Category: AP State Important Questions

These AP 10th Class Physics Chapter Wise Important Questions 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Physical Science 9th Lesson Important Questions and Answers విద్యుత్ ప్రవాహం

10th Class Physics 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం 1 Mark Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
వలయంలో ప్రవహించే విద్యుత్ పరిమాణము కనుగొనండి.
జవాబు:

పటంలో మూడు నిరోధాలు శ్రేణి సంధానంలో ఉన్నాయి.
R₁ = 3Ω, R₂ = 5Ω, R₃ = 2Ω
ఫలిత నిరోధం R = R₁ + R₂ + R₃ = 3Ω + 5Ω + 2Ω
R= 10Ω, V = 1.5
విద్యుత్ I = \(\frac{V}{R}\) = \(\frac{1.5}{10}\) = 0.15 A

ప్రశ్న 2.
పటంలో చూపిన విధంగా రవి, A, B, C నిరోధాలను వలయంలో కలిపాడు. ప్రతీ నిరోధం 18 W సామర్థ్యాన్ని వినియోగించుకుంటుంది. ఒక్కొక్క నిరోధం గుండా ప్రవహించే విద్యుత్ ను కనుగొనండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 3.
ఒక విద్యుత్ వలయంలో వలయాన్ని ఏర్పరచుటకు వాడిన వాహక తీగనే ఉపయోగించి తయారు చేసిన ఫ్యూజ్ ను అమర్చితే ఏమి జరుగుతుందో ఊహించండి.
జవాబు:
ఆ ఫ్యూజ్ పని చేయదు. కావున అధిక ఓల్టేజ్. ఏర్పడినప్పుడు వలయం తెరువబడదు. కనుక వలయంలో విద్యుత్ సాధనాలు పాడైపోతాయి.

ప్రశ్న 4.
బ్యాటరీ, ఓల్ట్ మీటర్, అమ్మీటర్, నిరోధము మరియు వాహక తీగలను ఉపయోగించి విద్యుత్ వలయాన్ని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 5.
ఓమీయ, అఓమీయ వాహకాల మధ్య ఏవేని రెండు భేదాలు రాయండి.
జవాబు:

1. ఓమీయ వాహకాలు ఓమ్ నియమాన్ని పాటిస్తాయి. అఓమీయ వాహకాలు ఓమ్ నియమాన్ని పాటించవు.
2. ఓమీయ వాహకాలు విద్యుత్ వాహకాలు, అఓమీయ వాహకాలు అర్ధవాహకాలు.
3. ఓమీయ వాహకాలకు V-I గ్రాఫ్ సరళరేఖగా ఉంటుంది.
   అఓమీయ వాహకాలకు V-I గ్రాఫ్ సరళరేఖగా ఉండదు.

ప్రశ్న 6.
గృహాల విద్యుత్ వలయంలో విద్యుత్ ఉపకరణాలను శ్రేణిలో కలిపితే ఏమగును?
జవాబు:
గృహాల విద్యుత్ వలయంలో విద్యుత్ ఉపకరణాలను శ్రేణిలో కలిపితే

1. ఏదేని ఒక ఉపకరణం పాడైపోతే మొత్తం వలయంలో విద్యుత్ సరఫరా నిలిచిపోతుంది.
2. వలయంలో నిరోధం పెరిగిపోయి విద్యుత్ ప్రవాహం తగ్గుతుంది.
3. ఒక ఉపకరణాన్ని ఉపయోగించడానికి స్విచ్ ఆన్ చేస్తే మిగిలిన అన్ని ఉపకరణాలు కూడా పనిచేస్తూ అనవసరంగా ఎక్కువ విద్యుత్ ను వినియోగిస్తాయి. తద్వారా విద్యుత్ బిల్లు, విద్యుత్ నష్టం ఎక్కువగును.

ప్రశ్న 7.
“అధిక వోల్టేజి – ప్రమాదం” అనే బోర్డులను తరచుగా చూస్తుంటాం. కాని ‘అధిక విద్యుత్-ప్రమాదం’ అని ఎందుకు ఉంచటం లేదు. ఊహించి సమాధానం రాయండి.
జవాబు:
అధిక వోల్టేజ్ – అని రాయబడి ఉన్న తీగలకు ఏదైనా వస్తువు / మనిషి కలుపబడితే ఆ వస్తువులో తీగలకు తగిలిన రెండు బిందువుల మధ్య అధిక పొటనియల్ భేదం ఏర్పాటు చేయబడుతుంది. అయితే వస్తువులో ఎంత విద్యుత్ ప్రవాహం ఏర్పడుతుందనేది ఆ వస్తువు తయారైన పదార్థ స్వభావం, నిరోధంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. అన్ని సందర్భాలలో ఒకే విధమైన అధిక విద్యుత్ ప్రవాహం ఉంటుందని చెప్పలేము. కనుక అధిక విద్యుత్ ప్రవాహం – ప్రమాదం అని రాయరు.

ప్రశ్న 8.
వాహక పొడవు, నిరోధం మధ్య సంబంధాన్ని గుర్తించే ప్రయోగాన్ని నిర్వహించడానికి కావలసిన పరికరాలను తెల్పండి.
జవాబు:
వాహక పొడవు, నిరోధం మధ్య ఉన్న సంబంధాన్ని గుర్తించు ప్రయోగాన్ని నిర్వహించేందుకు ఈ క్రింది పరికరాలు అవసరం.

1. ఒకే మధ్యచ్ఛేదం కలిగి వేర్వేరు పొడవులు గల ఇనుప చువ్వలు,
2. బ్యాటరీ
3. అమ్మీటర్
4. కీ
5. రాగి తీగలు.

ప్రశ్న 9.
విద్యుత్ వాహకాలంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఏ పదార్థాలైతే తమ గుండా విద్యుత్ ను ప్రసరింపజేస్తాయో వాటిని విద్యుత్ వాహకాలంటారు.
ఉదా : లోహాలు

ప్రశ్న 10.
విద్యుత్ బంధకాలంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఏ పదార్థాలైతే తమ గుండా విద్యుత్ ను ప్రసరింపచేయలేవో వాటిని విద్యుత్ నిబంధకాలంటారు.
ఉదా : చెక్క రబ్బరు.

ప్రశ్న 11.
విద్యుత్ ప్రవాహం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఒక వాహకంలో ఎలక్ట్రాన్ క్రమమైన చలనాన్ని విద్యుత్ ప్రవాహం అంటాము (లేదా) ఆవేశాల క్రమ చలనమును విద్యుత్ ప్రవాహం అంటారు.

ప్రశ్న 12.
విద్యుత్ ప్రవాహంకు సమీకరణంను వ్రాయుము.
జవాబు:
‘t’ కాలవ్యవధిలో ఒక వాహకంలోని ఏదేని మధ్యచ్ఛేదంను దాటి వెళ్ళే ఆవేశం (Q)ను విద్యుత్ ప్రవాహం (I) అంటారు.
విద్యుత్ ప్రవాహం (I) = \(\frac{Q}{t}\) అగును.

ప్రశ్న 13.
విద్యుత్ ప్రవాహానికి ప్రమాణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
SI పద్దతిలో విద్యుత్ ప్రవాహానికి ప్రమాణము ఆంపియర్.

ప్రశ్న 14.
డ్రిఫ్ట్ లేదా అపసర వడిని నిర్వచించుము.
జవాబు:
ఒక వాహకంలో ఎలక్ట్రాన్ల స్థిర సరాసరి వడిని డ్రిఫ్ట్ లేదా అపసర వడి అంటాము.

ప్రశ్న 15.
విద్యుత్ ప్రవాహంను కొలుచుటకు వాడు పరికరం ఏది?
జవాబు:
అమ్మీటరు విద్యుత్ ప్రవాహంను కొలుచుటకు వాడతారు. దీనిని ఎల్లప్పుడు శ్రేణి సంధానంలో కలుపుతారు.

ప్రశ్న 16.
పొటెన్షియల్ భేదంను నిర్వచించుము. దాని ప్రమాణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:

1. వాహకంలో ఒక బిందువు నుండి మరొక బిందువుకు ప్రమాణ ధనావేశంను కదల్చటానికి విద్యుత్ బలం చేసిన పనిని ఆ రెండు బిందువుల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం అంటారు.
2. దీనికి SI ప్రమాణం “ఓల్ట్”.

ప్రశ్న 17.
పొటెన్షియల్ భేదంను, విద్యుచ్చాలక బలంను కొల్చుటకు వాడు పరికరం ఏది?
జవాబు:
పొటెన్షియల్ భేదంను విద్యుచ్చాలక బలంను కొలుచుటకు ఓల్ట్ మీటర్‌ను వాడతారు. దీనిని వలయంలో సమాంతర సంధానంలో కలుపుతారు.

ప్రశ్న 18.
విద్యుచ్చాలక బలంను నిర్వచించుము.
జవాబు:

1. ప్రమాణ ఋణావేశంను ధనధృవం నుండి ఋణధృవంకు కదిలించడానికి రసాయన బలం చేసిన పనిని విద్యుచ్చాలక బలం అంటారు.
2. దీనికి SI ప్రమాణం “ఓల్ట్”.

ప్రశ్న 19.
వాహకాల యొక్క V – I గ్రాఫ్ ఆకృతిని గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 20.
అర్ధవాహకాల యొక్క V – I గ్రాఫ్ ఆకృతిని గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 21.
ఓమ్ నియమమును నిర్వచించుము.
జవాబు:
స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద, వాహకం యొక్క రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం వాహకం గుండా ప్రవహించు విద్యుత్ ప్రవాహానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది.
V ∝ I ⇒ \(\frac{V}{I}\) =R

ప్రశ్న 22.
ఓమ్ నియమము యొక్క షరతులేవి?
జవాబు:

1. లోహ వాహకాలు ఓమ్ నియమంను పాటిస్తాయి.
2. వాయు వాహకాలకు ఓమ్ నియమం వర్తించదు.
3. అర్ధ వాహకాలకు ఓమ్ నియమం వర్తించదు. ‘.

ప్రశ్న 23.
పదార్థ నిరోధాన్ని ప్రభావితం చేయు అంశాలు ఏవి?
జవాబు:

1. వాహక పదార్థపు నిరోధము దాని ఉష్ణోగ్రతపై
2. పదార్థ స్వభావంపై
3. వాహకపు పొడవుపై
4. వాహకపు మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యంపై ఆధారపడి ఉండును.

ప్రశ్న 24.
విద్యుత్ వలయం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
బ్యాటరీ, వాహక తీగలతో ఎలక్ట్రాన్లు ప్రవహించడానికి అనుకూలంగా ఏర్పరచిన సంవృత మార్గాన్ని వలయం అంటారు.

ప్రశ్న 25.
కిర్ఛాఫ్ జంక్షన్ నియమంను వ్రాయుము.
జవాబు:
వలయంలో విద్యుత్ ప్రవాహం విభజింపబడే ఏ జంక్షన్ వద్దనైనా, జంక్షన్ ను చేరే విద్యుత్ ప్రవాహాల మొత్తం ఆ జంక్షనను వీడిపోయే విద్యుత్ ప్రవాహాల మొత్తంకు సమానము.

ప్రశ్న 26.
కిర్ఛాఫ్ లూప్ నియమంను వ్రాయుము.
జవాబు:
ఒక మూసిన వలయంలోని వివిధ పరికరాల రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాలలో పెరుగుదల, తగ్గుదల బీజీయ మొత్తం శూన్యము.

ప్రశ్న 27.
విద్యుత్ సామర్థ్యం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
విద్యుత్ ప్రవాహం, పొటెన్షియల్ భేదాల లబ్దాన్ని విద్యుత్ సామర్థ్యం అంటారు. దీనికి SI ప్రమాణం వాట్.

ప్రశ్న 28.
60 W, 120 V అని ముద్రించబడియున్న బల్బు యొక్క నిరోధమెంత?
జవాబు:

ప్రశ్న 29.
రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ నిరోధకాలు శ్రేణిలో ఉన్నాయని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ నిరోధాల గుండా ఒకేరకమైన విద్యుత్ ప్రవాహము ఉన్నప్పుడు, అవి శ్రేణిలో కలుపబడి ఉన్నాయని చెప్పవచ్చు.

ప్రశ్న 30.
రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ నిరోధాలు సమాంతరంగా కలుపబడి ఉన్నాయని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
రెండు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ నిరోధాల ద్వారా ఒకే విధమైన పొటెన్షియల్ భేదమున్నపుడు ఆ నిరోధాలను సమాంతరంగా కలిపామని చెప్పవచ్చు.

ప్రశ్న 31.
“లాటిస్” అనగానేమి?
జవాబు:
లోహాల వంటి వాహకాలలో అధిక సంఖ్యలో స్వేచ్ఛా ఎలక్ట్రాన్లు ధనాత్మక అయాన్లు నిర్దిష్ట స్థానాలలో ఉంటాయి. ఈ ధనాత్మక అయాన్ల అమరికను “లాటిస్” అంటారు.

ప్రశ్న 32.
వాహకం రెండు చివరల బ్యాటరీకి కలిపితే దానిలో ఎలక్ట్రాన్లు నిర్దిష్ట దిశలోనే ఎందుకు కదులుతాయి?
జవాబు:
వలయంలో బ్యాటరీ లేనప్పుడు వాహకంలో ఎలక్ట్రాన్లు ‘క్రమరహిత’ చలనంలో ఉంటాయి. కాని వలయంలో బ్యాటరీని కలిపితే, వాహకమంతా ఒక సమ విద్యుత్ క్షేత్రం ఏర్పడుతుంది. ఈ క్షేత్రమే ఎలక్ట్రాన్లను నిర్దిష్ట దిశలలో కదిలిస్తుంది.

ప్రశ్న 33.
మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం 10^-6 m² గా గల రాగి తీగ గుండా 14 విద్యుత్ ప్రవాహం ఉన్నప్పుడు ఎలక్ట్రాన్ అపసర వడిని కనుగొనండి.
జవాబు:
రాగి ఎలక్ట్రాన్ సాంద్రత n = 8.5 × 10²⁸ m^-3
q_e = 1.602 × 10^-19c
మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం A = 10^-6 m²
విద్యుత్ ప్రవాహము I = 1A

ప్రశ్న 34.
 A, B ల మధ్య ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:
4Ω, 4Ω లు శ్రేణి సంధానంలో ఉన్నాయి. కనుక
R= R₁ + R₂ ∴ R = 4Ω + 4Ω = 8Ω ఫలిత నిరోధం R = 8Ω

ప్రశ్న 35.
P, Q ల మధ్య ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:
5Ω, 5Ω లు సమాంతర సంధానంలో ఉన్నాయి. కనుక

ప్రశ్న 36.
మన ఇంటిలోని విద్యుత్ వలయంలో ఫ్యూను సమాంతరంగా కలపాలా? శ్రేణిలో కలపాలా? ఎందుకు?
జవాబు:

1. మన ఇంటిలోని విద్యుత్ వలయంలో ఫ్యూజ్ ను శ్రేణిలో కలపాలి.
2. ఎందుకనగా, శ్రేణిలో ఫ్యూజ్ ను కలపడం వలన వలయంలో ఓవర్ లోడ్ సంభవించినప్పుడు వలయం తెరువబడి, విద్యుత్ ప్రవాహం ఆగిపోవును.
3. దీని వలన వలయంలో అన్ని పరికరాలు పాడవకుండా ఉంటాయి.

ప్రశ్న 37.
విద్యుత్ వల్ల కలిగే రెండు దుష్ఫలితాలు తెలుపుము.
జవాబు:

1. ఎవరైనా వ్యక్తులు విద్యుత్ ప్రవహించే తీగను తాకితే, విద్యుత్ షాక్ తగిలి ఒక్కోసారి ప్రాణాలు పోయే ప్రమాదం కూడా వుంది.
2. విద్యుత్ లఘువలయం ఏర్పడడం వల్ల ఒక్కోసారి అగ్ని ప్రమాదాలు సంభవిస్తూ ఉంటాయి.

ప్రశ్న 38.
విద్యుత్ లఘువలయం ఏర్పడిన చోట మెరుపు ఎందుకు వస్తుంది? ఆ కాంతి తెల్లగా ఎందుకుంటుంది?
జవాబు:
లఘువలయం ఏర్పడినపుడు విద్యుత్ నిరోధం తగ్గి, అధిక మొత్తంలో విద్యుత్ ప్రవహించడం వల్ల తీగ వేడెక్కుతుంది. ఆ వేడికి తీగను తయారుచేసిన లోహం ఆవిరిగా మారి మెరుపులాగా కనిపిస్తుంది. అధికవేడి వల్ల ఆ కాంతి తెల్లగా . కనిపిస్తుంది.

10th Class Physics 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం 2 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
ఒక విద్యుత్ వాహకం యొక్క VII విలువ స్థిరమని నిరూపించేందుకు నిర్వహించే ప్రయోగానికి సంబంధించిన పరికరాల అమరికను పటం గీచి చూపండి.
లేదా
ఓమ్ నియమాన్ని సరిచూచు ప్రయోగాల పటం గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 2.
ఫ్యూజ్ ల తయారీలో లెడ్ తీగను వాడటానికి కారణాలు తెల్పండి.
జవాబు:

1. ఫ్యూజ్ ల తయారీలో లెడ్ తీగను వాడుటకు గల కారణము లెడ్ కు ద్రవీభవన స్థానం తక్కువ మరియు నిరోధత్వం విలువ తక్కువ.
2. ఈ పదార్థం ద్వారా తయారు చేసిన తీగ గుండా విద్యుత్ ప్రవహించిన, అది ఒక ఉష్ణోగ్రత వద్ద వేడెక్కి కరుగును. దీని వలన వలయం తెరచుకొని ఇంటిలోని ఇతర పరికరాలకు విద్యుత్ ప్రవాహం ఆగును.

