रों द्वारा इन्हें बेचती है। इससे कारीगरों को आजीविका और प्रोत्साहन मिलता है।

సారాంశము

ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని కృష్ణాజిల్లాలో ఒక గ్రామము కలదు. దీని పేరు కొండపల్లి. ఇది విజయవాడ నుండి 24 కి.మీ దూరాన కలదు. ఈ ప్రదేశము చేతితో చేయు కొయ్య ఆటబొమ్మలకు ప్రసిద్ధి. వీటిని చూచుటకు దూర-దూర ప్రాంతాల నుండి ప్రజలు వచ్చెదరు. ఒకరోజు పాఠశాలకు చెందిన కొంతమంది విద్యార్థులు తమ ఉపాధ్యాయునితో ఆదివారము నాడు కొండపల్లి యాత్రకు వెళ్ళిరి. అక్కడ ఒక పాత కోట ఉన్నది. ఈ కోటను 14వ శతాబ్దమునకు చెందిన రాజులు కట్టించిరి. దీనిని చూసి పిల్లలు చాలా సంతోషించిరి.. ఆ తర్వాత అక్కడి ఆట బొమ్మలను చూచుటకు వెళ్ళిరి.

ఉపాధ్యాయులు మరియు విద్యార్థులను చూసి స్థానిక ఆటబొమ్మలను తయారు చేయు పనివాళ్ళు వారికి స్వాగతం పలికిరి. ఆంధ్రప్రదేశ్ లో ప్రజలు సంక్రాంతి మరియు దసరా పండుగ రోజుల్లో ‘గోలూ” అనగా “బొమ్మల కొలువు” ను ఏర్పాటు చేయుదురు. ఈ బొమ్మలను గ్రామ సమీపంలోని “తెల్ల పొణికి” అను మెత్తని కర్ర నుండి తయారుచేస్తారు. వీటిని ప్రాకృతిక (సహజ) రంగులతో రంగులు వేస్తారు.

ఇక్కడ ఎన్నో రకముల ఆటబొమ్మలు తయారు చేస్తారు. ఈ బొమ్మలలో దశావతారములు, తాటిచెట్లు, ఎద్దుల బండ్లు, గీతోపదేశము, పల్లకీ, వరుడు వధువు, నర్తకీ, ఏనుగు అంబారీ, గ్రామీణ వాతావరణపు ఆట వస్తువులు ముఖ్యమైనవి.

ఈ రోజుల్లో ఈ చేతికళలు (హస్తకళలు) అడుగంటి పోతున్నాయి. ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వము లేపాక్షి అను పేరు గలిగిన విక్రయ కేంద్రాల ద్వారా వీటిని అమ్ముతున్నది. అందువలన బొమ్మలను తయారు చేయు చేతి కళాకారులకు జీవితాంతము జీవనోపాధి మరియు ప్రోత్సాహము లభించుచున్నది.

Summary

There is a village in Krishna district of Andhra Pradesh. Its name is Kondapalli. It is 24 km away from Vijayawada. This place is famous for hand-made wooden toys. People from distant places come to see these toys. One day some students of a school went on an excursion on Sunday accompanied by their teacher. An old fort is located there. Kings who belonged to 14th century built this fort. The children were elated on seeing this. Later, they went to see the locally made toys.

The crafts persons who make the toys welcomed the teacher and the students. In Andhra Pradesh, the people arrange ‘Bommala Koluvu’ (Display of Toys) called ‘Golu’. They make toys with the softwood of “Tella poniki’ available near the village. They use natural colours for the toys.

Different kinds of toys are made here. The toys describing dasavataras, palmyra trees, bullock carts, Gitopadesa, pallak, bride and groom, narthak, a howdah on an elephant’s back, village’s serene atmosphere are important among them.

Nowadays the handicrafts are losing their lustre. The government of Andhra Pradesh is selling these toys through ‘Lepakshi’ centre. Therefore the crafts persons who make the toys are able to earn their living and get encouragement throughout their life.

Intext Questions & Answers

प्रश्न 1.
अपने गाँव की हस्तकलाओं के बारे में आप क्या जानते हैं? (మీ గ్రామపు హస్త కళలను గురించి మీకు ఏమి తెలియును?)
उत्तर:
मेरा गाँव कोंडपल्ली है। हमारा गाँव हाथ से बनी लकडी के खिलौनों के लिए प्रसिद्ध है। हमारे गाँव में खिलौने बनाकर इन्हें प्राकृतिक रंगों से रंगा जाता है।
(మా గ్రామము కొండపల్లి. మా గ్రామము చేతితో తయారు చేయబడిన చెక్క బొమ్మలకు ప్రసిద్ది. మా గ్రామంలో బొమ్మలను తయారుచేసి వాటికి ప్రాకృతిక రంగులు అద్దెదరు.)

Improve Your Learning

सुनिए-बोलिए

प्रश्न 1.
आंध्रप्रदेश की हस्त कलाओं के बारे में बताइए। (ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని హస్తకళల గురించి తెలపండి.)
उत्तर:
कलमकारी आँध्रप्रदेश में प्रचलित कला है। इसमें सब्ज़ियों के रंगों से र्धामिक चित्र बनाये जाते हैं। इसकी जड़ें आँध्र के श्रीकालहस्ति और मचिलीपट्टनम से हैं। बोब्बिलि में वीणा तैयार की जाती है। आँध्रा में हैंडलमू हस्तकला भी है। चीराला, गद्वाल, मंगलगिरि, उप्पाडा, आदि इसके लिए प्रसिद्ध है।
(కలంకారీ ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని ప్రసిద్ధి చెందిన ఒక చిత్రించే కళ. వెదురుతో చేసిన కలంతో సహజమైన రంగులను ఉపయోగించి ధార్మిక చిత్రాలు చిత్రిస్తారు. వీటి మూలాలు శ్రీకాళహస్తి మరియు మచిలీపట్నంలో ఉన్నాయి. బొబ్బిలిలో వీణ తయారు చేయబడుతుంది. ఆంధ్రలో చేనేత హస్తకళ కూడా ఉంది. చీరాల, గద్వాల్, మంగళగిరి, ఉప్పాడ మొదలైనవి వీటికి ప్రసిద్ది.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा

प्रश्न 2.
कोंडापल्ली किले का निर्माण किस शताब्दी में हुआ? (కొండపల్లి కోట నిర్మాణము ఏ శతాబ్దములో జరిగినది?)
उत्तर:
कोंडपल्ली किले का निर्माण 14 वीं शताब्दी में हुआ।
(కొండపల్లి కోట నిర్మాణము 14వ శతాబ్దములో జరిగినది.)

प्रश्न 3.
गोलू किसे कहते हैं? (‘గోలూ’ అని దేనిని అంటారు?)
उत्तर:
आंध्रप्रदेश में लोग संक्रांति और दशहरा के पर्व दिनों में बोम्मल कोलुवु रखते हैं। इस बोम्मल कोलुवु को ही ‘गोलु’ कहते हैं।
(ఆంధ్రప్రదేశ్ లో సంక్రాంతి మరియు దసరా పండుగ రోజుల్లో బొమ్మల కొలువు ఉంటుంది. ఈ బొమ్మల కొలువునే “గోలూ” అని అంటారు).

पढ़िए

अ) जोड़ी बनाइए।

1. गोलू उ) बोम्मल कोलुवु
2. तेल्ल पोणिकी इ) नरम लकडी
3. दशावतार अ) हथ करघे से बनी साडी
4. धर्मवरम। आ) लकडी से बना खिलौना
5. कोंडापल्ली किला ई) 14 वीं. शताब्दी

AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा 2

आ) पाठ में वाक्यों के सही क्रम को पहचानकर क्रम संख्या कोष्ठक में लिखिए।

1. आजकल ये हस्तकलाएँ लुप्त होती जा रही हैं। [ 4 ]
2. तेलुगु में गोलू को बोम्मला कोलुवु कहते हैं। [ 3 ]
3. इस किले का निर्माण 14 वीं शताब्दी में हुआ। [ 1 ]
4. इससे कारीगरों को आजीविका मिल रही है। [ 5 ]
5. उसके बाद कोंडापल्ली के खिलौने देखने गए। [ 2 ]

इ) सही वर्तनी वाले शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा 3

ई) नीचे दिए गए वाक्यों में चित्रों से संबंधित शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा 4
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा 5

लिखिए

अ) नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर छोटे – छोटे वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు చిన్న – చిన్న వాక్యములలో వ్రాయండి.

1. कोंडापल्ली विजयवाड़ा से कितने किलोमीटर की दूरी पर है? (కొండపల్లి, విజయవాడ నుండి ఎన్ని కిలోమీటర్ల దూరాన ఉన్నది?)
उत्तर:
कोंडपल्ली विजयवाडा से 24 किलोमीटर की दूरी पर है।
(కొండపల్లి, విజయవాడ నుండి 24 కి.మీ. దూరాన కలదు.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा

2. कोंडापल्ली में खिलौने बनानेवालों को सरकार किस तरह प्रोत्साहन दे रही है? (కొండపల్లిలో బొమ్మలు తయారు చేయువారిని ప్రభుత్వము ఏ విధముగా ప్రోత్సహించుచున్నది?)
उत्तर:
कोंडपल्ली में खिलौने बनानेवालों के खिलौनों को आंध्रप्रदेश सरकार खरीदकर उन्हें लेपाक्षी बिक्री केंद्रों में बेचती हैं। इससे कारीगरों को आजीविका और प्रोत्साहन मिलते हैं।
(కొండపల్లిలో బొమ్మలు తయారు చేయువాని బొమ్మలను ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం కొని వాటిని లేపాక్షి విక్రయ కేంద్రంలో అమ్ముతుంది. దీనితో – కార్మికులకు ఉపాధి మరియు ప్రోత్సాహం లభిస్తాయి.)

आ) नीचे दिये गये प्रश्न का उत्तर पाँच – छह वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నకు సమాధానము 5 -6 వాక్యములలో వ్రాయండి.

1. “कोंडापल्ली की यात्रा” पाठ का सारांश अपने शब्दों में लिखिए। (‘కొండపల్లి యాత్ర’ పాఠ్య సారాంశము మీ మాటల్లో వ్రాయండి.)
उत्तर:
कोंडापल्ली की यात्रा पाठ में हस्तकलाओं के बारे में वर्णन है। कोंडापल्ली आँध्रप्रदेश का प्रसिद्ध हस्तकला केंद्र है। यहाँ बने अनेक तरह के लकड़ी के खिलौनों में कारीगरों का कौशल दिखाई देता है। संक्रांति पर्व के दिन गोलू रखा जाता है। हमें हस्तकलाओं को प्रोत्साहन देना चाहिए।
(కొండపల్లి యాత్ర అను ఈ పాఠంలో హస్తకళలను గురించి వర్ణించడమైనది. కొండపల్లి ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని ప్రముఖ హస్తకళా క్షేత్ర కేంద్రము. ఇక్కడ తయారుచేసిన అనేక రకాల చెక్కబొమ్మల తయారీలో పనివారి నైపుణ్యము కన్పించును. సంక్రాంతి పండుగ రోజున “గోలూ” అనగా బొమ్మల కొలువు వుంచబడుతుంది.)

इ) उचित शब्दों से खाली जगह भरिए।

1. कोंडापल्ली ……. जिले में है। (कृष्णा/ कड़पा)
उत्तर:
कृष्णा

2. कोंडापल्ली …….. के लिए मशहूर है। (चित्रकला/ खिलौनों)
उत्तर:
खिलौनों

3. गोलू …….. त्यौहार के दिनों में रखा जाता है। (संक्रांति/ उगादी)
उत्तर:
संक्रांति

4. खिलौने …. रंगों से रंगे जाते हैं। (प्राकृतिक/ कृत्रिम)
उत्तर:
प्राकृतिक

5. कोंडापल्ली देखने …. के दिन गए। (सोमवार रविवार)
उत्तर:
रविवार

AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा

ई) संकेतों के आधार पर वाक्य बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा 6
उत्तर:
1. कोंडापल्ली कृष्णा जिले में हैं।
2. कोंडपल्ली में एक पुरातन किला है।
3. हाथी का हौदा ग्रामीण वातावरण का खिलौना है।
4. लेपाक्षी एक बिक्री केंद्र है।
5. खिलौने तेल्लापोणिकी नामक नरम लकडी से बनाये जाते हैं।

उ) वर्ण विच्छेद कीजिए।

1. खिलौना : ख् + इ + ल् + औ + न् + आ

2. कोंडापल्ली : ………………….
उत्तर:
क् + ओं + ड् + आ + प् + अ + ल् + ल् + ई

3. संक्रांति : ……………………..
उत्तर:
स + अं + क् + र् + आ + त् + ई

4. गोलू : …………………….
उत्तर:
ग + ओ + ल् + ऊ

5. प्रसिद्ध
उत्तर:
प + र् + अ + स् + इ + द् + ध् + अ

भाषांश

अ) वर्ग पहेली से पाठ में आये शब्दों को ढूंढकर लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा 7
उत्तर:
1. कृष्णा
2. गोलू
3. संक्रांति
4. कोंडापल्ली
5. खिलौने
6. लकडी
7. प्रसिद्ध

AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा

आ) पर्यायवाची शब्द लिखिए।

1. हाथ – कर, हस्त

2. पाठशाला – ……………
उत्तर:
विद्यालय, स्कूल

3. छात्र – ……………
उत्तर:
विद्यार्थी, शिक्षार्थी

4. दर्शन – ……………
उत्तर:
देखना, वीक्षण

5. कारीगर – ……………
उत्तर:
कर्मचारी, काम करनेवाले

इ) विलोम शब्द लिखिए।

1. शहर × गाँव
2. प्रसिद्ध × अप्रसिद्ध
3. बेचना × खरीदना
4. खुश × नखुश
5. पास × दूर

सृजनात्मकता

अ) किसी एक यात्रा का वर्णन अपने शब्दों में कीजिए।
(ఏదేని యాత్ర గురించి మీ మాటల్లో వర్ణించండి.)
उत्तर:
हम सभी अपनी गर्मी की छुट्टियाँ बिताने के लिए किसी न किसी पर्यटक स्थल पर अवश्य जाते हैं। मैं भी अपनी गर्मी की छुट्टियाँ बिताने के लिए पर्वतीय प्रदेश शिमला गया था। मैं गर्मी के मौसम में भी ठंडक का आनंद ले सकूँ। मैं और मेरा परिवार शाम की बस से शिमला गये और पहाडों में बना रास्ता हमें डरा रहा था। हमने रास्ते में घर का बना खाना खाया, गाने गाए और प्राकृतिक सौंदर्य का आनंद लिया। हम रात के नौ बजे शिमला पहुंचे जहाँ हमने थोडा सा विश्राम कर माल रोड घूमा जिसकी शोभा रात के समय में दो गुनी हो जाती है।

अगले दिन हम सब तैयार होकर जाखू मंदिर में हनुमान जी के दर्शन करने गए और नीचे उतरकर रीज में गए। इस समय तक हल्की – हल्की बारिश होने लगी । जिसने ठंडे मौसम को और अधिक ठंडा कर दिया था। हम उस दिन शाम को कुफरी के लिए निकल गए जहाँ पर बर्फ पड रही थी। अगले दिन हम ने स्वींग का आंनद लिया, चिडियाघर देखा और बर्फ में खूब खेले। हमारा वहाँ इतना मन लगा कि हमने वहीं दो दिन व्यतीत किये। उसके बाद हम शिमला वापिस आए और वहाँ की संस्कृति और संग्रहालय देखा। अगले दिन हम वापिस घर के लिए निकले और हमारे दिल में यात्रा की यादें थी। वह मेरी आज तक की सब से बेहतरीन यात्रा थी।

आ) परियोजना कार्य :

मिट्टी या कागज़ से खिलौनों को बनाकर कक्षा में दिखाइए।
(మట్టితో లేదా కాగితముతో ఆటబొమ్మలను తయారుచేసి తరగతిలో చూపించండి.)
उत्तर:
छात्र गतिविधि

AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा

इ) अनुवाद कीजिए।

1. बच्चों को खिलौने पसंद हैं।
उत्तर:
बच्चों को खिलौने पसंद हैं। పిల్లలకు ఆటబొమ్మలు ఇష్టము.

2. वीणा लकड़ी से बनाई जाती है।
उत्तर:
वीणा लकड़ी से बनाई जाती है। వీణను కొయ్యతో తయారు చేస్తారు.

3. दिल्ली देश की राजधानी है।
उत्तर:
दिल्ली देश की राजधानी है। ఢిల్లీ దేశ రాజధాని.

4. बेंगलूरु सुंदर नगर है।
उत्तर:
बेंगलूरू सुंदर नगर है। బెంగళూరు సుందర నగరం.

5. हिंदी सरल भाषा है।
उत्तर:
हिंदी सरल भाषा है। హిందీ సరళమైన భాష.

व्याकरणांश

AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा 8

क्रिया विशेषण

रेखांकित शब्द क्रिया की विशेषता बताते हैं। क्रिया की विशेषता बतानेवाले शब्दों को क्रिया – विशेषण कहते हैं।
(గీత గీయబడిన పదములు క్రియ యొక్క విశేషతను తెలియజేయుచున్నవి. వీటిని క్రియా విశేషణములు అందురు.)
उदा : धीरे – धीरे, तेज, सुंदर, प्रतिदिन, खूब आदि।

अ) नीचे दिये गये वाक्यों में क्रिया – विशेषण शब्द को पहचानकर लिखिए।

1. दीपा धीरे – धीरे खाती है।
उत्तर:
धीरे – धीरे

2. परसों मैं दिल्ली जाऊँगा।
उत्तर:
परसों

3. नदी निरंतर बहती है।
उत्तर:
निरंतर

4. तुम जल्दी आओ।
उत्तर:
जल्दी

5. रमा वहाँ बैठी है।
उत्तर:
वहाँ

अध्यापकों के लिए सूचना :

लकडी से बने खिलौनों के लिए प्रसिद्ध अन्य प्रदेशों के बारे में कक्षा में चर्चा कीजिए।
(Sradogss తయారుచేసే ఆట బొమ్మల కోసం ప్రసిద్ది చెందిన ఇతర ప్రదేశాలను గురించి తరగతి గదిలో చర్చించండి.)
उत्तर:
लकडी से बने खिलौनों के लिए प्रमुख अन्य प्रदेशों में एक है एटिकोप्पाका। आंध्रप्रदेश के एटिकोप्पाका खिलौने विख्यात हैं। लकडी के पारंपरिक एटिकोप्पाका खिलौने बनाने की कला,जो लक्कपिडतलु नाम से प्रचलित हैं | करीब 400 साल से अधिक पुरानी है। लकडी से बने खिलौनों के लिए और एक प्रसिद्ध स्थान है धर्मनगरी। वारणासी को ही धर्म नगरी कहते हैं।

मध्यप्रदेश में ग्वालियर तथा इंदौर, केरल में तैनीचेरी व कोझीकोडे, उत्तर प्रदेश में मधुरा व आग्रा राजस्थान में जयपुर, तमिलनाडु में पनरुपति, कुड्डालेरु और तन्जौर प्रांतों में भी खिलौने तैयार किये जाते हैं। उदयपुर भी एक प्रसिद्ध लकडी के खिलौनों का केंद्र है। राजस्थान में गलियाकोट लकडी के खिलौनों के लिए प्रसिद्ध शहर है। आंध्रप्रदेश के बोब्बिली में भी वीणा के साथ – साथ खिलौनों की तैयारी की जाती है।

पाठ का सारांश

कोंडापल्ली की यात्रा पाठ में हस्तकलाओं के बारे में वर्णन है। कोंडापल्ली आँध्रप्रदेश का प्रसिद्ध हस्तकला केंद्र है। यहाँ बने अनेक तरह के लकड़ी के खिलौनों में कारीगरों का कौशल दिखाई देता है। संक्रांति पर्व के दिन गोलू रखा जाता है। हमें हस्तकलाओं को प्रोत्साहन देना चाहिए।

పాఠ్య సారాంశం

కొండపల్లి యాత్ర అను ఈ పాఠంలో హస్తకళలను గురించి వర్ణించడమైనది. కొండపల్లి, ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని ప్రముఖ హస్తకళా క్షేత్ర కేంద్రము. ఇక్కడ తయారుచేసిన అనేక రకాల చెక్కబొమ్మల తయారీలో పనివారి నైపుణ్యము కన్పించును. సంక్రాంతి పండుగ రోజున “గోలూ” అనగా బొమ్మల కొలువు వుంచబడుతుంది.

Summary

The handicrafts are described in this lesson named ‘Excursion to Kondapalli’. Kondapalli is famous centre for handicrafts in Andhra Pradesh. The expertize of the craftspersons is found in making of different toys that are made here. On the occasion of Sankranthi day, Bommala Koluvu (Display of Toys) called ‘Golu’ is arranged in Andhra Pradesh. We should encourage the handicrafts.

व्याकरणांश (వ్యాకరణాంశాలు)

लिंग बदलिए (లింగములను మార్చండి)

बच्चा – बच्ची
स्त्री – पुरुष
नर – मादा
बेटा – बेटी
नर – नारी
लडका – लडकी
आदमी – औरत
बूढ़ा – बूढ़ी
स्त्री – पुरुष
माँ – बाप
माता – पिता
दादा – दादी
बाल – बाला
ग्वाला – ग्वालिन
चाचा – चाची
पडोसी – पडोसिन
बालक – बालिका
बलवान – बलवती

AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा

वचन बदलिए (వచనములను మార్చండి)

गाँव – गाँव
करघा – करघे
साडी – साडियाँ
खिलौना – खिलौने
कला – कलाएँ
लकडी – लकड़ियाँ
लोग – लोग
छात्र – छात्र
यात्रा – यात्राएँ
किला – किले
शताब्दी – शताब्दियाँ
राजा – राजा
लोग – लोग
कारीगर – कारीगर
पर्व – पर्व
बच्चा – बच्चे

विलोम शब्द (వ్యతిరేక పదములు)

प्रसिद्ध × अप्रसिद्ध
गाँव × शहर
पुराना × नया
खुश × नखुश
बनाना × बिगाडना
नरम × कडा
प्राकृतिक × कृत्रिम/अप्राकृतिक
यहाँ × वहाँ
बेचना × खरीदना

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

लोग = जनता, ప్రజలు, the people
नज़दीक = पास, దగ్గర, near
अध्यापक = शिक्षक, ఉపాధ్యాయుడు, a teacher
रविवार = इतवार,ఆదివారం, Sunday
बिक्री = विक्रय, అమ్మకము, sale
आजीविका = रोजगार, జీవనోపాధి, livelihood
किला = दुर्ग, కోట, fort
स्वागत = रिसेप्शन अभिनंदन, ఆహ్వానము, welcome
पर्व = त्यौहार, పండుగ, festival

AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा

श्रुत लेख : శ్రుతలేఖనము : Dictation

अध्यापक या अध्यापिका निम्न लिखित शब्दों को श्रुत लेख के रूप में लिखवायें। छात्र अपनी-अपनी नोट पुस्तकों में लिखेंगे। अध्यापक या अध्यापिका इन्हें जाँचे।
ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని క్రింద వ్రాయబడిన శబ్దములను శ్రుతలేఖనంగా డిక్లేట్ చేయును. విద్యార్థులు వారి వారి నోట్ పుస్తకాలలో వ్రాసెదరు. ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని వాటిని దిద్దెదరు.
AP Board 7th Class Hindi Solutions 12th Lesson कोंडापल्ली की यात्रा 9

AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र

SCERT AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 11th Lesson Questions and Answers सफलता का मंत्र

7th Class Hindi 11th Lesson सफलता का मंत्र Textbook Questions and Answers

सोचिए-बोलिए
AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र 1

प्रश्न 1.
चित्र में क्या – क्या दिखाई दे रहे हैं? (చిత్రములో ఏమేమి కనిపించుచున్నవి?)
उत्तर:
चित्र में एक जंगल,पेड़, पौधे, फूल, एक आदमी, फावडा (कुदाल), सब्बल, मिट्टी, टोकरियाँ, एक औरत आदि दिखाई दे रहे हैं।
(చిత్రంలో ఒక అడవి, చెట్లు, పొదలు, మొక్కలు, పూలు, ఒక మనిషి, పార, మట్టి, తట్టలు, పలుగు, మట్టి, ఒక స్త్రీ మొదలగునవి కనిపించుచున్నవి.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र

प्रश्न 2.
आदमी क्या कर रहा है? (మనిషి ఏమి చేయుచున్నాడు?)
उत्तर:
आदमी रास्ता बना रहा है।
(మనిషి దారిని ఏర్పాటు చేయుచున్నాడు.)

सफलता का मंत्र (విజయపు మంత్రము)

एक बार कुछ व्यापारी अपना माल बेचने रेगिस्तान से गुज़र रहे थे। उनके साथ ऊँट और बैल भी थे। गर्मी के कारण वे दिन में सफ़र नहीं कर पा रहे थे। इसीलिए वे रात के समय यात्रा कर रहे थे। उनके नेता मार्गदर्शक बनकर आगे जा रहे थे। सब उनके पीछे चल रहे थे। अंधेरे के कारण वे रास्ता भटक गये। आखिर जब सबेरा हुआ तब वे वहीं पहुँचे जहाँ से शुरू हुए थे। इससे वे सब दुःखी हुए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र 2

उनके पास एक बूंद पानी तक नहीं था। सब अपने नेता पर चिल्लाने लगे। नेता सोच में पड़ गया। “संकट का धैर्य से सामना करना चाहिए।“ अचानक उसकी नज़र एक घास के तिनके पर पड़ी। उसे लगा कि ज़रूर यहाँ पानी होगा। इसलिए कुछ लोगों की सहायता से वहाँ खोदने लगा। बहुत देर खोदने के बाद वहाँ एक पत्थर दिखाई पड़ा। इसे देखकर सब लोग नेता की निंदा करने लगे।तब नेता ने कहा “दोस्तों, बीच में ही अपना प्रयास नहीं छोड़ना चाहिए। चलो इस पत्थर को लोडेगे।” एक युवक ने उस पत्थर को हथोडे से तोड़ डाला। पत्थर टूटते ही पानी ऊपर आया। इसे देखकर सब खुश हुए सब अपनी प्यास बुझाकर यात्रा के लिए आगे बढ़ गये।

नीति : संकल्प की दृढ़ता से जरूर सफलता मिलती है।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र 3

సారాంశము

ఒకసారి కొంతమంది వ్యాపారస్తులు తమ సరుకులను అమ్ముటకు ఎడారిలో పోవుచుండిరి. వారికి తోడు కొన్ని ఒంటెలు, ఎద్దులు కూడా కలవు. వేసవి కారణముగా వారు తమ యాత్రను పూర్తి చేయలేకపోవుచుండిరి. అందువలన వారు రాత్రి సమయంలో యాత్ర చేయుచుండిరి. వారి నాయకుడు మార్గదర్శకుడిగా ముందు నడుచుచుండెను. అందరూ అతని వెనుక నడుచుచుండిరి. చీకటి కారణముగా వారు దారి తప్పిరి. తెల్లవారగానే యాత్రను వారు ఎక్కడి నుండి ప్రారంభించారో అక్కడికే వచ్చి యుండిరి అందువలన వారందరూ చాలా దు:ఖించిరి.

వారి వద్ద ఒక్క బొట్టు మంచినీరు కూడా లేదు. అందరూ తమ నాయకుణ్ణి తిట్టసాగిరి. నాయకుడు ఆలోచనలో పడెను. ఆపదను ధైర్యముతో ఎదుర్కొనాలి. అకస్మాత్తుగా తన దృష్టి ఒక గడ్డి పరకపై పడెను. తప్పనిసరిగా ఇక్కడ నీళ్ళు ఉంటాయని అతనికి అనిపించెను. అందువలన కొంతమంది సహాయముతో అతడు అక్కడ తవ్వుచుండెను. చాలాసేపు తవ్విన తర్వాత అక్కడ ఒక రాయి కన్పించెను. దీనిని చూసి అందరూ తమ నాయకుణ్ణి నిందించసాగిరి. అప్పుడు నాయకుడు “మిత్రులారా, మధ్యలోనే మన ప్రయత్నము వదలకూడదు. పదండి ఆ రాయిని ముక్కలు చేద్దాం. అని అనెను. ఒక యువకుడు ఆ రాయిని ఒక సమ్మెటతో పగలగొట్టెను. రాయి ఇరిగి పోగానే నీరు పైకి ఉబికినది. దీనిని చూసి అందరూ సంతోషించిరి. అందరూ తమ దాహమును తీర్చుకుని యాత్ర కొరకు ముందుకు సాగిరి. నీతి : సంకల్ప దృఢత్వముతో తప్పనిసరిగా విజయం లభిస్తుంది.

Summary

Once some traders were travelling across a desert to sell their goods. Some camels and oxen were also accompanying them. They were not able to travel due to the summer. So they were travelling during night time. The leader was walking ahead of them as their guide. Others were following him. They lost their way because of the darkness. As it dawned, they arrived at the place where their journey from. So they felt very sad.

They had no water with them even a drop. All of the traders started blaming their leader. The leader was obsessed with thoughts. One should face a problem courageously. All of a sudden a blade of grass caught his attention. He thought that there would certainly be water. He started digging there with the help of some traders. After digging for a long time, a stone was found there. On seeing that stone, the traders started blaming their leader. Then the leader said to them, “Friends, we should not give up our effort in the middle. Let’s go, let’s break the stone into pieces.” A young man broke the stone with a maul. When the stone broke into pieces, water sprang up. All of them felt happy. They quenched their thirst and carried on their travel.

Moral : Success can certainly be achieved by strong willpower.

Intext guestions & Answers

प्रश्न 1.
समस्या का सामना कैसे करना चाहिए? (సమస్యను ఎలా ఎదుర్కొనాలి?)
उत्तर:
समस्या का सामना धैर्य से करना चाहिए।
(సమస్యను ధైర్యంతో ఎదుర్కొనవలెను.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र

प्रश्न 2.
सफलता प्राप्त करने के लिए क्या करना चाहिए? (విజయము పొందడానికి ఏమి చేయాలి?)
उत्तर:
सफलता प्राप्त करने के लिए दृढ़ संकल्प होना चाहिए।
(విజయము పొందడానికి దృఢ సంకల్పము కావాలి.)

Improve Your Learning

सुनिए-बोलिए

प्रश्न 1.
व्यापारी कहाँ से गुज़र रहे थे? (వ్యాపారస్తులు ఎక్కడి నుండి వెళ్లుచున్నారు?)
उत्तर:
व्यापारी रेगिस्तान से गुज़र रहे थे।
(వ్యాపారస్తులు ఎడారి నుండి వెళ్లుచున్నారు.)

प्रश्न 2.
व्यापारी रास्ता क्यों भटक गये? (వ్యాపారస్తులు ఎందుకు దారి తప్పిరి?)
उत्तर:
व्यापारी अंधेरे के कारण रास्ता भटक गये।
(చీకటి కారణముగా వ్యాపారస్తులు దారి తప్పిరి.)

प्रश्न 3.
सफलता कैसे मिलती है? (విజయము ఎలా లభించును?)
उत्तर:
संकल्प की दृढ़ता से सफलता मिलती है।
(సంకల్ప దృఢత్వముతో విజయము లభించును.)