ప్రశ్న 3.

వలయాన్ని పటంలో చూపటం జరిగింది. A, B ల మధ్య ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:
A, B ల మధ్య ‘R’ నిరోధం గల మూడు నిరోధకాలు సమాంతరంగా కలుపబడ్డాయి. వీటికి ‘R’ నిరోధకం శ్రేణిలో కలుపబడినది.

1) సమాంతరంగా కలుపబడ్డ మూడు నిరోధకాల ఫలిత నిరోధం

ప్రశ్న 4.

వలయాన్ని పటంలో చూపటం జరిగింది. A, B ల మధ్య ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:
మూడు నిరోధాలు సమాంతరంగా అనుసంధానంలో ‘కలవు. కావున వాటి ఫలిత నిరోధం R_P అగును.

ప్రశ్న 5.
ఒక పెట్టెలో రెండు నిరోదాలను అనుసంధానించారు. కాని ఎలా పెట్టెలో అనుసంధానం చేసారో తెలియదు. నిరోధ విలువలు సమానం. A, B ల మధ్య 10V బ్యాటరీని ఉంచారు. C, D ల మధ్య వోల్టు మీటర్ కలిపిన, వోల్టుమీటరు 5V గా చూపింది. మరల C, D ల మధ్య 10V బ్యాటరీని కలిపి A, B ల మధ్య వోల్టుమీటరు రీడింగు తీసుకున్నారు. ఆ రీడింగు 10V అయింది. ఆ నిరోధాలను పెట్టెలో ఎలా కలిపితే పై విలువ వస్తాయో తెలపండి.

జవాబు:

V_AB = 10V అయితే R₁// R₂ కనుక ఫలిత నిరోధం = \(\frac{R}{2}\)
∴ V_CD = 5V
V_CD = 10V అయితే V_AB = V అగును.
R₁ R₂ లు శ్రేణిలో ఉండును. R₂ = 10V

ప్రశ్న 6.
కారు హెడ్ లైట్ తక్కువకాంతి విడుదలయ్యేటప్పుడు ; అవి 40 W సామర్థ్యాన్ని, ఎక్కువ కాంతి విడుదలచేసేటప్పుడు అవి 50 W సామర్థ్యాన్ని వినియోగించుకుంటున్నాయి. ఏ సందర్భంలో హెడ్ లైట్ నిరోధం ఎక్కువగా ఉంటుంది? చర్చించండి.
జవాబు:
విద్యుత్ సామర్ధ్యం అనేది నిరోధానికి, విద్యుత్ ప్రవాహానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. కనుక రెండవ సందర్భంలో హెడ్ లైట్ నిరోధం ఎక్కువగా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 7.
క్రింది వాటి గుర్తులు రాయుము.
1) బ్యాటరీ 2) నిరోధం 3) అమ్మీటర్ 4) వోల్ట్ మీటర్ 5) ప్లగ్ కీ 6) రియోస్టాట్ 7) టాప్ కీ
జవాబు:

10th Class Physics 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం 4 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద సమానమయిన మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం గల వాహకం యొక్క నిరోధం, దాని పొడవుకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుందనే అంశాన్ని మీరెలా సరిచూస్తారో తెల్పండి.
జవాబు:

• వాహకం యొక్క పొడవుకు, దాని నిరోధానికి గల సంబంధాన్ని సరిచూడవలసి ఉన్నది. కావున ఒకే పదార్థంతో తయారై సమాన మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం కలిగియుండి వివిధ పొడవులు గల లోహపు తీగలు లేదా సువ్వలను కొన్నింటిని తీసుకోవాలి.
• బ్యాటరీ, అమ్మీటరు, స్విచ్ (కీ) మరియు వాహక తీగలను ఉపయోగించి వలయాన్ని ఏర్పాటు చేయాలి. ఈ వలయంలో వివిధ పొడవులు గల సువ్వలను కలిపేందుకు వాహక తీగ మధ్యలో కొంత ఖాళీలని వదలాలి.
• ఎంచుకున్న సువ్వలను ఒక్కొక్కటిగా వలయంలో కలుపుతూ అమ్మీటరు సహాయంతో వలయంలో ప్రవహించే విద్యుత్ ను కొలవాలి. సువ్వల పొడవు, విద్యుత్ ప్రవాహాన్ని నమోదు చేయాలి.
• మనం ఉపయోగించిన సువ్వల పొడవులు పెరిగే క్రమంలోనే వలయంలో విద్యుత్ ప్రవాహం తగ్గితే (నిరోధం పెరిగితే), వాహకం యొక్క నిరోధం దాని పొడవుకు అనులోమానుపాతంలో ఉన్నదని గుర్తించవచ్చు.

ప్రశ్న 2.
విద్యుత్ వాహక నిరోధమును ప్రభావితం చేసే కారకాలు ఏవి? ఏవేని రెండు కారకాల ప్రభావమును వివరించండి.
జవాబు:
విద్యుత్ వాహక నిరోధమును ప్రభావితం చేయు కారకాలు

1. పదార్థ స్వభావము,
2. ఉష్ణోగ్రత,
3. వాహక పొడవు,
4. వాహక మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యము

వివరణ :

1. వాహక ఉష్ణోగ్రత పెరిగిన దాని నిరోధము కూడా పెరుగును.
2. వేర్వేరు పదార్థాలకు వేర్వేరు నిరోధములుండును.
3. పదార్థ వాహకము యొక్క నిరోధము దాని పొడవుకు అనులోమానుపాతంలో ఉండును.
   (T మరియు A లు స్థిరంగా ఉన్నప్పుడు) ∴ R ∝ l
4. పదార్ధ వాహకము యొక్క నిరోధము దాని మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యము (A) కు విలోమానుపాతంలో ఉండును.
   (1 మరియు T లు స్థిరంగా ఉన్నప్పుడు) ∴ R ∝ \(\frac{1}{A}\)

ప్రశ్న 3.
5Ω, 15Ω, 20Ω మరియు 10Ω నిరోధాలు వలయంలో క్రింద చూపబడిన విధంగా కలుపబడినాయి. అయిన వలయంలో ఫలిత నిరోధంను కనుగొనుము.

జవాబు:
a) వలయంలో 5Ω మరియు 15Ω నిరోధాలు శ్రేణిలో కలుపబడి ఉన్నాయి.
వీటి ఫలిత నిరోధం (R_i) = 5Ω + 15Ω [∵ R = R₁ + R₂] = 20Ω

b) వలయంలో R_i మరియు 20Ω లు సమాంతరంగా ఉన్నాయి.

c) వలయంలో R_ii మరియు 10 Ω లు శ్రేణిలో ఉన్నాయి.
వీటి ఫలిత నిరోధం (R_iii) = 10 Ω + 10 Ω = 20 Ω.
కావున ఇచ్చిన వలయంలో ఫలిత నిరోధం = 20 Ω.

ప్రశ్న 4.
వాహకం పొడవు, వాహక నిరోధముల మధ్య సంబంధం ఏమిటి? ఈ సంబంధంను పరిశీలించుటకు చేయు ప్రయోగ విధానం రాయుము.
జవాబు:

• పొటెన్షియల్ భేదం స్థిరంగా ఉన్నప్పుడు వాహక నిరోధం, దాని పొడవుకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది.
• ఒకే మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం, వివిధ పొడవులు గల కొన్ని ఇనుప చువ్వలను తీసుకోవాలి.
• ఒక ఇనుప చువ్వ, బ్యాటరీ, ఆమ్మీటర్, స్విచ్ లను శ్రేణిలో కలుపుతూ వలయాన్ని పూర్తి చేయాలి.
• వలయంలో విద్యుత్ ప్రవహింపజేసి ఆమ్మీటర్ రీడింగ్ ని నమోదు చేయాలి.
• ఈ విధంగా వివిధ పొడవులు గల ఇనుప చువ్వలను మార్చి ఆమ్మీటర్ రీడింగ్లను నమోదు చేయాలి.
• రీడింగ్ లను అనుసరించి ఇనుప చువ్వ పొడవు పెరిగితే ఆమ్మీటర్ రీడింగ్ తగ్గుతుంది. దీనిని బట్టి వాహక తీగ పొడవు పెరిగితే నిరోధం పెరిగిందని చెప్పవచ్చు.

ప్రశ్న 5.
60 V బ్యాటరీని మూడు నిరోధాలు R₁ = 10 Ω R₃ = 20 Ω మరియు R₃ = X Ω లను వలయంలో శ్రేణిలో కలిపారు. వలయంలో 1 ఆంపియర్ విద్యుత్ ప్రవహిస్తున్నప్పుడు కిర్కాఫ్ లూప్ నియమాన్ని ఉపయోగించి R₃ యొక్క నిరోధంను కనుగొనుము.
జవాబు:

లూప్ నియమం ప్రకారం 60 – 10I – 20I – XI = 0
I = 1 ఆంపియర్ విలువను పై సమీకరణంలో ప్రతిక్షేపించగా
60 – 10 – 20 – x = 0 = X ⇒ 30
∴ R₃ = 30 Ω

ప్రశ్న 6.
కిర్ ఛాఫ్ “లూప్ నియమము” ను నిర్వచించి, వివరించండి.
జవాబు:
లూప్ నియమం :
ఒక మూసిన వలయంలోని వివిధ పరికరాల రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాలలో పెరుగుదల, తగ్గుదల బీజీయ మొత్తం శూన్యం.

వివరణ :
ఒక మూసిన వలయంలోని ప్రారంభంలో గల రెండు బిందువుల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాన్ని, ఒక నిర్దిష్ట విలువగా భావించండి. ఆ వలయంలో ఉపయోగించిన వివిధ పరికరాల రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాలను కొలుస్తూ పోతే, వలయంలో ఉపయోగించిన బ్యాటరీ, నిరోధాలను బట్టి పొటెన్షియల్ భేదం పెరగవచ్చు లేదా తగ్గవచ్చు. కానీ మనం వలయం అంతటా ప్రయాణించి తిరిగి ప్రారంభ బిందువును చేరితే, పొటెన్షియల్ భేదంలో ఫలిత మార్పు శూన్యమవుతుంది. అంటే పొటెన్షియల్ భేదాలలో మార్పుల బీజీయ మొత్తం శూన్యము.

ప్రశ్న 7.
ఒక ఇంటిలో మూడు ట్యూబ్ లైటులు, రెండు ఫ్యానులు, ఒక టెలివిజన్‌ను వాడుతున్నారు. ప్రతి ట్యూబ్ లైట్ 40 W విద్యుత్ ను వినియోగిస్తుంది. టెలివిజన్ 60 W, ఫ్యాన్ 80 W విద్యుత్ ను వినియోగిస్తున్నాయి. సుమారు ప్రతి ట్యూబ్ లైట్ ను ఐదు గంటల చొప్పున, ప్రతి ఫ్యానును 12 గంటల చొప్పున, టెలివిజనను 5 గంటల చొప్పున ప్రతిరోజూ వినియోగిస్తున్నారు. ఒక యూనిట్ (KWH) కు 3 రూ॥ చొప్పున విద్యుత్ ఛార్జి చేస్తే 30 రోజుల్లో చెల్లించాల్సిన సొమ్ము ఎంత?
మొత్తం 30 రోజులలో వినియోగించిన విద్యుత్
జవాబు:

ఒక యూనిట్ (KWH) కు ఛార్జీ = 3 రూ.
కావున 84.6 KWH కు చెల్లించవలసిన మొత్తం సొమ్ము = 84.6 × 3 = 253.80 రూ.

ప్రశ్న 8.
ఒక విద్యుత్ వలయంలో 12 V బ్యాటరీకి 4 Ω, 12 Ω ల నిరోధాలను సమాంతరంగాను, దీనికి 3 Ω ల నిరోధమును శ్రేణిలోను కలుపబడ్డాయి. ఈ దత్తాంశానికి సరిపడు విద్యుత్ వలయాలు గీయండి. ఈ వలయంలో విద్యుత్ ప్రవాహాన్ని కనుగొనండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 9.
విద్యుత్ నిరోధం పదార్థ స్వభావంపై ఆధారపడి ఉంటుందని చూపు ప్రయోగంనకు కావల్సిన పరికరాలు తెలిపి ప్రయోగ విధానము రాయండి.
జవాబు:
కావలసిన పరికరాలు :
బ్యాటరీ, సమాన పొడవు – సమాన మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం గల వేరు వేరు లోహాలతో తయారు చేసిన తీగలు, సంధాన తీగలు, టాప్ కీ, అమ్మీటర్.

ప్రయోగ విధానం :

1. పటంలో చూపిన విధంగా పరకరాలను అమర్చండి.
2. పటంలోని P మరియు Q ల మధ్య ఎంపిక చేసుకొన్న ఒక లోహపు తీగను అమర్చండి. అమ్మీటర్ రీడింగ్ గుర్తించండి.
3. ఇదేవిధంగా P మరియు Q ల మధ్యలో వేరు వేరు తీగలను (ఎంపిక చేసుకున్న అన్ని తీగలను) అమర్చి అమ్మీటర్ లోని రీడింగ్ గ్లను పరిశీలించండి.
4. పై విధంగా నిర్వహించిన ప్రయోగంలో అమ్మీటర్ రీడింగ్ ప్రతిసారీ వేరు వేరుగా వస్తుంది.
   దీనిని బట్టి విద్యుత్ వాహక నిరోధం పదార్థ స్వభావంపై ఆధారపడి ఉంటుందని చెప్పవచ్చును.

ప్రశ్న 10.
ఒక విద్యార్ధి దీర్ఘఘనాకార కడ్డీని తీసుకొని దాని కొనల మధ్య ఒకే పొటెన్షియల్ భేదాన్ని అనువర్తింపజేస్తే కింది విద్యుత్ విలువలు లెక్కించాడు. పొడవు, వెడల్పు, ఎత్తు కొనల మధ్య

 

పొటెన్షియల్ భేదం అనువర్తించిన కొలత	విద్యుత్
పొడవు	2A
వెడల్పు	4A
ఎత్తు	6A

పై సమాచారం ఆధారంగా మూడు సందర్భాల్లో పొడవు, వెడల్పు, ఎత్తుల నిష్పత్తిని కనుగొనండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 11.
నీ స్నేహితుడికి 10Ω నిరోధం అవసరమయింది. నీ దగ్గరకు వచ్చి అడిగాడు. కాని నీ దగ్గర 40Ω ల నిరోధాలున్నవి.
i) కనీసం ఎన్ని నిరోధాలను నీ స్నేహితుడు నిన్ను అడుగుతాడు?
ii) తీసుకున్న వాటిని ఎలా సంధానించాలి?
iii) వాటి ఫలితనిరోధం 10Ω అని చూపండి.
జవాబు:
i) దాదాపు 4 నిరోధాలు,
ii) తీసుకున్న వాటిని సమాంతర సంధానం చేయాలి.
iii) నిరోధాలను సమాంతర సంధానం చేసినపుడు ఫలిత నిరోధం

ప్రశ్న 12.
ఎలక్ట్రాన్ల అపసరవడి కనుగొనడానికి ఒక సమీకరణమును ఉత్పాదించుము.
జవాబు:

1. A మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం గల వాహకం రెండు చివరలను బ్యాటరీకి కలిపితే, దానిలో విద్యుత్ ప్రవహిస్తుంది. ఆవేశాల అపసరవడి V_d అనుకుందాం.
2. వాహకంలోని ఏకాంక ఘనపరిమాణంలో గల ఆవేశాల సంఖ్య (ఆవేశాల సాంద్రత) n అనుకుందాం.
3. ఒక సెకను కాలంలో ప్రతీ ఆవేశం కదిలిన దూరం V_d అవుతుంది. ఈ దూరానికి సంబంధించిన వాహక ఘనపరిమాణం AV_d అవుతుంది.
4. ఆ ఘనపరిమాణంలోనున్న ఆవేశాల సంఖ్య n.A.V_d కి సమానం.
5. ఒక్కొక్క వాహక కణం యొక్క ఆవేశం q అనుకుంటే, ఒక సెకనుకాలంలో D వద్ద గల మధ్యచ్ఛేదాన్ని దాటివెళ్ళే మొత్తం ఆవేశం ng AV_d అవుతుంది. ఇది విద్యుత్ ప్రవాహానికి సమానం.
   

ప్రశ్న 13.
వాహకంలో విద్యుత్ ప్రవాహదిశను మనం ఎలా నిర్ణయిస్తాం?
జవాబు:

1. I = nqAV_d అని మనకు తెలుసు. దీనిలో n. A విలువలు ధనాత్మకం. కావున ఆవేశం q డ్రిఫ్ట్ వడి V, గుర్తులపై విద్యుత్ ప్రవాహదిశ ఆధారపడి ఉంటుంది.
2. ఋణావేశాలకు q విలువ ఋణాత్మకం, V_d విలువ ధనాత్మకం ఐతే q.V_d ల లబ్దం ఋణాత్మకం అవుతుంది. అనగా విద్యుత్ ప్రవాహ దిశ ఋణావేశ ప్రవాహ దిశకు వ్యతిరేక దిశలో ఉంటుంది.
3. ధనావేశాలకు q విలువ ధనాత్మకం, V_d విలువ ధనాత్మకం ఐతే q.V_d ల లబ్దం ధనాత్మకం. అనగా విద్యుత్ ప్రవాహ దిశ ధనావేశ ప్రవాహదిశలోనే ఉంటుంది.

ప్రశ్న 14.
కొంతదూరంలో వేరుచేయబడిన రెండు బిందువుల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాన్ని కనుగొనడానికి సూత్రాన్ని ఉత్పాదించండి.
జవాబు:
1) వాహక తీగ రెండు చివరలను బ్యాటరీకి కలిపితే వాహక విద్యుత్ క్షేత్ర దిశ మంతటా విద్యుత్ క్షేత్రం ఏర్పడుతుంది. ఈ విద్యుత్ క్షేత్రం ఎలక్ట్రాన్ (ఆవేశం)పై F అనే బలాన్ని కలుగజేస్తుంది.
2) ఈ బలం, స్వేచ్ఛ, ఆవేశాలను కొంతదూరం కదిలించ డానికి కొంత ‘పని’ చేస్తుంది.

ప్రశ్న 15.
ఒక బ్యాటరీ యొక్క విద్యుచ్ఛాలక బలాన్ని కనుగొనుటకు ఒక సూత్రాన్ని ఉత్పాదించుము.
జవాబు:
ఏకాంక ధనావేశాన్ని ఋణ ధృవం నుండి ధనధృవానికి కదిలించడానికి రసాయన బలం చేసిన పనినే “విద్యుచ్ఛాలక బలం” అంటారు.
1) రసాయన బలం F_c అనుకుందాం.
2) ఈ రసాయన బలం, ‘q’ పరిమాణం గల ఋణావేశాన్ని విద్యుత్ బలానికి వ్యతిరేకంగా ధనధృవం నుండి ఋణదృవానికి కదిలించడానికి చేసిన పని ‘W’ అనుకుందాం.

ప్రశ్న 16.
మల్టీమీటర్‌ను గురించి వివరించుము.
జవాబు:
మల్టీమీటర్ అనేది ఒక ఎలక్ట్రానిక్ పరికరం. ఇది నిరోధం, ఓల్ట్జ్, కరెంట్ వంటి వివిధ విలువలను కొలవగలుగుతుంది. దీనితో కొలిచిన విలువలను ఇది సంఖ్యాత్మకంగా చూపిస్తుంది. మల్టీమీటర్ లో ప్రధానంగా 3 విభాగాలుంటాయి.

డిస్సే (Display) :
మల్టీమీటరు 4 ‘డిజిట్స్’ (Digits) చూపగలిగే డిస్పే ఉంటుంది. ఇది ఋణగుర్తు (nega tive symbol) ను కూడా చూపగలుగుతుంది.

సెలక్షన్ నాబ్ (Selection knob) :
ఓల్టేజ్ (V), నిరోధం (R) మొదలగు అంశాలలో దేనిని కొలవాలో, దానికి అనుగుణంగా మల్టీమీటరును అమర్చుకోడానికి సెలక్షన్ నాబ్ ఉపయోగపడుతుంది.

పోర్ట్ (Ports) :
మల్టీమీటరుకు సాధారణంగా రెండు పోర్టులుంటాయి. ఒకదానివద్ద COM (common or ground port) అని రాసి ఉంటుంది. దీనిలో నలుపురంగు తీగను (test lead) ను అమర్చాలి. రెండవ దానివద్ద mAVI2 అని రాసి ఉంటుంది. ఇందులో ఎరుపు తీగను అమర్చాలి.

హెచ్చరిక :
సాధారణంగా మల్టీమీటర్లు ‘AC’ వ్యవస్థల విలువలను కూడా కొలవగలవు. కానీ AC’ వలయాలు ప్రమాదకరమైనవి. కావున మల్టీమీటరును DC విలువలను కొలవడానికి మాత్రమే వినియోగించండి.

ప్రశ్న 17.
విద్యుత్ సామర్థ్యం కనుగొనడానికి ఒక సూత్రాన్ని ఉత్పాదించండి.
జవాబు:

1) పటంలో చూపినట్లు A బిందువు నుండి B బిందువును t పొటెన్షియల్ భేదం (V) సెకన్ల కాలంలో Q కులూంటే ఆవేశం ప్రవహించింది. అనుకొనుము.
2) A, B ల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం V అనుకుంటే, t కాలంలో
విద్యుత్ క్షేత్రం చేసిన పని W = QV – (1)
3) ఈ ‘పని’ వాహకంలో ప్రవహిస్తున్న Q ఆవేశం కోల్పోయిన శక్తికి సమానం.

ప్రశ్న 18.
ఒక వలయాన్ని పటంలో చూపటం జరిగింది.
A వద్ద వలయంలోనికి ప్రవేశించే విద్యుత్ I.

a) C, D బిందువుల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం ఎంత?
b) A, B బిందువుల మధ్య వలయఫలిత నిరోధం ఎంత?
c) C, D ల గుండా ప్రవహించే విద్యుత్ ఎంత?
జవాబు:
a) కిర్కాఫ్ లూప్ నియమం ప్రకారం ఒక మూసిన వలయంలోని వివిధ పరికరాల రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాలలో పెరుగుదల, తగ్గుదల బీజీయ మొత్తం శూన్యం.

కావున C, Dల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం శూన్యం కారణం ఇది ఒక మూసిన లూప్.

b) ఇక్కడ 20 Ω, 5 Ω లు ఒకదానికొకటి సమాంతరంగా కలవు. వాటి ఫలితాలు ఒకదానికొకటి శ్రేణిలో ఉండును.
20 Ω మరియు 5 Ω ల ఫలిత నిరోధం విలువ

ప్రశ్న 19.

పటాన్ని గమనించండి. A, B, C వద్ద పొటెన్షియల్ విలువలు 70 V, 0 V, 10V
a) D వద్ద పొటెన్షియల్ ఎంత?
b) AD, DB, DC లలో ప్రవహించే విద్యుత్ ప్రవాహాలు నిష్పత్తిని కనుగొనండి.
జవాబు:
a) ఓమ్ నియమం ప్రకారం పొటెన్షియల్ భేదం (V) = IR
ఇవ్వబడిన వలయంలో జంక్షన్ నియమాలను పాటించగా
‘D’ జంక్షన్ వలె ప్రవర్తించుచున్నది. కావున, I = I₁ + I₂
‘D’ వద్ద పొటెన్షియల్ భేదం V₀ అనుకొనుము.

ప్రశ్న 20.
వలయాన్ని పటంలో గమనించండి. R₁ = R₂ = R₃ = 200 Ω.

వోల్టుమీటరు రీడింగు = 100 V,
వోల్టుమీటరు నిరోధం = 1000 Ω అయితే
బ్యాటరీ విద్యుచ్ఛాలక బలం ‘E’ ను కనుగొనండి.
జవాబు:
ఇవ్వబడిన విలువలు R₁ = R₂ = R₃ = 200 Ω
వోల్ట్ మీటరు రీడింగు = 100 V.
వోల్ట్ మీటరు నిరోధపు విలువ = 1000 Ω
ఇవ్వబడిన వలయంలో R₂ మరియు R₃ లు శ్రేణిలో కలవు. కనుక ఫలిత నిరోధం విలువ
R= R₂ + R₃ = 200 + 200 = 400 Ω.
ఫలిత నిరోధం (400 2) మరియు వోల్ట్ మీటరు నిరోధం (1000 Ω) లు సమాంతరంగా కలవు. కావున

ప్రశ్న 21.
ఒక రాగి తీగతో ప్రక్కపటంలో చూపిన విధంగా వలయాన్ని ఏర్పరిచారు. వాహక నిరోధం దాని పొడవుకు అనులోమానుపాతంలో వుందని మనకు తెలుసు. దీని ఆధారంగా 1, 2 బిందువుల మధ్య వలయ ఫలిత నిరోధాన్ని లెక్కించండి.

జవాబు:
తీగ యొక్క వాహక నిరోధము విలువ ‘R’ మరియు తీగ పొడవు ‘l’ అనుకొనుము.
వలయము చతురస్ర ఆకారములో కలదు. భుజము పొడవు (l) = R
చతురస్రము కర్ణము, భుజముకు √2 రెట్లు ఉండును = √2l
కర్ణం పరముగా నిరోధము విలువ √2R అగును.

ఇవ్వబడిన తీగ యొక్క ఆకారమును వలయ రూపములో వ్రాయగా PTR మరియు QTS
పరంగా ఫలిత విద్యుత్ ఉండదు కనుక విద్యుత్ ప్రవాహం ఉండదు.
PQ మరియు PS లు శ్రేణిలో కలవు. కనుక ఫలిత నిరోధము విలువ R₁ + R₂ = R + R = 2R.
QR మరియు SR లు శ్రేణిలో కలవు. కనుక ఫలిత నిరోధము విలువ R₁ + R₂ = R + R = 2R.
ఈ వలయమును తిరిగి నిర్మించగా క్రింది రూపంలో ఉండును.
(1), (2) బిందువుల మధ్య వలయపు ఫలిత నిరోధము విలువ

ప్రశ్న 22.
సుధాకర్ వివిధ వోల్టేజిలు, ఒక పదార్థం (తీగరూపంలో ఉన్నది), వోల్టు మీటరు, అమ్మీటర్లు వాడి సేకరించిన విద్యుత్ ప్రవాహాలను పట్టికలో పొందుపరిచారు.
ఆ పట్టిక ఆధారంగా వచ్చిన గ్రాఫ్ ఈ క్రింది విధంగా ఉంది.

గ్రాఫ్ లో వోల్టేజి (V) ని వోల్టులలోనూ; విద్యుత్ (I) ని ఆంపియర్ లలోనూ కొలిచాడు. గ్రాఫ్ ఆధారంగా ఈ క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.
ఎ) సుధాకర్ తీసుకున్న పదార్థం ఏరకమైనదిగా చెప్పవచ్చు?
బి) తీసుకున్న పదార్థం నిరోధం ఎంత?
సి) తీగ కొనలమధ్య 20 V ల పొటెన్షియల్ భేదాన్ని అనువర్తించినప్పుడు ఆ తీగ ఎంత విద్యుత్ సామర్థ్యాన్ని వినియోగించుకుంటుంది?
డి) పై శ్లో ఇమిడియున్న నియమాన్ని తెల్పండి.
జవాబు:
ఎ) పటంలో ఇచ్చిన గ్రాఫు మూలబిందువు గుండా పోవు సరళరేఖను సూచిస్తున్నది. కావున తీసుకున్న పదార్థం ఓమీయ వాహకం అగును.
బి) ఓమ్ నియమం ప్రకారం V = IR = R = – = R = 0 = 502 .

డి) ఓమీయ వాహకాలు ఓమ్ నియమమును పాటించును.
ఓమ్ నియమం :
పొటెన్షియల్ భేదం (V) విద్యుత్ ప్రవాహం, (I) కు అనులోమానుపాతంలో కలదు.

ప్రశ్న 23.
మీ ఇంటిలోని వివిధ విద్యుత్ పరికరాలు వలయంలో ఏ విధంగా కలుపబడ్డాయో తెలియజేసే చిత్రాన్ని గీయండి. వలయంలో వాడిన సంకేతాలకు పేర్లు రాయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 24.
ఒకే పొడవు, ఒకే మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం కలిగియున్న వివిధ పదార్థాల నిరోధాలు పోల్చేందుకు వలయాన్ని ఎలా ఏర్పాటు చేయాలో పటంతో చూపండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 25.

పైపటాన్ని గమనించి సమాధానములు వ్రాయండి.
(ఎ) పై నిరోధాలన్నీ సమాంతర సంధానంలో ఉన్నాయా లేక శ్రేణిలో ఉన్నాయా?
(బి) ఇచ్చిన మూడు నిరోధాల ఫలిత తుల్య నిరోధం ఎంత?
(సి) ఈ వ్యవస్థలో ఏ భౌతిక రాశి స్థిరం?
(డి) R₁ = 2Ω, R₂ = 3Ω, R₃ = 4Ω అయితే ఫలిత తుల్య నిరోధం ఎంతో కనుగొనండి.
జవాబు:
(ఎ) శ్రేణి సంధానంలో ఉన్నాయి.
(బి) R = R₁ + R₂ + R₃
(సి) కరెంట్ (i)
(డి) R = R₁ + R₂ + R₃ = 2 + 3 + 4 = 9Ω

ప్రశ్న 26.
ఇచ్చిన వలయాన్ని పరిశీలించండి. R₁, R₂ లు రెండు నిరోధాలు మరియు R₁ = R₂ = 4Ω బ్యాటరీ విద్యుత్ చాలక బ్యాటరీ E విలువ 10V. క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానములను రాయండి.
a) R₁, R₂ నిరోధాలను ఏ సంధానంలో కలిపారు?
b) R₁ నిరోధంపై ఉండే పొటెన్షియల్ భేదం ఎంత?
c) వలయ ఫలిత నిరోధం ఎంత?
d) బ్యాటరీ నుండి వెలువడు మొత్తం విద్యుత్ ప్రవాహం ఎంత?
జవాబు:
a) R₁ మరియు R₂ నిరోధాలు వలయంలో సమాంతరంగా కలుపబడ్డాయి.

ప్రశ్న 27.

i) వలయంలో ఫలిత నిరోధం ఎంత?
ii) వలయంలో ప్రవహించే విద్యుత్ ఎంత?
జవాబు:
పటం నుండి

ప్రశ్న 28.
క్రింది పటంలో ఏ రెండు చివరల మధ్యనైనా ఫలిత నిరోధాన్ని కనుగొనండి. వలయంలో ప్రవహించే మొత్తం విద్యుత్ ప్రవాహాన్ని లెక్కించండి.
జవాబు:
పటం నుండి BC, CA నిరోధాలు శ్రేణిలోను, ఇవి రెండు AB నిరోధానికి సమాంతరంగాను ఉన్నాయి.
BC, CA ఫలిత నిరోధం R₁ = R_BC + R_AC = 30 + 30 = 60 Ω
R₁, AB లు సమాంతరంగా ఉన్నాయి. వీటి ఫలిత నిరోధం

ప్రశ్న 29.
ఒక తీగ రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం V, ఆ తీగలో ప్రవహించే విద్యుత్ I లకు సంబంధించిన గ్రాఫ్ గీయండి. ఆ గ్రాఫ్ ఆకారం ఎలా ఉంది?
జవాబు:

1. ఒక వాహక విద్యుత్ పొటెన్షియల్ (V) దాని గుండా ప్రవహించు విద్యుత్ (I) కు అనులోమానుపాతంలో ఉండునని ఓమ్ నియమము తెలుపును.
2. ఓమ్ నియమం ప్రకారం \(\frac{V}{I}\) స్థిరము.
3. ప్రవాహ విద్యుత్ (I) విలువలను Y – అక్షంపై, తీగ రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం (V) విలువలను X- అక్షంపై తీసుకొనుము.
4. తగిన స్కేలును నిర్ణయించుకుని V, I మధ్య గ్రాఫ్ గీయగా అది మూలబిందువు గుండా పోవు సరళరేఖను ఏర్పరచినది.

10th Class Physics 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
ఓమ్ నియమం ప్రయోగంలో క్రింది ఇచ్చిన విలువల సహాయంతో I మరియు V మధ్య గ్రాఫ్ గీచి సరిచూడండి. మరియు వాహకం నిరోధం కనుగొనండి.


జవాబు:
V = IR ⇒ R = \(\frac{V}{I}\) ⇒ \(\frac{1.6}{0.5}\) = 3.2 ఓమ్ లు
∴ వాహకం యొక్క నిరోధము 3.2 Ω

ప్రశ్న 2.
ఒక వాహకపు నిరోధానికి 300 పొటెన్షియల్ భేదాన్ని ఏర్పరచనపుడు దానిలోని విద్యుత్ ప్రవాహం 3A పొటెన్షియల్ భేదాన్ని 200 తగ్గించినపుడు విద్యుత్ ప్రవాహం ఎంత?
జవాబు:
వాహకపు పొటెన్షియల్ భేదం = V = 30 V
వాహకంలో విద్యుత్ ప్రవాహం = 1 = 3A
వాహకంలో విద్యుత్ నిరోధము = R = ?

ప్రశ్న 3.
ఓల్ట్ మరియు ఆంపియర్ పరంగా ఓమ్ ను వివరించండి.
జవాబు:
స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద, వాహకం రెండు చివరల మధ్య 1 ఓల్ట్ పొటెన్షియల్ భేదం, వాహకం గుండా ప్రవహించే 14 విద్యుత్ ప్రవాహానికి అనులోమానుపాతంలో వుంటుంది.

ప్రశ్న 4.
వాహక మూలకాలన్నింటికి ఓమ్ నియమం సార్వత్రికమైనది. ‘అయితే ఓమ్ నియమాన్ని పాటించని మూలకాలకు ఉదాహరణలు ఇవ్వండి.
జవాబు:
ఓమ్ నియమాన్ని పాటించని మూలకాలు లేదా పదార్థాలను అఓమీయ పదార్థాలు అంటారు.
ఉదా : అర్ధ వాహకాలు, అలోహాలు.