पढ़िए

अ) जोड़ी बनाइए।

1. कुछ प्यापारी। ई) रेगिस्तान से गुज़र रहे थे।
2. संकट की स्थिति में उ) धैर्य से काम लेना चाहिए।
3. नेता की नज़र। आ) तिनके पर पड़ी।
4. संकल्प की दृढ़ता से इ) जरूर सफलता मिलती है।
5. रात के समय अ) यात्रा कर रहे थे।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र 4

आ) पाठ में वाक्यों के सही क्रम को पहचानकर क्रम संख्या कोष्ठक में लिखिए।

1. अचानक उसकी नज़र एक तिनके पर पड़ी। [ 3 ]
2. बहुत देर खोदने के बाद वहाँ एक पत्थर दिखाई पड़ा। [ 4 ]
3. कुछ व्यापारी रेगिस्तान से गुज़र रहे थे। [ 1 ]
4. सब अपनी प्यास बुझाकर यात्रा के लिए आगे बढ़े। [ 5 ]
5. इससे वे सब दुःखी हुए। [ 2 ]

AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र

इ) सही वर्तनी वाले शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र 5

ई) नीचे दिए गए वाक्यों में चित्रों से संबंधित शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र 6
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र 7

लिखिए

अ) नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर छोटे – छोटे वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు చిన్న – చిన్న వాక్యములలో ఇవ్వండి.

1. रेगिस्तान से कौन गुजर रहे थे? उनके साथ क्या – क्या थे? (ఎడారి గుండా ఎవరెవరు ప్రయాణం చేయుచున్నారు? వారితో ఏమేమి ఉన్నవి?)
उत्तर:
रेगिस्तान से कुछ व्यापारी गुज़र रहे थे। उनके साथ ऊँट और बैल भी थे।
(ఎడారి గుండా కొంతమంది వ్యాపారస్తులు ప్రయాణం చేయుచుండిరి. వారితో ఒంటెలు, ఎద్దులు కూడా ఉన్నవి.)

2. व्यापारी किस समय यात्रा कर रहे थे? (వ్యాపారస్తులు ఏ సమయంలో యాత్ర చేయుచుండిరి?)
उत्तर:
व्यापारी रात के समय यात्रा कर रहे थे।
(వ్యాపారస్తులు రాత్రి సమయంలో యాత్ర చేయుచుండిరి.)

3. नेता की नज़र किस पर पड़ी थी? उसने क्या किया? (నాయకుని దృష్టి దేనిపై పడినది? అతడు ఏమి చేసెను?)
उत्तर:
नेता की नजर एक घास के तिनके पर पडी। उसने कुछ लोगों की सहायता से वहाँ खोदने लगा।
(నాయకుని దృష్టి ఒక గడ్డిపూచపై పడినది. అతడు కొంతమంది సహాయంతో అక్కడ త్రవ్వసాగాడు.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र

आ) नीचे दिये गये प्रश्न का उत्तर पाँच – छह वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నకు సమాధానము 5 -6 వాక్యములలో వ్రాయండి.)

1. “सफलता का मंत्र पाठ का सारांश अपने शब्दों में लिखिए। (‘విజయానికి మంత్రం’ అను పాఠం సారాంశం మీ మాటల్లో వ్రాయండి.)
उत्तर:
कुछ व्यापारी माल लेकर रेगिस्तान से जा रहे थे। अंधेरे के कारण रास्ता भटक गये। इससे वे दुःखी हुए। उनके पास पीने का पानी भी नहीं था। नेता सोच में पड़ गया। संकट का धैर्य से सामना करने का निश्चय किया। अचानक उसकी नज़र एक तिनके पर पड़ी । खोदने पर वहाँ एक पत्थर दिखाई पड़ा। पत्थर को हथौड़े से तोड़ा। पत्थर के टूटते ही पानी ऊपर आया। संकल्प की दृढता से सफलता मिलती है।
(కొంతమంది వ్యాపారస్తులు సరకు తీసుకొని ఎడారి గుండా వెళ్ళుచుండెను. చీకటి కారణంగా వారు దారి తప్పిరి. దీని కారణంగా వారు బాధపడిరి. వారి వద్ద త్రాగుటకు నీరు కూడా లేదు. వారి నాయకుడు ఆలోచనలో పడెను. ఆపదను ధైర్యముతో ఎదుర్కొనుటకు నిశ్చయించుకొనెను. అకస్మాత్తుగా తన దృష్టి ఒక గడ్డిపూచపై పడెను. త్రవ్వగా అక్కడ ఒక రాయి కనబడినది. రాతిని సమ్మెటతో పగలకొట్టిరి. రాయి పగిలిపోగానే నీరు పైకి ఉబికి వచ్చినది. సంకల్ప దృఢత్వంతో ‘విజయం లభించును.)

इ) उचित शब्दों से खाली जगह भरिए।

1. गर्मी के कारण व्यापारी दिन में सफ़र नहीं कर पा रहे थे। (सर्दी/ गर्मी)
उत्तर:
गर्मी

2. अंधेरे के कारण वे ……… भटक गये। (रास्ता/ सड़क)
उत्तर:
रास्ता

3. व्यापारियों के पास ………. नहीं था। (गाडी/ पानी)
उत्तर:
पानी

4. संकट का सामना ……… से करना चाहिए। (धैर्य/ अधैर्य)
उत्तर:
धैर्य

5. बीच में कभी भी ………. नहीं छोड़ना चाहिए। (काम/ प्रयास)
उत्तर:
प्रयास

ई) पाठ में आये शब्दों के आधार पर वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र 8
उत्तर:
2. मछली पानी में तैरती है।
3. रास्ते में मैं अपने दोस्त से मिलता हूँ।
4. संकट की स्थिति में धैर्य से रहना चाहिए।
5. वह एक व्यापारी है।
6. हम गर्मी में सफर नहीं कर सकते।
7. उसकी नजर एक तिनके पर पड़ी।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र

उ) वर्ण विच्छेद कीजिए।

1. चिल्लाना : च + इ + ल् + ल् + आ + न् + आ

2. रेगिस्तान : ………………….
उत्तर:
र + ए + ग् + इ + स् + त् + आ + न् + अ

3. धैर्य : ……………………….
उत्तर:
ध् + ऐ + र् + य् + अ

4. संकल्प : ………………………
उत्तर:
स् + अं + क् + अ + ल् + प् + अ

5. पत्थर : ………………………
उत्तर:
प् + अ + त् + थ् + अ + र् + अ

भाषांश

अ) अंत्याक्षरी विधि के अनुसार नीचे दिये गये शब्दों के आधार पर चार शब्द बनाइए।

1. पानी – नीरज – जलज – जमाना – नाम – मगर

2. तिनका – ………………………….
उत्तर:
कायर – रत्न – नाराज़ – जहाज

3. सहायता – ………………………….
उत्तर:
ताल – लडना – नारा – राहत

4. अचानक – ………………………….
उत्तर:
काक – कविता – तैयार – रामायण

5. सफ़र – ………………………….
उत्तर:
रक्षक – कैलास – सवारी – रौनक

आ) पर्यायवाची शब्द लिखिए।

1. माल = कीमती वस्तु, रुपया

2. सबेरा = ……………………………..
उत्तर:
सुबह, प्रातःकाल

3. शुरु = ……………………………..
उत्तर:
प्रारंभ, आरंभ

4. नज़र = ……………………………..
उत्तर:
दृष्टि, निगाह

5. पानी = ……………………………..
उत्तर:
जल, नीर

इ) विलोम शब्द लिखिए।

1. दिन × रात
2. आगे × पीछे
3. अंधेरा × उजाला
4. सबेरा × शाम
5. बेचना × खरीदना

सृजनात्मकता

अ) चित्र देखकर वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र 9
AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र 10
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र 11

आ) परियोजना कार्य :

सफ़लता से संबंधित एक छोटी सी कहानी लिखिए। (సఫలతకు సంబంధించిన ఒక చిన్న కథను వ్రాయండి.)
उत्तर:
कनौज शहर में एक बहुत ही साधारण बच्चा रहता था। जिसका नाम था भोलू। वह नाम से भी भोला था। जिस स्कूल में वह पढ़ता था, वहाँ के सभी बच्चे उसे मंदबुद्धि कहकर चिढ़ाते थे। एक दिन वह कुएँ के पास बैठा था। तभी उसकी नज़र पत्थर पर पडे निशान की ओर गई।

उसने सोचा जब कठोर पत्थर पर निशान बन सकते हैं तो मुझे भी विद्या आ सकती है। विद्यालय में वह मंदबुद्धि कहलाता था। उसके अध्यापक उससे नाराज़ रहते थे। उसके बुद्धि का स्तर औसत से भी
कम था। कक्षा में उसका प्रदर्शन सदैव निराशाजनक ही होता था।

अपने सहपाठियों के मध्य वह उपहास का विषय था। विद्यालय में वह जैसे ही प्रवेश करता चारों ओर बाणों की बौछार सी होने लगती। इन सब बातों से परेशान होकर उसने पाठशाला आना ही छोड़ दिया।

एक दिन वह मार्ग में भ्रमण कर रहा था। घूमते हुए उसे जोरों की प्यास लगी। वह इधर – उधर पानी खोजने लगा। अंत में उसे एक कुआँ दिखाई दिया। वह वहाँ गया और पानी पिया। वह पानी पीने के बाद थोडी देर वहीं बैठ गया।

उसकी दृष्टि पत्थर पर पडे उस निशान पर पड़ी जिस पर बार – बार पानी खींचने से इतने कठोर पत्थर पर रस्सी के निशान पड़ सकते हैं, तो निरंतर अभ्यास से मुझे भी विद्या आ सकती है। उसने यह विचार गांठ में बाँध लिया और पाठशाला जाना आरंभ कर दिया। उसकी लगन देखकर अध्यापकों ने भी उसे सहयोग दिया।

उसने मन लगाकर अधिक परिश्रम किया। कुछ सालों के बाद यहीं विद्यार्थी संस्कृत का एक महान लेखक साबित हुआ।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र

इ) अनुवाद कीजिए।

1. सफ़र करने से मज़ा आता है।
उत्तर:
सफ़र करने से मज़ा आता है। యాత్ర చేయుట వలన ఆనందంగా ఉంటుంది.

2. संकट स्थिति में सोचना चाहिए।
उत्तर:
संकट स्थिति में सोचना चाहिए। కష్టస్థితిలో ఆలోచించవలెను.

3. आँखों में तिनका आ गिरा।
उत्तर:
आँखों में तिनका आ गिरा। కండ్లలో నలక వచ్చి పడినది.

4. नेता सबका आदर्श होता है।
उत्तर:
नेता सबका आदर्श होता है। నాయకుడు అందరికీ ఆదర్శంగా ఉంటాడు.

5. प्रयास के कारण सफलता मिलती है।
उत्तर:
प्रयास के कारण सफलता मिलती है। ప్రయత్నము (కృషి) కారణముగా విజయం లభించును.

व्याकरणांश

1. नेता आगे जा रहे थे।
2. अंधेरे के कारण वे रास्ता भटक गए।
3. वे सब अपने नेता पर चिल्लाने लगे।
4. पत्थर टूटते ही पानी ऊपर आया।
5. सभी लोगों ने अपनी प्यास बुझाई।

उपर्युक्त वाक्यों में रेखांकित शब्द किसी के द्वारा किए जानेवाले काम को सूचित करते हैं।
परिभाषा : जिस शब्द से किसी काम के होने या करने का बोध हो, उसे क्रिया कहते हैं।
उदा : पढ़ना, चलना, दौड़ना, बैठना, खाना, लिखना आदि।

अ) निम्न लिखित वाक्यों में क्रिया शब्द को रेखांकित कीजिए।

1. सरिता कविता लिखती है।

2. लड़के मैदान में खेल रहे हैं।
उत्तर:
लड़के मैदान में खेल रहे हैं।

3. वासू घर में खाना खाता है।
उत्तर:
वासू घर में खाना खाता है।

4. मोर नाचता है।
उत्तर:
मोर नाचता है।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र

आ) वाक्यों में क्रिया शब्दों को पहचान कर लिखिए।

1. सरला गाड़ी चलाती थी।
उत्तर:
चलाती

2. रवि घर में खाना खाता था।
उत्तर:
खाता

3. पिताजी आज बाज़ार जाते हैं।
उत्तर:
जाते

4. वह टी.वी. में सिनेमा देखती है।
उत्तर:
देखती

इ) नीचे दिये गये क्रिया शब्दों का वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1. चढ़ना : लडका पेड़ पर चढ़ता है।

2. तैरना : ……………………….
उत्तर:
तैरना : मछली पानी में तैरती है।

3. बोलना : ………………………..
उत्तर:
बोलना : हम मात्रुभाषा में बोलते हैं।

4. हँसना : ………………………..
उत्तर:
हँसना : बच्चे बात – बात में हँसते हैं।

5. सुनना : ………………………
उत्तर:
सुनना : हमें पहले सुनना चाहिए।

अध्यापकों के लिए सूचना : ఉపాధ్యాయులకు సూచన :

बच्चों को कुछ अन्य जातक कथाएँ सुनाइए। (పిల్లలకు కొన్ని అన్య జాతక కథలను వినిపించండి.)
उत्तर:
जातक कथा :
काल बाहु : एक बार किसी ने दो तोते – भाइयों को पकडकर एक राजा को भेंट में दिया। तोतों के गुण और वर्ण से प्रसन्न हो राजा ने उन्हें सोने के पिंजरे में रखा। उनका यथोचित सत्कार करवाया और प्रतिदिन शहद और भुने मक्के का भोजन करवाता रहा। उन तोतों में बडे का नाम राधा और छोटे का नाम पोट्टापाद था।

एक दिन एक वनवासी राजा को एक काले, भयानक बडे – बडे हाथोंवाला एक लंगूर भेंट में दिया गया। वह लंगूर सामान्यतः एक दुर्लभ प्राणी था। इसलिए लोग उस विभन्न प्राणी को देखने को टूट पडते। लंगूर के आसमान से तोतों के प्रति लोगों का आकर्षण कम होता गया और उनके सरकार का भी।

लोगों के बदलते रुक से खिन्न हो पोट्टपाद खुद को अपमानित महसूस करने लगा और रात में उसने अपने मन की पीडा राधा को सुनाई। राधा ने अपने छोटे भाई को ढाढस बंधाते हुए समझाया, “भाई चिंतित न हो, गुणों की सर्वत्र पूजा होती है। शीघ्र ही इस लंगूर के गुण दुनियावालों के सामने, प्रकट होंगे और तब लोग उससे विमुख हो जाएँगे।”

कुछ दिनों के बाद ऐसा ही हुआ जब नन्हें राजकुमार उस लंगूर से खेलना चाहते थे। तो लंगूर अपना भयानक मुख फाड, दाँते किटकिटा कर इतनी जोर से डराया कि वे चीख – चीख कर रोने लगे। बच्चों के भय और रूदन की सूचना जब राजा के कानों पर पड़ी तो उसने तत्काल ही लंगूर को जंगल में छुडवा दिया।

उस दिन के बाद से राधा और पोट्टपाद की आवभगत फिर से पूर्ववत होती रही।

पाठ का सारांश

कुछ व्यापारी माल लेकर रेगिस्तान से जा रहे थे। अंधेरे के कारण रास्ता भटक गये। इससे वे दुःखी हुए। इनके पास पीने का पानी भी नहीं था। नेता सोच में पड़ गया। संकट का धैर्य से सामना करने का निश्चय किया। अचानक उसकी नज़र एक तिनके पर पड़ी खोदने पर वहाँ एक पत्थर दिखाई पड़ा। पत्थर को हथौड़े से तोड़ा| पत्थर के टूटते ही पानी ऊपर आया। संकल्प की दृढता से सफलता मिलती है।

పాఠ్య సారాంశం

కొంతమంది వ్యాపారస్తులు సరుకు తీసుకుని ఎడారి గుండా వెళ్ళుచున్నారు. చీకటి కారణంగా వారు దారి తప్పిరి. దీని కారణంగా వారు బాధపడిరి. వారి వద్ద త్రాగుటకు నీరు కూడా లేదు. వారి నాయకుడు ఆలోచనలో పడెను. ఆపదను ధైర్యముతో ఎదుర్కొనుటకు నిశ్చయించుకొనెను. అకస్మాత్తుగా తన దృష్టి ఒక గడ్డిపూచపై పడెను. త్రవ్వగా అక్కడ ఒక రాయి కనబడినది. రాతిని సమ్మెటతో పగలకొట్టిరి. రాయి పగిలిపోగానే నీరు పైకి ఉబికి వచ్చినది. సంకల్ప దృఢత్వంతో విజయం లభించును.

Summary

Some traders were travelling across a desert. They lost their way due to the darkness. They felt sad for this. They had no water either with them. Their leader was obsessed with thoughts. He resolved to face the problem with courage. All of a sudden a blade of grass caught his attention. On digging, a stone was found there. It was broken with a maul. When the stone broke into pieces, water sprang up. Success can be achieved by strong will power.

व्याकरणांश (వ్యాకరణాంశాలు)

लिंग बदलिए (లింగములను మార్చండి)

आदमी – औरत
ऊँट – ऊँटनी
युवक – युवती
गाय – बैल
लोमडी – लोमडा
गधा – गधी
बंदर – बंदरिया
सुत – सुता
सदस्या – सदस्य
हाथी – हथिनी
वर – वधु
साध्वी – साधु

AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र

वचन बदलिए (వచనములను మార్చండి)

चित्र – चित्र
आदमी – आदमी
रास्ता – रास्ते
निर्णय – निर्णय
संकल्प – संकल्प
कहानी – कहानियाँ
दिन – दिन
संकट – संकट
तिनका – तिनके
पत्थर – पत्थर
खुश – खुश
खुशी – खुशियाँ

विलोम शब्द (వ్యతిరేక పదములు)

दृढ़ × अदृढ़
कठिन × कोमल
पूरा × अधूरा
गर्मी × सर्दी
दिन × रात
आगे × पीछे
अंधेरा × उजाला
सबेरा × शाम
शुरु × अंत
दुखी × सुखी
निंदा × प्रशंसा/स्तुति
सहायता × निस्सहायता
युवक × बूढ़ा
खुश × दुःख
सफलता × असफलता

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

संकल्प = दृढ़ निश्चय, దృఢ నిశ్చయము, strong
सफर = यात्रा, యాత్ర, travel
आखिर = अंत में, చివరికి, at last
सबेरा = सुबह, ఉదయం, morning
भटकना = रास्ता भूल जाना, దారి మరిచిపోవుట, forget the way
गुज़रना = जाना, వెళ్ళుట, to go
माल = चीजें, वस्तु, సరకులు, goods
रात = निशि, రాత్రి, night
नेता = नायक, నాయకుడు, leader decision
शुरु = आरंभ, ప్రారంభము, beginning
संकट = विपत्ति, ఆపద, problem
अचानक = अकस्मात, అకాస్మాత్తుగా, suddenly
नज़र = दृष्टि, దృష్టి, sight
जरूर = अवश्य, తప్పనిసరిగా, compulsory
सहायता = मदद, సహాయము, help
दोस्त = मित्र, స్నేహితుడు, friend
प्रयास = प्रयत्न, ప్రయత్నం, effort
खुश = संतोष, సంతోషం, happiness

AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र

श्रुत लेख : శ్రుతలేఖనము : Dictation

अध्यापक या अध्यापिका निम्न लिखित शब्दों को श्रुत लेख के रूप में लिखवायें। छात्र अपनी-अपनी नोट पुस्तकों में लिखेंगे। अध्यापक या अध्यापिका इन्हें जाँचे।
ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని క్రింద వ్రాయబడిన శబ్దములను శ్రుతలేఖనంగా డిక్టేట్ చేయును. విద్యార్థులు వారి వారి నోట్ పుస్తకాలలో వ్రాసెదరు. ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని వాటిని దిద్దెదరు.
AP Board 7th Class Hindi Solutions 11th Lesson सफलता का मंत्र 12

AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी

SCERT AP Board 7th Class Hindi Study Material 10th Lesson कबीर की वाणी Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 10th Lesson Questions and Answers कबीर की वाणी

7th Class Hindi 10th Lesson कबीर की वाणी Textbook Questions and Answers

सोचिए-बोलिए
AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 1

प्रश्न 1.
चित्र में क्या – क्या दिखाई दे रहे हैं? (చిత్రంలో ఏమేమి కన్పించుచున్నవి ?)
उत्तर:
पेड़, मंडप, फूल, घास, दूर पर पर्वत, गुरु और दो शिष्य, पुस्तक और प्रकृति आदि दिखाई दे रहे हैं।
(చెట్లు, మండపము, పూలు, గడ్డి, దూరంగా కొండలు, గురువుగారు మరియు ఇద్దరు శిష్యులు, పుస్తకము మరియు ప్రకృతి మొ||నవి కన్పించుచున్నవి.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी

प्रश्न 2.
वे क्या कर रहे हैं? (వారు ఏమి చేయుచున్నారు ?)
उत्तर:
शिष्य प्रणाम कर रहे हैं। और गुरूजी आशीर्वाद दे रहे हैं।
(శిష్యులు నమస్కరించుచుండిరి. గురువుగారు వారిని ఆశీర్వదించుచుండిరి.)

प्रश्न 3.
उपर्युक्त चित्र किससे संबंधित हैं? (పై చిత్రము దేనికి సంబంధించినది?)
उत्तर:
उपर्युक्त चित्र गुरु – शिष्य से संबंधित है। शायद यह गुरु का आश्रम है।
(పైనున్న చిత్రము గురుశిష్యులకు సంబంధించినది. బహుశా అది గురువు గారి ఆశ్రమము అయి ఉంటుంది.)

कबीर की वाणी (కబీర్ వాణి)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 2
1. तीरथ गए से एक फल, संत मिले फल चार।
सतगुरु मिले अनेक फल, कहे कबीर विचार ॥
AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 3

भावार्थ :
कबीर कहते हैं कि – “तीर्थ जाने से एक फल मिलता है। संतों की संगति से चार फल मिलते हैं। लेकिन सच्चे गुरु को पा लेने से जीवन में अनेक फल मिलते हैं।

భావార్థం :
తీర్థయాత్ర చేసినట్లయితే ఒక్కటే ఫలితం లభిస్తుంది. మంచివాళ్ళ (సాధువుల) తో స్నేహం చేసినట్లయితే నాలుగు ఫలితములు లభించును. కానీ నిజమైన మంచి గురువు లభించినట్లయితే జీవితంలో మనకు అనేక ఫలితములు లభించును అని కబీర్ దాస్ గారు చెబుతున్నారు.

Meaning :
Kabir says, “ If we go on pilgrimage, we will get sole result. By making friends with virtuous people, four outcomes will be gained. But, we can acquire many fruits by a true and good perceptor.“

2. जहाँ दया तहाँ धर्म है, जहाँ लोभ वहाँ पाप।
जहाँ क्रोध तहाँ काल है, जहाँ क्षमा वहाँ आप॥
AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 4

भावार्थः
कबीर कहते हैं कि – “जहाँ दया होती है वहाँ धर्म होता है। जहाँ लोभ होता है वहाँ पाप होता है। जहाँ क्रोध होता है वहाँ । नाश होता है। जहाँ क्षमा होती है वहाँ भगवान का वास होता है।”

భావార్ధం :
కవి కబీర్ దాస్ గారు ఎక్కడైతే దయ ఉంటుందో అక్కడ ధర్మం ఉంటుందని, ఎక్కడైతే లోభం ఉంటుందో అక్కడ పాపం ఉంటుందని, ఎక్కడైతే కోపం ఉంటుందో అక్కడ నాశనం ఉంటుందని, ఎక్కడైతే క్షమాగుణం ఉంటుందో అక్కడ భగవంతుడు ఉంటాడని తెలియజేస్తున్నాడు.

Meaning :
Kabir says, “Where there is mercy, there will be virtue; where there is miserliness, there will be sin; where there is anger, there will be destruction; where there is forgiveness there resides God.

3. नहाये धोये क्या हुआ, जो मन मैल न जाए।
मीन सदा जल में रहे, धोये बास न जाए॥
AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 5

भावार्थ :
कबीर कहते हैं कि – ” केवल नहाने, धोने से मन का मैल नहीं जाता। मछली हमेशा जल में रहती है। फिर भी उसकी बदबू नहीं जाती है। हमें तन के बजाय मन का मैल दूर करना चाहिए ।”

భావార్ధం :
కేవలం స్నానము చేసినంత మాత్రాన సబ్బుతో రుద్దుకున్నంత మాత్రాన మనస్సు యొక్క మురికి పోదు. చేప ఎల్లవేళలా నీటిలో ఉంటుంది. కానీ దాని దుర్వాసన పోదు. మనము శరీర మురికి బదులు మనస్సుకు పట్టిన మురికిని పోగొట్టుకొనవలెనని కబీర్ దాస్ గారు చెబుతున్నారు.

Meaning :
Kabir says, “The mind’s filth can’t be removed by mere bathing and washing. The fish always lives in water. But its bad odour never leaves. We should wash off the dirt glued to the mind instead of the dirt of the body.

4. कबीर लहरि समंदत की, मोती बिखरे आई।
बगुला भेद न जानई, हँसा चुनी – चुनी खाई॥
AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 6

भावार्थ :
कबीर कहते हैं कि – “समुद्र की लहरों के साथ मोती आकर तट पर बिखर जाते हैं। बगुला उनका महत्व नहीं जानता। मगर हंस उनका महत्व जानता है। इसीलिए हंस मोतियों को चुन-चुनकर खाता है। अर्थात् असली वस्तु का महत्व सिर्फ ज्ञानी ही जानता है।”

భావార్థం :
సముద్రపు అలల వలన ముత్యములు ఒడ్డుకు వచ్చి పేరుకుపోవును. కొంగకు వాటి విలువ తెలియదు. కానీ హంసకు వాటి మహత్యం తెలుసు. అందువలన హంస ముత్యాలను ఏరి – ఏరి తింటుంది. అనగా నిజమైన వస్తువు యొక్క మహత్యాన్ని కేవలం జ్ఞానులు మాత్రమే తెలుసుకుంటారు అని కబీర్ దాస్ గారు చెబుతున్నారు.

Meaning :
Kabir says, “By the waves of the sea, pearls accumulate on the shore. A crane doesn’t know their value. But a swan knows their significance. So, the swan picks and eats the pearls. That means only the wise persons know the worth of a real thing.

Intext Questions & Answers

प्रश्न 1.
कवि विमना के बारे में आप क्या जानते हैं? (కవి వేమన గురించి మీకు ఏమి తెలియును?)
उत्तर:
वेमना का असली नाम गोना वेमा बुद्धा रेड्डी था। आप योगी वेमना के नाम से पुकारे जाते हैं। आप तेलुगु के कवि थे। तेलुगु साहिती इतिहास में आपकी पद्य रचनाएँ वेमना शतकम के नाम से प्रसिद्ध है। आपका जन्म आन्ध्रप्रदेश के नेल्लूर में हुआ था।
(వేమన అసలు పేరు గోన వేమ బుద్ధారెడ్డి. ఆయన యోగి వేమనగా పిలువబడెను. ఆయన తెలుగు కవి. తెలుగు సాహిత్య చరిత్రలో ఆయన రచనలు వేమన శతకాలుగా ప్రసిద్ధి చెందినవి.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी

प्रश्न 2.
जीवन में परोपकार का महत्व क्या है? (జీవితంలో పరోపకారం యొక్క మహత్యమేమిటి?
उत्तर:
परोपकार शब्द ‘पर’ और ‘उपकार’ नामक दो शब्दों से बना है। परोपकार शब्द का अर्थ है कि निस्वार्थ भाव से दूसरों की सहायता करना परोपकार का सब से बडा लाभ है आत्म संतुष्टि।
(పరోపకారము అను శబ్దము “పర” ‘ఉపకారము’ అను రెండు పదముల నుండి ఏర్పడినది. పరోపకారము అనగా నిస్వార్థభావంతో ఇతరులకు సహాయం చేయుట అని అర్థము. పరోపకారం వలన కలిగే ఒకే ఒక లాభం ఆత్మ సంతృప్తి. )

Improve Your Learning

सुनिए-बोलिए

प्रश्न 1.
गुरु के महत्व के बारे में बताइए। (గురువు గారి మహత్యము (గొప్పదనము) గురించి చెప్పండి.)
उत्तर:
गुरु का महत्व यह है कि “गुरु को पा लेने से हमें जीवन में अनेक फल मिलते हैं।”
(గురువు గారి మహత్యము (గొప్పదనము) ఏమనగా మనము గురువు గారిని పొందినట్లయితే మనకు జీవితంలో అనేక ఫలితములు కలుగును.)

प्रश्न 2.
हंस की तुलना किससे की गयी? (హంస దేనితో పోల్చబడినది?)
उत्तर:
हंस की तुलना ज्ञानी से की गयी। (హంసను జ్ఞానితో పోల్చడమైనది.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी

प्रश्न 3.
समुंदर में क्या – क्या मिलते हैं? (సముద్రంలో ఏమేమి లభించును?)
उत्तर:
समुंदर में मोती मिलते हैं। समुंदर में मछलियाँ मिलती हैं। समुंदर के पानी से नमक तैयार किया जाता है।
(సముద్రంలో ముత్యములు లభించును. సముద్రంలో చేపలు లభించును. సముద్రపు నీటి నుండి ఉప్పు తయారు చేయుదురు.)

पढिए

अ) जोड़ी बनाइए।

1. सच्चे गुरु को पाने से ई) जीवन में अनेक फल प्राप्त होते हैं।
2. जहाँ दया है अ) वहाँ धर्म है।
3. जहाँ क्षमा है आ) वहाँ भगवान का वास होता है।
4. नहाने धोने से उ) मन का मैल नहीं जाता।
5. असली वस्तु का महत्व इ) ज्ञानी ही जानता है।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 7

आ) दोहे के क्रम को पहचानकर उसकी क्रम संख्या कोष्ठक में लिखिए।

1. जहाँ लोभ वहाँ पाप। [ 2 ]
2. जहाँ क्रोध तहाँ काल है। [ 3 ]
3. जहाँ क्षमा वहाँ आप [ 4 ]
4. जहाँ दया वहाँ धर्म है। [ 1 ]

इ) सही वर्तनी वाले शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 8

ई) नीचे दिए गए वाक्यों में चित्रों से संबंधित शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 9
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 10

लिखिए

अ) नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर छोटे – छोटे वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు చిన్న – చిన్న వాక్యములలో ఇవ్వండి.

1. सतगुरु को पा लेने से क्या होता है? (సద్గురువుని పొందినట్లయితే ఏమి జరుగుతుంది?)
उत्तर:
सतगुरु को पा लेने से जीवन में अनेक फल मिलते हैं।
(సద్గురువుని పొందినట్లయితే జీవితంలో అనేక మంచి ఫలితములు లభించును.)

2. क्रोध का परिणाम क्या होता है?(కోపము యొక్క పరిణామం ఎలా ఉంటుంది?)
उत्तर:
क्रोध का परिणाम नाश होता है।
(కోపము యొక్క పరిణామము నాశనము.)