ప్రశ్న 5.
నిత్యజీవితంలో ఓమ్ నియమం యొక్క అనువర్తనాలను తెల్పండి.
జవాబు:

1. ఓమ్ నియమాలను DC వలయాలలో వాడతారు.
2. వలయంలో ఓల్టేజ్ డ్రాప్ సమయంలో ఖచ్చిత నిరోధంను లెక్కించుటకు ఓమ్ నియమాలను వాడతారు.
3. ఇంటిలో, వలయంలోని ఏ పరికరము యొక్క నిరోధము విలువలను కనుగొనుటకు అయినా ఓమ్ నియమం వాడతారు.
4. మనము ఇళ్ళలో వాడు బల్బులలోని ఫిలమెంట్ నిరోధం విలువను లెక్కించుటకు ఓమ్ నియమమును వాడతారు.
5. హీటర్ నిర్మాణంలో వాడతారు.
6. ఎలక్ట్రిక్ స్ట్రీ నిర్మాణంలోనూ,
7. సిగార్ వెలిగించే లైటర్ లో ఉష్ణం విడుదలవుటలోనూ,
8. LED బల్బులు తయారీలోను ఓమ్ నియమమును వాడతారు.

ప్రశ్న 6.
ప్రక్క వలయంలో లోపాలను గుర్తించండి.

జవాబు:

1. ఇవ్వబడిన వలయంలో అమ్మీటర్ (A) ను బ్యాటరీకి సమాంతరంగా అనుసంధానం చేశారు. ఇది లోపము.
2. అమ్మీటరు (A)ను బ్యాటరీకి ఎల్లప్పుడు శ్రేణిలో కలపాలి.

10th Class Physics 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం ½ Mark Important Questions and Answers

1. స్వేచ్ఛా ఎలక్ట్రానులు దేనిలో ఉంటాయి?
A) వాహకం
B) బంధకం
C) A మరియు B
D) రెండూ కావు
జవాబు:
A) వాహకం

2. మేఘాల నుండి భూమికి గాలి ద్వారా జరిగే విద్యుత్ ఉత్సర్గం ఏ రూపంలో కనిపిస్తుంది?
జవాబు:
మెరుపులు

3. వాతావరణంలో ఆవేశాల చలనానికి ఉదాహరణ ఇమ్ము.
జవాబు:
మెరుపులు

4. నైలాన్ తీగల గుండా విద్యుత్ ప్రవాహం జరగదు. కారణం ఊహించండి.
జవాబు:
నైలాన్లో స్వేచ్ఛా ఎలక్ట్రాన్లు ఉండవు.

5. క్రింది వానిలో అవాహకం
A) రాగి తీగ
B) అల్యూమినియం తీగ
C) నైలాన్ తీగ
D) ఇనుప తీగ
జవాబు:
C) నైలాన్ తీగ

6. లోహాల వంటి వాహకాలలో అధిక సంఖ్యలో స్వేచ్ఛా ఎలక్ట్రాన్లు ధనాత్మక అయాన్లు నిర్దిష్ట స్థానాలలో ఉంటాయని చెప్పిన శాస్త్రవేత్తలు ఎవరు?
జవాబు:
డ్రూడ్ మరియు లోరెంజ్

7. వాహకాలలో ధనాత్మక అయాన్ల అమరికను ఏమంటారు?
జవాబు:
లాటిస్

8. తెరిచియున్న వలయం వంటి వాహకంలో ఏదేని మధ్యచ్చేదం వెంబడి కదిలే ఫలిత ఆవేశం
A) గరిష్ఠం
B) శూన్యం
C) ఋణావేశం
D) ధనావేశం
జవాబు:
B) శూన్యం

9. A : తెరచి ఉన్న వలయంలో ఏదేని వాహకంలో మధ్యచ్ఛేదం వెంబడి కదిలే ఆవేశాల మొత్తం శూన్యం.
R : వలయంలో బ్యాటరీ లేనప్పుడు వాహకంలో ఎలక్ట్రానులు చలనంలో ఉండవు.
A) A, R లు సరియైనవి
B) A మాత్రమే సరియైనది
C) R మాత్రమే సరియైనది
D) A, R లు సరియైనవి కావు
జవాబు:
B) A మాత్రమే సరియైనది

10. విద్యుత్ ప్రవాహం అనగా ఏమిటి?
జవాబు:
ఆవేశాల క్రమచలనం

11. ఒక సెకను కాలంలో వాహకంలోని ఏదేని మధ్యచ్ఛేదాన్ని దాటి వెళ్ళే ఆవేశ పరిమాణాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
విద్యుత్ ప్రవాహం

12. క్రింది వానిలో సరియైనది ఏది?

జవాబు:
D

13. విద్యుత్ ప్రవాహానికి SI ప్రమాణం ఏమిటి?
జవాబు:
ఆంపియర్

14. 1 ఆంపియర్ అనగా ఏమిటి ?
జవాబు:

15. వాహకం రెండు చివరలను బ్యాటరీ టెర్మినల్స్ కి కలిపినపుడు వాహకంలో ఎలక్ట్రానులు నిర్దిష్ట దిశలో కదులుతాయి. ఈ కదలికకు కారణం ఏమిటో ఊహించండి.
జవాబు:
వాహకమంతా ఏర్పడే సమ విద్యుత్ క్షేత్రం.

16. వాహకంలోని స్వేచ్ఛా ఎలక్ట్రాన్ల దృష్ట్యా సరికాని వాక్యం
a) విద్యుత్ క్షేత్రం వలన త్వరణాన్ని పొందుతాయి.
b) విద్యుత్ క్షేత్ర దిశలో చలిస్తాయి.
c) విద్యుత్ క్షేత్రం వలన ఎలక్ట్రానులు లాటిన్ అయాన్లతో అభిఘాతం చెందుతాయి.
d) పైవేవీ కావు
జవాబు:
b) విద్యుత్ క్షేత్ర దిశలో చలిస్తాయి.

17. వాహకంలో విద్యుత్ క్షేత్ర దిశకు ఎలక్ట్రాన్ల చలన దిశ ఇలా ఉంటుంది.
A) ఒకే దిశలో
B) వ్యతిరేక దిశలో
C) పై రెండింటిలో ఏదైనా
జవాబు:
B) వ్యతిరేక దిశలో

18. వాహకంలో ఎలక్ట్రానులు చలించే మార్గం ఇలా వుంటుంది.
A) సరళరేఖా మార్గంలో
B) వృత్తాకారంగా
C) క్రమరహితంగా
జవాబు:
C) క్రమరహితంగా

19. వాహకంలో ఎలక్ట్రానులు ఇలా చలిస్తాయి.
A) స్థిర వేగంతో
B) స్థిర సరాసరి వడితో
జవాబు:
B) స్థిర సరాసరి వడితో

20. వాహకంలో ఎలక్ట్రాలు స్థిర సరాసరి వడితో చలిస్తాయి. ఈ వడిని ఏమంటారు?
జవాబు:
అపసర వడి (లేదా) డ్రిఫ్ట్ వడి

21. ఎలక్ట్రాన్ విద్యుదావేశ పరిమాణం ఎంత?
జవాబు:
1.602 × 10^-19 C

22. మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం 10^-6m² గల రాగి తీగలో ఎలక్ట్రాన్ల సాంద్రత ఎంత?
జవాబు:
n = 8.5 × 10²⁸ m^-3

23. వాహకంలో ఎలక్ట్రాన్ల అపసర వడి లేదా డ్రిప్ట్ వడి ఎంత?
జవాబు:
V_d = 7 × 10^-5m/s (లేదా) 0.07 mm/s.

24. 10^-6m² మధ్యచ్చేద వైశాల్యం గుండా 14 కరెంట్ ప్రవహించినపుడు ఒక ఎలక్ట్రాన్ ఎంత సరాసరి వడితో కదులుతుంది?
జవాబు:
సెకనుకి 0.07 మి.మీ.

25. వలయంలో విద్యుత్ ప్రవాహాన్ని దేనితో కొలుస్తారు?
జవాబు:
అమ్మీటర్

26. వలయంలో అమ్మీటర్‌ను ఎలా కలుపుతారు?
జవాబు:
శ్రేణిలో

27. స్వేచ్చావేశాలను నిర్దిష్ట దిశలో కదిలించడానికి విద్యుత్ క్షేత్రం చేసే పనికి సూత్రం రాయండి.
జవాబు:
W = F_e l
ఇక్కడ F_e = విద్యుత్ బలం,
l= ఆవేశం కదిలిన దూరం

28. ఏకాంక ఆవేశంపై విద్యుత్ బలం చేసే పనిని ఏమంటారు?
జవాబు:
పొటెన్షియల్ భేదం

29. పొటెన్షియల్ భేదానికి SI ప్రమాణం రాయుము.
జవాబు:
ఓల్ట్ (V)

30. 1 ఔల్ /1 కూలూంబ్ =?
జవాబు:
1 వోల్ట్

31. సరికాని సూత్రం ఏది?

జవాబు:
C

32. ధనావేశాల చలనాన్ని మనం ఎక్కడ గమనించవచ్చును?
జవాబు:
ద్రవాల గుండా విద్యుత్ ప్రవహిస్తున్నప్పుడు (లేదా) ఎలక్ట్రో ప్లేటింగ్ లో.

33. i) ద్రవాలలో విద్యుత్ ప్రవాహం జరగడానికి ధన, ఋణ ఆవేశాలు రెండూ చలిస్తాయి.
ii) లోహ ఘనరూప వాహకంలో ఎలక్ట్రాన్లు మాత్రమే చలిస్తాయి.
పై వాక్యా లలో ఏది సరికాదు?
జవాబు:
రెండూ సరియైనవే.

34. i) ఎలక్ట్రాన్లు అల్ప పొటెన్షియల్ నుండి అధిక పొటెన్షియల్ కి కదులుతాయి.
ii) ఋణావేశాలు ఎప్పుడూ విద్యుత్ క్షేత్ర దిశలో చలిస్తాయి.
పై వాక్యాలలో తప్పుగా గల వాక్యం ఏది?
జవాబు:
(ii)

35. “బ్యాటరీలలో ఎల్లప్పుడూ వాటి పొటెన్షియల్ భేదం సిరంగా ఉంటుంది.” ఈ వాక్యం సరియైనదేనా?
జవాబు:
సరియైనదే.

36. బ్యాటరీలలో విద్యుద్విశ్లేష్యంలో గల ధన అయాన్లను ఆనోడ్ వైపు కదిలించే బలం
A) రసాయన బలం
B) విద్యుత్ క్షేత్ర బలం
C) A మరియు B
జవాబు:
A) రసాయన బలం

37. బ్యాటరీలలో ధన అయాన్లు గల పలకను ఏమంటారు?
జవాబు:
ఆనోడ్

38. కేథోడ్ పై ఆవేశం
A) ధన
B) ఋణ
C) శూన్య
D) A లేదా B
జవాబు:
B) ఋణ

39. బ్యాటరీలో విద్యుత్ బల దిశ
i) రసాయన బల దిశకు వ్యతిరేక దిశలో ఉంటుంది.
ii) పరిమాణం ఎలక్ట్రోడ్లపై పోగయిన ఆవేశంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
జవాబు:
(i) మరియు (ii)

40. బ్యాటరీలోని పలకలపై పోగయ్యే ఆవేశ పరిమాణం దేనిపై ఆధారపడి ఉంటుంది?
జవాబు:
బ్యాటరీలోని రసాయన స్వభావంపై

41. విద్యుచ్ఛాలక బలం సూత్రం రాయుము.
జవాబు:

42. ఏకాంక ఋణావేశాన్ని ధన ధృవం నుండి ఋణ ధృవానికి కదిలించడానికి రసాయన బలం చేసిన పనిని ఏమందురు?
జవాబు:
విద్యుచ్ఛాలక బలం (emf)

43. పొటెన్సియల్ భేదంను కొలుచుటకు ఉపయోగించు పరికరం ఏమిటి?
జవాబు:
వోల్ట్ మీటర్

44. వోల్ట్ మీటరు వలయంలో ఎలా కలుపుతారు?
జవాబు:
సమాంతరంగా

45. ఓమ్ నియమాన్ని చెప్పినవారు ఎవరు?
జవాబు:
జార్జ్ సైమన్ ఓమ్

46. ఓమ్ నియమంను రాయండి.
జవాబు:
స్థిర ఉష్ణోగ్రత వద్ద వాహకం రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం వాహకం గుండా ప్రవహించే విద్యుత్ ప్రవాహానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. (లేదా)
\(\frac{V}{I}\) స్థిరం.

47. i) అర్ధవాహక \(\frac{V}{I}\) స్థిరం.
ii) వాహకాలకి \(\frac{V}{I}\) స్థిరం. కాదు.
పై వాక్యాలలో సరికానిది ఏది?
జవాబు:
రెండూ సరియైనవి కావు.

48. V/I = స్థిరం అని చూపు ప్రయోగానికి తీసుకోవలసిన పరికరాలేవి ?
జవాబు:
6V బ్యాటరీ ఎలిమినేటర్, అమ్మీటర్, ఓల్ట్ మీటర్, లోహపు తీగ (మాంగనిన్), రియోస్టాట్.

49. ఓమ్ నియమం నిరూపించు ప్రయోగంలో కొలవవలసిన అంశాలు ఏవి?
జవాబు:
వోల్టేజి (V) మరియు విద్యుత్ ప్రవాహం (I)

50. లోహాలతో ఓమ్ నియమం ప్రయోగం చేసినప్పుడు V, I గ్రాఫ్ ఎలా ఉంటుంది?
జవాబు:
మూల బిందువు గుండా పోయే సరళరేఖ

51. LED కి సంబంధించి V, I గ్రాఫు ఎలా వుంటుంది? పై వాక్యా లలో ఏది సరియైనది?
జవాబు:
వక్రరేఖ

52. V/I = స్థిరాంకం. ఈ స్థిరాంకాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
వాహక నిరోధం

53. V = ?

జవాబు:
D

54. 1 వోల్ట్ /1 ఆంపియర్ అనగా ఏమిటి?
జవాబు:
1 ఓమ్

55. నిరోధాన్ని సూచించు గుర్తును రాయుము.
జవాబు:

56. నిరోధం యొక్క ప్రమాణాన్ని సూచించు గుర్తు రాయుము.
జవాబు:

57. ఓమ్ నియమం ఆధారంగా పదార్థాలు ఎన్ని రకాలు?
జవాబు:
2

58. ఓమీయ పదార్థాలు అనగానేమి?
జవాబు:
ఓమ్ నియమాన్ని పాటించే పదార్థాలు

59. ఓమ్ నియమాన్ని పాటించని పదార్థాలను ఏమందురు?
జవాబు:
అఓమీయ పదార్థాలు

60. క్రింది వానిలో అఓమీయ వాహకం
A) రాగి తీగ
B) మాంగనిన్ తీగ
C) నికెల్ తీగ
D) LED
జవాబు:
D) LED

61. a) లోహ వాహకాలు ఓమ్ నియమాన్ని పాటిస్తాయి.
b) ఉష్ణోగ్రతను బట్టి పదార్థ నిరోధం మారుతుంది.
c) వాహకానికి చెందిన V, I గ్రాఫు ఎల్లప్పుడూ సరళరేఖయే.
d) వాయు వాహకాలకు ఓమ్ నియమం వర్తించదు.
పై వాక్యాలలో సరికాని వాక్యం ఏది?
జవాబు:
c) వాహకానికి చెందిన V, I గ్రాఫు ఎల్లప్పుడూ సరళరేఖయే.

62. నిరోధం అనగానేమి?
జవాబు:
వాహకంలో ఎలక్ట్రాన్ చలనానికి కలిగే ఆటంకం.

63. నిరోధకం అనగానేమి?
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్ చలనాన్ని నిరోధించే పదార్థాన్ని ‘నిరోధకం’ అంటారు.

64. మన నిత్య జీవితంలో ఓమ్ నియమం యొక్క ఉపయోగం రాయండి.
జవాబు:
విద్యుత్ బల్బ్ లు ఓమ్ నియమం ప్రకారం పనిచేయుట.

65. మానవ శరీరం యొక్క నిరోధం ఎంత వుంటుంది?
జవాబు:
100Ω – 5,00,000Ω

66. మానవ శరీరం గుండా విద్యుత్ ప్రవహించే కాలం పెరుగుతున్న కొలదీ శరీర నిరోధం ఎలా మారుతుంది?
జవాబు:
తగ్గుతుంది.

67. విద్యుత్ షాక్ ప్రభావాన్ని గుర్తించగలగాలంటే మన శరీరం గుండా ప్రవహించే కనీస విద్యుత్ ప్రవాహ విలువ ఎంత ఉండాలి?
జవాబు:
0.001 ఆంపియర్లు

68. శరీరం గుండా 0.01 ఆంపియర్ల విద్యుత్ ప్రవహిస్తే శరీరంపై ప్రభావం ఏమిటి?
జవాబు:
కండరాలు సంకోచిస్తాయి

69. విద్యుత్ ఘాతం క్రింది వాని వలన జరుగును.
A) విద్యుత్ ప్రవాహం
B) పొటెన్సియల్ భేదం
C) శరీర నిరోధం
D) పైవన్నియు
జవాబు:
D) పైవన్నియు

70. అధిక ఓల్టేజి తీగపై నిలుచున్న పక్షికి విద్యుత్ ఘాతం కలగదు. కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
దాని కాళ్ళ మధ్య పొటెన్షియల్ భేదం ఉండదు.