3. हंस की विशेषता क्या है? (హంస యొక్క విశేష్యత ఏమిటి?)
उत्तर:
हंस की विशेषता यह है कि हंस मोतियों का महत्व जानता है। इसीलिए हंस मोतियों को चुन – चुनकर खाता है।
(హంస యొక్క విశేష్యత ఏమనగా దానికి ముత్యముల విలువ తెలుసు. అందువలన అది వాటిని ఏరి-ఏరి తింటుంది.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी

आ) नीचे दिये गये प्रश्न का उत्तर पाँच – छह वाक्यों में लिखिए।

* “कबीर की वाणी’ से अपने मन पसंद किन्हीं दो दोहों का भाव अपने शब्दों में लिखिए।
(“కబీర్ వాణి” నుండి మీకు ఇష్టమైన ఏవేని రెండు దోహాల భావము మీ మాటల్లో వ్రాయండి.)
उत्तर:
कबीर कहते हैं कि – “तीर्थ जाने से एक फल मिलता है। संतों की संगति से चार फल मिलते हैं। लेकिन सच्चे गुरु को पा लेने से जीवन में अनेक फल मिलते हैं।”

कबीर कहते हैं कि – “जहाँ दया होती है वहाँ धर्म होता है। जहाँ लोभ होता है वहाँ पाप होता है। जहाँ क्रोध होता है वहाँ नाश होता है। जहाँ क्षमा होती है वहाँ भगवान का वास होता है।”
(తీర్థయాత్ర చేసినట్లయితే ఒక్కటే ఫలితం లభిస్తుంది. మంచివాళ్ళ (సాధువుల)తో స్నేహం చేసినట్లయితే నాలుగు ఫలితములు లభించును. కానీ నిజమైన మంచి గురువు లభించినట్లయితే జీవితంలో మనకు అనేక ఫలితములు లభించును అని కబీర్ దాస్ గారు చెబుతున్నారు.

కవి కబీర్ దాస్ గారు ఎక్కడైతే దయ ఉంటుందో అక్కడ ధర్మం ఉంటుందని, ఎక్కడైతే లోభం ఉంటుందో అక్కడ పాపం ఉంటుందని, ఎక్కడైతే కోపం ఉంటుందో అక్కడ నాశనం ఉంటుందని, ఎక్కడైతే క్షమా గుణం ఉంటుందో అక్కడ భగవంతుడు ఉంటాడు అని తెలియజేస్తున్నాడు.)

इ) उचित शब्दों से खाली जगह भरिए।

1. सतगुरु को पा लेने से ……… लाभ होते हैं। (अनेक/ चार)
उत्तर:
अनेक

2. जहाँ दया होती है वहाँ …… होता है। (क्षमा/ धर्म).
उत्तर:
धर्म

3. मीन सदा ……… में रहती है। (जल/ बादल)
उत्तर:
जल

4. ………. भेद नहीं जानता है। (बगुला/ हंस)
उत्तर:
बगुला

5. हंस …………… चुन – चुन कर खाता है। (मोती/ कंकड)
उत्तर:
मोती

AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी

ई) संकेतों के आधार पर वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 11
उत्तर:
1. मनुष्य में दया होनी चाहिए।
2. मनुष्य में क्षमा गुण भी होना चाहिए।
3. मनुष्य सदा पाप से दूर रहना चाहिए।
4. मनुष्य को सदा पुण्य कार्य करना चाहिए।
5. मनुष्य को लोभ में फसना नहीं चाहिए।

उ) वर्ण विच्छेद कीजिए।

1. तीर्थ : त + ई + र् + थ् + अ

2. क्रोध : …………………….
उत्तर:
क् + र् + ओ + ध् + अ

3. संगति : …………………………..
उत्तर:
स् + अ + ग् + अ + त् + इ

4. सतगुरु : …………………………
उत्तर:
स् + अ + त् + ग् + उ + र् + उ

5. बिखरना : …………………………..
उत्तर:
ब् + इ + ख् + अ + र् + अ + न् + ग + आ

भाषांश

अ) अंत्याक्षरी विधि के अनुसार नीचे दिये गये शब्दों के आधार पर चार शब्द बनाइए।

1. अनेक – कबीर – रबड़ – डमरू – रूखा

2. काल – …………………………..
उत्तर:
लकीर – रकम – मरमर – लगभग

3. सदा – ……………………………..
उत्तर:
दान – नर्तकी – कीडा – डाली

4. पाप – ………………………………..
उत्तर:
पर्वत – तलाश – शरबत – तस्वीर

5. फल – ………………………..
उत्तर:
लालच – चना – नहाना – नया

AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी

आ) पर्यायवाची शब्द लिखिए।

1. पाप गुनाह, अपराध

2. क्रोध – ………………
उत्तर:
नारज़, गुस्सा

3. मीन – ………………………
उत्तर:
मछली, मत्स्य

4. जल – …………………..
उत्तर:
पानी, नीर

5. भेद – …………………..
उत्तर:
गुनाह, फर्क

इ) विलोम शब्द लिखिए।

1. ज्ञानी × अज्ञानी
2. धर्म × अधर्म
3. पाप × पुण्य
4. क्रोध × शांत
5. मिलना × बिछडना

सृजनात्मकता

अ) चित्र देखकर वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 12
AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 13
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 14

आ) परियोजना कार्य

कुछ दोहों का संकलन करके कक्षा में दिखाइए।
उत्तर:
1. तुलसी साथी विपत्ति के विद्या विनय विवेक।
साहस सुकृति सुसत्यव्रत, राम भोरसे एक ||

2. कहि रहीम संपति सगे, बनत बहुत बहु रीत।
विपति कसौटी जे कसे, तेई साँचे मीत||

3. कनक – कनक तैं सौ गुनी, मादकता अधिकाइ।
उहि खाए बौराइ जग, इहिं पाए बौराइ।

4. नर की अरु नल नीर की, गति एकै कर जोइ।
जेतौ नीचौ ह्वै चले, तेतौ ऊँचौ होइ।।

5. रहिमन पानी राखिए बिन पानी सब सून
पानी गये न ऊबरे मोती मानुष चून ||

AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी

इ) अनुवाद कीजिए।

1. बालक नहाता है।
उत्तर:
बालक नहाता है। బాలుడు స్నానము చేయును.

2. गुरु पाठ पढ़ाते हैं।
उत्तर:
गुरु पाठ पढ़ाते हैं। గురువుగారు పాఠం చదివించెదరు.

3. हंस मोती खाता है।
उत्तर:
हंस मोती खाता है। హంస ముత్యములు తినును.

4. देवी बाज़ार जाती है।
उत्तर:
देवी बाज़ार जाती है। దేవి బజారు వెళ్ళును.

5. राजा गाना गाता है। ज.
उत्तर:
राजा गाना गाता है। రాజా పాట పాడును.

व्याकरणांश

AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 15

क्रिया : “किसी काम के होने या करने का बोध करानेवाले शब्दों को “क्रिया” कहते हैं।”
उदाहरण : खाना, पीना, सोना, उठना, बैठना
(ఏదైనా ఒక పని జరుగుట లేదా చేయుట గురించి తెలియజేయు శబ్దాలను క్రియ అని అందురు.)

→ निम्न लिखित वाक्यों में क्रिया शब्द को रेखांकित कीजिए।

1. मोहन बाज़ार जाता है।
उत्तर:
मोहन बाज़ार जाता है।

2. उमा खाना खाती है।
उत्तर:
उमा खाना खाती है।

3. लड़का आम खाता है।
उत्तर:
लड़का आम खाता है।

4. राजा विजयवाड़ा से आता है।
उत्तर:
राजा विजयवाड़ा से आता है।

5. लड़कियाँ पौधे लगाती हैं।
उत्तर:
लड़कियाँ पौधे लगाती हैं।

अध्यापकों के लिए सूचना : ఉపాధ్యాయులకు సూచన :

→ कबीर के कुछ अन्य नीति दोहे बच्चों को सिखाइए। (కబీర్ యొక్క కొన్ని ఇతర నీతి దోహాలను పిల్లలకు నేర్పించండి.)
उत्तर:
कबीर के दोहे :
1. ऐसी वाणी बोलिये मन का आपा खोया।
औरन को शीतल करै, आपहु शीतल होय ||

2. बुरा जो देखने मैं चला, बुरा न मिलिया कोय।
जो दिल खोजा आपना, मुझ सा बुरा न कोय ||

3. काल करे सो आज कर, आज करे सो अब।
पल में परलय होएगी, बहुरि करेगा कब ||

4. जाति न पूछो साधु की, पूछ लीजिए ज्ञान |
मोल करो तलवारी का पडा रहन दो म्यान ||

5. पोथी पढ़ पढ़ जग बुआ, पंडित भया न कोय।
ढ़ाई अक्षर प्रेम का, पढ़े सो पंडित होय ||

व्याकरणांश (వ్యాకరణాంశాలు)

लिंग बदलिए (లింగములను మార్చండి)

कवि – कवयित्री
गुरु – गुरुआनी
शिष्य – शिष्या
धोबी – धोबिन
मालिक – मालिकिन
सेठ – सेठनी
ठाकुर – ठकुराइन
प्रिय – प्रिया
सखा – सखी
औरत- आदमी
नर – मादा/नारी

AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी

वचन बदलिए (వచనములను మార్చండి)

कवि – कवि
गुरु – गुरुजन
दोहा – दोहे
फल – फल
संस्कृति – संस्कृतियाँ
आदर – आदर
धर्म – धर्म
विचार – विचार
एक – अनेक
तीर्थ – तीर्थ
मीन – मीन
जल – जल
मछली – मछलियाँ
लहर – लहरें
मोती – मोती

विलोम शब्द (వ్యతిరేక పదములు)

नीति × अवनति
आदर × अनादर
आंतरिक × बाह्य
ज्ञान × अज्ञान
फल × निष्फल
सच्चा × झूठा
पाप × पुण्य
बदबू × खुशबू
धर्म × अधर्म
जीवन × मरण
दया × निर्दया
मैल × सफाई
असली × नकली
संस्कार × कुसंस्कार
महत्व × महत्वहीन

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

संत = महात्मा, మహాత్మ, saint
विचार = सोच, ఆలోచన, thought
लोभ = लालच, దురాశ, greedy
मीन = मछली, చేప, fish
सदा = हमेशा, ఎలప్పుడు, always
समंदर = सागर, సముద్రం, ocean
क्रोध = गुस्सा, కోపం, anger
फल = परिणाम, పరిణామం, result
क्षमा = माफ़, క్షమించు, forgiveness
हंसा = हंस, హంస, Hamsa, Swan
अनेक = बहुत, అనేక, so many
नहाना = स्नान करना, స్నానం చేయుట, bathing

AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी

श्रुत लेख : శ్రుతలేఖనము : Dictation

अध्यापक या अध्यापिका निम्न लिखित शब्दों को श्रुत लेख के रूप में लिखवायें। छात्र अपनी -अपनी नोट पुस्तकों में लिखेंगे। अध्यापक या अध्यापिका इन्हें जाँचे।
ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని క్రింద వ్రాయబడిన శబ్దములను శ్రుతలేఖనంగా డిక్టేట్ చేయును. విద్యార్థులు వారి వారి నోట్ పుస్తకాలలో వ్రాసెదరు. ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని వాటిని దిద్దెదరు.
AP Board 7th Class Hindi Solutions 10th Lesson कबीर की वाणी 16

AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक

SCERT AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 9th Lesson Questions and Answers साहसी बालक

7th Class Hindi 9th Lesson साहसी बालक Textbook Questions and Answers

सोचिए-बोलिए
AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक 1

प्रश्न 1.
चित्र में क्या – क्या दिखाई दे रहे हैं? (చిత్రములో ఏమేమి కన్పించుచున్నవి?)
उत्तर:
चित्र में एक सिनेमा थियेटर (हाल) दिखाई दे रहा है। चाँदी का पर्दा दिखायी दे रहा है। दर्शक सिनेमा देखने कुर्सियों पर बैठे हुए हैं। अचानक चाँदी का पर्दा आग लगकर जल रहा है। कुछ लड़के दौडकर भाग रहे हैं। एक ओर से एक औरत और एक बच्ची भाग रही हैं। दो लडके और एक स्त्री पर्दे के सामने भाग रहे हैं। एक लडका तो अग्निशामक यंत्र पकडकर आग को बुझा रहा है।
(చిత్రంలో ఒక సినిమా హాలు (థియేటర్) కన్పించుచున్నది. వెండి తెర కన్పించుచున్నది. దర్శకులు (ప్రేక్షకులు) సినిమా చూచుట కొరకు కుర్చీలలో కూర్చుని ఉన్నారు. అకస్మాత్తుగా వెండితెర నిప్పు అంటుకుని తగలబడుచున్నది. కొంతమంది బాలురు పరుగెత్తి పారిపోవుచున్నారు. ఒకవైపున ఒక స్త్రీ మరియు ఒక బాలిక పరిగెత్తుచున్నారు. ఇద్దరు బాలురు మరియు ఒక స్త్రీ వెండితెర ముందు పరిగెత్తుచున్నారు. ఒక బాలుడు అగ్నిమాపక యంత్రమును పట్టుకుని మంటను ఆర్పుచున్నాడు.)

प्रश्न 2.
आग लगने पर लड़के ने क्या किया? (నిప్పు అంటుకున్నప్పుడు బాలుడు ఏమి చేసెను?)
उत्तर:
आग लगने पर लडके ने अग्निशामक यंत्र पकडकर आग को बुझाने का प्रयास किया।
(గుంట (నిప్పు) అంటుకున్నప్పుడు బాలుడు అగ్నిమాపక యంత్రమును పట్టుకుని మంటను ఆర్పుటుకు ప్రయత్నము చేసెను.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक

साहसी बालक (సహస బాలుడు)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक 2
एक बालक था। वह चौथी कक्षा में पढ़ता था। उसका स्कूल गाँव से दूर था। वह प्रतिदिन पैदल चलकर स्कूल जाता था। रास्ते में नदी बहती थी। नाव से जाने के लिए उसके पास पैसे नहीं होते थे। वह रोज़ तैरकर ही स्कूल जाता था।

सर्दी के दिन थे। बालक स्कूल जाने के लिए नदी में कूद पडा। तैरते – तैरते नदी के बीच जा पहुँचा। उसी समय कुछ यात्री नाव पर सवार कर नदी पार कर रहे थे। उन्होंने सोचा कि बालक नदी में डूब जाएगा। वे अपनी नाव बालक के पास ले गए। उसे खींच कर नाव में बिठा लिया।

बालक के चेहरे पर कोई डर या घबराहट नहीं थी। सभी लोग चकित रह गए। इतना छोटा, इतना साहसी! वे बोले तू ! डूब मरोगे क्या ? कभी भी ऐसा साहस नहीं करना चाहिए।”

तब बालक बोला – “साहस करना ही पड़ता है जी, अब साहस नहीं करूँगा तो आगे चलकर मैं बड़े – बड़े काम कैसे कर सकूँगा? मैं रोज़ स्कूल नदी में तैरकर ही जाता हूँ।” लोग उसकी बात सुनकर दंग रह गये। यही साहसी बालक आगे चलकर भारत का प्रधानमंत्री बना। इन्हें सारा संसार लाल बहादुर शास्त्री के नाम से जानता है। इन्होंने ही देश को जय – जवान जय-किसान का नारा दिया।

పాఠ్య సారాంతం

ఒక బాలుడు ఉండెను. అతడు నాల్గవ తరగతి చదువుచుండెను. అతని పాఠశాల గ్రామమునకు చాలా దూరములో ఉండెను. అతడు ప్రతిరోజు నడిచే బడికి వెళ్ళేవాడు. దారిలో ఒక నది ప్రవహించేది. పడవలో వెళ్ళడానికి అతని వద్ద డబ్బులు ఉండేవి కావు. అతడు రోజూ నదిని ఈది బడికి వెళ్ళేవాడు.

చలికాలపు రోజులు. బాలుడు బడికి వెళ్ళుటకు నదిలో దూకెను. ఈదుతూ – ఈదుతూ నది మధ్యకు చేరెను. అదే సమయంలో కొంత మంది యాత్రికులు పడవలో నదిని దాటుచుండిరి. వారు ఈ పిల్లవాడు నదిలో మునిగిపోవునని భావించిరి. వారు తమ పడవను బాలుని వద్దకు తీసుకు వెళ్ళిరి. ఆ బాలుడిని లాగి నావలో కూర్చుండబెట్టిరి.

బాలుని ముఖంపై ఎటువంటి భయము కాని ఆందోళన కానీ కన్పించలేదు. ఇంత చిన్న పిల్లవాడు ఎంత సాహసికుడు అని. వారు ఆ బాలుడితో ఎప్పుడూ ఇలాంటి సాహసం చేయకు, మునిగి చనిపోతావా, ఏమిటీ ? అని అడిగిరి.

అప్పుడు బాలుడు ఈ విధంగా చెప్పెను – “సాహసం చేయవలసినదేనండి, ఇప్పుడు సాహసం చేయకపోతే ముందు – ముందు నేను పెద్ద పెద్ద పనులు ఎలా చేస్తాను? నేను రోజూ బడికి నది ఈదే వెళతాను”. వారందరూ ఆ మాట విని ఆశ్చర్యపోయిరి. ఈ సాహస బాలుడే ముందు ముందు భారత ప్రధానమంత్రి అయ్యెను. ఇతనిని ప్రపంచమంతా లాల్ బహాదుర్ అనే పేరుతో పిలుస్తోంది. ఈయనే జై జవాన్ – జై కిసాన్ అను నినాదం ఇచ్చేను.

Summary

Once there lived a boy. He was studying in 4th class. His school was very distant from his village. He used to go to school on foot every day. A river was flowing on the way. He had no money to go by a boat. Daily he used to go to school swimming across the river.

Those were winter days. The boy jumped into the river to go to school. He reached the middle of the river while swimming. At that very time some travellers were crossing the river by a boat. They thought that the bcy would drown in the river. They took their boat to the boy. They snatched him and seated him in the boat.

There was neither fear nor worry in the boy’s face. They were surprised. They exclaimed, “How brave this little kid is!”. They said to the boy, “Don’t ever do this kind of brave act. Would you like to die drowning in the river?”

Then the boy said to them, “I should certainly dare. If I don’t dare now, how can I manage big tasks in future ? I go to school every day crossing the river.” They were amazed to listen to his words. This is the very boy later became the Prime Minister of India. The whole world fondly calls him “Lal Bahadur”. This very person gave the slogan “Jai Javan – Jai Kisan”.

Intext Questions & Answers

प्रश्न 1.
शास्त्रीजी में साहस के अलावा और कौन कौन – से अच्छे गुण हैं? बताइए। (శాస్త్రిగారిలో సాహసమే కాక ఇంకా ఏమేమి మంచి గుణములు కలవు? తెలపండి.)
उत्तर:
लालबहादुर शास्त्री जी में साहस के अलावा निम्न लिखित अच्छे गुण हैं – आप स्वभाव से सादगी थे। आप उच्च विचार वाले व्यक्ति थे। आप शिष्टाचार के व्यक्ति थे| आप सच्चे और ईमानदार व्यक्ति थे।
(శాస్త్రిగారిలో సాహసమే కాక క్రింది పేర్కొనిన మంచి గుణములు కూడా కలవు. అవి – స్వభావత: వారు నిరాడంబర జీవితమును గడిపెను. ఉన్నత ఆలోచనలు కల్గిన వ్యక్తి. వారు మంచి సభ్యత, శిష్టాచారము కల్గిన వ్యక్తి. ఆయన నీతి, నిజాయితీ కల్గిన వ్యక్తి.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक

प्रश्न 2.
अगर तुम बालक की जगह पर होते तो क्या करते? (ఒకవేళ నీవు బాలుని స్థానంలో ఉంటే ఏమి చేస్తావు?)
उत्तर:
अगर मैं बालक की जगह पर होता तो मैं भी स्कूल हर दिन पैदल जाता/जाती। मैं भी स्कूल नदी में तैरकर जाता / जाती मैं साहस एवं धैर्य के साथ रहता / रहती।
(ఒకవేళ నేను బాలుడి స్థానములో ఉన్నట్లయితే నేను కూడా బడికి కాలి నడకనే వెళతాను. నేను కూడా బడికి నదిలో ఈది వెళతాను. నేను సాహసంతో, ధైర్యంతో ఉంటాను.)

Improve Your Learning

सुनिए-बोलिए

प्रश्न 1.
कुछ साहसी बालकों या बालिकाओं के नाम बताइए। (కొంతమంది సాహస బాలురు లేదా బాలికల పేర్లు తెల్పండి.)
उत्तर:
पूर्णचंद्र, गोविंदन, रितिक साहु, कुंवर दिव्यांश सिंह,लमगांव सिंह, मंदीप कुमार पाठक आदि कुछ साहसी बालक थे।
(పూర్ణ్ చంద్, గోవిందన్, రితిక్ సాహు, కుంవర్ దివ్యాంశ్ సింహ్, లంగావ్ సింహ్, మందీప్ కుమార్ పాఠక్ మొదలగువారు సాహస బాలుడు.)

प्रश्न 2.
आप स्कूल कैसे आते हैं? (మీరు బడికి ఎలా వస్తారు?)
उत्तर:
मैं स्कूल पिताजी के स्कूटर पर आता/आती हूँ।
(నేను బడికి నాన్నగారి స్కూటర్ పై వస్తాను.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक

प्रश्न 3.
आँध्रप्रदेश की प्रमुख नदियों के नाम बताइए। (ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని ప్రముఖ నదుల పేర్లు తెలపండి.)
उत्तर:
आंध्रप्रदेश की प्रमुख नदियाँ कृष्णा नदी और गोदावरी नदी हैं। गोदावरी नदी को दक्षिणी गंगा भी कहते हैं। इनके अलावा पेन्ना, स्वर्णमुखी, मुन्नेरु और चित्रावती आदि नदियाँ भी हैं।
(ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని ప్రముఖ నదులు కృష్ణానది మరియు గోదావరి నది. గోదావరి నదిని దక్షిణీ గంగా అని కూడా పిలిచెదరు. ఇవేకాకుండా పెన్నా, స్వర్ణముఖి, మున్నేరు మరియు చిత్రావతి మొదలగు నదులు కూడా కలవు.

पढ़िए

अ) जोड़ी बनाइए।

1. नदी बहती थी।
2. बालक चौथी कक्षा में पढ़ता था।
3. स्कूल गाँव से दूर था।
4. लोग उसकी बातों से दंग रह गये।
5. लाल बहादुर शास्त्री ने जय जवान – जय किसान का नारा दिया।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक 3

आ) पाठ में वाक्यों के सही क्रम को पहचानकर क्रम संख्या कोष्ठक में लिखिए।

1. तैरते – तैरते नदी के बीच आ पहुंचा। [ 2 ]
2. एक बालक चौथी कक्षा में पढ़ता था। [ 1 ]
3. ऐसा साहस नहीं करना चाहिए। [ 5 ]
4. इतना छोटा इतना साहसी। [ 3 ]
5. लोग उसकी बातों से दंग रह गए। [ 4 ]

इ) सही वर्तनी वाले शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक 4

ई) चित्रों से संबंधित शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक 5
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक 6

लिखिए

अ) नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर छोटे – छोटे वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు చిన్న – చిన్న వాక్యములలో ఇవ్వండి.

1. शास्त्री जी स्कूल कैसे जाते थे? (శాస్రిగారు పాఠశాలకు ఎలా వెళ్ళేవారు?)
उत्तर:
शास्त्री जी प्रतिदिन पैदल चलकर स्कूल जाते थे। वे रोज नदी तैरकर स्कूल जाते थे।
(శాస్రిగారు ప్రతిరోజు కాలి నడకన పాఠశాలకు వెళ్ళేవారు. ఆయన ప్రతిరోజూ నదిని ఈదుకుని బడికి వెళ్ళేవారు.)

2. लालबहादुर शास्त्री जी ने देश को कौन – सा नारा दिया? (లాల్ బహాదుర్ శాస్త్రిగారు దేశానికి ఏమి నినాదము ఇచ్చిరి?)
उत्तर:
लालबहादुर शास्त्री जी ने देश को ‘जय – जवान जय – किसान का नारा दिया।
(లాల్ బహాదుర్ శాస్త్రిగారు దేశానికి “జై – జవాన్ జై – కిసాన్” అను నినాదమును ఇచ్చిరి.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक

आ) नीचे दिये गये प्रश्न का उत्तर पाँच – छह वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నకు సమాధానము 5 -6 వాక్యములలో వ్రాయండి.

“साहसी बालक” पाट का सारांश अपने शब्दों में लिखिए। (‘సాహసీ బాలక్’ పాఠము సారాంశమును మీ మాటల్లో వ్రాయండి.)
उत्तर:
एक बालक चौथी कक्षा में पढ़ता था। उसके पास पैसे नहीं थे। इस कारण वह नदी में तैरकर स्कूल जाता था। एक बार कुछ यात्री नाव में नदी पार कर रहे थे। उनको लगा कि बालक नदी में डूब जायेगा। उन्होंने उसे खींचकर नाव में बिठा लिया। वह साहसी बालक था। वह बोला कि “मैं रोज़ तैरकर ही स्कूल जाता हूँ। सब लोग आश्चर्यचकित रह गये। यही साहसी बालक लालबहादुर शास्त्री था। आगे चलकर वे भारत के प्रधानमंत्री बने।
(ఒక బాలుడు 4వ తరగతి చదువుచుండెను. అతని వద్ద డబ్బులు లేవు. ఈ కారణముగా అతడు నది ఈది బడికి వెళ్ళుచుండెను. ఒకసారి కొందరు యాత్రికులు నావలో నది దాటుచుండిరి. వారికి ఆ బాలుడు నదిలో మునిగి పోతున్నాడు అని అనిపించెను. వారు అతడిని లాగి పడవలో కూర్చుండబెట్టిరి. అతడు సాహస బాలుడు. ఆ బాలుడు నేను రోజూ నది ఈది బడికి వెళ్ళుచున్నానని చెప్పెను. అందరూ ఆశ్చర్యపోయిరి. ఈ సాహస బాలుడే లాల్ బహాదుర్ శాస్త్రి. ముందు ముందు ఆయన భారతదేశ ప్రధానమంత్రి అయ్యెను.)

इ) उचित शब्दों से खाली जगह भरिए।

1. शास्त्री जी ………… कक्षा में पढ़ते थे। (चौथी | सातवीं)
उत्तर:
चौथी

2. बालक तैरते – तैरते ………. के बीच आ पहुँचा। (नदी / समुद्र)
उत्तर:
नदी

3. यात्री ………. को बालक के पास ले गए। (नाव | कार)
उत्तर:
नाव

4. उन्होंने जय – जवान जय – ………. का नारा दिया। (किसान / विज्ञान)
उत्तर:
किसान

5. लोग उसकी बातों से ……… रह गए। (दंग / रंग)
उत्तर:
दंग

AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक

ई) संकेतों के आधार पर वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक 7

1. शास्त्री जी साहसी बालक थे।
उत्तर:
1. शास्त्री जी साहसी बालक थे।
2. शास्त्री जी हर दिन स्कूल नदी में तैरकर जाते थे।
3. शास्त्री जी हर दिन स्कूल पैदल जाते थे।
4. शास्त्री जी भारत के प्रधानमंत्री बने थे।
5. जय – जवान जय – किसान शास्त्रीजी का नारा है।

उ) वर्ण विच्छेद कीजिए।

1. पैदल : प + ऐ + द् + अ + ल् + अ
2. खींचना : ……………………………
3. रास्ता : ……………………………..
4. शास्त्री : ……………………….
5. प्रधानमंत्री : …………………..
उत्तर:
1. पैदल : प + ऐ + द् + अ + ल् + अ
2. खींचना : ख् + ई + च् + अ + न् + आ
3. रास्ता : र + आ + स् + त् + आ
4. शास्त्री : श् + आ + स् + त् + र् + ई
5. प्रधानमंत्री प् + र् + अ + ध् + आ + न् + अ + म् + अं + त् + र् + ई

भाषांश

अ) अंत्याक्षरी विधि के अनुसार नीचे दिये गये शब्दों के चार शब्द लिखिए।

1. स्कूल – लड़का – काम – मन – नल

2. बालक – ……………………….
उत्तर:
कोयल, लगन, नारा, रामायण

3. नाव – …………………………….
उत्तर:
वज़न, नानी, नीला, लपक

4. भारत – ………………………..
उत्तर:
तरल, लता, ताल, लाज

5. किसान – ……………………
उत्तर:
नायक, किसान, नाटक, कप

AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक

आ) पर्यायवाची शब्द लिखिए।

1. गाँव – ग्राम, देहात

2. स्कूल – ……………….
उत्तर:
विद्यालय, पाठशाला

3. नदी – …………………….
उत्तर:
नद, सरिता

4. डर – …………………………..
उत्तर:
भय, त्रास

5. साहसी – ………………….
उत्तर:
हिम्मती, दिलेर

इ) विलोम शब्द लिखिए।

1. एक × अनेक
2. गॉव शहर
3. देश × विदेश
4. दूर × पास
5. छोटा × बड़ा

सृजनात्मकता

अ) चित्र देखकर दो वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक 8
उत्तर:
1. इस चित्र में अल्लूरि सीताराम राजू है।
2. अल्लूरि सीताराम राजू का जन्म विशाखपट्टणम जिले में हुआ।
3. वह एक वीर योद्धा थे।
4. अल्लूरि सीताराम राजू ने अंग्रेजों के विरुद्ध लडाई की थी।
5. अल्लूरि सीताराम राजू पुलीस थाने पर आक्रमण करते थे।

आ) परियोजना कार्य :
महान् व्यक्तियों के नारों को संग्रहित करके चार्ट पर लिखिए।
(గొప్ప వ్యక్తుల నినాదములను సంగ్రహించి చార్టుపై వ్రాయండి.)
उत्तर:
1. “स्वराज्य हमारा जन्म सिद्ध अधिकार है।” – बालगंगाधर तिलक
2. तुम मुझे खून दो मैं तुम्हें आजादी दूंगा। – सुभाष चंद्रबोस
3. सारे जहाँ से अच्छा हिंदोस्ताँ हमारा – अल्लामा इकबाल
4. इन्कलाब जिंदाबाद – भगत सिंह
5. करो या मरो – महात्मा गाँधी
6. जय हिंद – सुभाष चंद्रबोस
7. पूर्ण स्वराज्य – जवाहर लाल नेहरू
8. जय – जवान जय – किसान – लालबहादुर शास्त्री
9. वंदेमातरम – बकिंगचंद्र चटर्जी
10. कर मत दो – वल्लभाई पटेल
11. आत्म निर्भर भारत – नरेंद्र मोदी

AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक

इ) अनुवाद कीजिए।

1. मैं सातवीं कक्षा में पढ़ता हूँ।
उत्तर:
मैं सातवीं कक्षा में पढ़ता हूँ। నేను ఏడవ తరగతిలో చదువుతాను.

2. भारत बहु भाषी देश है।
उत्तर:
भारत बहु भाषी देश है। భారతదేశము బహుభాషలు మాట్లాడు దేశము.

3. गंगा नदी बहती है।
उत्तर:
गंगा नदी बहती है। గంగానది ప్రవహించును.

4. वह होशियार बालक है।
उत्तर:
वह होशियार बालक है। అతడు తెలివి గల బాలుడు.

5. तैराक ने सभी लोगों को बचाया।
उत्तर:
तैराक ने सभी लोगों को बचाया। ఈతగాడు ప్రజలందరినీ రక్షించెను.