71. పదార్థ నిరోధాన్ని ప్రభావితం చేసే అంశాలలో ఒకటి కానిది.
A) ఉష్ణోగ్రత
B) పదార్థ స్వభావం
C) వాహకం పొడవు
D) వాహక ద్రవ్యరాశి
జవాబు:
D) వాహక ద్రవ్యరాశి

72. క్రింది వానిలో ఏది పెరిగితే వాహక నిరోధం పెరుగుతుంది?
i) ఉష్ణోగ్రత
ii) వాహక పొడవు
iii) మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం
జవాబు:
(i), (ii)

73. వాహక పొడవును పెంచితే నిరోధం ఏమవుతుంది?
జవాబు:
పెరుగును.

74. వాహకం యొక్క మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం పెంచితే దాని నిరోధం ఏమవుతుంది?
జవాబు:
తగ్గుతుంది.

75. R = ρ\(\frac{l}{A}\) లో ρ దేనిని సూచించును?
జవాబు:
విశిష్ట నిరోధం (లేదా) నిరోధకత

76. ‘విశిష్ట నిరోధం’ ఆధారపడే అంశాలు ఏమిటి?
జవాబు:
ఉష్ణోగ్రత, పదార్థ స్వభావం

77. ‘నిరోధం ‘ ఆధారపడే అంశాలు ఏమిటి?
జవాబు:
ఉష్ణోగ్రత, పదార్థ స్వభావం, పొడవు, మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యం

78. విశిష్ట నిరోధానికి (S.I.) ప్రమాణం ఏమిటి?
జవాబు:
12 – m (ఓమ్ – మీటర్)

79. వాహకత్వం అనగానేమి?
జవాబు:
విశిష్ట నిరోధ విలోమం

80. వాహకత్వాన్ని ఏ గుర్తుతో సూచిస్తారు?
జవాబు:
σ

81. విశిష్ట నిరోధం తక్కువ వుంటే ఆ పదార్థాలు
A) మంచి వాహకాలు
B) నిరోధాలు
C) అర్ధవాహకాలు
D) చెప్పలేం
జవాబు:
A) మంచి వాహకాలు

82. (A) : రాగిని విద్యుత్ తీగల తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.
(R) : రాగికి విశిష్ట నిరోధం తక్కువ.
A) A, Rలు సరియైనవి. A కి R సరియైన కారణం.
B) A, Rలు సరియైనవి. A కి R సరియైన కారణం కాదు.
C) A సరియైనది, R సరియైనది కాదు.
D) R సరియైనది, A సరియైనది కాదు.
జవాబు:
A) A, Rలు సరియైనవి. A కి R సరియైన కారణం.

83. విద్యుత్ బల్బ్ లలో వినియోగించే లోహం ఏమిటి?
జవాబు:
టంగ్ స్టన్

84. విద్యుత్ బల్బ్ లలో ఫిలమెంట్ గా టంగ్ స్టనన్ను వినియోగించడానికి కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
దాని విశిష్ట నిరోధం, ద్రవీభవన స్థానం విలువలు చాలా ఎక్కువ.

85. టంగ్ స్టన్ యొక్క ద్రవీభవన స్థానం, విశిష్ట నిరోధం విలువలు రాయండి.
జవాబు:
ద్రవీభవన స్థానం – 3422°C.
విశిష్ట నిరోధం 5.6 × 10^-8 Ω-m

86. జతపరుచుము :
విశిష్ట నిరోధాలు పదార్థం
i) 10¹⁴ – 10¹⁶Ω – m a) వాహకాలు
ii) 10^-1 – 10¹Ω – m b) అర్ధవాహకాలు
iii) 10^-6 – 10^-8Ω – m c) విద్యుత్ బంధకాలు
జవాబు:
i – c, ii – b, iii – a

87. నిక్రోమ్ లో ఉండే లోహాలు ఏమిటి?
జవాబు:
నికెల్, క్రోమియం, ఇనుము

88. మాంగనిలో ఉండే లోహాలు ఏమిటి?
జవాబు:
86% రాగి, 12% మాంగనీస్, 2% నికెల్

89. మిశ్రమ లోహాలయిన నిక్రోమ్, మాంగనిన్ నిరోధాలు లోహాల నిరోధాల కన్నా
A) 30 – 100 రెట్లు తక్కువ ఉంటాయి.
B) 30 – 100 రెట్లు ఎక్కువ ఉంటాయి.
జవాబు:
B) 30 – 100 రెట్లు ఎక్కువ ఉంటాయి.

90. మిశ్రమ లోహాల
i) విశిష్ట నిరోధం విలువ ఎక్కువ.
ii) నిరోధం ఉష్ణోగ్రతలతో పాటు స్వల్పంగా మారుతుంది.
iii) సులభంగా తుప్పు పట్టవు.
iv) తాపన పరికరాలుగా వినియోగిస్తారు.
పై వానిలో సరికాని వాక్యం ఏది?
జవాబు:
ఏదీ లేదు

91. మిశ్రమ లోహాలైన మాంగనీస్, నిక్రోమ్ ఒక ఉపయోగాన్ని రాయండి.
జవాబు:
ఇస్త్రీ పెట్టె, టోస్టర్ (toaster) లలో తాపన పరికరాలుగా వినియోగిస్తారు.

92. అర్ధవాహకాలకి ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
సిలికాన్, జెర్మేనియం

93. అర్ధవాహకాలను ఎక్కడ వినియోగిస్తారు?
జవాబు:
డయోడ్, ట్రాన్సిస్టర్, ఇంటిగ్రేటెడ్ (IC) చిట్లలో వినియోగిస్తారు.

94. జతపర్చుము :
a) వెండి ( ) i) 1.00 × 10¹³ Ω-m
b) జెర్మేనియం ( ) ii) 4.60 × 10^-1Ω-m
c) రబ్బరు ( ) iii) 1.59 × 10^-8Ω-m
జవాబు:
a – iii, b – ii, c – i

95. బ్యాటరీ, వాహక తీగలతో ఎలక్ట్రాన్లు ప్రవహించడానికి అనుకూలంగా ఏర్పరిచిన సంవృత మార్గాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
విద్యుత్ వలయం (సర్క్యూట్)

96. విద్యుత్ వలయంలో వలయాన్ని తెరవడానికి, మూయడానికి వినియోగించే పరికరం ఏమిటి?
జవాబు:
స్విచ్

97. నిరోధాలను శ్రేణి సంధానంలో కలిపినపుడు దాని యొక్క ……… స్థిరం.
A) నిరోధం
B) విద్యుత్ ప్రవాహం
C) పొటెన్షియల్ భేదం
D) పైవన్నీ
జవాబు:
B) విద్యుత్ ప్రవాహం

98.

పై పటంలో నిరోధాలు ఎలా కలిపారు?
జవాబు:
శ్రేణి సంధానంలో

99. ఏ సంధానంలో కలిపిన నిరోధాల వల్ల ఏర్పడే ఫలిత నిరోధం, ఆయా విడివిడి నిరోధాల మొత్తానికి సమానం?
జవాబు:
శ్రేణి సంధానంలో

100.

పై పటంలో,
i) నిరోధాలు ఎలా కలుపబడ్డాయి?
జవాబు:
సమాంతర సంధానంలో

ii) నిరోధాల ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:

iii) పై వలయంలో ఏది స్థిరంగా ఉంటుంది?
A) విద్యుత్ ప్రవాహం
B) పొటెన్షియల్ భేదం
C) రెండూ
జవాబు:
B) పొటెన్షియల్ భేదం

iv) R₁ వద్ద విద్యుత్ ప్రవాహం ఎంత?
జవాబు:
\(\mathrm{I}_{1}=\frac{\mathrm{V}}{\mathrm{R}_{1}}\)

101. సమాంతర సంధానంలో ఉన్న నిరోధాల ఫలిత నిరోధం విలువ ఆ విడివిడి నిరోధాల విలువ కన్నా
A) తక్కువ
B) ఎక్కువ
C) సమానం
D) చెప్పలేం
జవాబు:
A) తక్కువ

102. మందపాటి తీగ నిరోధం , సన్నని తీగ నిరోధం కన్నా
A) ఎక్కువ
B) తక్కువ
C) సమానం
D) A లేదా C
జవాబు:
B) తక్కువ

103. జతపరుచుము.
a) శ్రేణి సంధానంలో నిరోధాలు ( ) i) I = I₁ + I₂ + I₃
b) సమాంతర సంధానంలో నిరోధాలు ( ) ii) V = V₁ +V₂ + V₃
జవాబు:
a – ii, b – i

104. కిర్ఛాఫ్ నియమాలు ఏమిటి?
జవాబు:
జంక్షన్ నియమం, లూప్ నియమం

105.

పై పటంలో దత్తాంశం ప్రకారం
i) I₁ + I₄ + I₆ ఎంత?
జవాబు:
I₂ + I₃ + I₅

ii) పై పటం ఏ నియమాన్ని తెలియజేస్తుంది?
జవాబు:
జంక్షన్ నియమం

iii) జంక్షన్ వైపు వచ్చే విద్యుత్ ప్రవాహాలు ఏవి?
జవాబు:
I₁, I₄, I₆

iv) ఈ జంక్షన్ వద్ద పోగు అయ్యే ఆవేశం ఎంత?
జవాబు:
శూన్యం

106. జంక్షన్ నియమాన్ని రాయండి.
జవాబు:
జంక్షన్ ను చేరే విద్యుత్ ప్రవాహాల మొత్తం = జంక్షన్ ను వీడిపోయే విద్యుత్ ప్రవాహాల మొత్తం

107. లూప్ నియమాన్ని రాయండి.
జవాబు:
ఒక మూసిన వలయంలోని వివిధ పరికరాల రెండు చివరల మధ్య పొటెన్షియల్ భేదాలలో పెరుగుదల, తగ్గుదలల బీజీయ మొత్తం శూన్యం.

108.

పై పటంలో వలయంలో ఫలిత పొటెన్షియల్ భేదం ఎంత?
జవాబు:
-V₁ + I₁ R₁ = 0

109.

పై పటంలో ఇచ్చిన వలయంలో
IR₁ + IR₂ + IR₃ = ?
జవాబు:
V₁ + V₂

110. విద్యుత్ సామర్థ్యానికి సూత్రం రాయుము.
జవాబు:
P = VI (లేదా) P = I²R (లేదా) P = \(\frac{\mathrm{V}^{2}}{\mathrm{R}}\)

111. AC : P= VI :: DC : P = ?
జవాబు:
εI (ε = emf)

112. ఒక బల్బ్ పై 60W మరియు 120V అని రాసి వుంది. అది ఎంత నిరోధకత్వం కలిగియుండును?
జవాబు:

113. విద్యుత్ శక్తికి పెద్ద ప్రమాణం ఏమిటి?
జవాబు:
కిలో వాట్

114. మనం సాధారణంగా ఇండ్లలో వినియోగించే విద్యుచ్ఛక్తిని కొలవడానికి ‘యూనిట్లు’ అని అంటాం. ఒక యూనిట్ అనగా ఎంత ?
జవాబు:
యూనిట్ = 1 కిలో వాట్ అవర్(1 unit = 1 KWH)

115. IKWH కి ఎన్ని ఔళ్ళు?
జవాబు:
3.6 x 10⁶J

116. సాధారణంగా మన ఇండ్లలో విద్యుత్ సప్లై ఎంత పొటెన్షియల్ భేదాన్ని కలిగియుండును?
జవాబు:
240V

117. ఓవర్ లోడింగ్ వలన గృహోపకరణాలను కాపాడే పరికరం ఏమిటి?
జవాబు:
ఫ్యూజ్

118. 100W -1 ఫ్యాన్ – 12 గంటలు; 9W-5LED బల్బులు – 10 గంటలు వినియోగించిన, విద్యుచ్ఛక్తి ఎంత ఖర్చు అగును?
జవాబు:
1.65 U (లేదా) 1.65 KWH

119. ఇండ్లలో వాడే విద్యుచ్ఛక్తిని దేనిలో కొలుస్తారు?
జవాబు:
కిలో వాట్ అవర్

120. క్రింది వానిలో దేనికి, వేటికి అధిక నిరోధం ఉండును?
i) మందపాటి తీగ
ii) సన్నని తీగ
iii) పొడవాటి తీగ
iv) పొట్టి తీగ
జవాబు:
(ii) మరియు (iii)

121. ఒక పరికరం 12V వద్ద 0.2A విద్యుత్ ను పొందుతుంది. అయిన దాని నిరోధం ఎంత?
జవాబు:
60 Ω

122. 2Ω, 4Ω మరియు 6Ω ల నిరోధాలు శ్రేణిలో వలయానికి అనుసంధానం చేయబడ్డాయి. వలయం ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:
12Ω [∵ R₁ + R₂ + R₃]

123. 10V బ్యాటరీ 10W ల సామర్థ్యం కలిగియుంది. బ్యాటరీ ఎంత విద్యుత్ ఇవ్వగలదు?
జవాబు:
1 Amp
[∵ P = 10W, V = 10V ⇒ P= VI ⇒ I = \(\frac{P}{V}\)]

124. 500 నిరోధం గల ఒక తీగను అడ్డంగా, సమానంగా 5 భాగాలుగా, ముక్కలుగా కత్తిరించారు. ఈ ముక్కలను సమాంతరంగా ఒక వలయంలో ఉంచారు. దాని ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:

125. ఈ క్రింది పరికరాల గుర్తులను గీయండి.
i) నిరోధం
ii) బ్యాటరీ
iii) రియోస్టాట్
iv) అమ్మీటర్
v) వోల్ట్ మీటరు
జవాబు:

126. R₁, R₂ రెసిస్టర్లు సమాంతరంగా వలయంలో కలపబడ్డాయి. ఫలిత నిరోధం ఎంత?
జవాబు:

127. నిరోధకత్వం : ρ : : …?… : σ
జవాబు:
వాహకత్వం

128. ఓమ్ నియమాన్ని నిరూపించునప్పుడు ఏ రాశిని స్థిరంగా ఉంచాలి?
జవాబు:
ఉష్ణోగ్రతని

129. వలయంలో వోల్ట్ మీటరు, అమ్మీటర్, బ్యాటరీ నిరోధాలను ఎలా అనుసంధానిస్తారో పటం ద్వారా చూపుము.
జవాబు:

పట్టికలు

విద్యుత్ ప్రవాహం (ఆంపియర్లలో)	శరీరంపై ప్రభావం
0.001	ప్రభావాన్ని గుర్తించగలం
0.005	నొప్పిని కలుగజేస్తుంది
0.010	కండరాలు సంకోచిస్తాయి
0.015	కండరాల పటుత్వం దెబ్బ తింటుంది
0.070	1 సెకను కంటే ఎక్కువ సమయం గుండె ద్వారా ప్రవహిస్తే స్పృహ కోల్పోతారు.

→ వివిధ పదార్థాల నిరోధకతలు పదార్థం

ప్రమాణాలు మరియు వాటి సంకేతాలు

10th Class Physics 9th Lesson విద్యుత్ ప్రవాహం 1 Mark Bits Questions and Answers

సరియైన సమాధానమును గుర్తించండి.

1. ఇది దేనికి గుర్తు?
A) బ్యాటరీ
B) రియోస్టాట్
C) నిరోధము
D) అమ్మీటరు
జవాబు:
C) నిరోధము

2. మందంగా ఉన్న వాహకం నిరోధం ,సన్నని వాహకం నిరోధం కంటే ….
A) ఎక్కువ
B) తక్కువ
C) సమానం
D) A మరియు B
జవాబు:
B) తక్కువ

3. క్రింది వానిలో అసత్య వాక్యం / వాక్యాలను గుర్తించండి.
i) వాహక నిరోధం అపదార్థ స్వభావంపై ఆధారపడుతుంది.
ii) వాహక నిరోధం వాహకం మధ్యచ్ఛేద వైశాల్యంపై ఆధారపడదు
iii) వాహక నిరోధం వాహకం పొడవుపై ఆధార పడుతుంది.
iv) వాహక నిరోధం వాహకం ఉష్ణోగ్రతపై ఆధారపడదు.
A) (i) & (ii)
B) (ii) & (iii)
C) (ii) & (iv)
D) (iv) మాత్రమే
జవాబు:
C) (ii) & (iv)

4. వలయాన్ని పరిశీలించండి. R₂ నిరోధం వినియోగించే విద్యుత్ సామర్థ్యం P వలయం నుండి R₁ ను తొలగించిన R₂ నిరోధం వినియోగించే విద్యుత్ సామర్థ్యం ………… (R₁ = R,₂ గా తీసుకోండి.)

జవాబు:
C

5. కింది వాటిల్లో ఏది పొటెన్షియల్ భేదంను కొలవడానికి ఉపయోగించే పద్ధతి?
A) వోల్టుమీటరును వలయంలో సమాంతరంగా కలపడం
B) వోల్టుమీటరును వలయంలో శ్రేణిలో కలపడం
C) అమ్మీటరును వలయంలో సమాంతరంగా కలపడం
D) అమ్మీటరును వలయంలో శ్రేణిలో కలపడం
జవాబు:
A) వోల్టుమీటరును వలయంలో సమాంతరంగా కలపడం

6. ఒక గదిలో టెలివిజన్ మరొక గదిలో కంప్యూటర్ కలదు. ఈ రెండూ ఒకే వలయంలో కలుపబడ్డాయి. అవి ఈ విధంగా కలుపబడి ఉంటాయి.
A) శ్రేణి పద్ధతి
B) సమాంతర పద్దతి
C) ఒకటి శ్రేణి మరొకటి సమాంతర పద్ధతిలో
D) ఏవిధంగానైనా
జవాబు:
B) సమాంతర పద్దతి

7. ఓవర్ లోడ్ వల్ల కలిగే ప్రమాదాలను నివారించడానికి ఉపయోగించే సాధనం
A) అమ్మీటర్
B) ఓల్టామీటరు
C) ఫ్యూజ్
D) స్విచ్
జవాబు:
C) ఫ్యూజ్

8. 10 Ω మరియు 10 Ω నిరోధాలను శ్రేణిలో కలిపితే ఫలితం నిరోధం
A) 5 Ω
B) 10 Ω
C) 0 Ω
D) 20 Ω
జవాబు:
D) 20 Ω

9. క్రింది జతలలో ఏది సరైన జతల సమూహం?
i) అమ్మీటర్ ( ) a) వలయంలో సమాంతరంగా కలుపబడుతుంది.
ii) టాప్ కీ ( ) b) వలయంలో శ్రేణిలో కలుపబడును.
iii) ఓల్ట్ మీటర్ ( ) c) వలయం కలుపబడానికి విడదీయడానికి ఉపయోగిస్తారు.
A) i – a, ii – b; iii – c
B) i – b, ii – c, iii – a
C) i – c, ii – a, iii – b
D) i – a, ii – c, iii – b
జవాబు:
B) i – b, ii – c, iii – a

10. పొటెన్షియల్ భేదం కొలవటానికి ……………… ఉపయోగిస్తారు.
A) ఆమ్మీటర్
B) గాల్వనోమీటర్
C) బ్యాటరీ
D) వోల్టుమీటర్
జవాబు:
D) వోల్టుమీటర్

11. రెండు నిరోధాలు 10Ω, 15Ω శ్రేణిలో కలిపిన ఫలిత నిరోధం
A) 10Ω
B) 15 Ω
C) 20 Ω
D) 25 Ω
జవాబు:
D) 25 Ω

12. ఏకరీతి మందంతో RΩ ల నిరోధం గల ఒక తీగను 10 సమాన భాగాలుగా చేసి, వాటిని సమాంతర సంధానం చేశారు. సంధాన ఫలిత నిరోధం ……..
A) 100 RΩ
B) 10 RΩ
C) 0.1 RΩ
D) 0.01 RΩ
జవాబు:
D) 0.01 RΩ

13. క్రింది ఏ సందర్భంలో విశిష్ట నిరోధం మారదు ?పై వాటిని జతపరుచుటకు క్రింది వాటిలో సరైన సమాధానం.
A) పదార్థం మారినపుడు
B) ఉష్ణోగ్రత మారినపుడు
C) నిరోధం ఆకారం మారినపుడు
D) పదార్థం, ఉష్ణోగ్రత రెండూ మారినపుడు
జవాబు:
C) నిరోధం ఆకారం మారినపుడు

14. 6Ω, 6Ω, 6Ω లను సమాంతర సంధానం చేస్తే వచ్చే ఫలిత నిరోధం …………
A) 1/6
B) 6
C) 18
D) 2
జవాబు:
D) 2

These AP 10th Class Physical Science Important Questions 8th Lesson రసాయన బంధం will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Physical Science 8th Lesson Important Questions and Answers రసాయన బంధం

10th Class Physics 8th Lesson రసాయన బంధం 1 Mark Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
“రసాయన బంధం” అనగానేమి?
జవాబు:
అణువులోని పరమాణువుల మధ్యగల ఆకర్షణ శక్తిని “రసాయన బంధం” అంటారు.

ప్రశ్న 2.
అయానిక బంధం గల రెండు సంయోగ పదార్థాల పేర్లు రాయండి.
జవాబు:
అయానిక బంధం గల సంయోగ పదార్థాలు

1. Nacl
2. MgCl₂

ప్రశ్న 3.
వేలన్సీ స్థాయి ఎలక్ట్రాన్ జంట వికర్షణ సిద్ధాంతం ఆధారంగా అమ్మోనియా అణువు నిర్మాణాన్ని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 4.
కింద ఇచ్చిన లూయిస్ చుక్కల నిర్మాణాలను గమనించి, HCl అణువు ఏర్పడే విధానాన్ని లూయిస్ చుక్కల నిర్మాణంతో చూపండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 5.
A, B లు రెండు మూలకాలు, వాటి సంయోగ పదార్థం A,B అయిన A, B ల వేలన్సీలు ఏమై ఉండవచ్చునో తెల్పండి.
జవాబు:
‘A యొక్క వేలన్సీ -1 ; B యొక్క వేలన్సీ -2.

ప్రశ్న 6.
సాధారణంగా తక్కువ అయనీకరణ శక్మం, తక్కువ ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటి మరియు ఎక్కువ పరమాణు పరిమాణం గల ఒక మూలక పరమాణువు ఏ రకమైన అయానను ఏర్పరచగలదో ఊహించి వ్రాయండి.
జవాబు:
కాటయాన్ (లేదా) ధనాత్మక అయానను ఏర్పరుస్తుంది.

ప్రశ్న 7.
నీటి అణువులో బంధకోణం 109° 28′ కాకుండా 104°31′ గా ఎందుకు ఉంటుందో వివరించండి.
జవాబు:
నీటి అణువులోని ఆక్సిజన్ పరమాణువులో ఉండే “బంధంలో పాల్గొనని ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్ జంటలు” ఆక్సిజన్, హైడ్రోజన్ల మధ్య, “బంధంలో పాల్గొన్న ఎలక్ట్రాన్ జంటల” మధ్య వికర్షణ వల్ల నీటి అణువులో బంధ కోణం 109° 28′ కాక 104°31′ గా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 8.
“అష్టక నియమం” అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
పరమాణువులు ఎలక్ట్రాన్లను కోల్పోవడం, స్వీకరించడం లేదా పంచుకోవడం ద్వారా వాటి వేలన్సీ కర్పరంలో ఎనిమిది ఎలక్ట్రాన్లను పొందటానికి ప్రయత్నిస్తాయి. దీనినే అష్టక నియమం అంటారు.

ప్రశ్న 9.
“అష్టక నియమం”ను ఎవరు ప్రవేశపెట్టారు?
జవాబు:
కొసెల్, లూయీలు అష్టక సిద్ధాంతమును కనిపెట్టారు.

ప్రశ్న 10.
s, s^2- లకు లూయీ ఎలక్ట్రాన్ చుక్కల సంకేతాలు వ్రాయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 11.
‘ఎలక్ట్రోవేలన్సీ’ మరియు ‘కోవేలన్సీ’ అనగానేమి?
జవాబు:

1. ఎలక్ట్రాన్ల స్థానాంతర గమనం వల్ల ఏర్పడే వేలన్సీని “ఎలక్ట్రో వేలన్సీ” అని అంటారు.
2. ఎలక్ట్రాన్లను సమిష్టిగా పంచుకోవడం వల్ల ఏర్పడే వేలన్సీని “కోవేలన్సీ” అని అంటారు.

ప్రశ్న 12.
‘అయానిక బంధం’ లేదా ‘ఎలక్ట్రోవేలంట్ బంధం’ అనగానేమి? ఉదాహరణలిమ్ము.
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్ల స్థానాంతర గమనం వల్ల ఏర్పడ్డ విరుద్ధ ఆవేశాలు గల అయాన్ల మధ్య గల స్థిర విద్యుదాకర్షణ బలాలను ‘అయానిక బంధం’ లేక ‘ఎలక్ట్రోవేలంట్ బంధం’ అంటారు.
ఉదా : NaCl, MgCl₂, Na₂O, AlCl₃

ప్రశ్న 13.
లాటిస్ శక్తి అనగానేమి?
జవాబు:
అనంత దూరంలో ఉన్న విరుద్ధ ఆవేశాలు గల అయాన్లను దగ్గరకు చేర్చినపుడు ఒక మోల్ అయానిక స్ఫటికం ఏర్పడుతుంది. అప్పుడు విడుదలయ్యే శక్తిని లాటిస్ శక్తి అంటారు.

ప్రశ్న 14.
సమయోజనీయ బంధం అనగానేమి? ఉదాహరణలిమ్ము.
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్లను సమిష్టిగా పంచుకోవడం వల్ల ఏర్పడే బంధాన్ని సమయోజనీయ బంధం అంటారు. దీనిని ఎలక్ట్రాన్ జంట బంధం అని కూడా అంటారు.
ఉదా : F₂, O₂, N₂, CH₄, NH₃, H₂O

ప్రశ్న 15.
VSEPRT సిద్ధాంతం దేనిని వివరిస్తుంది?
జవాబు:
VSEPRT సిద్ధాంతం అణువుల ఆకృతులను మరియు బంధ కోణాలను వివరిస్తుంది.

ప్రశ్న 16.
VSEPRT ని విస్తరింపుము.
జవాబు:
వేలన్సీ షెల్ ఎలక్ట్రాన్ పెయిర్ రిపల్టన్ థియరీ (Valency Shell Electron Pair Repulsion Theory).

ప్రశ్న 17.
“బంధదైర్ఘ్యం” అనగానేమి?
జవాబు:
బంధింపబడి ఉన్న పరమాణువుల మధ్య గల సరాసరి అంతర్ కేంద్ర దూరాన్ని “బంధదైర్ఘ్యం” అంటారు.

ప్రశ్న 18.
“బంధశక్తి” అనగానేమి?
జవాబు:
ఒక మోల్ సమయోజనీయ బంధాన్ని దాని అనుఘటక పరమాణువులుగా విడగొట్టడానికి కావలసిన శక్తిని “బంధశక్తి” అంటారు.

ప్రశ్న 19.
‘ధృవాత్మక బంధం’ అనగానేమి?
జవాబు:
రెండు పరమాణువుల మధ్య ఎలక్ట్రానులు ఎప్పుడూ కూడా సమానంగా పంచుకోబడకపోవచ్చు. దీనినే ‘ధృవాత్మక బంధం’ అంటాం.

ప్రశ్న 20.
కర్పూరం కిరోసిన్లో కరుగుతుంది. కానీ నీటిలో కరగదు. ఎందువల్ల?
జవాబు:
సమయోజనీయ సమ్మేళనాలు అధృవ ద్రావణాలలో కరుగుతాయి. కాని ధృవ ద్రావణులలో కరగవు. కర్పూరం సమయోజనీయ సమ్మేళనం. కనుక ఇది అధృవ ద్రావణి అయిన కిరోసిన్లో కరుగుతుంది. కానీ ధృవ ద్రావణి అయిన నీటిలో కరగదు.

ప్రశ్న 21.
ఆల్కహాల్ లేదా ఈథర్ మొదలయిన కర్బన ద్రావణాలలో Lice కరుగుతుందా? ఎందుకు?
జవాబు:
Lice కోవలెంట్ స్వభావం గల పదార్థం. అందువల్ల అది అధృవ ద్రావణులైన ఆల్కహాల్, ఈథర్ లో కరుగుతుంది.

ప్రశ్న 22.
జడ వాయువుల సాధారణ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం ఏది?
జవాబు:
ns² np⁶ (హీలియం తప్ప మిగిలిన జడవాయువులకు) మరియు He ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 1s².

ప్రశ్న 23.
అయాన్ యొక్క సమన్వయ సంఖ్య అనగానేమి?
జవాబు:
ఒక నిర్దిష్ట ఆవేశం గల అయాన్ చుట్టూ ఎన్ని వ్యతిరేక ఆవేశం గల అయానులు అమరి ఉన్నాయో తెలిపే సంఖ్యను ఆ అయాన్ యొక్క సమన్వయ సంఖ్య (Coordination number) అంటారు.

ప్రశ్న 24.
‘ఋణ విద్యుదాత్మకత’ అనగానేమి?
జవాబు:
ఋణ విద్యుదాత్మకత : బంధంలో పాల్గొన్న ఎలక్ట్రాన్ జంటను తమ వైపుగా ఆకర్షించే స్వభావాన్ని ‘ఋణ విద్యుదాత్మకత’ అంటారు.

ప్రశ్న 25.
‘సంయోజనీయత’ అనగానేమి?
జవాబు:
ఒక మూలక పరమాణువు ఎన్ని సంయోజనీయ బంధాలను ఏర్పరచగలదో తెలిపే సంఖ్యనే ఆ మూలకం యొక్క “సంయోజనీయత” అంటారు.

ప్రశ్న 26.

‘బంధ దూరం’ లేదా ‘బంధదైర్ఘ్యం’ అనగానేమి?
జవాబు:
సంయోజనీయ బంధంతో కలుపబడిన రెండు పరమాణువుల కేంద్రకాల మధ్య సమతాస్థితి వద్ద గల దూరాన్నే ‘బంధదూరం’ లేదా ‘బంధదైర్ఘ్యం’ అంటారు.

ప్రశ్న 26.
బంధదూరం ప్రమాణాలు ఏమిటి?
జవాబు:
బంధదూరం ప్రమాణాలు నానోమీటర్ (nm) గానీ, ఆంగ్ స్ట్రామ్ (A°) యూనిట్ లో గానీ తెలియజేస్తారు.

ప్రశ్న 27.
నీటి అణువు ఆకృతి ఏమి?
జవాబు:
నీటి అణువు ‘V’ ఆకృతిని కలిగి ఉండును.

ప్రశ్న 28.
NH₃, PCl₃ మరియు PH₃ అణువుల ఆకృతి ఏమి?
జవాబు:
NH₃, PCl₃ మరియు PH₃ అణువుల ఆకృతి ‘పిరమిడల్ ఆకృతి’.

ప్రశ్న 29.
PCl₅ ఆకృతి ఏమి?
జవాబు:
PCl₅ అణువు, ట్రైగోనల్ బై-పిరమిడ్ ఆకృతిని కలిగి ఉండును.

ప్రశ్న 30.
‘σ’ మరియు ‘π’ బంధములు ఎలా ఏర్పడును?
జవాబు:
ఆర్బిటాళ్ళ అంత్యాతిపాతం (End – on) వలన సిగ్మా (σ) బంధం మరియు ఆర్బిటాళ్ళ పార్శ్వ (partial) అతిపాతం వల్ల పై (π) బంధం ఏర్పడును.

ప్రశ్న 31.
ద్విబంధము ఏర్పరచే అణువులకు ఉదాహరణ ఇవ్వండి.
జవాబు:
O₂

ప్రశ్న 32.
త్రికబంధం ఏర్పరచే అణువులకు ఉదాహరణ ఇవ్వండి.
జవాబు:
N₂

ప్రశ్న 33.
సమయోజనీయ బంధం ఏ విధంగా ఏర్పడును?
జవాబు:
రెండు పరమాణువులు ఒకదానికొకటి దగ్గరగా వచ్చినప్పుడు అవి ఎలక్ట్రాన్లను పరస్పరం పంచుకోవడం వల్ల ఏర్పడే బంధమే “సమయోజనీయ బంధం”.
ఉదా : H₂, O₂, N₂ అణువులు ఏర్పడుట.

ప్రశ్న 34.

సిగ్మా (σ) మరియు పై (π) బంధాలను పోల్చుము.
జవాబు:

సిగ్మా (σ) బంధం	పై (π) బంధం
1. ఇది పరమాణు ఆర్బిటాళ్ళ అంత అతిపాతం వల్ల వల్ల ఏర్పడును.	1. ఇది పరమాణు ఆర్బిటాళ్ళ పార్శ్వ అతిపాతం ఏర్పడును.
2. ఇది స్వతంత్రంగా ఏర్పడగలదు.	2. ఇది స్వతంత్రంగా ఏర్పడలేదు.
3. ఇది బలమైన బంధం.	3. ఇది బలహీన బంధం.
4. అణువులో ఒకే ఒక సిగ్మా (σ) బంధం ఉండును.	4. రెండు పరమాణువుల మధ్య ఒకటి లేదా రెండు పై (π) బంధాలుంటాయి.

ప్రశ్న 35.
కాటయాన్ ఎలా ఏర్పడును?
జవాబు:
ఒక పరమాణువు ఎలక్ట్రాన్ కోల్పోయినపుడు కాటయాన్ ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 36.
ఆనయాన్ ఎలా ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
ఒక పరమాణువు ఎలక్ట్రాన్ ను గ్రహించినపుడు ఆనయాన్ ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 37.
అయానిక బంధంలోనున్న బలాలు ఏవి?
జవాబు:
అయానిక బంధంలో స్థిర విద్యుత్ ఆకర్షణ బలాలు వున్నాయి.

ప్రశ్న 38.
ఎటువంటి సమ్మేళనాలు ధృవ ద్రావణిలలో కరుగుతాయి?
జవాబు:
అయానిక పదార్థాలు ధృవ ద్రావణిలలో ఎక్కువగా కరుగుతాయి.

ప్రశ్న 39.
అధిక ద్రవీభవన మరియు బాష్పీభవన స్థానాలు గల సమ్మేళనాలు ఏవి?
జవాబు:
అయానిక సమ్మేళనాలు అధిక ద్రవీభవన మరియు బాష్పీభవన స్థానాలు కలిగి ఉంటాయి.

ప్రశ్న 40.
ఒక అలోహం యొక్క వేలన్సీని ఎలా తెలుసుకుంటారు?
జవాబు:
ఒక అలోహ పరమాణువు, అణువుగా ఏర్పడటానికి పొందే ఎలక్ట్రానుల సంఖ్యను దాని వేలన్సీ అంటారు.
వేలన్సీ = (8 – ఆ అలోహపు గ్రూపు సంఖ్య)
ఉదా : క్లోరిన్ వేలన్సీ = (8 – 7) = 1

ప్రశ్న 41.
పరమాణువులు సంయోగం చెంది అణువుగా ఎందుకు మారతాయి?
జవాబు:
ఒక అణువు శక్తి, దానిలోనున్న పరమాణువుల మొత్తం శక్తికన్నా తక్కువగా ఉంటుంది. అందువల్ల అది సంయోగం చెంది స్థిరత్వాన్ని పొందుతుంది.