व्याकरणांश

उदा : 1. मैं साहसी हूँ। 2. गाँव में छोटी सी दूकान है। 3. यह लाल सेब है।

परिभाषा : संज्ञा या सर्वनाम की विशेषता बतानेवाले शब्दों को ‘विशेषण’ कहते हैं।
जैसे छोटा, बड़ा, सुंदर, साहसी, बुद्धिमान, मीठा, कम आदि।
(నామవాచకము (సంజ్ఞ) లేక సర్వనామము యొక్క విశేషతలను తెలియజేయు శబ్దాలను విశేషణం అని అంటారు.)

अ) निम्न लिखित वाक्यों में विशेषण शब्द को रेखांकित कीजिए।

1. गुलाब सुंदर होता है।

2. आम मीठा होता है।
उत्तर:
आम मीठा होता है।

3. वह अच्छा लड़का है।
उत्तर:
वह अच्छा लड़का है।

4. गंगा पवित्र नदी है।
उत्तर:
गंगा पवित्र नदी है।

5. मुझे गरम पानी दीजिए।
उत्तर:
मुझे गरम पानी दीजिए।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक

आ) निम्र विशेषण शब्दों को अपने वाक्यों में प्रयोग कीजिए।

1. नीला – आसमान नीला है।

2. मोटा – ……………….
उत्तर:
गोपाल मोटा आदमी है।

3. लाल – ……………
उत्तर:
लाल किला दिल्ली में है।

4. ऊँचा – ………………
उत्तर:
ऊँट ऊँचा जानवर है।

5. मीठा – ……………….
उत्तर:
मिठाई बहुत मीठी है।

अध्यापकों के लिए सूचना : ఉపాధ్యాయులకు సూచన :

→ साहसी बालकों के साहस कार्यों के बारे में कक्षा में चर्चा कीजिए।
(సాహస బాలుర సాహస కార్యాలను గురించి తరగతి గదిలో చర్చించండి.)
उत्तर:
साहस कार्य : छत्तीसगढ़ के दुर्ग जिले में मज़दूरी कर अपने परिवार का लालन – पालन करनेवाले 17 वर्षीय मुकेश निषाद ने अनाज घर में छः बच्चों की जान बचाई। भटगाँव नामक ग्राम में एक अनाज घर में आग लग गयी। जिसमें विभिन्न परिवार के छः बच्चे गिर गये। भीषण आग से धुंआ भर गया। सभी बच्चे घुटन महसूस करने लगे। सभी बच्चे रोने चिल्लाने लगे। उनकी हालत देख मुकेश अपनी जान जोखिम में डालते हुए आग लगे घर में घुसा और एक – एक कर सभी बच्चों को बाहर निकाल दिया। उसके परिवार में दो भाई और माँ है। सात साल पहले उसके पिता का निधन हो गया। पिछले दस साल से वह चावल मिल में काम कर रहा था। माँ स्कूल में चपरासी है। मुकेश सत्रह साल का लड़का है। उसे गणतंत्र दिवस के अवसर पर राष्ट्रीय वीरता पुरस्कार प्राप्त हुआ।

पाठ का सारांश

एक बालक चौथी कक्षा में पढ़ता था। उसके पास पैसे नहीं थे। इस कारण वह नदी में तैरकर स्कूल जाता था। एक बार कुछ यात्री नाव में नदी पार कर रहे थे। उनको लगा कि बालक नदी में डूब जायेगा। उन्होंने उसे खींचकर नाव में बिठा लिया। वह साहसी बालक था। वह बोला कि “मैं रोज तैर कर ही स्कूल जाता हूँ। सब लोग आश्चर्यचकित रह गये। यही साहसी बालक लालबहादुर शास्त्री था। आगे चलकर वे भारत के प्रधानमंत्री बने।

పాఠ్య సారాంశం

ఒక బాలుడు 4వ తరగతి చదువుచున్నాడు. అతని వద్ద డబ్బులు లేవు. ఈ కారణముగా అతడు నది ఈది బడికి వెళ్ళుచుండెను. ఒకసారి కొందరు యాత్రికులు నావలో నది దాటుచుండిరి. వారికి ఆ బాలుడు నదిలో మునిగిపోతున్నాడు అని అనిపించెను. వారు అతడిని లాగి పడవలో కూర్చుండబెట్టిరి. అతడు సాహస బాలుడు. ఆ బాలుడు నేను రోజూ నది ఈది బడికి వెళ్ళుచున్నానని చెప్పెను. అందరూ ఆశ్చర్యపోయిరి. ఈ సాహస బాలుడే లాల్ బహాదుర్ శాస్త్రి ముందు ముందు ఆయన భారతదేశ ప్రధానమంత్రి అయ్యెను.

Summary

A boy was studying in 4th class. He had no money. So, he used to go to school swimming across the river. Once some travellers were crossing the river by a boat. They thought that the boy was drowning in the river. They snatched him and seated him in the boat. He was a brave boy. He said that he goes to school every day swimming across the river. They were amazed. This brave boy was none other than Lal Bahadur Sastri who later became the Prime Minister of India.

व्याकरणांश (వ్యాకరణాంశాలు)

लिंग बदलिए (లింగములను మార్చండి)

बालक – बालिका
देवर – देवरानी
सदस्य – सदस्या
सेवक – सेविका
भिखारी – भिखारिन
भक्त – भक्तिन
मालिक – मालिकिन
माली – मालिन
महोदय – महोदया
अध्यक्ष – अध्यक्षा
नायक – नायिका
नेता – नेत्री

वचन बदलिए (వచనములను మార్చండి)

बच्चा – बच्चे
लडका – लडके
रास्ता – रास्ते
पैसा – पैसे
स्कूल – स्कूल
नदी – नदियाँ
यात्री – यात्रियाँ
नाव – नाव
काम – काम
संसार – संसार
नाम – नाम
देश – देश

विलोम शब्द (వ్యతిరేక పదములు)

डर × निड़र
साहसी × डरपोक
विजय × अपजय
धैर्य × अधैर्य
बचपन × बुढ़ापा
आगे × पीछे
प्रसिद्ध × अप्रसिद्ध
दूर × पास
गाँव × शहर
प्रतिदिन × कभी – कभी
सर्दी × गर्मी
छोटा × बड़ा

AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

स्कूल = पाठशाला, పాఠశాల, school
साहस = हिम्मत, ధైర్యము, dare
दंग रह जाना = आश्चर्यचकित होना, ఆశ్చర్యపోవుట, stunned
गाँव = ग्राम, గ్రామము, village
संसार = दुनिया, ప్రపంచము, the world
प्रतिदिन = हर रोज, ప్రతిరోజూ, everyday
बालक = लडका, బాలుడు, a boy
कक्षा = वर्ग, తరగతి, class
नाव = नौका, నావ, పడవ, boat
सर्दी = शीतलता, చలి, cold
लोग = जनता, ప్రజలు, people
बहादुर = वीर, వీరుడు, brave
किसान = कृषक, రైతు, farmer
जवान = सिपाही, సిపాయి, soldier
देश = राष्ट्र, దేశము, country
नारा = आवाज़, నినాదము, slogan

श्रुत लेख : శ్రుతలేఖనము : Dictation

अध्यापक या अध्यापिका निम्न लिखित शब्दों को श्रुत लेख के रूप में लिखवायें। छात्र अपनी – अपनी नोट पुस्तकों में लिखेंगे। अध्यापक या अध्यापिका इन्हें जाँचे।
ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని క్రింద వ్రాయబడిన శబ్దములను శ్రుతలేఖనంగా డిక్టేట్ చేయును. విద్యార్థులు వారి వారి నోట్ పుస్తకాలలో వ్రాసెదరు. ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని వాటిని దిద్దెదరు.
AP Board 7th Class Hindi Solutions 9th Lesson साहसी बालक 9

AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें

SCERT AP Board 7th Class Hindi Study Material 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 8th Lesson Questions and Answers आओ हिन्दी सीखें

7th Class Hindi 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें Textbook Questions and Answers

सोचिए-बोलिए
AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें 1

प्रश्न 1.
चित्र में क्या – क्या दिखाई दे रहे हैं ?(చిత్రంలో ఏమేమి కన్పించుచున్నవి?)
उत्तर:
चित्र में तीन लडकियाँ और तीन लड़के बैठे हुए है। उनके पास कुछ पुस्तक भी हैं। सामने एक दूरदर्शन (टी.वी) है। चार गमले हैं। दो गमलों में फूल खिले हुए हैं। एक दीवार को प्राकृतिक दृश्य चित्र पट लटक रहा है। खिडकी और दरवाज़े के पर्दे भी लटक रहे है।
(చిత్రములో ముగ్గురు బాలికలు, ముగ్గురు బాలురు కూర్చుని ఉన్నారు. వారి వద్ద కొన్ని పుస్తకములు కూడా కలవు. ఎదురుగా ఒక టీవి ఉన్నది. నాల్గు పూలకుండీలు వున్నవి. రెండు కుండీలలో పూలు విచ్చుకుని (వికసించి) ఉన్నవి. ఒక గోడకు ప్రకృతి దృశ్య పటము వేలాడుచున్నది. కిటికీ మరియు తలుపు తెరలు కూడా వేలాడుచున్నవి. )

प्रश्न 2.
बच्चे क्या कर रहे हैं? (పిల్లలు ఏమి చేయుచున్నారు?)
उत्तर:
बच्चे टी.वी. में हिंदी समाचार देख रहे हैं। (పిల్లలు టివీలో హిందీ వార్తలు చుస్తున్నారు.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें

आओ हिंदी सीखें (రండి హిందీ నేర్చుకుందాం)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें 13
राजू और रमा दोनों एक ही कक्षा के छात्र हैं। राजू पाठशाला में नया है। दोनों कक्षा में बातचीत करते हैं।

राजू : मैं राजू हूँ।
रमा : मैं रमा हूँ।
रमा : राजू ! तुम्हारी मातृभाषा क्या है?
राजू : मेरा मातृभाषा तेलुगु है।
रमा : (हँसते हुए) ‘मेरा’ नहीं ‘मेरी’ कहो। मेरी मातृभाषा हिंदी हैं। ‘भाषा’ स्त्री लिंग शब्द है।
राजू : रमा ! हमें हिंदी कौन पढ़ाते हैं?
रमा : सरला जी हमें हिंदी पढ़ाती हैं।
राजू : हाँ ! वे स्त्री हैं इसलिए तुमने कहा – “पढाती हैं”, “पढ़ाता है’ नहीं।
रमा : तुम भी अब हिन्दी व्याकरण अच्छी तरह समझने लगे हो।
राजू : वहाँ देखो। मैदान में कई घोड़ा है।
रमा : राजू एक नहीं । कई घोड़े हैं।
एक से ज्यादा होने पर बहुवचन में ‘घोड़ा’ नहीं, ‘घोड़े’ कहना चाहिए और ‘है’ नहीं हैं’ कहना चाहिए।

राजू : रमा जी। आपकी हिंदी बहुत अच्छी है। आपके साथ रह कर मैं भी जल्दी अच्छी हिंदी में बोल सकूँगा। (रमा को बहुत प्यास लगी)
रमा : मुझे पानी पीना है।
राजू : लेकिन मुझे शरबत पीना है।
रमा : अच्छा। चलो, दोनों चलेंगे।
राजू : तुम्हारी घर कहाँ है?
रमा : ‘तुम्हारी’ नहीं, ‘तुम्हारा’ कहो।
राजू : अरे ! गलती हो गयी। घर पुल्लिंग है न?
रमा : तुम मेरा बात सुनो।
राजू : अरे, इस बार तुम गलत कैसे बोली?
‘मेरा बात’ नहीं, ‘मेरी बात’ कहना चाहिए न?
रमा : हाँ ! – हाँ ! मैं गलत बोली।
– (हिन्दी में बातचीत करते रहने से गलतियाँ सुधर जाएँगी अच्छी हिन्दी बोल सकेंगे। है ना?)
राजू : हाँ, सही है। अब चलें।

పాఠ్య సారాంశం

రాజు, రమ ఇరువురు ఒకే తరగతి విద్యార్థులు. రాజు పాఠశాలకు కొత్తవాడు. ఇరువురు పాఠశాలలో మాట్లాడుకొంటారు.

రాజు : నేను రాజును.
రమా : నేను రమను.
రమా : రాజూ, నీ మాతృభాష ఏమిటి?
రాజు : నా మాతృభాష తెలుగు.
రమా : (నవ్వుతూ) “మేరా” కాదు “మేరీ” అను. నా మాతృభాష హిందీ. భాష అనునది స్త్రీ లింగ శబ్దము.
రాజు’ : రమా ! మనకు హిందీ ఎవరు చదివిస్తారు? (నేర్పుతారు ?)
రమా : సరళగారు మనకు హిందీ చెబుతారు.
రాజు : అవును ! ఆమె స్త్రీ అందువలన నీవు “పధాతీ హైం” అని చెప్పావు “పథాతా హై” కాదు.
రమా : నీవు కూడా ఇప్పుడు హిందీ వ్యాకరణం అర్థం చేసుకుంటున్నావు.
రాజు : అక్కడ చూడు ! మైదానంలో ఎన్నో గుజ్రాలు ఉన్నాయి.
రమా : రాజూ! ఒకటి కాదు. ఎన్నో గుజ్రాలు ఉన్నవి. ఒకటి కంటే ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు బహువచనంలో ‘ఘోడా’ కాదు ‘ఘోడే’ అని అనాలి మరియు ‘హై’ (ఆ) కాదు ‘హైం’ (E) అనవలెను.
రాజు : రమాగారు ! మీ హిందీ చాలా బాగుంది. మీతో ఉండి నేను కూడా త్వరగా మంచి హిందీలో మాట్లాడగలను. (రమకు బాగా దాహం వేసినది.)
రమా : నేను మంచినీరు త్రాగవలెను.
రాజు : కానీ నేను కూల్ డ్రింక్ (పానీయం) తాగాలి.
రమా : సరే మంచిది. పద ఇద్దరం వెళదాం.
రాజు : తుమారీ ఘర్ కహా హై? రమా : “తుమారీ” కాదు “తుమారా” అను.
రాజు : అరే ! తప్పయినది. ఇల్లు పుంలింగం కదా !
రమా : తుమ్ మేరా బాత్ సునో.
రాజు : అరే ! ఈ సారి నీవు తప్పు ఎలా మాట్లాడావు ? “మేరా బాత్” కాదు, “మేరీ బాత్” అని అనాలి.
రమా : ఆవునవును ! నేను తప్పు మాట్లాడాను.
(హిందీలో మాట్లాడుతూ ఉంటే తప్పులు సవరించబడతాయి, మంచి హిందీ మాట్లాడగలము కదా!)
రాజు : అవును, నిజమే, ఇక ఇప్పుడు వెళదాము.

Summary

Raju and Rama are students of the same class. Raju is new to the school. Both of them are talking to each other.

Raju : I’m Raju.
Rama : I’m Rama.
Rama : Raju ! What is your mother tongue?
Raju : My mother tongue is Telugu. (He says ‘मेरा मातृभाषा’ in place of ‘मेरी मातृभाषा’
Rama : (laughing) Don’t say Mera मेरा, say Meri मेरी।
My mother tongue is Hindi. The word ‘Bhasha’ (भाषा) belongs to feminine gender.

Raju : Rama ! Who teaches us Hindi?
Rama : Mrs. Sarala teaches us Hindi.
Raju : Yes. She is a woman. That’s why you said Padhati has (पढ़ाती हैं) not Padhata hai (पढ़ाता है)
Rama : You too understand Hindi grammar now.
Raju : Look over there ! There are many horses in the ground. (He says ‘कई घोड़ा है)
Rama : Raju! Not one. Many horses. If there is more than one horse, we should say ‘ghode’. घोड़े is plural, not ‘ghoda’. घोड़ा, We should say (हैं), not (है)
Raju : Rama ! Your Hindi is very good. I too will speak in good Hindi in your company. (Rama feels thirsty)
Rama : I should drink water.
Raju : But I should have cool drink.
Rama : Ok, good. Let’s go together.
Raju : तुम्हारी घर कहाँ है? (He says ‘तुम्हारी’ in place of ‘तुम्हारा’)
Rama : Say Tumhara (तुम्हारा), not Turnhari (तुम्हारी).
Raju : Sorry! I’m mistaken. ‘Ghar’ll belongs to masculine gender, doesn’t it?
Rama : मेरा बात सुनो। (She says मेरा बात सुनो in place of मेरी बात सुनो)
Raju : Oh! This time you’re mistaken. You should say Meri bath (मेरी बात), not Mera bath (मेरा बात)
Rama : Yes, yes !I said wrongly.
(By speaking in Hindi, we can correct our mistakes and we can speak good Hindi. Am I correct?
Rama : Yes, it’s true. Now, we shall nnove.

Intext Questions & Answers

प्रश्न 1.
मातृभाषा बोलने में अच्छी लगती है। क्यों? (మాతృభాష మాట్లాడటానికి బాగుంటుంది. ఎందుకు?)
उत्तर:
जन्म लेने के बाद हम जो प्रथम भाषा सीखते हैं उसे हम अपनी मात्रुभाषा कहते हैं। इसे मनुष्य मृत्यु तक बोलता है। इस भाषा का प्रयोग करके बालक अपने विचारों को अपने माता – पिता, और अन्य बालकों से व्यक्त करता है। इसलिए मातृभाषा में बोलने से मधुर एवं अच्छी लगती है।
(మనం పుట్టిన తర్వాత మనం ఏ భాష అయితే మాట్లాడతామో ఆ భాషను మాతృభాష అని అంటారు. దీనిని మనిషి చనిపోయేంతవరకు మాట్లాడతాడు. ఈ భాషను ప్రయోగించి బాలుడు తన అభిప్రాయాలను తమ తల్లిదండ్రి మరియు ఇతర పిల్లలతో వ్యక్తపరుస్తాడు. అందువలన మాతృభాష మాట్లాడటానికి మంచిగా ఉంటుంది, తీయగా ఉంటుంది. )

AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें

प्रश्न 2.
हमें हिंदी क्यों सिखनी चाहिए? (మనము హిందీ ఎందుకు నేర్చుకొనాలి?)
उत्तर:
सरकारी सूचनाएँ व जानकारी हिंदी में ही दी जाती हैं – हम इन्हें समझने, जानने हिंदी सीखनी चाहिए। हिंदी साहित्य बहुत धनी है। इसे जानने हिंदी सीखनी है। दूसरों से संपर्क रहने के लिए हमें हिंदी सीखनी चाहिए। हिंदी हमारी राष्ट्र भाषा और राज भाषा है। इसलिए हमें हिंदी सीखनी चाहिए। हिंदी प्रांतों में पर्यटन के दौरान उनसे संवाद करने हिंदी सीखनी चाहिए। सरकार के त्रिभाषा सूत्र के कारण हमें हिंदी सीखनी चाहिए।
(ప్రభుత్వ సూచనలు హిందీలో ఇవ్వబడును. మనము వీటిని అర్థము చేసుకొనుటకు హిందీ నేర్చుకొనవలెను. ఇతరులతో సంపర్కము కొరకు హిందీ నేర్చుకొనవలెను. హిందీ మన రాజ భాష మరియు అధికార భాష. అందువలన మనము హిందీ నేర్చుకొనవలెను. హిందీ ప్రాంతాలలో పర్యటించు సమయంలో వారితో మనం మాట్లాడుటకు హిందీ నేర్చుకొనవలెను. ప్రభుత్వము త్రిభాషా సూత్రమును ప్రవేశపెట్టిన కారణమున మనము హిందీ నేర్చుకొనవలెను.)

Improve Your Learning

सुनिए-बोलिए

प्रश्न 1.
पाठ में हिंदी बोलने में कौन गलतियाँ कर रहा है? (పాఠంలో హిందీ మాట్లాడటంలో ఎవరు తప్పులు చేస్తున్నారు?)
उत्तर:
पाठ में हिंदी बोलने में राजू गलतियाँ कर रहा है।
(పాఠంలో హిందీ మాట్లాడటంలో రాజు తప్పులు చేస్తున్నాడు.)

प्रश्न 2.
राजू और रमा कहाँ मिलते हैं? (రాజు మరియు రమా ఎక్కడ కలుసుకుంటారు?)
उत्तर:
राजू और रमा दोनों कक्षा में मिलते हैं।
(రాజు మరియు రమా తరగతి గదిలో కలుసుకొంటారు.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें

प्रश्न 3.
रमा की मातृभाषा क्या है? (రమా మాతృభాష ఏమిటి?)
उत्तर:
रमा की मातृभाषा हिंदी है।
(రమా మాతృభాష హిందీ.)

पढ़िए

अ) जोड़ी बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें 2
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें 3

आ) पाठ में वाक्यों के सही क्रम को पहचानकर क्रम संख्या कोष्ठक में लिखिए।

1. रमा, हमें हिंदी कौन पढ़ाते हैं? [ 3 ]
2. मैदान में घोड़ा है। [ 4 ]
3. मेरी मातृभाषा हिंदी है। [ 2 ]
4. राजू पाठशाला का नया छात्र है। [ 1 ]
5. लेकिन मुझे शरबत पीना है। [ 5 ]

इ) सही वर्तनी वाले शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें 4

ई) बताचित ई) चित्रों से संबंधित शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें 5

लिखिए

अ) नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर छोटे – छोटे वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు చిన్న – చిన్న వాక్యములలో రాయండి.)

1. सरला जी क्या पढ़ाती हैं? (సరళగారు ఏమి చదివించెదరు?)
उत्तर:
सरला जी हिंदी पढ़ाती हैं। (సరళగారు హిందీ చదివించెదరు.)

2. राजू ने मैदान में क्या देखा? (రాజు ఆటస్థలములో ఏమి చూసెను?)
उत्तर:
राजू ने मैदान में कई घोडों को देखा।
(రాజు ఆటస్థలములో ఎన్నో గుఱ్ఱాలను చూసెను.)

3. रमा क्या पीना चाहती है? (రమా ఏమి త్రాగాలని అనుకుంటున్నది?)
उत्तर:
रमा पानी पीना चाहती है।
(రమా నీరు త్రాగాలని అనుకుంటున్నది.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें

आ) नीचे दिये गये प्रश्न का उत्तर पाँच – छह वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానము 5 -6 వాక్యములలో వ్రాయండి.)

→ “आओ हिंदी सीखें” पाठ का सारांश लिखिए। (‘రండి హిందీ నేర్చుకుందాం’ పాఠం సారాంశము వ్రాయండి.)
उत्तर:
इस पाठ में हिंदी में बात करते समय लिंग और बचन के प्रयोग में होनेवाली गलतियों को सुधारने का प्रयत्न किया गया है। इस पाट में स्त्री लिंग और पुल्लिंग शब्दों के बारे में बताया गया है। यह स्पष्ट किया गया है कि मेरा – मेरी, तुम्हारा – तुम्हारी जैसे शब्दों का प्रयोग कब, कैसे करना है। इसी तरह इस पाठ में एक वचन और बहु वचन के प्रयोग के बारे में बताया गया है।
(ఈ పాఠంలో హిందీలో మాట్లాడు సమయంలో లింగవచనాల ప్రయోగంలో దొర్లుచున్న తప్పులను సరిదిద్దుకొనుటకు ప్రయత్నము చేయబడినది. ఈ పాఠంలో స్త్రీలతో మరియు పుంలింగ శబ్దముల గురించి తెలియజేయబడినది. మేరా (मेरा), మేరీ (मेरी), తుమ్హారా (तुम्हारा), తుమ్హారీ (तुम्हारी) మొదలగు శబ్దముల ప్రయోగము ఎప్పుడు, ఎలా చేయాలో తెలియజేయడమైనది. అదేవిధంగా ఈ పాఠంలో ఏకవచనము మరియు బహువచనముల ప్రయోగము గురించి చెప్పబడినది.)

इ) उचित शब्दों से खाली जगह भरिए।

1. राजू पाठशाला जा रहा है। (रहा | रही)
उत्तर:
रहा

2. राजू और रमा पाठशाला जा …………. हैं। (रहे | रहा)
उत्तर:
रहे

3. सरला जी कक्षा में आ ……….., हैं। (रही / रहे)
उत्तर:
रही

4. घोड़ा मैदान में चर ……… है। (रहा / रही)
उत्तर:
रहा

5. माँ खाना बना …………. है। (रही / रहे)
उत्तर:
रही

ई) चित्र देखकर वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें 6
AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें 7
1. छात्र पढ़ता है।
2. यह मेरा घर है।
3. चाय गरम है।
4. घोडा मैदान में है।
5. यह कक्षा है।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें

उ) वर्ण विच्छेद कीजिए।

1. भाषा : भ + आ + ष् + आ

2. अच्छा : …………………………
उत्तर:
अ + च् + छ + आ

3. तुम्हारा : …………………………
उत्तर:
त् + उ + म् + ह् + आ + र् + आ

4. व्याकरण : …………………………
उत्तर:
व् + य् + आ + क् + अ + र् + अ + ण् + अ

5. स्त्री : …………………………
उत्तर:
स् + त् + र् + ई

भाषांश

अ) अंत्याक्षरी विधि के अनुसार नीचे दिये गये शब्दों के आधार पर चार शब्द लिखिए।

रमा – मारा – रात – तन – नल
जल
उत्तर:
लहर – रत्न – नाराज़ – जलन

सरला
उत्तर:
लगाम – माला – लात – तारा

बात
उत्तर:
तन – नर – राम – मकर

बोध
उत्तर:
धन – नल – लोरी – रीछ

आ) पर्यायवाची शब्द लिखिए।

1. विद्यालय – पाठशाला, स्कूल

2. नवीन
उत्तर:
नया, आधुनिक

3. शीघ्र
उत्तर:
जल्दी, तुरंत

4. विकास
उत्तर:
बढ़ना, वृद्धि

5. घर
उत्तर:
मकान, आवास

AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें

इ) विलोम शब्द लिखिए।

1. सरल × कठिन
2. सही × गलत
3. एक × अनेक
4. अच्छा × बुरा
5. परिचित × अपरिचित

सृजनात्मकता

अ) चित्र देखकर वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें 8
उत्तर:
1. यह भगत सिंह का चित्र है।
2. भगत सिंह भारत का देश भक्त है।
3. भगत सिंह का जन्म पंजाब में हुआ।
4. भगत सिंह भारत देश के स्वतंत्र संग्राम के योद्धा थे।
5. भगत सिंह भारत के एक वीर शहीद थे।

आ) परियोजना कार्य

→ “हिन्दी दिवस” से संबंधित चित्र इकट्ठा कीजिए। (హిందీ దినోత్సవమునకు సంబంధించిన కొన్ని చిత్రములు ప్రోగు చేయండి.)
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें 10

इ) कुछ चित्र इकट्टा करके लिंग पहचानकर लिखिए।
(కొన్ని బొమ్మలను ప్రోగు చేసి లింగాలను గుర్తించి వ్రాయండి.)
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें 11

ई) अनुवाद कीजिए।

1. मेरी मातृभाषा तेलुगु है।
उत्तर:
मेरी मातृभाषा तेलुगु है। నా మాతృభాష తెలుగు.

2. मैदान में घोड़ा है।
उत्तर:
मैदान में घोडा है। మైదానములో గుఱ్ఱము ఉన్నది.

3. गलत काम नहीं करना चाहिए।
उत्तर:
गलत काम नहीं करना चाहिए। చెడ్డపని చేయరాదు.

4. सब से बातचीत करना चाहिए।
उत्तर:
सब से बातचीत करना चाहिए। అందరితో మాట్లాడవలెను.

5. गन्ने का रस पीने से प्यास बुझती है।
उत्तर:
गन्ने का रस पीने से प्यास बुझती है। చెఱుకు రసం త్రాగిన దాహము తీరును.

AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें

व्याकरणांश

अ)
AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें 9
पहले चित्र से पुरुष जाति का बोध होता है।

दूसरे चित्र से स्त्री जाति का बोध होता है।

परिभाषा :
ज़ो शब्द पुरुषवाचक हैं, उन्हें पुल्लिंग कहते हैं।
जो शब्द स्त्री वाचक हैं, उन्हें स्त्रीलिंग कहते हैं।
जैसे : पुल्लिंग शब्द : लड़का, घोड़ा, बकरा, मुर्गा, आदि।
स्त्री लिंग शब्द : लड़की, घोड़ी, बकरी, मुर्गी आदि।
संज्ञा के बदले में प्रयोग किये जाने वाले शब्दों को ”सर्वनाम” कहते हैं।
जैसे : मैं, हम, तू, तुम, आप, यह, वह, ये, वे, क्या, क्यों, कैसे … आदि।

आ) नीचे दिये गये वाक्यों में स्त्री लिंग शब्द रेखांकित कीजिए।

1. सरला जी हिंदी पढ़ाती हैं।
उत्तर:
सरला जी हिंदी पढ़ाती हैं।

2. रमा की मातृभाषा हिंदी है।
उत्तर:
रमा की मातृभाषा हिंदी है।

3. लड़की पाठशाला जाती है।
उत्तर:
लड़की पाठशाला जाती है।

4. अध्यापिका पाठ पढ़ाती हैं।
उत्तर:
अध्यापिका पाठ पढ़ाती हैं।

5. माँ खाना बनाती है।
उत्तर:
माँ खाना बनाती है।

इ) नीचे दिये गये वाक्यों में पुल्लिंग शब्द रेखांकित कीजिए।

1. आदमी चाय पी रहा है।
उत्तर:
आदमी चाय पी रहा है।

2. पिताजी बाजार जा रहे हैं।
उत्तर:
पिताजी बाजार जा रहे हैं।

3. राजकुमार वन गया।
उत्तर:
राजकुमार वन गया।

4. मामा पुस्तक पढ़ रहे हैं।
उत्तर:
मामा पुस्तक पढ़ रहे हैं।

5. शेर जंगल का राजा है।
उत्तर:
शेर जंगल का राजा है।

अध्यापकों के लिए सूचना : ఉపాధ్యాయులకు సూచన :

→ हिंदी भाषा से संबंधित कुछ विषयों को दृश्य रूप में दिखाइए। (హిందీ భాషకు సంబంధించిన కొన్ని విషయాలను దృశ్యరూపంలో చూపించండి.)
उत्तर:
(हिंदी भाषा संबंधी कुछ विषयों को अवश्य दृश्य रूप में बच्चों को दिखाया जाएगा।)
हिंदी भाषा से संबंधित कुछ विषय :

  • हिंदी सरल भाषा है।
  • हिंदी सीखना बहुत आसान है।
  • हिंदी देवनागरी लिपि में लिखी जाती है।
  • देवनागरी लिपि की यह विशेषता है कि इसमें जो लिखा जाता है वही पढ़ा जाता है।
  • हिंदी भारत की राज भाषा और राष्ट्रभाषा है।
  • भारतीय स्वतंत्रता संग्राम में (हिंदी) हमें एकता के सूत्र में बाँधा।
  • हिंदी भारत की सभ्यता और संस्कृति व गरिमा का प्रतीक है।
  • मीडिया, फिल्म उद्योग, बैंकिंग आदि क्षेत्रों में हिंदी की उपयोगिता बढ़ती जा रही है।
  • हिंदी भाषा से कई रोज़गार मिलते हैं।
  • आज हिन्दी अंतर्राष्ट्रीय स्तर पर शोभित है।
  • 14 सितंबर को हम हिंदी दिवस मनाते हैं।
  • 10 जनवरी को विश्व भर में विश्व हिंदी दिवस मनाया जाता है।

पाठ का सारांश

इस पाठ में हिंदी में बात करते समय लिंग और वचन के प्रयोग में होनेवाली गलतियों को सुधारने का प्रयत्न किया गया है। इस पाठ में स्त्री लिंग और पुलिंग शब्दों के बारे में बताया गया है। यह स्पष्ट किया गया है कि मेरा – मेंरी, तुम्हारा – तुम्हारी जैसे शब्दों का प्रयोग कब, कैसे करना है। इसी तरह इस पाठ में एक वचन और बहु वचन के प्रयोग के बारे में बताया गया है।

పాఠ్య సారాంశం

ఈ పాఠంలో హిందీలో మాట్లాడు సమయంలో లింగవచనాల ప్రయోగంలో దొర్లుచున్న తప్పులను సరిదిద్దుకొనుటకు ప్రయత్నము చేయబడినది. ఈ పాఠంలో స్త్రీ లింగ మరియు పుంలింగ శబ్దముల గురించి తెలియజేయబడినది. మేరా (मेरा), మేరీ (मेंरी), తుమ్హారా (तुम्हारा), తుమ్హారీ (तुम्हारी) మొదలగు శబ్దముల ప్రయోగము ఎప్పుడు, ఎలా చేయాలో తెలియజేయడమైనది. అదేవిధంగా ఈ పాఠంలో ఏకవచనము మరియు బహువచనముల ప్రయోగము గురించి చెప్పబడినది.