ప్రశ్న 42.
అయానిక పదార్థాలు మంచి విద్యుద్విశ్లేషకాలు ఎందుకు?
జవాబు:
అయానిక పదార్థాల జలద్రావణాలలో స్వేచ్ఛగా చలించే అయానులు ఉంటాయి. కావున ఇవి విద్యుద్విశ్లేషకాలు.

ప్రశ్న 43.
పరమాణువుల మధ్య అయానిక బంధం ఎప్పుడు ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
స్వల్ప అయనీకరణ శక్మము గల పరమాణువులు మరియు అత్యధిక ఋణ విద్యుదాత్మకత గల పరమాణువుల మధ్య అయానిక బంధం ఏర్పడును.
(లేదా)
రెండు మూలకాల ఋణ విద్యుదాత్మకతల మధ్య తేడా 1.9 గానీ అంతకన్నా ఎక్కువ గానీ ఉంటే ఆ మూలకం పరమాణువుల మధ్య అయానిక బంధం ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 44.
బంధకోణం అనగానేమి?
జవాబు:
మధ్య పరమాణువు, సమయోజనీయ బంధంలో పాల్గొనే మిగతా పరమాణువుల కేంద్రకాల గుండా వెళ్ళే ఊహా రేఖలు, మధ్య పరమాణువు కేంద్రం వద్ద చేయు కోణాన్ని ‘బంధకోణం’ అంటారు.

ప్రశ్న 45.
NaCl నీటిలో కరుగును కాని బెంజీన్లో కరుగదు. ఎందుకు?
జవాబు:
నీరు ధృవద్రావణి. NaClలో Na⁺ మరియు Cl^– అయానులు ఉంటాయి. కావున ఇది అయానిక పదార్థం. అయానిక పదార్థాలు ధృవద్రావణిలలో కరుగుతాయి. కాని అధృవ ద్రావణులలో కరుగవు. కావున NaCl నీటిలో కరుగుతుంది కాని బెంజీన్లో కరుగదు.

ప్రశ్న 46.
సంకరీకరణము అనగానేమి?
జవాబు:
పరమాణువుల చివరి కక్ష్యలో ఉండి దాదాపు సమానశక్తి కలిగిన పరమాణు ఆర్బిటాళ్ళు పరస్పరం కలిసిపోయి, పునర్వ్యవస్థీకరించబడడం ద్వారా అదే సంఖ్యలో బంధశక్తి, ఆకారం వంటి ధర్మాలు ఒకే విధంగా ఉండే సర్వసమాన ఆర్బిటాళ్ళను ఏర్పరచే దృగ్విషయాన్ని సంకరీకరణము అంటారు.

ప్రశ్న 47.
H₂O మరియు NH₃ లలోని బంధకోణాలు ఎంత?
జవాబు:
H₂O అణువులో బంధకోణం 104°.31′
NH₃ అణువులో బంధకోణం 107°.48′

10th Class Physics 8th Lesson రసాయన బంధం 2 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
కింద తెలిపిన పదార్థాలు ఏర్పడే క్రమాన్ని లూయీస్ నిర్మాణంలో సాంకేతాలతో చూపండి.
(i) కాల్షియం, క్లోరిన్ కలిసి కాల్షియం క్లోరైడ్ ఏర్పడడం.
(ii) ఆక్సిజన్ అణువు ఏర్పడడం.
జవాబు:

ప్రశ్న 2.
ఒక తటస్థ పరమాణువు, దాని ధన అయాన్లలో దేని పరిమాణం ఎక్కువ? ఎందుకు?
జవాబు:

1. తటస్థ పరమాణువు కన్నా దాని ధన అయాన్ పరిమాణం తక్కువ ఉంటుంది.
2. ఎలక్ట్రాన్లు కోల్పోయిన పరమాణువు కేంద్రక ఆవేశ ప్రభావం ఎక్కువగా ఉండి, చిట్ట చివరి కక్ష్యలోని ఎలక్ట్రాన్లను మరింత బలంగా ఆకర్షిస్తుంది.
3. ఈ ఆకర్షణ కారణంగా అయాన్ పరిమాణం తగ్గిపోతుంది.
4. కాబట్టి పరమాణువుకన్నా దాని ధన అయాన్ పరిమాణం తక్కువగా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 3.
అష్టక నియమంను రాయండి. ఈ నియమం ప్రకారం మెగ్నీషియం (Z = 12) క్లోరితో చర్య జరిపేటప్పుడు ఎలా స్థిరత్వం పొందుతుందో తెల్పండి.
జవాబు:
అష్టక నియమం :
మూలకాలకు చెందిన పరమాణువులు తమ బాహ్య కక్షలో ఎనిమిది ఎలక్ట్రాన్లు మిగిలి ఉండేలా రసాయన మార్పు చెందడానికి ప్రయత్నిస్తాయి. దీనిని అష్టక నియమం అంటాం.

మెగ్నీషియం రెండు ఎలక్ట్రాన్లను కోల్పోయి చివరి కక్ష్యలో 8 ఎలక్ట్రాన్లు మిగుల్చుకొని నియాన్ విన్యాసాన్ని పొంది స్థిరత్వాన్ని పొందుతుంది.

ప్రశ్న 4.
ఆక్సిజన్ అణువు ఏర్పడే విధానాన్ని వేలన్సీ బంధ సిద్ధాంతం ప్రకారం పటం గీచి చూపండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 5.
అయానిక బంధంను ఒక ఉదాహరణతో వివరించండి. ..
జవాబు:

1. సోడియం (Na) పరమాణువు ఒక ఎలక్ట్రాన్ ను కోల్పోయి సోడియం ధన అయాన్ గా మారుతుంది. (Na⁺)
   Na → Na⁺ + le^–
2. క్లోరిన్ (Cl) పరమాణువు ఒక ఎలక్ట్రాన ను గ్రహించి క్లోరిన్ ఋణ అయాన్ గా మారుతుంది. (Cl^– )
   Cl + le^– → Cl^–
3. సోడియం ధన అయాన్, క్లోరిన్ ఋణ అయాన్ల మధ్య స్థిర విద్యుత్ ఆకర్షణ వలన అయానిక బంధం ఏర్పడి సోడియం క్లోరైడ్ (NACl) ఏర్పడుతుంది.
   Na⁺ + Cl^– → NaCl

ప్రశ్న 6.
VSEPRT సిద్ధాంతం అనగానేమి?
జవాబు:
మూడు, అంతకంటే ఎక్కువ పరమాణువుల కలయిక వలన ఏర్పడిన అణువులలో అన్ని పరమాణువులు ఒక కేంద్రక పరమాణువులతో సమయోజనీయ బంధంతో బంధింపబడి ఉన్నప్పుడు, వాని మధ్య బంధకోణాలు వివరించడానికి ఒక సిద్ధాంతాన్ని అభివృద్ధిపరచారు. దీనినే VSEPRT సిద్ధాంతం అంటారు.

ప్రశ్న 7.
సంకరీకరణం (Hybridization) అనగానేమి?
జవాబు:
పరమాణువుల చివరి కక్ష్యలో ఉండే దాదాపు సమానశక్తి కలిగిన పరమాణు ఆర్బిటాళ్ళు పరస్పరం కలిసిపోయి, పునర్వ్యవస్థీకరించబడటం ద్వారా అదే సంఖ్యలో బంధశక్తి, ఆకారం వంటి ధర్మాలు ఒకే విధంగా ఉండే సర్వసమాన ఆర్బిటాళ్ళను ఏర్పరచే దృగ్విషయాన్ని సంకరీకరణం అంటారు.

ప్రశ్న 8.
Cl^– అయాను, Cl పరమాణువు కంటే స్థిరమైనది. ఎందువల్ల?
జవాబు:
ns²np⁶ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం గల పరమాణువు లేదా అయాను స్థిరమైనది. Cl^– కు స్థిర ఎలక్ట్రాను విన్యాసం కలదు.
Cl (Z = 17) ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం : 1s² 2s² 2p⁶3s² 3p⁵
Cl^– ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం : 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶
అందువల్ల Cl కన్నా Cl^– అయాను స్థిరమైనది.

ప్రశ్న 9.
‘లోహధర్మం ‘ లేదా ‘ధన విద్యుదాత్మకత’ అనగానేమి?
జవాబు:
లోహ మూలకాలు తమ బాహ్య కక్ష్య నుండి ఎలక్ట్రాన్లను కోల్పోయి, అష్టక విన్యాసం పొందటానికి ప్రయత్నిస్తాయి. ఈ విధమైన స్వభావాన్నే ‘లోహధర్మం’ లేదా ‘ధన విద్యుదాత్మకత’ అంటారు.

ప్రశ్న 10.
VSEPRT సిద్ధాంతం ప్రకారం, బంధ ఎలక్ట్రాన్ జంటల సంఖ్య, అణువు ఆకృతి గురించి వివరించండి.
జవాబు:

బంధ ఎలక్ట్రాన్ జంటల సంఖ్య	అణువు ఆకృతి
2	రేఖీయం
3	సమతల త్రిభుజం
4	టెట్రా హైడ్రల్
5	ట్రైగోనల్ బై పిరమిడల్
6	ఆక్టా హైడ్రల్
7	పెంటాగోనల్ బై పిరమిడల్

ప్రశ్న 11.
లూయిస్ చుక్కల నిర్మాణం అనగానేమి?
జవాబు:
పరమాణు కేంద్రకాన్ని లోపలి కక్ష్యలోని ఎలక్ట్రాన్లను ఆ మూలకం యొక్క గుర్తు ద్వారా మరియు పరమాణు బాహ్య కక్ష్యలోని ఎలక్ట్రాన్లను చుక్కలు (⋅) లేదా గుణకారపు గుర్తు (×)తో సూచిస్తారు. దీనినే లూయిస్ చుక్కల నిర్మాణం అంటాం.
ఉదా : Na^x
దీనిలో Na అనేది సోడియం పరమాణు కేంద్రకం మరియు దాని పైనున్న గుణకారపు గుర్తు (×), సోడియం యొక్క వేలన్సీలోనున్న ఎలక్ట్రానుల సంఖ్యను తెలియజేస్తుంది.

ప్రశ్న 12.
అయనీకరణము అనగానేమి? ఒక ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:

1. ఒక పరమాణువు నుండి ఎలక్ట్రాన్ (ల)ను తొలగించు ప్రక్రియను అయనీకరణము అందురు.
   ఉదా : Na → Na⁺ + e^–
2. ఒక అయానిక పదార్థం సరియైన ద్రావణిలో, దాని అంశీభూత అణువులుగా విడిపోయే ప్రక్రియను అయనీకరణము అంటారు.
   ఉదా : NaCl_{(జ.ద్రా.)} → Na⁺ + Cl^–

ప్రశ్న 13.
HCl అణువు ఎలా ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
H పరమాణువులో ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్ ను కలిగి ఉన్న ‘1s’ ఆర్బిటాల్, క్లోరిన్ పరమాణువులో వ్యతిరేక స్పినను కలిగి ఉన్న ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్ ను కలిగి ఉన్న ‘3p’ ఆర్బిటాల్ తో అతిపాతం చెంది HCl అణువును ఏర్పరుస్తాయి.

ప్రశ్న 14.
కొన్ని అణువులు వాటి బంధకోణాలు, ఆకృతులు పట్టిక రూపంలో రాయండి.
జవాబు:

10th Class Physics 8th Lesson రసాయన బంధం 4 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
త్రిబంధం గురించి వివరించండి.
(లేదా)
వేలన్సీ బంధ సిద్ధాంతాన్ని ఎవరు ప్రతిపాదించారు ? ఈ సిద్ధాంత ఆధారంగా N, అణువు ఏర్పడు విధానం వివరించండి.
జవాబు:
వేలన్సీ బంధ సిద్ధాంతాన్ని “లైనస్ పౌలింగ్” ప్రతిపాదించారు.

N₂ అణువు ఏర్పడుట :

1. ₇N యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం (z = 7) = 1s²2s² 2p_x¹2p_y¹ 2p_z¹
2. ఒక నైట్రోజన్ పరమాణువులోని ‘P_x‘ ఆర్బిటాల్, వేరొక నైట్రోజన్ పరమాణువులోని ‘P_x‘ ఆర్బిటాల్ తో అతిపాతం చెందటం ద్వారా సిగ్మా (σ) p_x – p_x బంధం ఏర్పడుతుంది.
3. నైట్రోజన్ పరమాణువులో మిగిలిన p_y మరియు p_z ఆర్బిటాళ్ళు వేరొక నైట్రోజన్ పరమాణువులోని p_y, p_z ఆర్బిటాళ్ళతో పార్శ్వ అతిపాతం చెంది రెండు పై (π) (p_y – p_z మరియు p_z – p_z) బంధాలను ఏర్పరుస్తాయి.
4. ఈ విధంగా N₂ అణువులోని రెండు నైట్రోజన్ పరమాణువుల మధ్య ఒకటి సిగ్మా(σ), రెండు పై (π) బంధాలు ఏర్పడుతాయి. మొత్తం 3 బంధాలు ఏర్పడుట వలన N₂ అణువులో “త్రి బంధం” ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 2.
వేలన్సీ బంధ సిద్ధాంతం ద్వారా BF₃ అణువు ఏర్పడు విధానాన్ని వివరించండి.
జవాబు:

1. బోరాన్ పరమాణుసంఖ్య 5. ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 1s² 2s² 2p¹.
2. ఉత్తేజ స్థితిలో బోరాన్ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 1s² 2s¹ 2p_x¹ 2p_y¹.
3. బోరాన్లోని 2s, 2p_x, 2p_y, ఆర్బిటాళ్ళు కలిసి మూడు sp² సంకర ఆర్బిటాళ్ళను ఏర్పరచును. ఇవి బంధంలో పాల్గొంటాయి.
4. ఫ్లోరిన్ పరమాణు సంఖ్య 9. ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 1s² 2s² 2p⁵.
5. ఫ్లోరిన్ లోని 2p_z ఆర్బిటాల్ లోని ఎలక్ట్రాన్ బంధంలో పాల్గొంటుంది.
6. బోరాన్ లోని మూడు sp² సంకర ఆర్బిటాళ్ళతో మూడు ఫ్లోరిన్ పరమాణువులలోని 2p, ఆర్బిటాల్ లోని ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్లు జతకూడి మూడు సిగ్మా బంధాలు ఏర్పరుస్తాయి. ఈ విధంగా మూడు (σsp²-p) బంధాలతో BF₃ అణువు ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 3.
“నైట్రోజన్, హైడ్రోజన్ చర్యనొంది, అమ్మోనియా (NH₃) అణువును ఏర్పరుస్తాయి. కార్బన్, హైడ్రోజన్ తో చర్యనొంది మీథేన్ (CH₄) అణువును ఏర్పరచును.
పై వాటిలో ప్రతీ చర్యకి సంబంధించి
A) చర్యలో పాల్గొన్న ప్రతి పరమాణువు వేలెన్సీ ఎంత?
B) చర్యలో ఏర్పడిన సమ్మేళనాల యొక్క చుక్కల నిర్మాణం తెల్పండి.
జవాబు:
A) అమ్మోనియాలో : నైట్రోజన్ వేలెన్సీ 3, హైడ్రోజన్ వేలెన్సీ 1
మీథేన్ లో : కార్బన్ వేలెన్సీ 4, హైడ్రోజన్ వేలెన్సీ 1

ప్రశ్న 4.
అ) సోడియం, ఆక్సిజన్ మరియు మెగ్నీషియంలకు ఎలక్ట్రాన్ బిందు నిర్మాణాలను చూపే పటాలను గీయండి.
జవాబు:
1) సోడియం పరమాణువులో ఒక వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్ ఉన్నది కావున సోడియం యొక్క ఎలక్ట్రాన్ బిందు నిర్మాణం Na x లేక Na⋅
2) ఆక్సిజన్ పరమాణువులో రెండు వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్లు ఉంటాయి కావున ఆక్సిజన్ యొక్క ఎలక్ట్రాన్ బిందు నిర్మాణం O_x^x లేక O:
3) మెగ్నీషియం పరమాణువులో కూడా రెండు వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్లుంటాయి కావున మెగ్నీషియం యొక్క ఎలక్ట్రాన్ బిందు
నిర్మాణం Mg_x^x లేక Mg:

ఆ) Na₂O మరియు MgO ల ఏర్పాటును గురించి పటం రూపంలో చూపండి.
జవాబు:
Na₂O

ప్రశ్న 5.
నీటి యొక్క సాంకేతికం H₂O గానే రాస్తాం. HO₂ గా ఎందుకు రాయకూడదో తెల్పండి.
జవాబు:

1. నీటి అణువులో ఆక్సిజన్ పరమాణువు తనకు దగ్గరి జడవాయువైన నియాన్ విన్యాసం పొందుటకు రెండు ఎలక్ట్రానులు అవసరము.
2. హైడ్రోజన్ పరమాణువు తన దగ్గరి జడవాయువైన హీలియం విన్యాసం పొందుటకు ఒక ఎలక్ట్రాను అవసరం.
3. ఈ విధంగా రెండు హైడ్రోజన్ (H) పరమాణువులతో, ఒక ఆక్సిజన్ (O) చర్య జరిపి రెండు ఏక సమయోజనీయ బంధాలను ఏర్పరచును. కనుక నీటి యొక్క రసాయన సాంకేతికం H₂O గానే వ్రాస్తాము.