Summary

In this lesson, an attempt is made to correct the mistakes regarding the usage of gender and number when Hindi is spoken. How to use words in feminine and masculine genders is discussed in this lesson. The usage of words such as मेरा, मेरी, तुम्हारा, तुम्हारी is explained. Similarly, it is also discussed about the correct usage of words in singular and plural numbers in this lesson.

व्याकरणांश (వ్యాకరణాంశాలు)

लिंग बदलिए (లింగములను మార్చండి)

राजा – रानी
छात्र – छात्रा
बालक – बालिका
लडका – लडकी
बेटा – बेटी
दादा – दादी
अध्यापक – अध्यापिका
कवि – कवयित्री
माता – पिता
नौकर – नौकरानी
पुजारी – पुजारिन
सेवक – सेविका

वचन बदलिए (వచనములను మార్చండి)

भाषा – भाषाएँ
कर्तव्य – कर्तव्य
बच्चा – बच्चे
लडका – लडके
बेटा – बेटे
कक्षा – कक्षाएँ
पाठशाला – पाठशालाएँ
स्त्री – स्त्रियाँ
घोड़ा – घोडे
घर – घर
बात – बातें
बोली – बोलियाँ
गलती – गलतियाँ
शब्द – शब्द

विलोम शब्द (వ్యతిరేక పదములు)

सरल × कठिन/मुश्किल
एक × अनेक
नया × पुराना
हँसना × रोना
हाँ × नहीं
स्त्री × पुरुष
अच्छी × बुरी
बहुत × कम
गलत × ठीक/सही
प्रयत्न × अप्रयत्न
स्पष्ट × अस्पष्ट

AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

सरल = आसान, సరళము, easy
घर = मकान, ఇల్లు, house
घोड़ा = एक जानवर, గుఱ్ఱము, horse
गलती = भूल, తప్పు, mistake
मैदान = खेलकूद की जगह, ఆటస్థలము, play ground
बालक = लड़का, బాలుడు, boy
कक्षा = वर्ग, తరగతి, class
स्त्री = औरत, స్త్రీ, woman
छात्र = विद्यार्थी, విద్యార్ధి, student
पाठशाला = स्कूल, బడి, school

श्रुत लेख : శ్రుతలేఖనము : Dictation

अध्यापक या अध्यापिका निम्न लिखित शब्दों को श्रुत लेख के रूप में लिखवायें। छात्र अपनी – अपनी नोट पुस्तकों में लिखेंगे। अध्यापक या अध्यापिका इन्हें जाँचे।
(ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని క్రింద వ్రాయబడిన శబ్దములను శ్రుతలేఖనంగా డిక్టేట్ చేయును. విద్యార్థులు వారి వారి నోట్ పుస్తకాలలో వ్రాసెదరు. ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని వాటిని దిద్దెదరు.)
AP Board 7th Class Hindi Solutions 8th Lesson आओ हिन्दी सीखें 12

AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल

SCERT AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 7th Lesson Questions and Answers कोयल

7th Class Hindi 7th Lesson कोयल Textbook Questions and Answers

सोचिए-बोलिए
AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल 1

प्रश्न 1.
चित्र में क्या – क्या दिखाई दे रहे हैं ? (చిత్రంలో ఏమేమి కన్పించుచున్నవి?)
उत्तर:
चित्र में एक रास्ता, कुछ झोंपडियाँ, एक घर, कुछ ताड के पेड, फूल, पौधे, घास, पर्वत, कुआ, एक स्त्री, पेड़ और उस पेड के ऊपर कुछ पक्षी, स्त्री के हाथ में बाल्टी, ज़मीन पर एक घडा आदि दिखाई दे रहे हैं। आसमान में सूरज भी दिखाई दे रहा है।
(చిత్రంలో ఒక దారి, కొన్ని గుడిసెలు, ఒక ఇల్లు కొన్ని తాటిచెట్లు, పూలు, మొక్కలు, గడ్డి, పర్వతములు ఒక బావి, ఒక స్త్రీ, చెట్టు ఆ చెట్టుపైన కొన్ని పక్షులు, స్త్రీ చేతిలో, ఒక బొక్కెన, నేల మీద ఒక కడవ మొదలగునవి కన్పించుచున్నవి. ఆకాశంలో సూర్యుడు కూడా కనిపిస్తున్నాడు. )

प्रश्न 2.
औरत क्या कर रही है? (స్త్రీ ఏమి చేయుచున్నది?)
उत्तर:
औरत कुएँ से पानी खींचकर घड़ा भर रही है।
(స్త్రీ బావి నుండి నీరు తోడి కడప నింపుచున్నది.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल

कविता

1. देखो कोयल काली है पर – చూడండీ కోకిల నలుపు కానీ
मीठी है इसकी बोली। – తీయనిది దాని పిలుపు.
इसने ही तो कूक कूक कर – కోకిలే కూసి కూసి
आमों में मिश्री घोली। – మామిడి పండ్లలో తీయదనం నింపింది.

2. कोयल कोयल सच बतलाना – కోకిలా ఓ కోకిలా నిజం చెప్పు
क्या संदेशा लाई हो। – ఏమి సందేశం. తెచ్చావు.
बहुत दिनों के बाद आज फिर – చాలా రోజుల తర్వాత ఈ రోజు మళ్ళీ
इस डाली पर आई हो॥ – ఈ కొమ్మ పైకి వచ్చావు.

3. क्या गाती हो? किसे बुलाती …. – ఏమి పాడుతావు? ఎవరిని పిలుస్తారు?
बतला दो कोयल रानी। – చెప్పవా కోకిల రాణీ !
प्यासी धरती देख माँगती – దాహము గొన్న భూమిని చూసి అడుగుతావా
हो क्या मेघों से पानी? – మేఘాల నుండి నీటిని?

POEMS

1. देखो कोयल काली है पर – Look! Cuckoo is black but
मीठी है इसकी बोली। – Its voice is melodious.
इसने ही तो कूक कूक कर – The Cuckoo singing constantly
आमों में मिश्री घोली। – Filled the mangoes with sweetness.

2. कोयल कोयल सच बतलाना – Oh Cuckoo ! Tell the truth
क्या संदेशा लाई हो। – What message did you bring?
बहुत दिनों के बाद आज फिर – After so many days again today
इस डाली पर आई हो॥ – You perched on this bough.

3. क्या गाती हो? किसे बुलाती …. – What are you singing? Whom are you calling?
बतला दो कोयल रानी। – Won’t you tell, Cuckoo. queen!
प्यासी धरती देख माँगती – Observing the thirsty earth, are you asking
हो क्या मेघों से पानी? – Water from the clouds?

Intext Questions & Answers

प्रश्न 1.
कुछ पक्षियों के नाम बताइए। (కొన్ని పక్షుల పేర్లను తెలుపుము.)
उत्तर:
कौआ, कबूतर, मोर, तोता, मैना, बगुला, हंस, बतख, आदि कुछ पक्षियों के नाम हैं।
(కాకి, పావురము, నెమలి, చిలుక, మైనా, కొంగ, హంస మరియు బాతు మెదలగునవి కొన్ని పక్షులు పేర్లు.)

प्रश्न 2.
वर्षा की बूंदें कहाँ से गिरती हैं? (వర్షపు బిదువులు ఎక్కడ నుండి పడును?)
उत्तर:
वर्षा की बूंदें आसमान की मेघों से गिरती हैं।
(వర్షపు బిందువులు ఆకాశంలో మేఘాల నుండి కురియును (పడును.))

Improve Your Learning

सुनिए-बोलिए

प्रश्न 1.
इस पाठ में किसके बारे में बताया गया है? (ఈ పాఠంలో ఎవరిని గురించి చెప్పబడినది.)
उत्तर:
इस पाठ में कोयल के बारे में बताया गया है। (ఈ పాఠంలో కోకిల గురించి చెప్పబడినది.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल

प्रश्न 2.
कोयल की बोली कैसी होती है? (కోకిల మాట ఎలా ఉంటుంది?)
उत्तर:
कोयल की बोली मीठी होती है। (కోకిల మాట తీయగా ఉంటుంది.)

प्रश्न 3.
कोयल किससे पानी माँगती है? (కోకిల ఎవరిని నీరు అడుగుతున్నది?)
उत्तर:
कोयल मेघों से पानी माँगती है। (కోకిల మేఘములను నీరు అడుగుతున్నది.)

पढ़िए

अ) सही जोड़ी बनाइए।

1. बोली ड) वाणी
2. मिश्री घ) मिसरी
3. मेघ क) बादल
4. डाली ख) शाखा
5. संदेश ग) समाचार

AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल 2

आ) पाठ में वाक्यों के सही क्रम को पहचानकर क्रम संख्या कोष्ठक में लिखिए।

1. हो क्या मेघों से पानी? [ 4 ]
2. कोयल, कोयल सच बतलाना। [ 5 ]
3. आमों में मिश्री घोली। [ 2 ]
4. देखो कोयल काली है पर [ 1 ]
5. बतला दो कोयल रानी [ 3 ]

इ) सही वर्तनी वाले शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल 3

ई) चित्रों से संबंधित शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल 5
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल 4

लिखिए

अ) नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर छोटे – छोटे वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు చిన్న – చిన్న వాక్యములలో వ్రాయండి.

1. कोयल की बोली कैसी है? (కోకిల మాట ఎలా ఉన్నది?)
उत्तर:
कोयल की बोली मीठी है। (కోకిల మాట తీయగా ఉన్నది.)

2. आमों में मिश्री किसने भरी? (మామిడి పండ్లలో తీయని కలకండను ఎవరు నింపిరి?)
उत्तर:
आमों में मिश्री कोयल ने भरी। (మామిడి పండ్లలో తీయని పంచదార కలకండను కోకిల నింపినది.)

3. कोयल गाते हुए किसे बुला रही है? क्यों? (కోకిల పాడుతూ ఎవరిని పిలుచుచున్నది? ఎందుకు?)
उत्तर:
कोयल गाते हुए मेघों को बुला रही है। कोयल प्यासी धरती को देखकर उसकी प्यास बुझाने मेघों से पानी माँग रही है।
(కోకిల పాడుతూ మేఘాలను పిలుచుచున్నది. కోకిల దాహముగొన్న భూమిని చూసి దాని దాహము తీర్చుటకు మేఘాలను నీరు అడుగుచున్నది.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल

आ) नीचे दिये गये प्रश्न का उत्तर पाँच – छह वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నకు సమాధానము 5 – 6 వాక్యములలో వ్రాయండి.)

→ “कोयल” कविता का सारांश अपने शब्दों में लिखिए।
(‘కోకిల’ కవిత సారాంశము మీ మాటలలో వ్రాయండి.)
उत्तर:
कोयल काली होती है। उसकी आवाज़ मीठी होती है। उसकी कूक आमों में मिश्री जैसी मिठास घोलती है। कोयल प्यासी धरती के लिए मेघों से पानी माँग रही है। वह अपना संदेश लेकर बहुत दिनों के बाद डाली पर आयी है। कविता का सारांश यह है कि मधुर बोलने से हर जगह आदर मिलता है।
(కోకిల నల్లగా ఉంటుంది. దాని స్వరము తీయగా ఉంటుంది. దాని కూత మామిడిపండ్లలో తీయదనాన్ని నింపుతుంది. కోకిల దాహముగొన్న భూమి కోసం మేఘాల నుండి నీటిని అడుగుచున్నది. అది తన సందేశమును తీసుకుని చాలా రోజుల తర్వాత కొమ్మ మీదకు వచ్చింది. కవిత సారాంశము ఏమనగా మధురంగా మాట్లాడటం వల్ల ప్రతిచోటా కూడా గౌరవం లభిస్తుంది.)

इ) उचित शब्द से खाली जगह भरिए।

1. कोयल का रंग काला है। (काला / सफेद)
उत्तर:
काला

2. कोयल की बोली …….. है। (कड़वा | मीठी)
उत्तर:
मीठी

3. कोयल ने अपनी कूक से …. में मिश्री घोली है। (आमों/ अमरूद)
उत्तर:
आमों

4. प्यासी धरती के लिए …. से पानी माँगती है। (सूरज/ मेघों)
उत्तर:
मेघों

5. कोयल, कोयल …… बतलाना। (सच/ झूठ)
उत्तर:
सच

ई) संकेतों के आधार पर वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल 6

1. कोयल कूकती है।
उत्तर:
2. कोयल काली है।
3. कोयल डाली पर बैठी है।
4. कोयल की बोली मीठी है।
5. कोयल ने आमों में मिश्री घोली है।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल

उ) वर्ण विच्छेद कीजिए।

1. कोयल : क + ओ + य + अ + ल + अ
2. मिश्री : ………………………
उत्तर:
म् + इ + श् + र् + ई

3. डाली : ………………………
उत्तर:
ड् + आ + ल् + ई

4. प्यासा : ……………………….
उत्तर:
प् + य् + आ + स् + आ

5. मेघ : ……………………..
उत्तर:
म् + ए + घ + अ

भाषांश

अ) अंत्याक्षरी विधि के अनुसार नीचे दिये गये शब्द के आधार पर चार शब्द बनाइए।

1. कोयल – लता – ताला – लाज – जल
2. आम – ………………………
3. आज – ………………………
4. रानी – ………………………
5. मेघ – ………………………
उत्तर:
1. कोयल – लता – ताला – लाज – जल
2. आम – मत – तय – यह – हल
3. आज – जल – लात – ताल – लोग
4. रानी – नीम – मामा – माता – ताकत
5. मेघ – घन – नयन – नथ – थाली

AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल

आ) पर्यायवाची शब्द लिखिए।

1. सच – सत्य, यथार्थ
2. गाना – ……………..
उत्तर:
गीत, तराना

3. माँ – …………………….
उत्तर:
माता, जननी

4. सदा – ……………….
उत्तर:
हमेशा, सर्वदा

5. संदेश – …………
उत्तर:
खबर, समाचार

इ) विलोम शब्द लिखिए।
छोटा कम सफ़ेद झूठ एक ज़ोर से

1. श्यामपट काला है। सफ़ेद

2. बाग में अनेक पेड़ हैं।
उत्तर:
एक

3. सदा सच बोलना चाहिए।
उत्तर:
झूठ

4. बाग में बहुत पेड़ हैं।
उत्तर:
कम

5. हमारे घर का आंगन बहुत बड़ा है।
उत्तर:
छोटा

सृजनात्मकता

अ) चित्र देखकर वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल 7
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल 8

आ) परियोजना कार्य

1. कुछ पशु – पक्षियों के चित्र इकट्टा करके कक्षा में दिखाइए।
(కొన్ని పశు-పక్షుల బొమ్మలను పోగు చేసి తరగతి గదిలో ప్రదర్శించండి.)
उत्तर:
पशुओं के चित्र :
AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल 9

इ) अनुवाद कीजिए।

1. आम मीठा होता है।
उत्तर:
आम मीठा होता है। మామిడిపండు తీయగా ఉండును.

2. बच्चों को मिठाई पसंद है।
उत्तर:
बच्चों को मिठाई पसंद है। పిల్లలకు మిఠాయి ఇష్టము.

3. पतझड़ में पत्ते गिरते हैं।
उत्तर:
पतझड़ में पत्ते गिरते हैं। శిశిర ఋతువులో ఆకులు రాలును.

4. धरती हमारी माता है।
धरती हमारी माता है। భూమి మన తల్లి.

5. पानी से प्यास बुझती है।
उत्तर:
पानी से प्यास बुझती है। నీటితో దాహము తీరుతుంది.

AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल

व्याकरणांश

अ) नीचे दिए गए वाक्यों में रेखांकित शब्द सर्वनाम कहलाते हैं।
(క్రింది ఇవ్వబడిన వాక్యములలో గీత గీయబడిన శబ్దములు సర్వనామములు అని పిలువబడును.)
AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल 10

सर्वनाम परिभाषा :
संज्ञा के बदले में प्रयोग किये जाने वाले शब्दों को “सर्वनाम” कहते हैं।
जैसे : मैं, हम, तू, तुम, आप, यह, वह, ये, वे, क्या, कौन, आप … आदि।

अ) कविता पढ़कर सर्वनाम शब्द रेखांकित कीजिए।
उत्तर:
देखो कोयल काली है पर
मीठी है इसकी बोली।
इसने ही तो कूक कूक कर
आमों में मिश्री घोली।

कोयल कोयल सच बतलाना
क्या संदेशा लाई हो।
बहुत दिनों के बाद आज फिर
इस डाली पर आई हो॥

क्या गाती हो? किसे बुलाती ….
बतला दो कोयल रानी।
प्यासी धरती देख माँगती
हो क्या मेघों से पानी?

AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल

आ) नीचे दिये गये वाक्यों में से सर्वनामों को पहचानकर लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన వాక్యాలలో సర్వనామ శబ్దములను గుర్తించి వ్రాయండి.

1. वह कोयल है। वह

2. यह आम का पेड़ है। …..
उत्तर:
यह

3. आप आम खाइए।
उत्तर:
आप

4. कौन गाना गा रहा है?
उत्तर:
कौन

5. मैं गीत गाता हूँ।
उत्तर:
मैं

अध्यापकों के लिए सूचना : ఉపాధ్యాయులకు సూచన :

→ सुभद्रा कुमारी चौहान जी की कुछ अन्य कविताएँ पढ़कर कक्षा में सुनाइए।
(సుభద్రా కుమారీ చౌహాన్ గారి కొన్ని ఇతర కవితలు తరగతిలో చదివి వినిపించండి.)
उत्तर:
देव ! तुम्हारे कई उपासक, कई ढंग से आते हैं,
सेवा में बहुमूल्य भेट वे, कई रंग के लाते हैं।
धूम-धाम से, साज-बाज से, वे मंदिर में आते हैं।
मुक्तामणि बहुमूल्य वस्तुएँ, लाकर तुम्हें चढ़ाते हैं।
मैं ही हूँ गरीबिनी ऐसी, जो कुछ साथ नहीं लायी,
फिर भी साहस कर मंदिर में, पूजा करने को आयी।
धूप-दीप, नैवेद्य नहीं है, झाँकी का श्रृंगार नहीं,
हाय, गले में पहनाने को, फूलों का भी हार नहीं।
स्तुति कैसे करूँ तुम्हारी, स्वर में है माधुर्य नहीं,
मन का भाव प्रकट करने को, वाणी में चातुर्य नहीं।
नहीं दान है, नहीं दक्षिणा, खाली हाथ चली आयी,
पूजा की भी विधि न जानती, फिर भी नाथ चली आयी।
पूजा और पुजापा प्रभुवर! इसी पुजारिन को समझो,
दान-दक्षिणा और निछावर, इसी भिखारिन को समझो।
मैं उन्मत्त प्रेम की लोभी, हृदय दिखाने आयी हूँ,
जो कुछ है बस यही पास है, इसे चढ़ाने आयी हूँ।
चरणों में अर्पित है, इसको चाहो तो स्वीकार करो,
यह तो वस्तु तुम्हारी ही है, ठुकरा दो या प्यार करो।

पाठ का सारांश

कोयल काली होती है। उसकी आवाज़ मीठी होती है। उसकी कूक आमों में मिश्री जैसी मिठास घोलती है। कोयल प्यासी धरती के लिए मेघों से पानी माँग रही है। वह अपना संदेश लेकर बहुत दिनों के बाद डाली पर आयी है। कविता का सारांश यह है कि मधुर बोलने से हर जगह आदर मिलता है।

పాఠ్య సారాంశం

కోకిల నల్లగా ఉంటుంది. దాని స్వరము తీయగా ఉంటుంది. దాని కూత మామిడిపండ్లలో తీయదనాన్ని నింపుతుంది. కోకిల దాహముగొన్న భూమి కోసం మేఘాల నుండి నీటిని అడుగుచున్నది. అది తన సందేశమును తీసుకుని చాలా రోజుల తర్వాత కొమ్మ మీదకు వచ్చింది. కవిత సారాంశము ఏమనగా మధురంగా మాట్లాడటం వల్ల ప్రతిచోటా కూడా గౌరవం లభిస్తుంది.

Summary

Cuckoo is black. Its voice is melodious. Its song fills the mangoes with sweetness. The cuckoo is asking water from the clouds for the sake of the thirsty earth. Carrying its message. The cuckoo perched on the bough after so many days. The summary of the poem is that : if we speak, sweetly (politely), we shall be honoured everywhere.

व्याकरणांश (వ్యాకరణాంశాలు)

लिंग बदलिए (లింగములను మార్చండి)

कोयल – नर कोयल
राजा – रानी
पंडित – पंडिताइन
भैंस – भैंसा
छात्र – छात्रा
लेखक – लेखिका
सास – ससुर
विद्वान – विदुषी
शेर – शेरनी
मोर – मोरनी
बेगम – बादशाह
बकरा – बकरी

AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल

वचन बदलिए (వచనములను మార్చండి)

ऋतु – ऋतुएँ
पाठ – पाठ
कोयल – कोयल
बोली – बोलियाँ
आम – आम
संदेश – संदेश
दिन – दिन
डाली – डालियाँ
रानी – रानियाँ
मेघ – मेघ
पानी – पानी
धरती – धरती

विलोम शब्द (వ్యతిరేక పదములు)

सूर्योदय × सूर्यास्त
सुंदरता × असुंदरता
प्रकृति × विकृति
लायक × नालायक
मीठा × कडुआ
मीठी × कडुवी
काली × सफ़ेद
काला × सफ़ेद
सच × झूठ
देना × लेना
आज × कल
बहुत × कम

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

बोली = वाणी, మాట, speech
कूकना = कुहू कुहू आवाज़ करना, కుహూ కుహూ అని శబ్దము చేయుట, to sing
मिश्री = मिसरी, కలకంద, పటిక బెల్లం, sugar candy
घोलना = मिलाना , కలుపుట, mixing
संदेशा = समाचार, సమాచారం, news
मेघ = बादल, మేఘాలు, clouds
डाली = शाखा, కొమ్మ, branch
धरती = ज़मीन, భూమి, the earth
पानी = जल, నీరు, water
बतलाना = बोलना, చెప్పుట, to tell
सच = सत्य, నిజము, truth
पर = मगर, కానీ, but

AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल

श्रुत लेख : శ్రుతలేఖనము: Dictation

अध्यापक या अध्यापिका निम्न लिखित शब्दों को श्रुत लेख के रूप में लिखवायें। छात्र अपनी – अपनी नोटं पुस्तकों में लिखेंगे। अध्यापक या अध्यापिका इन्हें जाँचे।
ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని క్రింద వ్రాయబడిన శబ్దములను శ్రుతలేఖనంగా డిక్టేట్ చేయును. విద్యార్థులు వారి వారి నోట్ పుస్తకాలలో వ్రాసెదరు. ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని వాటిని దిద్దెదరు.
AP Board 7th Class Hindi Solutions 7th Lesson कोयल 11

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

SCERT AP Board 7th Class Hindi Study Material 6th Lesson पत्र-लेखन Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 6th Lesson Questions and Answers पत्र-लेखन

7th Class Hindi 6th Lesson पत्र-लेखन Textbook Questions and Answers

सोचिए-बोलिए
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 1

प्रश्न 1.
चित्र में क्या – क्या दिखाई दे रहे हैं? (చిత్రములో ఏమేమి కనిపించుచున్నవి?)
उत्तर:
एक आदमी मेज के पास बैठकर पत्र लिख रहा है। मेज पर स्याही की दवात है। वह पक्षी के पंख से लिख रहा है। एक लडका कुर्सी में बैठकर पोस्ट कार्ड को मेज पर रखकर लिख रहा है। एक आदमी कुर्सी पर बैठकर लैपटॉप देख रहा है।
(చిత్రంలో ఒక మనిషి మేజాబల్ల వద్ద కూర్చుని ఉత్తరం వ్రాస్తూ ఉన్నాడు. మేజాబల్లపైన సిరా (ఇంకు) సీసా ఉన్నది. అతడు పక్షి ఈకతో వ్రాస్తున్నాడు. ఒక బాలుడు కుర్చీలో కూర్చుని మేజాబల్లపై పోస్టు కార్డు పెట్టుకుని వ్రాస్తూ ఉన్నాడు. ఒక మనిషి కుర్చీలో కూర్చుని లాప్ టాప్ చూస్తూ ఉన్నాడు.)

प्रश्न 2.
पत्र क्यों लिखा जाता है? (ఉత్తరము ఎందుకు వ్రాయబడుతుంది?)
उत्तर:
सुख या दुःख, समाचार जो भी हो उसे जानने और दूसरों को सूचनाएँ देने और अपनी भावनाएँ दूसरों को पहुँचाने पत्र लिखे जाते हैं।
(సుఖ దు:ఖ సమాచారమును ఏదైనా సరే తెలిసికొనుటకు ఇతరులకు సూచనలను ఇచ్చుటకు మరియు తన భావాలను ఇతరులకు తెలియజేయడానికి ఉత్తరము వ్రాయబడుతుంది.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

पत्र लेखन (छुट्टी – पत्र)

रामापुरम,
दिनांक : 20.10.2021

सेवा में,
श्रीमान प्रधानाध्यापक जी,
सरकारी माध्यमिक पाठशाला,
रामापुरमा

महोदय,

सादर प्रणाम। मैं सातवीं कक्षा का छात्र हूँ। मुझे दो दिन से बुखार है। मैं अस्पताल जाना चाहता हूँ। इस कारण से मैं पाठशाला आ नहीं सकता हूँ। इसलिए मुझे दिनांक 20.10.2021 से 22.10.2021 तक तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करें।
धन्यवाद।

आपका आज्ञाकारी छात्र,
सुरेश,
क्रमांक – 19,
सातवीं कक्षा।

లేఖ/సెలవు చీటి

రామాపురము,
తారీఖు : 20.10.2021

సేవలో,
శ్రీమాన్ ప్రధానోపాధ్యాయుల వారికి,
ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల,
రామాపురం.

మహోదయా,

సాదర ప్రణామములు. నేను 7వ తరగతి చదువుచున్న విద్యార్థిని. నాకు రెండు రోజుల నుండి జ్వరముగా ఉన్నది. నేను ఆసుపత్రికి వెళ్ళకోరుచుంటిని. ఈ కారణముగా నేను పాఠశాలకు రాలేను. అందువలన నాకు 20-10-2021 నుండి 22-10-2021 వరకు 03 రోజులు సెలవు ఇచ్చుటకు దయ చూపవలెను.
ధన్యవాదములు.

తమ ఆజ్ఞను పాటించు విద్యార్థి,
సురేష్,
క్రమ సంఖ్య – 19,
7వ తరగతి.

LETTER /LEAVE LETTER

Ramapuram,
Dt. 20.10.2021

To
The Head Master,
Govt. Upper Primary School,
Ramapuram.

Dear Sir,

Namaskaram. I am a student of class VII. I have suffering from fever for the last two days. I would like to go to hospital. Because of this reason I am not able to attend school. Hence, I request you to kindly grant me leave for three days, i.e. from 20-10-2021 to 22-10-2021.
Thanking you Sir,

I remain, Yours most obediently,
Suresh,
Roll No. 19

Intext guestion & Answer

प्रश्न 1.
हम पत्र क्यों लिखते हैं? (మనము ఉత్తరము ఎందుకు వ్రాస్తాము?)
उत्तर:
अपने कुशल समाचार देने, किसी विषय पर अपने राय बताने, अपनी भावनाओं को दूसरों तक पहुँचाने के लिए पत्र लिखते हैं। पत्रों से सूचनाएँ मिलती हैं।
(మన క్షేమ సమాచారము తెలుపుటకు, ఏదేని విషయంపై మన అభిప్రాయమును తెలుపుటకు, మన భావాలను ఇతరులకు తెలియజేయుటకు ఉత్తరముల వ్రాస్తాము. ఉత్తరాల ద్వారా సూచనలు, సందేశాలు లభించును.)

Improve Your Learning

सुनिए-बोलिए

प्रश्न 1.
इस पत्र में कौन अस्वस्थ है? (ఈ ఉత్తరములో ఎవరు అస్వస్థలో ఉన్నారు?)
उत्तर:
इस पत्र में सुरेश अस्वस्थ है। (ఈ ఉత్తరములో సురేష్ అస్వస్థలో ఉన్నారు.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

प्रश्न 2.
सुरेश ने कितने दिनों की छुट्टी माँगी? (సురేష్ ఎన్ని రోజుల సెలవు కోరెను?)
उत्तर:
सुरेश ने तीन दिन की छुट्टी माँगी। (సురేష్ మూడు రోజుల సెలవు కోరెను.)

प्रश्न 3.
सुरेश किस कक्षा का छात्र है? (సురేష్ ఏ తరగతి విద్యార్థి?)
उत्तर:
सुरेश सातवीं कक्षा का छात्र है। (సురేష్ 7వ తరగతి విద్యార్థి.)

पढ़िए

अ) जोड़ी बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 2

आ) पाठ के आधार पर वाक्यों के सही क्रम को पहचानकर क्रम संख्या कोष्ठक में लिखिए।

1. छुट्टी देने की कृपा करें। [ 5 ]
2. मुझे दो दिनों से बुखार है। [ 2 ]
3. मैं सातवीं कक्षा का छात्र हूँ। [ 1 ]
4. मैं अस्पताल जाना चाहता हूँ। [ 3 ]
5. मैं पाठशाला नहीं आ सकता। [ 4 ]

इ) सही वर्तनी वाले शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 3

ई) नीचे दिये गये वाक्यों में चित्रों से संबंधित शब्दों पर “O” गोला बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 4

लिखिए

अ) नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर छोटे – छोटे वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు చిన్న – చిన్న వాక్యములలో వ్రాయండి.

1. सुरेश ने किसको पत्र लिखा? (సురేష్ ఎవరికి ఉత్తరం వ్రాసెను?)
उत्तर:
सुरेश ने अपनी पाठशाला के प्रधानाध्यापक के नाम पत्र लिखा।
(సురేశ్ తన పాఠశాల ప్రధానోపాధ్యాయునికి ఉత్తరము వ్రాసెను.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

2. पत्र का विषय क्या है? (ఉత్తరంలోని విషయము ఏమిటి?)
उत्तर:
पत्र का विषय यह है कि सुरेश दो दिनों से बुखार है। वह अस्पताल जाना चाहता है। इस कारण उसे तीन दिन की छुट्टी चाहिए।
(ఉత్తరంలోని విషయము ఏమిటంటే సురేశ్ కు రెండు రోజుల నుండి జ్వరముగా వున్నది. అందువలన అతడు ఆసుపత్రికి వెళ్ళకోరుచుండెను. ఈ కారణముగా అతనికి మూడు రోజులు సెలవు కావలెను.)

आ) नीचे दिये गये प्रश्न का उत्तर पाँच – छह वाक्यों में लिखिए।
క్రింద ఇవ్వబడిన ప్రశ్నకు సమాధానము 5 -6 వాక్యములలో వ్రాయండి.

आप अपनी बहन की शादी में जाना चाहते हैं। इसलिए तीन दिन की छुट्टी माँगते हुए प्रधानाध्यापक के नाम पर पत्र लिखिए।
(మీరు తమ సోదరి వివాహమునకు వెళ్ళకోరుచుండిరి. అందువలన మూడు రోజులు సెలవు కోరుతూ మీ ప్రధానోపాధ్యాయునికి ఉత్తరం వ్రాయండి.)
उत्तर:

नेल्लूर,
दिनांक : 24.10.2021

सेवा में,
श्रीमान प्रधानाध्यापक जी,
सरकारी माध्यमिक पाठशाला,
नेल्लूर।
महोदय,

सादर प्रणाम। मैं सातवीं कक्षा का छात्र हूँ। कल तिरुपति में मेरी बहन की शादी होनेवाली है। मैं भी उस शादी में शामिल होना चाहता हूँ। इसलिए मुझे तारीख 25.10.2021 से 27.10.2021 तक तीन दिन की छुट्टी देने की कृपा करें।

धन्यवाद।

आपका आज्ञाकारी छात्र,
वेंकटेश
क्रमांक – 10
सातवीं कक्षा।

इ) उचित शब्दों से खाली जगह भरिए।

1. सुरेश सातवीं कक्षा में पढ़ता है। (तीसरी / सातवीं)
उत्तर:
सातवीं

2. मुझे दो दिन से ………. है। (बुखार / हैजा)
उत्तर:
बुखार

3. मैं ………….. जाना चाहता हूँ। (मंदिर/ अस्पताल)
उत्तर:
अस्पताल

4. मैं ……. नहीं आ सकता। (घर / पाठशाला)
उत्तर:
पाठशाला

5. मुझे ……….. दिन की छुट्टी दीजिए। (सात / तीन)
उत्तर:
तीन

ई) चित्र देखकर पाठ संबंधी वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 5
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 6

उ) पत्र के प्रारूप के अनुसार नीचे दिये गये शब्दों को उनके सही स्थान पर लिखिए।
• आपका आज्ञाकारी
• सेवा मे
• पता
• स्थान
• विषय
• धन्यवाद
• महोदय
• दिनांक
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 7a
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 8

ऊ) वर्ण विच्छेद कीजिए।

1. छुट्टी : छ् + उ + ट् + ट् + ई
2. पत्र : …………………….
उत्तर:
प् + अ + त् + र् + अ

3. महोदय : ……………………..
उत्तर:
म् + अ + इ + ओ + द् + अ + य् + अ

4. प्रधानाध्यापक : ……………………..
उत्तर:
प् + र् + अ + ध् + आ + न् + आ + ध् + य् + आ + प् + अ + क् + अ

5. कृपा : …………………………..
उत्तर:
क् + ऋ + प् + आ

भाषांश

अ) अंत्याक्षरी विधि के अनुसार नीचे दिये गये शब्दों के आधार पर चार शब्द बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 9
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 10

आ) पर्यायवाची शब्द लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 11

1. आज्ञाकारी : विनम्र, आज्ञापालक
2. कक्षा : …………………..
उत्तर:
दर्जा, वर्ग

3. दिनांक : ……………………..
उत्तर:
तिथि, तारीख

4. कृपा : ………………………
उत्तर:
करुणा, दया

5. छुट्टी : …………………….
उत्तर:
अवकाश, विश्राम

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

इ) विलोम शब्द लिखिए।

1. सरकारी × गैर सरकारी
2. रात × दिन
3. आना × जाना
4. आज्ञा × अवज्ञा
5. लेना × देना

सृजनात्मकता

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 12

आ) परियोजना कार्य :

पत्र के विभिन्न रूपों को कक्षा में दिखाइए। (ఉత్తరముల యొక్క విభిన్న రూపాలను తరగతి గదిలో ప్రదర్శించింది.)
उत्तर:
पत्र के मुख्यतः दो रूप हैं – जैसे
1) औपचारिक पत्र तथा
2) अनौपचारिक पत्र

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 13

1) औपचारिक पत्र :
औपचारिक पत्रों के अंतर्गत 1) प्रार्थना पत्र 2) व्यावसायिक पत्र 3) सरकारी पत्र 4) कार्यालयी पत्र 5) विभिन्न विभागों के नाम पत्र 6) संपादक को पत्र आदि आते हैं।

अनौपचारिक पत्र :
अनौपचारिक पत्रों में 1) व्यक्तिगत पत्र 2) पारिवारिक पत्र 3) निमंत्रण पत्र आदि आते हैं। व्यक्तिगत पत्रों के अंतर्गत i) बधाई पत्र ii) धन्यवाद पत्र iii) शुभकामना पत्र iv) संवेदना पत्र v) सूचना तथा vi) सद्भावना पत्र आदि आते हैं।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

इ) अनुवाद कीजिए।

1. छात्र खत लिखता है।
उत्तर:
విద్యార్థి ఉత్తరం వ్రాయును.

2. हमारी पाठशाला में दीवार – पत्रिका है।
उत्तर:
మా పాఠశాల (బడి)లో గోడపత్రిక కలదు.

3. हम सब गीत गाते हैं।
उत्तर:
మేమందరము పాట పాడెదము.

4. हमारे घर के पास डाकघर है।
उत्तर:
మా ఇంటి దగ్గర తపాలా కార్యాలయము కలదు.

5. डाकिया चिट्ठी लाता है।
उत्तर:
తపాలా బంట్రోతు ఉత్తరం తెస్తాడు.

व्याकरणांश

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 14
शब्द के जिस रूप से एक या अनेक का बोध होता हो, उसे ‘वचन” कहते हैं।
जिस शब्द से एक का बोध होता है उसे “एक वचन” कहते हैं।
जिस शब्द से दो या दो से अधिक का बोध होता है उसे ‘बहु वचन” कहते हैं।

अ) निम्न लिखित गद्यांश में बहु वचन शब्दों को रेखांकित कीजिए।

हम सातवीं कक्षा के छात्र हैं। हमारी पाठशाला में छात्राएँ और छात्र पढ़ते हैं। हमारी पाठशाला में दस कक्षाएँ हैं। लड़कियाँ और लड़के मैदान में खेलते हैं। ग्रंथालय में कई प्रकार की पुस्तकें हैं।
उत्तर:
हम सातवीं कक्षा के छात्र हैं। हमारी पाठशाला में छात्राएँ और छात्र पढ़ते हैं। हमारी पाठशाला में दस कक्षाएँ हैं। लड़कियाँ और लड़के मैदान में खेलते हैं। ग्रंथालय में कई प्रकार की पुस्तकें हैं।

आ) नीचे दी गयी तालिका के आधार पर चार – पाँच वाक्य लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 15

उदा : अ) मैं फुटबॉल खेलता हूँ। (एकवचन)
आ) हम फुटबॉल खेलते हैं। (बहुवचन)
उत्तर:
1. अ) यह फुटबॉल खेलता है।
आ) ये फुटबॉल खेलते हैं।

2. अ) वह फुटबॉल खेलता है।
आ) वे फुटबॉल खेलते हैं।

3. अ) मैं फुटबॉल खेलती हूँ।
आ) हम फुटबॉल खेलते हैं।

4. अ) यह फुटबॉल खेलती है।
आ) ये फुटबॉल खेलती हैं।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

अध्यापकों के लिए सूचना : ఉపాధ్యాయులకు సూచన :

पत्र के विविध प्रकारों के बारे में जानकारी दीजिए।
(ఉత్తరం యొక్క వివిధ రకాల గురించి తెలియజేయండి.)
उत्तर:
पत्र के मुख्यतः दो रूप हैं – जैसे 1) औपचारिक पत्र तथा 2) अनौपचारिक पत्र
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 16

त्याकरणांश (వ్యాకరణాంశాలు)

लिंग बदलिए (లింగములను మార్చండి)

प्रधानाध्यापक – प्रधानाध्यापिका।
अध्यापक – अध्यापिका
छात्र – छात्रा
शिष्य – शिष्या
पुत्रवान – पुत्रवती
शिक्षक – शिक्षिका
अनुज – अनुजा
स्वामी – स्वामिनी
हितकारी – हितकारिणी
दाता – दात्री
धनवान – धनवती
सुत – सुता
दुल्ह – दुल्हन
वीर – वीरांगना
दर्शक – दर्शिका
वृद्ध – वृद्धा
दास – दासी
महोदय – महोदया

वचन बदलिए (వచనములను మార్చండి)

भावना – भावनाएँ
पत्र – पत्र
सूचना – सूचनाएँ
प्रणाम – प्रणाम
पाठशाला – पाठशालाएँ
कक्षा – कक्षाएँ
छुट्टी – छुट्टियाँ
सेवा – सेवाएँ
महोदय – महोदय
अस्पताल – अस्पताल
लडकी – लडकियाँ
दिन – दिन
घर – घर
विषय – विषय
लड़का – लडके
डिब्बे – डिब्बा
पाठ – पाठ

विलोम शब्द (వ్యతిరేక పదములు)

अपना × पराया
देना × लेना
छोटा × बडा
ऊँचा × नीचा
सरकारी × गैर सरकारी
अच्छा × बुरा
जाना × आना
बहुत × कम
तेज × धीरे
अमीर × गरीब
दूर × पास
धनी × निर्धनी

AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

बुखार = ज्वर, జ్వరము, fever
छुट्टी = अवकाश, సెలవు, leave
महोदय = महाशय, మహోదయా, sir
कृपा = दया, దయ, kindness
आज्ञाकारी = विनम्र, విధేయత, obedient
कक्षा = वर्ग, తరగతి, classroom
अध्यापक = गुरु, ఉపాధ్యాయుడు, teacher
प्रणाम = नमस्कार, నమస్కారములు, bow
छात्र = विद्यार्थी, విద్యార్ధి, student
अस्पताल = दवाखाना, ఆసుపత్రి, hospital
कारण = वजह, కారణం, cause

अध्यापक या अध्यापिका निम्न लिखित शब्दों को श्रुत लेख के रूप में लिखवायें। छात्र अपनी-अपनी नोट पुस्तकों में लिखेंगे। अध्यापक या अध्यापिका इन्हें जाँचे।
ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని క్రింద వ్రాయబడిన శబ్దములను శ్రుతలేఖనంగా డిక్టేట్ చేయును. విద్యార్థులు వారి వారి నోట్ పుస్తకాలలో వ్రాసెదరు. ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని వాటిని దిద్దెదరు.
AP Board 7th Class Hindi Solutions 6th Lesson पत्र-लेखन 17

AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल

SCERT AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 5th Lesson Questions and Answers ईमानदारी का फल

7th Class Hindi 5th Lesson ईमानदारी का फल Textbook Questions and Answers

सोचिए-बोलिए
AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल 1

प्रश्न 1.
चित्र में क्या – क्या दिखाई दे रहे हैं? (చిత్రంలో ఏమేమి కనిపించుచున్నవి?)
उत्तर:
चित्र में कुछ पेड़ – पौधे, फूल, एक झोपडी, एक घर, घास, पर्वत, जड.पी. हाई स्कूल, एक आदमी और एक बालक दिखाई दे रहे हैं। बडे – बडे पत्थर भी दिखाई दे रहे हैं।
(చిత్రంలో కొన్ని చెట్లు, మొక్కలు, పూలు, ఒక గుడిసె, ఒక ఇల్లు, గడ్డి, పర్వతములు, జెడ్.పి స్కూల్, ఒక మనిషి మరియు ఒక బాలుడు కనిపించుచున్నారు.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल

प्रश्न 2.
लड़का क्या कर रहा है? (బాలుడు ఏమి చేయుచుచున్నాడు?)
उत्तर:
लड़का एक आदमी को रुपयों का बंडल दे रहा है और वह आदमी उसे ले रहा है।
(బాలుడు ఒక మనిషికి రూపాయల కట్టను ఇచ్చుచున్నాడు. ఆ మనిషి దానిని తీసుకొనుచున్నాడు.)

Intext Questions & Answers

प्रश्न 1.
जंगल में क्या – क्या मिलते हैं? (అడవిలో ఏమేమి లభించును?)
उत्तर:
जंगल में तरह – तरह के पेड़, फल, फूल, पत्ते,वनस्पति, खनिज आदि मिलते हैं।
(అడవిలో రకరకాల చెట్లు, పండ్లు, పూలు, ఆకులు, వనస్పతి, ఖనిజ పదార్థములు మున్నగునవి లభించును.)

प्रश्न 2.
परियों के बारे में तुम क्या जानते हो? (దేవదూతల గురించి నీకు ఏమి తెలియును?)
उत्तर:
कहा जाता है कि परियाँ बहुत सुंदर होती हैं। अगर किसी पर महरबान हो जाए तो अपनी जादू की छड़ी से उसकी कोई कामना पूरी कर देती हैं। यों तो परियाँ कई प्रकार की होती हैं – जैसे जंगल परी, पर्वत परी, जल परी आदि।
(దేవతలు చాలా అందంగా ఉంటారని అంటూ ఉంటారు. ఎవరి మీదైనా ప్రేమ, ఇష్టం కల్గినట్లయితే అవి తమ మాయాజాలంతో వారి ఇష్టాన్ని తీరుస్తాయి. సాధారణంగా వీరు చాలా రకాలుగా ఉంటారు. ఉదా : వన దేవత, పర్వత మరియు జల దేవత.)

Improve Your Learning

सुनिए-बोलिए

प्रश्न 1.
नदी से क्या – क्या लाभ हैं? (నదుల వలన ఏమేమి లాభములు కలవు?)
उत्तर:
नदी से हमें कई लाभ मिलते हैं जैसे पीने का पानी मिलता है। नदियों के पानी से सिंचाई का प्रबंध किया जाता है। नदी यातायात का साधन भी हैं। नदियों के पानी को इकट्टा करके बिजली की उत्पत्ति की जाती है।
(నదుల నుండి మనకు అనేక లాభములు కలుగును ఉదాహరాణకి త్రాగునీరు లభించును. నదీ నీటిలో నీటి తడుపు ఏర్పాట్లు చేయబడును. నదులు ప్రయాణ మార్గాలు కూడా. నదీ నీటిని పోగు చేసి విద్యుత్ ఉత్పత్తి చేయవచ్చు.)

प्रश्न 2.
कुछ पेड़ों के नाम बताइए| (కొన్ని చెట్ల పేర్లను తెలపండి.)
उत्तर:
बरगद, पीपल, इमली, नीम, नींबू, जामून, नारियल और ताड़ आदि कुछ पेडों के नाम हैं।
(మర్రిచెట్టు, రావిచెట్టు, చింతచెట్టు, వేపచెట్టు, నిమ్మచెట్టు, నేరేడు చెట్టు, కొబ్బరి చెట్టు మరియు తాటిచెట్టు అనునవి కొన్ని చెట్ల పేర్లు)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल

प्रश्न 3.
ईमानदारी का फल कैसा होता है? (నిజాయితీ ఫలితము ఎలా ఉంటుంది?)
उत्तर:
ईमानदारी का फल मीठा होता है। (నిజాయితీ యొక్క ఫలితము తీయగా ఉంటుంది.)

पढिए

अ) जोड़ी बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल 2
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल 3

आ) पाठ में नीचे दिये गये वाक्यों के सही क्रम को पहचानकर उनकी क्रम संख्या कोष्ठक में लिखिए।

1. उसने सोने की कुल्हाड़ी दिखाई। [ 3 ]
2. एक लकड़हारा था। [ 1 ]
3. हाँ, यही मेरी कुल्हाड़ी है। [ 5 ]
4. लकड़हारा रोने लगा। [ 2 ]
5. यह मेरी नहीं है। [ 4 ]

इ) सही वर्तनी वाले शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल 4a

ई) नीचे दिये गये वाक्यों में चित्रों से संबंधित शब्दों पर “O” गोला बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल 5

लिखिए

अ) नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर छोटे – छोटे वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు చిన్న – చిన్న వాక్యములలో ఇవ్వండి.)

1. लकड़हारा क्या करता था? (Sev Senyas Sansats?)
उत्तर:
लकड़हारा जंगल में लकडियाँ काटकर उन्हें बेचता था।
(కట్టెలు నరుకువాడు అడవిలో కట్టెలు నరికి వాటిని అమ్ముకునేవాడు.)

2. नदी की देवी क्यों खुश हुई? (568 vos 305220060?)
उत्तर:
लकडहारे की ईमानदारी को देखकर नदी की देवी खुश हुई।
(కట్టెలు నరుకువాని నిజాయితీని చూసి నదీ దేవత సంతోషించినది.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल

आ) नीचे दिये गये प्रश्न का उत्तर पाँच – छह वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నకు సమాధానము 5 -6 వాక్యములలో వ్రాయండి.)

“ईमानदारी का फल” कहानी का सारांश लिखिए। (“Resran 2080” s av5g dowon provis.)
उत्तर:
एक लकड़हारे की कुल्हाडी नदी में गिर गई। नदी की देवी ने उसे सोने और चाँदी की कुल्हाड़ियाँ दिखाई। लेकिन उसने ईमानदारी से अपनी कुल्हाड़ी ही माँगी। इससे उसे तीनों कुल्हाड़ियाँ ईनाम के रूप में मिलीं। इससे यह शिक्षा मिलती है कि ईमानदारी का फल मीठा होता है।
(ఒక కట్టెలు నరుకువాని గొడ్డలి నదిలో పడిపోయినది. నదీ దేవి అతనికి బంగారపు మరియు వెండి గొడ్డళ్ళు చూపినది. కానీ అతడు నిజాయితీతో తన గొడ్డలినే అడిగెను. అందువలన అతనికి బహుమతిగా మూడు గొడ్డళ్ళు లభించినవి. దీని నుండి మనకు నిజాయితీ ఫలితము తీయగా ఉంటుందన్న పాఠం లభించుచున్నది.)

इ) उचित शब्दों से खाली जगह भरिए।

1. वह ………. में लकड़ियाँ काटता था। (जंगल / मैदान)
उत्तर:
जंगल

2. नदी में ……….. जा गिरी। (कुल्हाड़ी / लकड़ी)
उत्तर:
कुल्हाड़ी

3. नदी की देवी ……….. आयी। (अंदर / बाहर)
उत्तर:
बाहर

4. देवी ने उसको ………. कुल्हाड़ियाँ दे दी। (एक | तीनों)
उत्तर:
तीनों

5. ईमानदारी का फल ……… होता है। (मीठा/ कडुआ)
उत्तर:
मीठा

ई) संकेतों के आधार पर शब्द लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल 6
उत्तर:
नाम
धाम
काम
आम

AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल

उ) वर्ण विच्छेद कीजिए।

1. जंगल : ज् + अं + ग् + अ + ल् + अ

2. कुल्हाड़ी : ………………………….
उत्तर:
क् + उ + ल् + इ + आ + ड् + ई

3. आधार : ………………………………
उत्तर:
आ + ध् + आ + र् + अ

4. प्रणाम : ………………………………..
उत्तर:
प् + र् + अ + ण् + आ + म् + अ

5. कहानी : ………………………………….
उत्तर:
क् + अ + ह् + आ + न् + ई

भाषांश

अ) अंत्याक्षरी विधि के अनुसार नीचे दिये गये शब्दों के आधार पर चार शब्द बनाइए।
उदा : लकड़हारा – राम – मगर – रमेश – शरत
AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल 7
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल 8

आ) पर्यायवाची शब्द लिखिए।

1. जल : पानी, नीर

2. जंगल : …………
उत्तर:
कानन, वन

3. लकड़ी : ………………..
उत्तर:
डंडा, काठ

4. मीठा : ………………
उत्तर:
मधुर, रसीला

5. खुश : …………………
उत्तर:
आनंद, संतोष

AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल

इ) विलोम शब्द लिखिए।

1. बाहर × अंदर
2. आना × जाना
3. गिरना × उठना
4. ईमान × बेईमान
5. अपना × पराया

सृजनात्मकता

अ) चित्र को देखकर छोटे – छोटे शब्द लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल 9
1. लड़का
उत्तर:
2. आशीश
3. चरण
4. रास्ता
5. अंधा

आ) परियोजना कार्य

कुछ नीति वाक्यों का संकलन कीजिए। (కొన్ని నీతి వాక్యాములను సంగ్రహించండి.)
उत्तर:
नीति वाक्य :

  1. पाप से घृणा करो, पापी से नहीं। – महात्मा गाँधी
  2. ईश्वर के हाथ देने के लिए खुले हैं, लेने के लिए तुम्हें प्रयत्न करना होगा : गुरु नानक देव।
  3. प्रार्थना करनेवाले होठों से सहायता करनेवाले हाथ कहीं अच्छे हैं – मदर तेरेसा
  4. मानव की सेवा ही माधव की सेवा है। – मदर तेरेसा।
  5. मूर्ख अपने घर में पूजा जाता, मुखिया अपने गाँव में परंतु विद्वान सर्वत्र पूजा जाता है। – चाणक्य
  6. रास्ते कभी खत्म नहीं होते, अकसर लोग हिम्मत हार जाते हैं।
  7. मीठा जबान, अच्छी आदतें, अच्छा व्यवहार और अच्छे लोग हमेशा सम्मानित होते हैं।
  8. कड़ी मेहनत ही आपको अच्छी किस्मत दे सकती है।
  9. कम बोलना एक अच्छी आदत है।
  10. घमंड पतन का लक्षण है।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल

इ) अनुवाद कीजिए।

1. लकड़हारा लकड़ियाँ काटता है। …………………………………………
उत्तर:
लकड़हारा लकड़ियाँ काटता है। కట్టెలు నరుకువాడు కట్టెలు నరుకుతాడు.

2. जंगल में अनेक जीव – जंतु रहते हैं। …………………………………………
उत्तर:
जंगल में अनेक जीव – जंतु रहते हैं। అడవిలో అనేక జంతు జీవములు ఉండును.

3. नदी में मछलियाँ रहती हैं। …………………………………………
उत्तर:
नदी में मछलियाँ रहती हैं। నదిలో చేపలు ఉండును.

4. सोना बहुत महँगा है। …………………………………………
उत्तर:
सोना बहुत महँगा है। బంగారము చాలా పిరుము.

5. बड़ों को प्रणाम करना चाहिए। …………………………………………
उत्तर:
बड़ों को प्रणाम करना चाहिए। పెద్దలకు నమస్కరించవలెను.

व्याकरणांश

अ) परिभाषा :

किसी व्यक्ति, स्थान, गुण या वस्तु के नाम को “संज्ञा” कहते हैं।
(ఎవరైనా ఒక వ్యక్తి, స్థానము, గుణము లేదా వస్తువు పేర్లను నామవాచకము (సంజ్ఞ) అని అందురు.)
उदाहरण : मोहन, लड़का, दिल्ली, पानी, मेज़, धर्म आदि।

आ) निम्न लिखित वाक्यों में संज्ञा शब्दों को पहचानकर लिखिए।

1. सब धर्म अच्छे होते हैं।
उत्तर:
धर्म

2. मैदान में घोड़ा है।
उत्तर:
मैदान, घोडा

3. दीपा गाती है।
उत्तर:
दीपा

4. वे विजयवाडा में रहते हैं।
उत्तर:
विजयवाडा

5. ‘हिंदी” सरल भाषा है।
उत्तर:
हिंदी, भाषा

AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल

इ) नीचे दिये गये वाक्यों में संज्ञा शब्दों को रेखांकित कीजिए।

1. वह जंगल में लकड़ियाँ काटता था।
उत्तर:
जंगल, लकड़ियाँ

2. नदी की देवी जल से बाहर आयी।
उत्तर:
नदी, देवी, जल

3. यह मेरी कुल्हाड़ी नहीं है।
उत्तर:
कुल्हाड़ी

4. एक लकड़हारा वन में गया।
उत्तर:
लकडहारा, वन

5. देवी को उस पर दया आयी।
उत्तर:
देवी, दया

अध्यापकों के लिए सूचना : ఉపాధ్యాయులకు సూచన :

ईमानदारी से संबंधित कुछ घटनाओं का वर्णन कीजिए।
उत्तर:
एक घटना :
एक बार मेरा दोस्त दिल्ली गया। उसके पास एक लाख रुपये थे। जिन्हें वह अपने पिता के इलाज के लिए लेकर जा रहा था। वह रेलगाडी में अपना पर्स खो दिया। अस्पताल पहुंचने पर उसने अपनी जेब देखी तो उसमें पर्स नहीं था। उसके चेहरे की हवाएँ उडने लगी।

इतने में एक व्यक्ति वहाँ पहुँचा। उसने मेरे दोस्त का पर्स लौटाते हुए कहा कि उसे यह पर्स रेलगाड़ी में पड़ा मिला था। मेरे दोस्त के यह पूछने पर कहा कि उसे यहाँ का पता किसने दिया तो उसने बताया था कि उसके पर्स में अस्पताल का नाम तथा डॉक्टर द्वारा लिखी गयी दवाइयों की पर्ची को पढ़कर वह यहाँ तक पहुंचा है। मेरा दोस्त उस अनजान व्यक्ति की ईमानदारी को आज भी याद करता है।

एक और घटना :
यह घटना तेलंगाणा की राजधानी हैदराबाद की है। बीते बुधवार को बाईस वर्षीय गोपाल अपने खाते में मौजूद कुल एक लाख रुपये में से हजार रुपये निकालने स्टेट बैंक आफ़ हैदराबाद के एक ए.टी.एम.पर गया। पैसे निकालने के क्रम में मशीन के किनारे का एक दरवाज़ा खुल गया और उसमें से सारे नोट बाहर गिर गए। वहाँ न कोई सुरक्षा गार्ड तैनात था न ही सी.सी.टी.वी कैमरा लगा था। यानी चुपचाप सुरक्षित तरीके ढेर सारी रकम ले जाने के लिए गोपाल के सामने पूरा मौका था। लेकिन उसके भीतर पल भर के लिए भी ऐसा ख्याल नहीं आया, और उसने बाहर खडे हुए अपने साथियों से सुरक्षा गार्ड को खोजने के लिए कहा। गार्ड के न मिलने पर पुलिस को फोन करके सारी स्थिति बताई। इतने सारे रुपये देखकर न गोपाल के भीतर लालच नहीं आया, बल्कि उसके बेरोजगार दोस्त भी उसे कुछ गलत करने के लिए उकसाने के बजाय उसकी ईमानदारी में सहभागी बने। यह पुलीस और सबसे ज्यादा उस बैंक के लिए भी राहत की बात थी। अंदाज़ा लगाया जा सकता है कि इन युवकों ने इससे उलट व्यवहार किया होता तो बैंक और उसके कर्मचारी की लापरवाही का अंजाम क्या हो सकता था। हैदराबाद पुलीस ने उचित ही गोपाल को सम्मानित करने का फैसला किया है।

पाठ का सारांश

एक लकड़हारे की कुल्हाड़ी नदी में गिर गई। नदी की देवी ने उसे सोने और चाँदी की कुल्हाड़ियाँ दिखाई। लेकिन उसने ईमानदारी से अपनी कुल्हाड़ी ही माँगी। इससे उसे तीनों कुल्हाड़ियाँ ईनाम के रूप में मिलीं। इससे यह शिक्षा मिलती है कि ईमानदारी का फल मीठा होता है।

పాఠ్య సారాంశం

ఒక కట్టెలు నరుకువాని గొడ్డలి నదిలో పడిపోయినది. నదీ దేవి అతనికి బంగారపు మరియు వెండి గొడ్డళ్ళు చూపినది. కానీ అతడు నిజాయితీతో తన గొడ్డలినే అడిగెను. అందువలన అతనికి బహుమతిగా మూడు గొడ్డళ్ళు లభించినవి. దీని నుండి మనకు నిజాయితీ ఫలితము తీయగా ఉంటుందన్న పాఠం లభించుచున్నది.

Summary

A woodcutter’s axe fell into a river. The river goddess showed him golden and silver axes. But he asked the goddess honestly for his own axe. Because of this, he was rewarded with three axes. From this, we learn a moral that the result of honesty would be sweet.

व्याकरणांश (వ్యాకరణాంశాలు)

लिंग बदलिए (లింగములను మార్చండి)

लड़का – लड़की
देवी – देव
भगवान – भगवती
चाचा – चाची
पुत्र – पुत्री
पति – पत्नी
आचार्य – आचार्या
सुनार – सुनारिन
श्रीमान – श्रीमती
अध्यापक – अध्यापिका
पोता – पोती
ग्वाला – ग्वालिन
अध्यक्ष- अध्यक्षा
दूल्हा – दुल्हन
साला – साली

वचन बदलिए (వచనములను మార్చండి)

फल – फल
सेवा – सेवाएँ
गुण – गुण
मार्ग – मार्ग
सीख – सीख
नदी – नदियाँ
लकडी – लकड़ियाँ
कुल्हाडी – कुल्हाड़ियाँ
खुशी – खुशियाँ
ईनाम – ईनाम

विलोम शब्द (వ్యతిరేక పదములు)

दया × निर्दया
विनय × अविनय
उपकार × अपकार
परोपकार × अपकार
नैतिक × अनैतिक
गुण × अगुण
ईमानदार × बेईमान
सही × गलत
जीवन × मरण
महान × अल्प/तुच्छ
बेचना × खरीदना
रोना × हँसना
आधार × निराधार
अंदर × बाहर
खुश × दुःख
मीठा × कडुवा
खुशी × दुःखी

AP Board 7th Class Hindi Solutions 5th Lesson ईमानदारी का फल

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

जंगल = वन, అడవి, forest
मिठा = मधुर, తీయని, sweet
लकड़हारा = लकड़ियाँ काटनेवाला, కట్టెలు నరుకువాడు, wood cutter
नदी = सरिता, నది, river
ईमानदारी = सच्चाई, నిజాయితీ, honesty
सीख = नीति, నీతి, morality
चाँदी = रजत, వెండి, silver
सोना = कनक, బంగారం, gold
किनारा = तट, ఒడ్డు, bank
दिन = दिवस, రోజు, day
जल = पानी, నీరు, water
दया = कृपा, దయ, kindness
खुश = संतोष, సంతోషము, happiness
प्रणाम = नमस्कार, నమస్కారం, salutation

श्रुत लेख : శ్రుతలేఖనము : Dietations

अध्यापक या अध्यापिका निम्न लिखित शब्दों को श्रुत लेख के रूप में लिखवायें। छात्र अपनी-अपनी नोट पुस्तकों में लिखेंगे। अध्यापक या अध्यापिका इन्हें जाँचे।
ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని క్రింద వ్రాయబడిన శబ్దములను శ్రుతలేఖనంగా డిక్లేట్ చేయును. విద్యార్థులు వారి వారి నోట్ పుస్తకాలలో వ్రాసెదరు. ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని వాటిని దిద్దెదరు.

AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे

SCERT AP Board 7th Class Hindi Study Material 4th Lesson हम नन्हें बच्चे Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 4th Lesson Questions and Answers हम नन्हें बच्चे

7th Class Hindi 4th Lesson हम नन्हें बच्चे Textbook Questions and Answers

सोचिए-बोलिए
AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे 1

प्रश्न 1.
चित्र में क्या-क्या दिखाई दे रहे हैं? (చిత్రంలో ఏమేమి కన్పించుచున్నావి?)
उत्तर:
चित्र में भारत देश के कुछ सैनिक हैं। भारत देश का तिरंगा झंडा एक सैनिक के हाथ में है। सैनिकों के हाथों में बंदूक और सैनिक हिम से ढके पहाड़ों पर खड़े हुए हैं। वे कुछ नारा लगा रहे हैं।
(చిత్రంలో భారతదేశ సైనికులు కొంతమంది ఉన్నారు. భారతదేశ జాతీయ పతాకం మూడు రంగుల జెండా ఒక సైనికుని చేతిలో ఉన్నది. సైనికుల చేతుల్లో తుపాకులు ఉన్నాయి. మరియు సైనికులు మంచు కొండలపై నిలుచుని ఉన్నారు. వారు ఏదేని నినాదం చేస్తున్నారు.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे

प्रश्न 2.
सैनिक क्या कर रहे हैं? (సైనికులు ఏమి చేయుచున్నారు?)
उत्तर:
सैनिक मातृभूमि की रक्षा कर रहे हैं।
(సైనికులు మాతృభూమిని రక్షిస్తున్నారు.)

कविता

1. हम नन्हें – नन्हें बच्चे हैं, మేము చిన్న చిన్న పిల్లలం.
नादान, उमर के कच्चे हैं, అమాయకులం, తక్కువ వయస్సు ఉన్నవాళ్ళం,
पर अपनी धुन के सच्चे हैं। కానీ మా సంకల్పానికి నిజమైన వారము.
जननी की जय-जय गाएँगे, జన్మభూమికి జయజయలు పాడుతాం,
भारत की ध्वजा फहराएँगे। భారతదేశ పతాకం ఎగురవేస్తాం.

2. अपना पथ कभी न छोडेंगे, మా దారిని ఎప్పుడూ విడవం,
अपना प्रण कभी न तोड़ेंगे, మా ప్రతిభ ఎప్పటికీ వదలం,
हिम्मत से नाता जोड़ेंगे, ధైర్యంతో బంధుత్వం కలుపుతాం,
हम हिमगिरि पर चढ़ जाएँगे, మేము హిమాలయాలను ఎక్కుతాం,
भारत की ध्वजा फहराएँगे। భారతదేశ జెండాను ఎగురవేస్తాం.

3. हम भय से कभी न डोलेंगे, మేము భయంతో ఎప్పుడూ ఊగిసలాడం,
अपनी ताकत को तोलेंगे, మా శక్తిని నిరూపిస్తాం,
जननी की जय – जय बोलेंगे। జన్మభూమికి జయజయలు పలుకుతాం,
अपना सिर भेंट चढ़ाएँगे, మా ‘తలను’ కానుకగా అర్పిస్తాం,
भारत की ध्वजा फहराएंगे। భారతదేశ జాతీయ జెండాను ఎగురవేస్తాం.

POEM

1. हम नन्हें – नन्हें बच्चे हैं, We are children,
नादान, उमर के कच्चे हैं, We are innocent, we are kids,
पर अपनी धुन के सच्चे हैं। But we are true to our will.
जननी की जय-जय गाएँगे, We sing songs of praise of the motherland,
भारत की ध्वजा फहराएँगे। We hoist the Indian flag.

2. अपना पथ कभी न छोडेंगे, We never leave our path,
अपना प्रण कभी न तोड़ेंगे, We never forsake our talent,
हिम्मत से नाता जोड़ेंगे, We establish relationship with courage,
हम हिमगिरि पर चढ़ जाएँगे, We climb the Himalayas,
भारत की ध्वजा फहराएँगे We hoist the Indian flag.

3. हम भय से कभी न डोलेंगे, We never oscillate with fear,
अपनी ताकत को तोलेंगे, We prove our power,
जननी की जय – जय बोलेंगे। We sing songs of praise of the motherland,
अपना सिर भेंट चढ़ाएँगे, We offer our head as a gift,
भारत की ध्वजा फहराएंगे। We hoist the Indian flag.

Intext Questions & Answers

प्रश्न 1.
बच्चों में कौन – कौन से गुण होते हैं? (పిల్లలలో ఎలాంటి గుణాలు ఉంటాయి?)
उत्तर:
बच्चे नादान होते हैं, उमर के कच्चे होते हैं। छोटे – छोटे होते हैं। और धुन के सच्चे होते हैं।
(పిల్లలు అమాయకంగా ఉంటారు. తక్కువ వయస్సు కలవారై ఉంటారు. చిన్న చిన్న వారై ఉంటారు మరియు నిజమైన సంకల్పం కలిగినవారై ఉంటారు.)

प्रश्न 2.
शहीद किसे कहते हैं? (శహీద్ అని ఎవరిని అంటారు?)
उत्तर:
देश के लिए जो अपने प्राणों को खो देते हैं उन्हें शहीद कहते हैं।
(దేశం కొరకు తమ ప్రాణాలను ఎవరైతే అర్పిస్తారో వారిని శహీద్ అని అందురు. )

Improve Your Learning

सुनिए-बोलिए

प्रश्न 1.
बच्चे कैसे होते हैं? (పిల్లలు ఎలా ఉంటారు?)
उत्तर:
बच्चे नन्हें, नादान और उमर के कच्चे होते हैं।
(పిల్లలు చిన్నవారు, అమాయకులు, వయస్సులో చిన్నవారుగను ఉందురు.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे

प्रश्न 2.
बच्चे क्या तोडना नहीं चाहते हैं? (పిల్లలు దేనిని తప్పకుడదని కోరుకుంటున్నారు?)
उत्तर:
बच्चे अपना प्रण तोडना नहीं चाहते हैं।
(పిల్లలు తమ ప్రతిన తప్పకూడదని కోరుకొనుచుండిరి.)

प्रश्न 3.
बच्चे क्या फहराना चाहते हैं? (పిల్లలు దేనిని ఎగురవేయాలని కోరుచుండిరి?)
उत्तर:
बच्चे भारत ध्वजा (झंडे) को फहराना चाहते हैं।
(పిల్లలు భారతదేశ పతాకం (జెండాను) ఎగురవేయాలని కోరుచుండిరి.)

पढ़िए

अ) जोड़ी बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे 2

1. बच्चे जननी की जय गाएँगे।
2. बच्चे हिम्मत से नाता जोडेंगे।
3. अपना सिर भेंट चढ़ाएँगे।
4. भारत की ध्वजा फहराएंगे।
5. हम हिमगिरि पर चढ़ जाएँगे।

आ) पाठ में वाक्यों के सही क्रम को पहचानकर क्रम संख्या कोष्ठक में लिखिए।

1. हम भय से कभी न डोलेंगे। [ 3 ]
2. जननी की जय – जय गाएँगे। [ 4 ]
3. अपना सिर भेंट चढ़ाएँगे। [ 5 ]
4. नादान, उमर के कच्चे हैं। [ 1 ]
5. अपना प्रण कभी न तोड़ेंगे। [ 2 ]

इ) सही वर्तनी वाले शब्दों पर गोला “O” बनाइए।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे 3

ई) चित्रों से संबंधित शब्दों पर गोला “O” बनाइए।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे 4

लिखिए

अ) नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर छोटे – छोटे वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు చిన్న – చిన్న వాక్యములలో ఇవ్వండి.)

1. बच्चे अपनी धुन के कैसे हैं? (పిల్లలు తమ సంకల్పములో ఎటువంటివారు?)
उत्तर:
बच्चे अपनी धुन के सच्चे हैं।
(పిల్లలు తమ సంకల్పములో నిజమైనవారు.)

2. बच्चे किससे नाता जोड़ना चाहते हैं? (పిల్లలు ఎవరితో బంధుత్వం కలుపకోరుచున్నారు?)
उत्तर:
बच्चे हिम्मत से नाता जोडना चाहते हैं।
(పిల్లలు ధైర్యముతో బంధుత్వం కలుపకోరుచున్నారు.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे

3. भारत की शान कब बढ़ेगी?(భారతదేశ ప్రతిష్ఠ ఎప్పుడు పెరుగును?)
उत्तर:
बच्चे धैर्य से रहकर ताकत दिखाकर देश की रक्षा में अपने प्राणों को अर्पण करने पर भारत की शान बढेगी।
(పిల్లలు ధైర్యముతో నుండి తమ శక్తిని చూపించి దేశ రక్షణలో తమ ప్రాణాలను అర్పించిన భారతదేశ ప్రతిష్ఠ పెరుగును.)

आ) नीचे दिये गये प्रश्न का उत्तर पाँच – छह वाक्यों में लिखिए।
(క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నకు సమాధానము చిన్న – చిన్న వాక్యములలో ఇవ్వండి.)

→ “हम नन्हें बच्चे” – कविता का सारांश लिखिए। (‘మేము చిన్న పిల్లలం’ కవిత సారాంశమును వ్రాయండి.)
उत्तर:
कवि कहते हैं कि – हम छोटे बच्चे हैं। हम नादान हैं। हम कम उम्र के हैं। हम सच बोलते हैं। हम भारतमाता की जय गाते हैं। हम भारत का झंडा फहराते हैं। हम अच्छे रास्ते पर चलते हैं। हम अपना वादा नहीं तोड़ते हैं। हम धैर्य से रहते हैं। हम कभी नहीं डरते हैं। जरूरत पड़ने पर हम अपनी ताकत
दिखाते हैं।
(మేము చిన్న పిల్లలం. మేము అమాయకులం. మేము తక్కువ వయస్సు కలవాళ్ళం. మేము నిజము మాట్లాడతాము. మేము భారతమాతకు జయగీతం పాడతాం. మేము భారతదేశ జెండా ఎగురువేస్తాం. మేము మంచి దారిలో నడుస్తాం. మేము ప్రతిజ్ఞను విడనాడం. మేము ధైర్యంతో ఉంటాం. మేము ఎప్పటికీ భయపడం. అవసరం వచ్చినప్పుడు మేము మా శక్తిని ప్రదర్శిస్తాము.)

इ) उचित शब्दों से खाली जगह भरिए।

1. बच्चे नादान उम्र के कच्चे होते हैं। (कच्चे / सच्चे)
उत्तर:
कच्चे

2. वे अपना ……… कभी न तोडेंगे। (प्रण | वन)
उत्तर:
प्रण

3. सब मिलकर भारत की …….. उड़ाएँगे। (ध्वजा / धुन)
उत्तर:
ध्वजा

4. बच्चे …….. से नाता जोड़ेंगे। (हिम्मत / हिमगिरि)
उत्तर:
हिम्मत

5. बालक अपनी …… को तोलेंगे। (ताकत / उमर)
उत्तर:
ताकत

ई) संकेतों के आधार पर शब्द बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे 5

उ) वर्ण विच्छेद कीजिए।

1. बच्चे : ब् + अ + च् + च् + ए
2. नन्हें : …………………………
उत्तर:
न् + अ + न् + इ + एं

3. धुन : …………………………
उत्तर:
ध् + उ + न् + अ

4. ध्वजा : …………………………
उत्तर:
ध् + व् + अ + ज् + आ

5. ताकत : …………………………
उत्तर:
त् + आ + क् + अ + त् + अ

भाषांश

अ) अंत्याक्षरी विधि के अनुसार नीचे दिये गये शब्दों के आधार पर चार शब्द बनाइए।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे 6
उत्तर:
AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे 7

आ) पर्यायवाची शब्द लिखिए।
1. रास्ता : राह, पथ
2. ताकत : …………………………………
3. जननी : …………………………………
4. प्रण : …………………………………
5. ध्वजा : …………………………………
उत्तर:
1. रास्ता : राह, पथ
2. ताकत : शक्ति, बल
3. जननी : माँ, माता
4. प्रण : प्रतिज्ञा, संकल्प
5. ध्वजा : झंडा, पताका

सृजनात्मकता

अ) चित्र देखकर दो शब्द लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे 8
उत्तर:
मोर, पंख

आ) परियोजना कार्य :

→ देशभक्ति से संबंधित दो नारे लिखकर कक्षा में दिखाइए।
(దేశభక్తికి సంబంధించిన రెండు నినాదములు వ్రాసి తరగతిలో చూపించండి.)
उत्तर:
1. “भारत माता की जय।”
2. “जय हिंद”।
3. “जन गण – मन अधिनायक जय है’।

इ) अनुवाद कीजिए।

1. झंडा राष्ट्र की शान है।
उत्तर:
झंडा राष्ट्र की शान है। జెండా దేశ ప్రతిష్ఠ.

2. मैं भारत का नागरिक हूँ।
उत्तर:
मैं भारत का नागरिक हूँ। నేను భారతదేశ పౌరుడను.

3. हिमालय ऊँचा पर्वत है।
उत्तर:
हिमालय ऊँचा पर्वत है। హిమాలయము ఎత్తైన పర్వతము.

4. बच्चे खेलना पसंद करते हैं।
उत्तर:
बच्चे खेलना पसंद करते हैं। పిల్లలు ఆడడం ఇష్టపడెదరు.

5. हम सब गीत गाते हैं।
उत्तर:
हम सब गीत गाते हैं। మేమందరము పాటలు పాడుతాము.

AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे

व्याकरणांश

अ) नीचे दिये गये संकेतों के आधार पर शब्द लिखिए।
उत्तर:
प्रताप, प्रयोग, प्रकाश
सूर्य, आर्य, कार्य

आ) नीचे दिए गए वाक्यों में से “रेफ” शब्दों के नीचे रेखांकित कीजिए।

1. हमारे झंडे के बीच में अशोक चक्र है।
उत्तर:
हमारे झंडे के बीच में अशोक चक्र है।

2. सुरेश ड्रामा देखने गया।
उत्तर:
सुरेश ड्रामा देखने गया।

3. सूर्य की किरणें तेज़ होती हैं।
उत्तर:
सूर्य की किरणें तेज़ होती हैं।

4. चंद्र को चाँद भी कहते है।
उत्तर:
चंद्र को चाँद भी कहते हैं।

5. कर्ण को दान कर्ण कहते हैं।
उत्तर:
कर्ण को दान कर्ण कहते हैं।

अध्यापकों के लिए सूचना : ఉపాధ్యాయులకు సూచన :

→ सोहनलाल द्विवेदी जी के द्वारा लिखित देशभक्ति से संबंधित कविता को गाकर सुनाइए।
(సోహలాల్ ద్వివేదీ గారి ద్వారా రచించబడిన దేశభక్తికి సంబంధించిన కవిత పాడి వినిపించండి.)
उत्तर:
(मेरा देश)

ऊँचा खड़ा हिमालय आकाश चूमता है।
नीचे पखार पग तल, नित सिंधू झूमता है
गंगा पवित्र यमुना, नदियाँ लहर रही हैं।
पल – पल नई छटाएँ पग – पग छहर रही हैं।

वह पुण्य भूमि मेरी
वह जन्म भूमि मेरी
वह स्वर्ण भूमि मेरी
वह मात्रु भूमि मेरी

झरने अनेक झरते, जिसकी पहाड़ियों में
चिड़ियाँ चहक रही है, हो मस्त झाड़ियों में
अमराइयाँ घनी हैं, कोयल पुकारती है।
बहती मलय पवन है, तन – मन सँवारती है।

वह धर्म भूमि मेरी
वह कर्म भूमि मेरी,
वह जन्म भूमि मेरी
वह मात्रु भूमि मेरी।

जन्म जहाँ ये रघुपति, जन्मी जहाँ थी सीता,
श्रीकृष्ण ने सुनाई वंशी पुनीत गीता,
गौतम ने जन्म लेकर, जिसका सुयश बढ़ाया
जग को दया दिखाई, जग को दिया दिखाया।

वह युद्ध भूमि मेरी
वह बुद्ध भूमि मेरी
वह जन्म भूमि मेरी
वह मात्रुभूमि मेरी। – सोहनलाल द्विवेदी

AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे

पाठ का सारांश

कवि कहते हैं कि – हम छोटे बच्चे हैं। हम नादान हैं। हम कम उम्र के हैं। हम सच बोलते हैं। हम भारतमाता की जय गाते हैं। हम भारत का झंडा फहराते हैं। हम अच्छे रास्ते पर चलते हैं। हम अपना वादा नहीं तोड़ते हैं। हम धेर्य से रहते हैं। हम कभी नहीं डरते हैं। ज़रूरत पड़ने पर हम अपनी ताकत दिखाते हैं।

పాఠ్య సారాంతం

మేము చిన్న పిల్లలం. మేము అమాయకులం. మేము తక్కువ వయస్సు కలవాళ్ళం. మేము నిజము మాట్లాడతాము. మేము భారతమాతకు జయగీతం పాడతాం. మేము భారతదేశ జెండా ఎగురవేస్తాం. మేము మంచి దారిలో నడుస్తాం. మేము ప్రతిజ్ఞను విడనాడం. మేము ధైర్యంతో ఉంటాం. మేము ఎప్పటికీ భయపడం. అవసరం వచ్చినప్పుడు మేము మా శక్తిని ప్రదర్శిస్తాము.

Summary

We are children. We are innocent. We are youngers. We speak truth. We sing songs of praise for the Mother India. We hoist the Indian flag. We follow the good path. We do not break the vow. We will be courageous. We will ever be fearless. In times of needs we will show our power.

व्याकरणांश (వ్యాకరణాంశాలు)

लिंग बदलिए (లింగములను మార్చండి)

बच्चा – बच्ची
सेवक – सेविका
नर्तक – नर्तकी
नायक – नायकी
युवक – युवती
माँ – बाप
सिंह – सिंहनी
ऋषि – ऋषि पत्नी
सखा – सखी

वचन बदलिए (వచనములను మార్చండి)

जवान – जवान
कर्तव्य – कर्तव्य
कविताएँ – कविता
बच्चा – बच्चे
जननी – जननी
पथ – पथ

AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे

विलोम शब्द (వ్యతిరేక పదములు)

रक्षा × नाश
देश × विदेश
जय × अपजय/पराजय
छोडना × पकडना
भय × निर्भय
छोटे × बड़े
अच्छे × बुरे
डर × निडर
धैर्य × अधैर्य

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

उम्र = आयु, వయస్సు, age
धुन = लगन, లీనమగుట, determined
ताकत = शक्ति, శక్తి, strength, power
नाता = संबंध, సంబంధము, relationship
पथ = मार्ग, దారి, way
शान = प्रतिष्ठा, వైభవం, grandeur
प्रण = वादा, ప్రతిజ్ఞ, vow
हिम्मत = धैर्य, ధైర్యము, couarge
ध्वजा = झंडा, జెండా, flag.
नन्हें = छोटे, చిన్న, small
नादान = नासमझ, ఏమీ తెలియని, senseless
जननी = माँ, తల్లి, mother
हिमगिरि = हिमालय पहाड, హిమాలయ పర్వతములు, Himalayas
भय = डर, భయము, fear
सिर = सर, తల, head
भेंट = उपहार, కానుక, gift

AP Board 7th Class Hindi Solutions 4th Lesson हम नन्हें बच्चे

श्रुत लेख : శ్రుతలేఖనము : Dietations

अध्यापक या अध्यापिका निम्न लिखित शब्दों को श्रुत लेख के रूप में लिखवायें। छात्र अपनी – अपनी नोट पुस्तकों में लिखेंगे। अध्यापक या अध्यापिका इन्हें जाँचे।
ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని క్రింద వ్రాయబడిన శబ్దములను శ్రుతలేఖనంగా డిట్ చేయును. విద్యార్థులు వారి వారి నోట్ పుస్తకాలలో వ్రాసెదరు. ఉపాధ్యాయుడు లేదా ఉపాధ్యాయిని వాటిని దిద్దెదరు.

AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा

SCERT AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 3rd Lesson Questions and Answers आदिवासी नृत्य – धिंसा

7th Class Hindi 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा Textbook Questions and Answers

सोचिए-बोलिए
AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा 1

प्रश्न 1.
चित्र में क्या – क्या दिखाई दे रहे हैं? (చిత్రములో ఏమేమి కన్పించుచున్నావి?)
उत्तर:
चित्र में चार स्त्रियाँ नृत्य मुद्राएँ दिखाना और उनकी विभिन्न वेशभूषा दिखाई दे रहे हैं।
(చిత్రంలో నలుగురు స్త్రీలు నాట్య భంగిమలను చూపించుట మరియు వారి విభిన్న వస్త్రధారణ కనిపించుచున్నవి.)

प्रश्न 2.
स्त्रियाँ क्या कर रही हैं? (స్త్రీలు ఏమి చేయుచున్నారు?)
उत्तर:
स्त्रियाँ नाच रही हैं। (స్త్రీలు నాట్యము చేయుచున్నారు.)

Intext Questions & Answers

प्रश्न 1.
अदिवसीयों के बारे में आप क्या जानते हैं? (ఆదివాసీయుల గురించి మీకు ఏమి తెలియును?)
उत्तर:
आदिवासी शब्द दो शब्द ”आदि” और ”वासी” से मिल कर बना है। पर्वत प्रांतों में जो लोग रहते हैं उन्हें आदिवासी कहते हैं।.
(ఆదివాసీ అను శబ్దము ఆది మరియు వాసీ అను రెండు పదముల కలయికతో ఏర్పడినది. పర్వత ప్రాంతాలలో ఏ ప్రజలైతే నివసిస్తున్నారో వారిని ఆదివాసీయులు అని అంటారు.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा

प्रश्न 2.
कुछ प्रमुख पर्यटक स्थानों के नाम बताइए। (కొన్ని పర్యాటక ప్రదేశముల పేర్లను తెలపండి.)
उत्तर:
ऊटी, कोडैकेनाल, विशाखपट्टणम, मुसोरी, सिमला, डार्जलिंग, कश्मीर और अरकु आदि पर्यटक स्थान हैं।
(ఊటీ, కొడైకెనాల్, విశాఖపట్టణము, ముస్సోరి, సిమ్లా, డార్జిలింగ్, కశ్మీర్ మరియు అరకు మొదలగునవి కొన్ని పర్యాటక ప్రదేశములు.)

Improve Your Learning

प्रश्न 1.
अदिवसीयों का प्रमुख नृत्य क्या है? (ఆదివాసీయుల ప్రముఖమైన నృత్యము ఏది?)
उत्तर:
अधिवसीयों का प्रमुख नृत्य धिंसा है।
(ఆదివాసీయుల ప్రముఖ నృత్యము “ధింసా”.)

प्रश्न 2.
अरकु की सुंदरता के बारे में बोलिए। (అరకు అందమును గురించి చెప్పండి..)
उत्तर:
अरकु विशाखपट्टणम जिले का एक पहाडी गाँव है। यह एक सुंदर पर्यटक स्थल है। इसे ”आंध्रा ऊटी’ भी कहते हैं। यहाँ शांत वातावरण मिलता है।
(అరకు విశాఖపట్టణం జిల్లాలో ఒక పర్వతీయ ప్రదేశము. ఇది ఒక అందమైన పర్యాటక ప్రదేశము. దీనిని “ఆంధ్ర ఊటీ” అని అంటారు. ఇక్కడ కూడా ప్రశాంత వాతావరణం లభించును.)

प्रश्न 3.
आँध्र प्रदेश के कुछ लोकनृत्यों के बारे में बताइए। (ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని కొన్ని జానపద నృత్యముల గురించి వివరించండి.)
उत्तर:
आंध्र प्रदेश के लोक नृत्यों में विभन्नि रूप और शैलियाँ हैं। आंध्रप्रदेश लोक संस्कृति से समृद्ध है। आंध्रा की लोक संस्कृति में गोबी नृत्य, मथुरी नृत्य, बुट्टा बोम्मलु, वीर नाट्यम, डंडारिया नृत्य आदि प्रमुख हैं। आंध्रा में कूचपूडि और भरत नाट्यम भी प्रदर्शित किये जाते हैं।)
(ఆంధ్రప్రదేశ్ లో జానపద నృత్యములు విభిన్న రూపాలలో, విభిన్న శైలుల్లో కన్పించును. ఆంధ్రప్రదేశ్ లో జానపద సంస్కృతి చాలా సమృద్ధిగా ఉన్నది. ఆంధ్రప్రదేశ్ లో గోబీ నృత్యము, మథురీ నృత్యము, బుట్టబొమ్మల నృత్యము, వీర నాట్యము, డండారియా నృత్యము మొదలగునవి ప్రముఖమైనవి. మన ఆంధ్రప్రదేశ్ లో కూచిపూడి మరియు భరత నాట్యము కూడా ప్రదర్శించబడుతున్నవి.)

पढ़िए

अ) जोड़ी बनाइए।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा 2

1. तुडुमु वाद्ययंत्र है।
2. विटिंग आदिवासी त्यौहार है।
3. बांसुरी हाथ में लेकर नाचते हैं।
4. अरकु पर्यटक स्थल है।
5. मोदकोंडम्मा आदिवासियों की देवी है।

आ) पाठ में वाक्यों के सही क्रम को पहचानकर क्रम संख्या कोष्ठक में लिखिए।

1. वे ‘कुवी’ भाषा में बात करते हैं। [ 3 ]
2. यहाँ होने वाली जातरा बहुत प्रसिद्ध है। [ 4 ]
3. इस नृत्य में एक मुख्य नर्तक रहता है। [ 5 ]
4. अरकु विशाखपट्टणम जिले का पहाड़ी गाँव है। [ 1 ]
5. यह एक सुंदर मनमोहक स्थल है। [ 2 ]

इ) सही वर्तनी वाले शब्दों पर गोला “O” बनाइए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा 3

ई) चित्र से संबंधित शब्द जोड़िए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा 4

अ) नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर छोटे – छोटे वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు చిన్న – చిన్న వాక్యములలో ఇవ్వండి.

1. धिंसा नृत्य किस प्रदेश का है?(ధింసా నృత్యము ఏ ప్రదేశమునకు చెందినది ?)
उत्तर:
धिंसा विशाखपट्टणम जिले के ‘अरकु’ नामक एक पहाडी गाँव का नृत्य है।
(ధింసా అనునది విశాఖపట్టణం జిల్లాలోని ‘అరకు’ అను ఒక పర్వతీయ గ్రామ నృత్యము. )

2. धिंसा का अर्थ क्या है? यह कहाँ नाचा जाता है? (‘ధింసా’ అనగా అర్థమేమిటి ? ఇది ఎక్కడ ప్రదర్శించబడుచున్నది?)
उत्तर:
‘धिंसा’ का अर्थ है कूदना, जोर – जोर से कदम हिलाना। यह चावडी में नाचा जाता है। यह अरकु का नृत्य है।
(థింసా అనగా దుముకుట, వేగాతివేగముగా అడుగులు కదల్చుట అని అర్థము. ధింసా అను నాట్యము “చావ్ డి”లో చేయబడును. ఇది అరకు జానపద నృత్యము. )

3. अदिवसी कौन – कौन त्यौहार मानते हैं? (ఆదివాసీయులు ఏఏ పండుగులు జరుపుకుంటారు?)
उत्तर:
आदिवासी ‘कोर्रकोट्टा’, इटुकला पंडुगा, मोदकोंडम्मा जातरा, नंदी और विटिंग नामक त्यौहार मनाते हैं।
(ఆదివాసీయులు కొర్రుకొట్టా, ఇటుకల పండుగ, మోదకొండమ్మ జాతర, నంది మరియు ‘విటింగ్’ అను పండుగలను జరుపుకుంటారు.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा

आ) नीचे दिये गये प्रश्न का उत्तर पाँच – छः वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానము 5 -6 వాక్యములలో వ్రాయండి.

1. अदिवसीयों के नृत्य “धिंसा” के बारे में आप क्या जानते हैं?(ఆదివాసీయుల నృత్యము “ధింసా” గురించి మీకు ఏమి తెలియును?)
उत्तर:
इस पाठ में आदिवासियों के लोक नृत्य धिंसा के बारे में बताया गया है। अरकु एक पहाड़ी गाँव है। प्रकृति के सुंदर दृश्य मन को मोह लेते हैं। ‘धिंसा’ की शुरुआत सोपी नामक गाँव में हुई। यह त्यौहारों और उत्सवों के समय नाचा जाता है। धिंसा का अर्थ है – कूदना और जोर – जोर से कदम हिलाना। सब मिलकर चांवड़ी में नाचते हैं। वे ‘तुडुमु’ नामक वाद्य यंत्र का उपयोग करते हैं। वे अनेक प्रकार के त्यौहार मनाते हैं। मोदकोंडम्मा उनकी देवी है। यहाँ होने वाली जातरा बहुत प्रसिद्ध है। आँध्रप्रदेश राज्य सरकार ने इस स्थान को पर्यटक स्थल बना दिया है। आँध्रप्रदेश सरकार यहाँ पर अनेक उत्सवों का आयोजन thri
(ఈ పాఠంలో ఆదివాసీయుల జానపద నృత్యము ధింసా గురించి చెప్పబడినది. అరకు ఒక పర్వతీయ గ్రామము. ఇక్కడి ప్రకృతి అందమైన దృశ్యాలు మనస్సులను మోహిస్తాయి. ధింసా నృత్యము సోంపీ అను గ్రామములో ప్రారంభమైనది.

పండుగలు మరియు ఉత్సవాలలో ఈ నృత్యము చేయబడును. ధింసా అనగా ఎగురుట మరియు వేగముగా అడుగులు కదుపుట అని అర్థము. అందరూ కలసి “చావ్ డి”లో నాట్యము చేయుదురు. వారు “తుడుము” అను వాయిద్య యంత్రమును ఉపయోగింతురు. వారు అనేక రకములైన పండుగలను జరుపుకొనెదరు. మోదకొండమ్మ వారి దేవత. ఇక్కడ జరిగే జాతరలు చాలా ప్రసిద్ది చెందినవి. ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వము ఈ ప్రదేశమును పర్యాటక స్థలముగా మార్చినది. మరియు ఇక్కడ అనేక ఉత్సవాలను ఏర్పాటు చేయుచున్నది.)

इ) उचित शब्दों से खाली जगह भरिए।

1. आदिवासी कुवी भाषा में बोलते हैं। (कुवी / पंजाबी)
उत्तर:
कुवी

2. …… नृत्य देखने जाते हैं। (परिवार | पर्यटक)
उत्तर:
पर्यटक

3. धिंसा का जन्म …….. नामक गाँव में हुआ। (सोपी / अरकु)
उत्तर:
सोंपी

4. मुख्य नर्तक को ………… कहते हैं। (नाटक | नाटकारी)
उत्तर:
नाटकारी

5. आदिवासियों की देवी …………है। (मोदकोंडम्मा / माचम्म)
उत्तर:
मोदकोंडम्मा

AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा

ई) चित्र देखकर शब्द लिखिए।
(शहद कॉफी धिंसा रीठा इमली)
AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा 6
AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा 5

उ) वर्ण विच्छेद कीजिए।
1. नृत्य : न् + ऋ + त् + य् + अ
2. धिंसा : ………………………..
उत्तर:
ध् + इ + स् + आ

3. सुदर : ………………………..
उत्तर:
स + उ + न् + द् + अ + र् + अ

4. पर्यटक : ………………………..
उत्तर:
प् + अ + र् + य् + अ + ट् + अ + क् + अ

5. नर्तक : ………………………..
उत्तर:
न् + अ + र् + त् + अ + क् + अ

भाषांश

अ) पाठ के आधार पर वर्ग पहली से शब्दों को ढूँढकर लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा 7
1. अरकु
उत्तर:
2. तुडुमु
3. दल
4. बांसुरी
5. मुख्य
6. नंदी

आ) विलोम शब्द लिखिए।

1. गाँव × शहर
2. दूर × पास
3. प्रसिद्ध × अप्रसिद्ध
4. एक × अनेक
5. बहुत × कम

सृजनात्मकता

अ) कुचिपूडी नृत्य का चित्र देखकर दो शब्द लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा 8
उत्तर:
स्त्री, नृत्य मुद्रा, कूचिपूडि, घुघुरु

आ) कुछ प्रमुख भारतीय नृत्यों के चित्र ढूंढिए और कक्षा में दिखाइए।
కొన్ని ప్రముఖ భారతీయ నృత్య చిత్రములను వెదకి వాటిని తరగతిలో ప్రదర్శించండి.
AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा 9

इ) अनुवाद कीजिए।
1. संक्रांति एक प्रमुख त्यौहार है।
उत्तर:
संक्रांति एक प्रमुख त्यौहार है। సంక్రాంతి ఒక ప్రముఖ (ముఖ్యమైన) పండుగ.

2. अरकु एक सुंदर पर्यटक स्थल है।
उत्तर:
अरकु एक सुंदर पर्यटक स्थल है। అరకు ఒక అందమైన పర్యాటక స్థలము.

3. भारत की राजधानी दिल्ली है।
उत्तर:
भारत की राजधानी दिल्ली है। భారతదేశ రాజధాని ఢిల్లీ.

4. वीणा एक वाद्य यंत्र है।
उत्तर:
वीणा एक वाद्य यंत्र है। వీణ ఒక వాయిద్య యంత్రము.

5. मोर सुंदर पक्षी है।
उत्तर:
मोर सुंदर पक्षी है। నెమలి అందమైన పక్షి.

AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा

व्याकरणांश

अ) द्वित्वाक्षर : दो समरूपी व्यंजनों के मेल को द्वित्वाक्षर कहते हैं।
उदाः विशाखपट्टणम, मोदकोंडम्मा, गुस्सा, बच्चा, हिम्मत।
क् + क = क्क (चक्की)
ग् + ग = ग्ग (सुग्गा)
च् + च = च्च (सच्चा)
ज् + ज = ज्ज (लज्जा)
ट् + ट = ट्ट (हट्टा)
ड् + ड = ड्ड (अड्डा)
ण् + ण = ण्ण(कण्णन)
त् + त = त (भत्ता)
द् + द = द्द(कद्दू)
न् + न = न्न (गन्ना)
ब् + ब = ब्ब (गुब्बारा)
म् + म = म्म (अम्मा)
य् + य = य्य (शय्या)
ल् + ल = ल्ल (बल्ला)
व् + व = व्व (कव्वाली)
स् + स = स्स(रस्सी)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा

आ) निम्न लिखित गद्यांश में द्वित्वाक्षर शब्द पहचान कर रेखांकित कीजिए।

संगीत, भरतनाट्यम और करगाट्टम का जन्म स्थान तमिलनाडु माना जाता है। यहाँ के पहाड़ी प्रदेशों में कोडैक्कानाल, कोल्लिमाले, नीलगिरी प्रमुख हैं। तमिल भाषा बहुत प्राचीन है। तमिल भाषा का शिलप्पाधिकारम् एक महाकाव्य है। तमिल भाषा के तिरुक्कुरल को विश्व वेद माना गया है। इसके लेखक तिरुवल्लुवर है! तमिल भाषा सुसंपन्न और समृद्ध भाषा है।
उत्तर:
संगीत, भरतनाट्यम और करगाट्टम का जन्म स्थान तमिलनाडु माना जाता है। यहाँ के पहाड़ी प्रदेशों में कोडैक्कानाल, कोल्लिमालै, नीलगिरी प्रमुख हैं। तमिल भाषा बहुत प्राचीन है। तमिल भाषा का शिलप्पाधिकारम् एक महाकाव्य है। तमिल भाषा के तिरुक्करल को विश्व वेद माना गया है। इसके लेखक तिरुवल्लुवर है। तमिल भाषा सुसंपन्न और समृद्ध भाषा है।

इ) नीचे दिए गए शब्दों में द्वित्वाक्षर शब्दों को रेखांकित कीजिए।

1. बच्चा सत्य क्या ग्यारह
2. वत्स रम्या गुस्सा न्याय
3. बल्ला हत्या त्याग उत्साह
4. मक्खी कच्चा मान्य वंदना
5. कल्याण मल्हारी जुल्म पल्लव

अध्यापकों के लिए सूचना : ఉపాధ్యాయులకు సూచన:

बच्चों को अपने आसपास के अन्य एक और लोकनृत्य का परिचय दीजिए।
(పిల్లలకు దగ్గరలోని ఇతర జానపద నృత్యముల నుండి ఒకదాని గురించి పరిచయం చేయండి.)
उत्तर:
गोबी नृत्य : गोबी नृत्य आंध्रप्रदेश के तटीय क्षेत्रों के लोकप्रिय नृत्य रूपों में से एक है। यह संक्रांति त्यौहार के दौरान मुख्य रूप से किया जाता है। इस समय के दौरान सभी घरों के आँगन को साफ़ और सजाया जाता है। सजावट के प्रयोजनों के लिए फूलों का उपयोग विभिन्न प्रकार के रंगोली के साथ किया जात है। यानी गोबर के गोलों को इन रंगोली डिज़ाइनों के बीच रखकर गोब्बिल्लु बनाया जाता है। शाम के समय युवा लडकियाँ नाचने और गाने के लिए इन गोबिल्लु के चारों और इकट्ठा होती हैं।

गिनती

एक – 1
दो – 2
तीन – 3
चार – 4
पाँच – 5
छः – 6
सात – 7
आठ – 8
नौ – 9
दस – 10
ग्यारह – 11
बारह – 12
तेरह – 13
चौदह – 14
पंद्रह – 15
सोलह – 16
सत्रह – 17
अठारह – 18
उन्नीस – 19
बीस – 20
इक्कीस – 21
बाईस – 22
तेईस – 23
चौबीस – 24
पच्चीस – 25
छब्बीस – 26
सत्ताईस – 27
अट्टाईस – 28
उनतीस – 29
तीस – 30

पाठ का सारांश

इस पाठ में आदिवासियों के लोक नृत्य धिंसा के बारे में बताया गया है। अरकु एक पहाड़ी गाँव है। प्रकृति के सुंदर दृश्य मन को मोह लेते हैं। ‘धिंसा की शुरुआत सोपी नामक गाँव में हुआ। यह त्योहारों और उत्सवों के समय नाचा जाता है। धिंसा का अर्थ है – कूदना और जोर – जोर से कदम हिलाना। सब मिलकर चावड़ी में नाचते हैं। वे ‘तुडुमु नामक वाद्य यंत्र का उपयोग करते हैं। वे अनेक प्रकार के त्यौहार मनाते हैं। मोदकोंडम्मा उनकी देवी है। यहाँ होने वाली जातरा बहुत प्रसिद्ध है। आँध्रप्रदेश राज्य सरकार ने इस स्थान को पर्यटक स्थल बना दिया है। आँध्रप्रदेश सरकार यहाँ पर अनेक उत्सवों का आयोजन करती है।

పాఠ్య సారాంశం

ఈ పాఠంలో ఆదివాసీయుల లోక నృత్యము ధింసా గురించి చెప్పబడినది. అరకు ఒక పర్వతీయ గ్రామము. ఇక్కడి ప్రకృతి అందమైన దృశ్యాలు మనస్సులను మోహిస్తాయి. ధింసా నృత్యము సోంపీ అను గ్రామములో ప్రారంభమైనది.

పండుగలు మరియు ఉత్సవాలలో ఈ నృత్యము చేయబడును. ధింసా అనగా ఎగురుట మరియు వేగముగా అడుగులు కదుపుట అని అర్థము. అందరూ కలసి “చావ్ డి”లో నాట్యము చేయుదురు. వారు “తుడుము” అను వాయిద్య యంత్రమును ఉపయోగింతురు. వారు అనేక రకములైన పండుగలను జరుపుకొనెదరు. మోదకొండమ్మ వారి దేవత. ఇక్కడ చాలా జాతరలు జరుగును. ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వము ఈ ప్రదేశమును పర్యాటక స్థలముగా మార్చినది. ఇక్కడ అనేక ఉత్సవాలను ఏర్పాటు చేయుచున్నది.

Summary

The Adivasis’ (Tribals’) folk dance Dhimsa is described in this lesson. Araku is a village with mountainous area. The scenery of the nature here captivated our hearts. Dhimsa dance originated at a village named ‘Sompi’.

This dance is performed during festivals and celebrations Dhimsa means ‘to fly’,, ‘to move footsteps quickly!’ They all together dance at a place called ‘Chavdi’. They use a musical instrument named ‘Tudumu’. They celebrate several kinds of festivals. Modakondamma is their goddess. Many jataras are celebrated here. The government of Andhra Pradesh transformed this place into a tourist spot. The government of Andhra Pradesh is organising various kinds of celebrations here.

व्याकरणांश (వ్యాకరణాంశాలు)

लिंग बदलिए (లింగములను మార్చండి)

स्री – पुरुष
औरत – आदमी
नाना – नानी
भैंस – भैंसा
पंडित – पंडिताइन
नर्तक – नर्तकी
गायक – गायिका
मोर – मोरनी
घोडा – घोडी
अध्यापक – अध्यापिका
शिष्य – शिष्या
छात्र – छात्रा
विद्यार्थी – विद्यार्थिनी

AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा

वचन बदलिए ( వచనములను మార్చండి)

चित्र – चित्र
नृत्य – नृत्य
यात्रा – यात्राएँ
गुफा – गुफाएँ
यंत्र – यंत्र
देवी – देवियाँ
स्री – स्त्रियाँ
स्थल – स्थल
लोग – लोग
बात – बातें
पंख – पंख
संस्कृति – संस्कृतियाँ
गाँव – गाँव
भाषा – भाषाएँ
दिन – दिन
मोर – मोर

विलोम शब्द (వ్యతిరేక పదములు)

ऊपर × नीचे
बडा × छोटा
आज × कल
गाँव × शहर
आना × जाना
सुंदर × असुंदर
सुंदरता × असुंदरता
प्रारंभ × अंत
लायक × न लायक
प्रसिद्ध × अप्रसिद्ध
दूर × समीप/पास
मुख्य × अमुख्य
मानव × दानव
उपयोग × अनुपयोग
बहुत × कम

AP Board 7th Class Hindi Solutions 3rd Lesson आदिवासी नृत्य – धिंसा

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

नृत्य = नाच, నాట్యము, dance
करीब = निकट, దగ్గరగా, near
प्रसिद्ध . = मशहूर, ప్రసిద్ధి, famous
स्थान = प्रदेश, (ప్రదేశము, place
दल = समूह, సమూహము, group
पहाड = पर्वत, పర్వతము, mountain
सुंदर = खूबसूरत, అందమైన, beautiful
प्रारंभ = शुरुआत, ప్రారంభము, beginning
त्यौहार = पर्व, పండుగ, festival
बांसुरी = मुरली, మురళి, flute

AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ

SCERT AP Board 7th Class Hindi Study Material 2nd Lesson होशियार कौआ Textbook Questions and Answers.

AP State Syllabus 7th Class Hindi 2nd Lesson Questions and Answers होशियार कौआ

7th Class Hindi 2nd Lesson होशियार कौआ Textbook Questions and Answers

सोचिए-बोलिए
AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ 1

प्रश्न 1.
चित्र में क्या – क्या दिखाई दे रहे हैं? (చిత్రంలో ఏమేమి కన్పించుచున్నవి?)
उत्तर:
चित्र में एक बालक और एक अलमारी है। अलमारी के ऊपर एक गेंद है और बिजली का लट्ट दिखाई दे रहे हैं।
(చిత్రంలో ఒక బాలుడు మరియు ఒక అలమరా (బీరువా) ఉన్నాయి. అలమరాపై ఒక బంతి ఉంది మరియు ఒక బల్బు కనిపిస్తున్నవి.)

प्रश्न 2.
लड़का क्या कर रहा है? (బాలుడు ఏమి చేయుచున్నాడు?)
उत्तर:
लडका अलमारी पर रखे हुए गेंद को लेने का प्रयास कर रहा है। अलमारी ऊँची है। वह नीचा है। इसलिए वह उसे पकड नहीं सका। उसके मन में एक उपाय आया। वह एक संदूक लाकर उस पर खडे होकर गेंद को अलमारी की ऊपर से पाने की कोशिश कर रहा है।
(బాలుడు అలమారు (బీరువా) పైనున్న బంతిని తీసుకొనుటకు ప్రయత్నించుచుండెను. బీరువా ఎత్తైనది. అతడు పొట్టివాడు. అందువలన అతడు దానిని పట్టుకొనలేకపోవుచుండెను. అతని మనస్సులో ఒక ఉపాయం వచ్చెను. అతడు ఒక పెట్టెను తెచ్చి దానిపై నిలబడి బంతిని బీరువా పై నుండి తీసుకొను ప్రయత్నం చేయుచున్నాడు.)

Intext Questions Answers

प्रश्न 1.
लोमडी ने कौए से गाने के लिए क्यों कहा? (నక్క కాకితో పాట పాడమని ఎందుకు చెప్పెను?)
उत्तर:
कौए की चोंच में रोटी है । इसे देखकर लोमडी के मुँह में पानी भर आया। किसी न किसी प्रकार रोटी को लेना चाहा। लोमडी ने गाने के लिए इसलिए कहा कि यदि वह गायेगा तो उसके मुँह से रोटी नीचे गिर जाएगी।
(కాకి నోటిలో ఒక రొట్టె ఉన్నది. దానిని చూసి నక్క నోటిలో నీరు ఊరినది. నక్క ఏదో విధముగా కాకి నోటిలోని రొట్టెను తీసుకొనవలెనని అనుకున్నది. నక్క కాకితో పాడమని ఎందుకన్నదనగా కాకి పాడితే దాని నోటి నుండి రొట్టె క్రింద పడిపోతుంది. )

AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ

प्रश्न 2.
कौए ने रोटी को अपने पैरों के नीचे क्यों रख लिया? (కాకి రొట్టెను తన పాదముల క్రింద ఎందుకు ఉంచుకున్నది?)
उत्तर:
कौए ने रोटी को अपने पैरों के नीचे इसलिए रख लिया कि गाते समय उसके मुख से रोटी न गिरें।
(కాకి తన పాదముల క్రింద రొట్టెను ఎందువలన ఉంచుకున్నదనగా తను పాట పాడేటప్పుడు నోటి నుండి రొట్టె క్రింద పడకుండా ఉండుట కొరకు. )

Improve Your Learning

सुनिए-बोलिए

प्रश्न 1.
कुछ पक्षियों के नाम बताइए। ( కొన్ని పక్షుల పేర్లు చెప్పండి.)
उत्तर:
कौआ, तोता, कोयल, कबूतर, मोर और गैरय्या आदि कुछ पक्षियों के नाम हैं।
(కాకి, చిలుక, కోకిల, పావురము, నెమలి మరియు పిచ్చుక మొదలగునవి కొన్ని పక్షులు పేర్లు.)

प्रश्न 2.
लोमड़ी क्या पाना चाहती थी? (నక్క ఏమి పొందకోరుచున్నది?)
उत्तर:
लोमड़ी, कैए के मुँह से रोटी पाना चाहती थी।
(నక్క కాకి నోటిలోనున్న రొట్టెను పొందగోరుచున్నది.)

प्रश्न 3.
कौए ने लोमड़ी से कैसा व्यवहार किया? (కాకి నక్కతో ఎలా వ్యవహరించెను?)
उत्तर:
कौए ने लोमडी से सोच विचारकर विवेक और होशियारी से व्यवहार किया।
(కాకి నక్కతో బాగా ఆలోచించి వివేకంతో తెలివితో వ్యవహరించెను.)

पढ़िए

अ) चित्र से संबंधित शब्द जोड़िए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ 2

आ) पाठ में वाक्यों के सही क्रम को पहचानकर क्रम संख्या कोष्ठक में लिखिए।

1. कौआ रोटी को निगल गया। [5]
2. लोमड़ी के मुँह में पानी भर आया। [ 1 ]
3. रोटी को अपने पैरों के नीचे रख लिया। [ 3 ]
4. मैं कामयाब नहीं हो सका। [ 4 ]
5. आपका गाना बहुत मधुर था। [ 2 ]

इ) सही वर्तनी वाले शब्दों पर गोला “O” बनाइए।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ 3

ई) नीचे दिए गए वाक्यों में चित्रों से संबंधित शब्दों पर गोला “O” बनाइए।

AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ 4

लिखिए

अ) नीचे दिये गये प्रश्नों के उत्तर छोटे – छोटे वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు చిన్న – చిన్న వాక్యములలో ఇవ్వండి.

1. खाने की खोज में कौन घूम रहा था? (తిండి కోసం ఎవరు వెతుకుతూ తిరుగుచుండెను?)
उत्तर:
खाने की खोज में एक लोमडी घूम रही थी।
(తిండి కోసం ఒక నక్క వెతుకుతూ తిరుగుచుండెను.)

AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ

2. इस कहानी से क्या शिक्षा मिलती है? (ఈ కథ వలన మనకు ఏ ఉపదేశం లభించును?)
उत्तर:
इस कहानी से यह शिक्षा मिलती है कि – ” सोच विचार कर विवेक से काम करने पर व्यवहार में परिवर्तन आता है और बुद्धि का विकास होता है।
(ఈ కథ నుండి మనకు లభించు ఉపదేశం ఏమనగా .. “బాగా ఆలోచించి వివేకంతో పనిచేసినచో వ్యవహారంలో మార్పు వస్తుంది మరియు మన బుద్ధి వికసిస్తుంది. )

आ) नीचे दिये गये प्रश्न का उत्तर पाँच – छः वाक्यों में लिखिए।
క్రింది ఇవ్వబడిన ప్రశ్నకు సమాధానము 5- 6 వాక్యములలో వ్రాయండి

“होशियार कौआ” कहानी का सारांश लिखिए। (‘తెలివి గల కాకి’ కథ సారాంశమును వ్రాయండి.)
उत्तर:
एक भूखी लोमड़ी जंगल में भटक रही थी। उसकी दृष्टि पेड़ पर बैठे हुए एक कौए पर पड़ी। उसकी चोंच में एक रोटी का टुकड़ा था। लोमडी उसे पाना चाहती थी। लोमडी ने कौए की प्रशंसा करते हुए उससे गाने को कहा। कौआ रोटी को पैरों में दबाकर गाने लगा। कौए की चालाकी जानकर लोमड़ी ने उसे नाचने को कहा । चोंच में रोटी पकडकर कौआ नाचने लगा। अपने को होशियार समझकर लोमड़ी ने कौए से एक साथ नाचने और गाने को कहा। कौआ रोटी खाने के बाद नाचने और गाने लगा। कौआ लोमड़ी से भी चालाक था। लोमड़ी निराश होकर चली गयी।
(ఆకలిగొన్న ఒక నక్క అడవిలో తిరుగుచున్నది. దాని దృష్టి చెట్టుపై కూర్చున్న ఒక కాకిపై పడినది. దాని నోటిలో ఒక రొట్టె ముక్క ఉన్నది. నక్క దానిని పొందకోరెను. నక్క కాకిని పొగుడుతూ దానిని పాటపాడమనెను. కాకి రొట్టెను కాళ్ళ క్రింద అదిమి పెట్టుకుని పాట పాడుచుండెను. కాకి తెలివి తెలుసుకున్న నక్క దానిని నాట్యము చేయమనెను. అప్పుడు కాకి. రొట్టెను ముక్కుతో పట్టుకుని నాట్యము చేయసాగెను. తను తెలివి గలదానినని భావించి నక్క కాకితో ఒకేసారి పాట పాడుతూ నాట్యము చేయమనెను. కాకి రొట్టె తిని నాట్యము చేయుచు పాటపాడసాగెను. కాకి నక్క కంటే కూడా తెలివైనది. నక్క నిరాశతో వెళ్ళిపోయెను.)

इ) उचित शब्दों से खाली जगह भरिए।

1. लोमड़ी और कौआ ……….. में रहते थे। (शहर / जंगल)
उत्तर:
जंगल

2. ……… भोजन की खोज में घूम रही थी। (लोमड़ी / कौआ)
उत्तर:
लोमड़ी

3. रोटी के टुकडे को कौऐ ने अपनी … से पकडा। (चोंच / पंख)
उत्तर:
चोंच

4. मैं आपका …….. सुनना चाहती हूँ। (खाना / गाना)
उत्तर:
गाना

5. इस कहानी में ……….. होशियार निकला। (कौआ / लोमड़ी)
उत्तर:
कौआ

ई) चित्र देखकर पाठ से संबंधी शब्द लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ 5

भाषांश

अ) अंत्याक्षरी विधि के अनुसार नीचे दिये गये शब्दों के आधार पर चार शब्द बनाइए।

1. कौआ – आम – मन – नल – लय

2. जंगल – ……………………………
उत्तर:
लगन – नभ – भवन – नाल

3. गाना – ………………………….
उत्तर:
नमक – कनक – कलम – मजा

4. होशियार – …………………………
उत्तर:
राग – गगन – नर – रात

5. पाँच – ……………………………….
उत्तर:
चावल – लदना – नाक – कान

AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ

आ) पर्यायवाची शब्द लिखिए।

मीठा – रसीला, पाँव – चरण, वन – कानन, तलाश-ढूँढना, बुद्धिमान – अकलमंद

1. पैर – पाँव – चरण

2. होशियार – …………., ……………..
उत्तर:
बुद्धिमान, अकलमंद

3. जंगल – …………., ……………..
उत्तर:
वन, कानन

4. मधुर – …………., ……………..
उत्तर:
मीठा, रसीला

5. खोज – …………., ……………..
उत्तर:
तलाश, ढूँढना

सृजनात्मकता

अ) चित्र देखकर शब्द लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ 6
1. बंदर
उत्तर:
2. हाथी
3. चिड़िया
4. जिराफ़
5. शेर
6. जेबरा

आ) परियोजना कार्य :

कुछ पक्षियों के चित्र संग्रहित करके उनके नाम लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ 7

इ) अनुवाद कीजिए।

1. मैं पाठशाला जाता हूँ।
उत्तर:
నేను పాఠశాల(బడి)కి వెళతాను.

2. तुम्हारा नाम क्या है?
उत्तर:
నీ పేరు ఏమిటి?

3. मुझे हिंदी पसंद है।
उत्तर:
నాకు హిందీ ఇష్టము.

4. आप पाठ पढ़िए।
उत्तर:
తమరు పాఠం చదవండి.

5. मेरा भारत महान है।
उत्तर:
నా భారతదేశం గొప్పది.

व्याकरणांश

संयुक्ताक्षर

AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ 8

AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ

अ) सीखने के लिए और कुछ अभ्यास :

AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ 9

1. मृ = म् + ऋ
2. दृ = द् + ऋ
3. श्र = श् + र
4. ष्ट = ष् + ट
5. ग्न = ग् + न
6. स्त = स् + त

आ) नीचे दिए गए शब्दों में से संयुक्ताक्षरवाले शब्द चुनकर लिखिए।
AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ 10

अध्यापकों के लिए सूचना : ఉపాధ్యాయులకు సూచన :

होशियारी से संबंधित एक और रचना का बच्चों को परिचय दीजिए। (తెలివికి సంబంధించిన మరొక రచనను పిల్లలకు పరిచయం చేయండి.)
उत्तर:
होशियार लोमडी

एक बार एक सिंह गंभीर रूप से बीमार हो गया। वह जंगल के सभी जानवरों का राजा था। अतः जंगल के सभी जानवर झुंड बनाकर उसका हालचाल पूछने आए। केवल एक लोमडी नहीं आई।

यह भेडिये के लिए सुनहरा अवसर था। वह लोमडी का शत्रु था। भेडिया सिंह से बोला – हे महराज! आपकी प्रजा के दिल में आपके लिए इतना प्रेम है कि हर जानवर आपके स्वास्थ्य की कामना कर रहा है। किसी भी जानव ने प्रातःकाल से कुछ भी खाया – पिया नहीं है। मगर लोमडी ही एक ऐसी है जो कहीं नज़र नहीं आ रही है।

यह सुनकर सिंह बहुत क्रोधित हो गया। उसने लोमडी को बुलवा भेजा। लोमडी को सिंह के दरबार में हाजिर कर दिया गया। ”बदतमीज़ लोमडी !” सिंह गुस्से से गरजा – ”अपनी गैर हाज़िरी का कारण बयान करो।’ लोमडी ने भेडिया को तिरछी नजरों और कुटिलता से मुस्कराते देख लिया था। वह सारी बात समझ गई और बिना एक क्षण की भी देर किए बोली – “मालिक ऐसा नहीं है, मुझे आपकी बीमारी के बारे में पूरी सूचना है। मैं तो किसी ऐसे डॉक्टर की तलाश कर रही हूँ, जो आपको शीघ्र स्वस्थ कर दे और आपको दोबारा शक्तिशाली बना दे और मैं सचमुच एक ऐसे डॉक्टर से मिल चुकी हूँ, जिसने बताया है कि अगर आप शीघ्र स्वस्थ होना चाहते हैं तो एक भेडिया को मारकर उसकी गरम खाल अपने शरीर पर लपेट ले।

यह सुनते ही सिंह, भेडिये की ओर मुडा। भेडिया अपने जीवनदान के लिए सिंह से भीख माँगता लेकिन सिंह उस पर टूट पड़ा और उसे मार डाला।

नीति : ईर्ष्या की आग स्वयं को जला देती है।

पाठ का सारांश

एक भूखी लोमड़ी जंगल में भटक रही थी। उसकी दृष्टि पेड़ पर बैठे हुए एक कौए पर पड़ी। उसकी चोंच में एक रोटी का टुकड़ा था। लोमडी उसे पाना चाहती थी। लोमडी ने कौए की प्रशंसा करते हुए उससे गाने को कहा। कौआ रोटी को पैरों में दबाकर गाने लगा। कौए की चालाकी जानकर लोमड़ी ने उसे नाचने को कहा । चोंच में रोटी पकडकर कौआ नाचने लगा। अपने को होशियार समझकर लोमड़ी ने कौए से एक साथ नाचने और गाने को कहा। कौआ रोटी खाने के बाद नाचने और गाने लगा। कौआ लोमड़ी से भी चालाक था। लोमड़ी निराश होकर चली गयी।

పాఠ్య సారాంశం

ఆకలిగొన్న ఒక నక్క అడవిలో తిరుగుచున్నది. దాని దృష్టి చెట్టుపై కూర్చున్న ఒక కాకిపై పడినది. దాని నోటిలో ఒక రొట్టె ముక్క ఉన్నది. నక్క దానిని పొందకోరెను. నక్క కాకిని పొగుడుతూ దానిని పాటపాడమనెను. కాకి రొట్టెను కాళ్ళ క్రింద అదిమి పెట్టుకుని పాటపాడుచుండెను. కాకి తెలివి తెలుసుకున్న నక్క దానిని నాట్యము చేయమనెను. అప్పుడు కాకి రొట్టెను ముక్కుతో పట్టుకుని నాట్యము చేయసాగెను. తను తెలివిగలదని భావించి నక్క కాకితో ఒకేసారి పాట పాడుతూ నాట్యము చేయమనెను. కాకి రొట్టె తిని నాట్యము చేయుచు పాట పాడసాగెను. కాకి నక్క కంటే కూడా తెలివైనది. నక్క నిరాశతో వెళ్ళిపోయెను.

Summary

A hungry fox was roaming in a forest. A crow perched on the branch of a tree caught his attention. The crow had a piece of bread in his beak. The fox wanted to have it. He started praising the crow wanted him to sing a song. The crow put the piece of bread under his claws and started singing. Realising the cleverness of the crow, the fox wanted him to dance. Then the crow held the piece of bread in his beak and started dancing. The fox assumed the crow to be wise, wanted him to dance and sing at a time. The crow ate the piece of bread and sang while dancing. The crow was wiser than the fox. The fox was disappointed and went away.

व्याकरणांश (వ్యాకరణాంశాలు)

लिंग बदलिए (లింగములను మార్చండి)

दादा – दादी
भाई – बहन
कौआ – मादा कौआ
बूढ़ा – बूढ़ी
लोमडी – लोमडा
काका – काकी
मामा – मामी
चाचा – चाची
कवि – कवयित्री
बकरा – बकरी
मुर्गा – मुर्गी
गाय – बैल

AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ

वचन बदलिए (వచనములను మార్చండి)

समस्या – समस्याएँ
सफलता – सफलताएँ
कहानी – कहानियाँ
रोटी – रोटियाँ
पैर – पैर
टुकडा – टुकडे
पेड – पेड
मित्र – मित्र
मै – हम
यह – ये
वह – वे
प्रेरणा – प्रेरणाएँ

विलोम शब्द (వ్యతిరేక పదములు)

विवेक × अविवेक
सफलता × असफलता
होशियार × अकलमंद
बैठना × उठना
सुनना × बोलना
अच्छा × बुरा
एक × अनेक
पुरानी × नयी
नीचे × ऊँचे
कल्पित × यथार्थ
पकडना × छोडना
बड़ा × छोटा
हाँ × नहीं
मधुर × कडुआ
सफल × असफल/विफल
जन्म × मरण
विकास × अविकास
प्रशंसा × निंदा

AP Board 7th Class Hindi Solutions 2nd Lesson होशियार कौआ

शब्दार्थ (అర్థాలు) (Meanings)

जंगल = वन, అడవి, forest
शक्ति = ताकत, శక్తి, power
खोज = ढूँढना, వెదుకుట, search
भैया = भाई, సోదరుడు, brother
चुराना = चोरी करना, దొంగలించుట, snatch
पैर = पाँव, పాదములు, legs
मधुर = मीठा, తీయని, sweet
होशियार = बुद्धिमान, తెలివి గల, clever
घूमना = टहलना, తిరుగుట, walking
पेड़ = वृक्ष, చెట్టు, tree
पुराना = प्राचीन, పాత, old
गौर से = ध्यान से, జాగ్రత్తగా, carefully
दिमाग = मस्तिष्क, మెదడు, mind
छीनना = जबरदस्ती से ले लेना, లాగుకొనుట, snatch
सीखना = शिक्षा प्राप्त करना, నేర్చుకొనుట, to learn
जानना = सीखना, నేర్చుకొనుట, to learn
मित्र = दोस्त, మిత్రుడు, friend
सफ़लता = कामयाबी, విజయము, victory
भगवान = प्रभु, భగవంతుడు, The God
परिवर्तन = बदलाव, మార్పు, change