ప్రశ్న 6.
A మరియు B అనే పరమాణువుల ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాలు వరుసగా :
1s²2s²2p⁶3s²3p¹; 1s²2s²2p⁴ అయితే
జవాబు:
పరమాణువు – A యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము – 1s²2s²2p⁶3s²3p¹
పరమాణువు – B యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము – 1s²2s²2p⁴

అ) ఏ పరమాణువు ఋణ అయానును ఏర్పరుస్తుంది?
జవాబు:
‘A’ పరమాణువు ఎలక్ట్రాన్లను కోల్పోయే అవకాశం కలదు, ‘B’ పరమాణువు ‘2’ ఎలక్ట్రాన్లను స్వీకరించే అవకాశం కలదు. కనుక ‘B’ పరమాణువు ఋణ అయానును ఏర్పరుస్తుంది.

ఆ) ఏ పరమాణువు ధన అయానును ఏర్పరుస్తుంది?
జవాబు:
‘A’ పరమాణువు మూడు ఎలక్ట్రానులను కోల్పోవుట వలన ధన అయానుగా మారును.

ఇ) పరమాణువు A వేలెన్సీ ఎంత?
జవాబు:
పరమాణువు ‘A’ యొక్క వేలన్సీ – 3

ఈ) A మరియు B అనే పరమాణువులచే ఏర్పడే సంయోగపదార్థం యొక్క అణుఫార్ములా ఏమిటి?
జవాబు:
క్రిస్ క్రాస్ పద్ధతిన A మరియు B పరమాణువులచే ఏర్పడు సంయోగ పదార్థం యొక్క అణుఫార్ములా – A₃B₂
ఈ అణుఫార్ములా గల పదార్థం – Al₃O₂

ప్రశ్న 7.
అయానిక మరియు సమయోజనీయ బంధాల మధ్య భేదాలను రాయుము.
జవాబు:

అయానిక బంధం	సమయోజనీయ బంధం
1. ఒక పరమాణువు నుండి మరొక పరమాణువుకు ఎలక్ట్రాన్ల బదిలీ వల్ల అయానిక బంధం ఏర్పడును.	1. పరమాణువుల మధ్య ఎలక్ట్రాన్ల పంపిణీ వల్ల సమయోజనీయ బంధం ఏర్పడును.
2. స్థిరవిద్యుత్ ఆకర్షణ బలం ఉంటుంది.	2. స్థిర విద్యుదాకర్షణ బలం ఉండదు.
3. అయానిక బంధం వల్ల అయానిక పదార్థాలు ఏర్పడుతాయి.	3. సమయోజనీయ బంధం వల్ల సమయోజనీయ పదార్థాలు ఏర్పడుతాయి.
4. దిశా ధర్మం లేదు.	4. దిశా ధర్మం పాటిస్తుంది.

ప్రశ్న 8.
ద్విబంధం గురించి వివరించండి.
(లేదా)
వేలన్సీ బంధ సిద్ధాంతం ఆధారంగా O₂ అణువు ఏర్పడు విధానం వివరించండి.
జవాబు:
ఆక్సిజన్ అణువు (O₂) ఏర్పడుట :

1. 80 యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం (z = 8) = 1s²2s²2p_x²2p_y¹2p_z¹
2. ఆక్సిజన్ పరమాణువులో ‘p_y‘ ఆర్బిటాల్, మరొక ఆక్సిజన్ పరమాణువులోని ‘p_y‘ ఆర్బిటాల్ లో అతిపాతం చెందడం వలన p_y – p_y మధ్య సిగ్మా బంధం (σ) ఏర్పడుతుంది.
3. ఒక ఆక్సిజన్ పరమాణువులో ఉండే p_z ఆర్బిటాల్, వేరొక ఆక్సిజన్ పరమాణువులో ఉండే p_z ఆర్బిటాల్లో పార్శ్వ అతిపాతం చెందడం వలన p_z – p_z మధ్య పై (π) బంధం ఏర్పడుతుంది.
4. ఈ విధంగా O₂ అణువులో ఒక సిగ్మా బంధం, ఒక పై బంధం ఏర్పడుతాయి. మొత్తం 2 బంధాలు ఏర్పడుట వలన O₂అణువులో ద్విబంధం ఏర్పడును.

ప్రశ్న 9.
A మరియు B అనే పరమాణువుల ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాలు వరుసగా :
1s²2s²2p⁶3s²3p¹ ; 1s²2s²2p⁴ అయితే
అ) ఏ పరమాణువు ఋణ అయానును ఏర్పరుస్తుంది?
ఆ) ఏ పరమాణువు ధన అయానును ఏర్పరుస్తుంది?
ఇ) పరమాణువు A వేలెన్సీ ఎంత?
ఈ) A మరియు B అనే పరమాణువులచే ఏర్పడే సంయోగపదార్థం యొక్క అణుఫార్ములా ఏమిటి?
జవాబు:
పరమాణువు – A యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము – 1s²2s²2p⁶3s²3p¹
పరమాణువు – B యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము – 1s²2s²2p⁴

అ) ‘A’ పరమాణువు ఎలక్ట్రాన్లను కోల్పోయే అవకాశం కలదు, ‘B’ పరమాణువు ‘2’ ఎలక్ట్రాన్లను స్వీకరించే అవకాశం కలదు. కనుక ‘B’ పరమాణువు ఋణ అయానును ఏర్పరుస్తుంది.

ఆ) ‘A’ పరమాణువు మూడు ఎలక్ట్రానులను కోల్పోవుట వలన ధన అయానుగా మారును.

ఇ) పరమాణువు ‘A’ యొక్క వేలన్సీ – 3

ఈ) క్రిస్ క్రాస్ పద్ధతిన A మరియు B పరమాణువులచే ఏర్పడు సంయోగ పదార్థం యొక్క అణుఫార్ములా – A₃B₂
ఈ అణుఫార్ములా గల పదార్థం – Al₃O₂

10th Class Physics 8th Lesson రసాయన బంధం ½ Mark Important Questions and Answers

1. క్రింది అణువులలో దేనికి sp³ సంకరీకరణం ఉండదు?
(CH₄, BF₃, NH₃, H₂O)
జవాబు:
BF₃

2. రెండు పరమాణువుల మధ్య బంధం ఏర్పడుటకు కారణమైనవి ఏమిటి?
జవాబు:
వేలన్సీ ఎలక్ట్రానులు

3. చర్యాశీలత లేని మూలకాలు గల గ్రూపు ఏది?
జవాబు:
18 (VIIIA)

4. He కి తప్ప, మిగిలిన జడవాయువుల బాహ్య కక్ష్యలో ఎలక్ట్రానుల సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
ఎనిమిది

5.

1) హీలియం వాయువు యొక్క వేలన్సీ ఎంత?
జవాబు:
‘O’ (సున్న)

2) ఆర్గాన్ యొక్క వేలన్సీ కర్పరం ఏమిటి?
జవాబు:
‘M’

3) పైన ఇచ్చిన మూలకాలలో ఏది అష్టక నియమాన్ని పాటించదు? (హీలియం తప్ప).
జవాబు:
ఏదీ లేదు.

4) నియాన్ ఎటువంటి చర్యలలో పాల్గొనును?
జవాబు:
అసలు పాల్గొనదు.

6. లూయిస్ గుర్తుల ప్రకారం ఎలక్ట్రానులను ఎలా సూచిస్తారు?
జవాబు:
చుక్క (⋅) లేదా క్రాస్ గుర్తు (×).

7. ‘X’ అనే పరమాణువుకి ‘స’ వేలన్నీ ఎలక్ట్రానులు కలవు. దీనిని లూయిస్ గుర్తు ప్రకారం ఎలా సూచిస్తారు?
జవాబు:

8. ఇచ్చిన లూయిస్ చుక్క పటం ప్రకారం Mg యొక్క వేలన్సీని కనుగొనుము.
జవాబు:
‘2’

9. ఆర్గాన్ యొక్క వేలన్సీ ఎంత?
జవాబు:
‘0’ (సున్న)

10. గ్రూపు – I మూలకం ‘X’ అయిన, దానిని లూయీస్ చుక్క పటం ద్వారా చూపుము.
జవాబు:

11. ‘వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్ సిద్ధాంతం’ను ప్రతిపాదించిన వారెవ్వరు?
జవాబు:
లూయీస్ మరియు కొస్సెల్

12. “మూలకాలకు చెందిన పరమాణువులు తమ బాహ్య కక్ష్యలో ఎనిమిది ఎలక్ట్రాన్లను మిగిలి ఉండేలా రసాయనిక మార్పు చెందడానికి ప్రయత్నిస్తాయి.” ఈ నియమం పేరు ఏమిటి?
జవాబు:
అష్టక నియమం

13. ₁₁Na⁺ యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం రాయుము.
జవాబు:
2, 8 (లేదా) 1s² 2s² 2p⁶.

14. Mg²⁺ యొక్క వేలన్సీ ఎంత?
జవాబు:
‘0’

15. జతపరుచుము :
a) ₈O ( ) i) ఎలక్ట్రాన్లను కోల్పోవును
b) ₁₂Mg ( ) ii) ఎలక్ట్రాన్లను పొందదు, కోల్పోదు
c) ₁₀Ne ( ) iii) ఎలక్ట్రాన్లను పొందును
జవాబు:
a – iii, b-i, c – ii

16. ఏ గ్రూపు మూలకాలు ద్విఋణాత్మక అయాన్లను ప్రదర్శించును?
జవాబు:
VI A

17.

1) ఏకాత్మక ఆనయాన్లను ఇవ్వగల గ్రూపు ఏది?
జవాబు:
VIIA

2) చాల్కోజన్ కుటుంబం ఎన్ని ఎలక్ట్రాన్లను పొందగలదు?
జవాబు:
‘2’

18. వేలన్సీ కర్పరంలో 2 ఎలక్ట్రానులను కలిగి యుండి, అధిక స్థిరత్వం కలిగిన మూలకం ఏది?
జవాబు:
He

19. అయానిక బంధాన్ని ప్రతిపాదించినవారెవరు?
జవాబు:
కొసెల్

20. IA మరియు VIIA గ్రూపు మూలకాల మధ్య ఏర్పడే బంధం ఏ రకమైనది?
జవాబు:
అయానిక బంధం

21. IIA గ్రూపు మూలకాలు ఎటువంటి బంధాలను సులువుగా ఏర్పరచగలవు?
జవాబు:
అయానిక బంధం

22. అయానిక బంధం ఎప్పుడూ వీటి మధ్య ఏర్పడును.
a) రెండు ఒకే పరమాణువుల మధ్య
b) రెండు వేరు వేరు పరమాణువుల మధ్య
c) ‘a’ మరియు ‘b’
d) రెండూ కావు
జవాబు:
b) రెండు వేరు వేరు పరమాణువుల మధ్య

23. అయానిక బంధానికి గల మరొక పేరు రాయుము.
జవాబు:
స్థిర విద్యుత్ బంధం (లేదా) ఎలక్ట్రోవాలెంట్ బంధం.

24. కాటయాన్లు అనగానేమి?
జవాబు:
ధనాత్మక అయాన్లు

25. కాటయాన్లకు ఉదాహరణిమ్ము.
జవాబు:
Na⁺, Mg²⁺, Al³⁺

26. ఋణాత్మక అయాన్లను ఏమందురు?
జవాబు:
ఆనయాన్లు

27. ఆనయాన్లకు ఉదాహరణిమ్ము.
జవాబు:
P^3- ; S^2- ; Cl^–

28. ఎలక్ట్రాన్ల బదిలీ వలన ఏర్పడే బంధం ఏది?
జవాబు:
అయానిక బంధం

29. సోడియం క్లోరైడ్ అణువు ఏర్పడు సమీకరణం
జవాబు:
Na_(s) + ½ Cl_2(g) → NaCl_(s)

30. సోడియం కాటయాన్ ఏర్పడు విధం రాయుము.
జవాబు:
₁₁Na → Na⁺ + e^–

31. సోడియం క్లోరైడ్ ఏర్పడు విధానాన్ని లూయీస్ చుక్క పటం ద్వారా చూపుము.
జవాబు:

32. మెగ్నీషియం క్లోరైడ్ ఏర్పడునపుడు ఏర్పడే కాటయాన్, ఆనయాన్లు ఏవి?
జవాబు:
Mg²⁺ (కాటయాన్); Cl^–(ఆనయాన్)

33. MgCl₂ ఏర్పడు విధానాన్ని సూచించు సమీకరణం రాయుము.
జవాబు:
Mg²⁺ + 2Cl^– → MgCl₂

34. AlCl₃ ఏర్పాటులో గల రసాయన బంధం పేరేమిటి?
జవాబు:
అయానిక బంధం

35. MgCl₂ ఏర్పాటును సూచించు లూయీస్ చుక్కపటం రాయుము.
జవాబు:

36. సోడియం క్లోరైడ్ స్ఫటికంలో ఒక సోడియం చుట్టూ ఎన్ని క్లోరిన్ అయాన్లు ఉంటాయి?
జవాబు:
‘6’

37. NaCl అణు ఆకృతి ఏమిటి?
జవాబు:
ముఖ కేంద్రక స్ఫటిక నిర్మాణం

38. ఒక నిర్దిష్ట ఆవేశం గల అయాన్ చుట్టూ ఎన్ని వ్యతిరేక ఆవేశం గల అయాన్లు అమరి ఉన్నాయో తెలిపే సంఖ్యను ఏమంటారు?
జవాబు:
సమన్వయ సంఖ్య

39. Nacl లో Na⁺ యొక్క సమన్వయ సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
‘6’

40. Nacl లో Cl^– యొక్క సమన్వయ సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
‘6’

41. సాధారణంగా ఎలక్ట్రాన్లను కోల్పోయే లక్షణాన్నీ ఏమందురు?
a) లోహ ధర్మం
b) ధన విద్యుదాత్మకత
c) a లేదా b
d) అలోహ ధర్మం
జవాబు:
c) a లేదా b

42. ధన విద్యుదాత్మకత ధర్మం గల మూలకాలు ఏర్పరచేది?
a) ఆనయాన్
b) కాటయాన్
c) a లేదా b
d) రెండూ కాదు రాయుము.
జవాబు:
b) కాటయాన్

43. ఋణ విద్యుదాత్మకత స్వభావాన్ని ప్రదర్శించే కొన్ని మూలకాలను రాయుము.
జవాబు:
ఆక్సిజన్, ఫ్లోరిన్, క్లోరిన్

44. అష్టక విన్యాసం కొరకు ఒక మూలకం ఎలక్ట్రాన్లను గ్రహించే స్వభావాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
ఋణ విద్యుదాత్మకత

45. రెండు మూలకాలకు చెందిన పరమాణువులు అయానిక బంధంలో పాల్గొనాలంటే వాటి మధ్య ఋణ విద్యుదాత్మకతల మధ్య తేడా ఎంత వుండాలి?
a) 1.9
b) > 1.9
c) a లేదా b
d) <1.9
జవాబు:
c) a లేదా b

46. అయానిక బంధంలో పాల్గొనే పరమాణువులు
a) ఎలక్ట్రాన్లను గ్రహిస్తాయి
b) ఎలక్ట్రాన్లను కోల్పోతాయి
c) a లేదా b
d) ఎలక్ట్రాన్లను పంచుకుంటాయి.
జవాబు:
c) a లేదా b

47. ఒక మూలకం ఎలక్ట్రాన్లను కోల్పోవడం గానీ, గ్రహించడం గానీ ఈ క్రింది ఏ అంశంపై ఆధారపడదు?
a) పరమాణు పరిమాణం
b) అయనీకరణ శక్మం
c) ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం
d) ఏదీ లేదు
జవాబు:
d) ఏదీ లేదు

48. తక్కువ అయనీకరణ శక్మం, తక్కువ ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటీ మరియు ఎక్కువ పరమాణు పరిమాణం గల మూలకాలు వీటిని ఏర్పరుస్తాయి?
a) కాటయాన్లు
b) ఆనయాన్లు
c) a లేదా b
d) రెండూ కావు
జవాబు:
a) కాటయాన్లు

49. అధిక అయనీకరణ శక్మం గల మూలకాలు ఏర్పరచే అయాన్లు ఎటువంటివి?
జవాబు:
ఆనయాన్లు

50. మూలకం X కు తక్కువ అయనీకరణ శక్మం కలదు.
జవాబు:
కాటయాన్

51. సమయోజనీయ బంధాన్ని ప్రతిపాదించిన వారెవరు?
జవాబు:
జి.యన్. లూయీస్ (G.N. Lewis)

52. పరమాణువులు ఒకటి గాని, అంతకన్నా ఎక్కువగాని వాటి వేలన్సీ ఎలక్ట్రానులను మరొక పరమాణువుతో పంచుకొని ఏర్పరచే బంధం ఏమిటి?
జవాబు:
సమయోజనీయ బంధం

53. జతపరుచుము :
a) సమయోజనీయ బంధం ( ) i) ఎలక్ట్రాన్ల పంపకం
b) అయానిక బంధం ( ) ii) ఎలక్ట్రాన్ల పంపిణీ
జవాబు:
a – i, b – ii

54. సమయోజనీయ బంధాలకి ఉదాహరణిమ్ము.
జవాబు:
F₂, Cl₂, HCl మొదలగునవి.

55. ఫ్లోరిన్ అణువు ఏర్పాటును సూచించు చుక్క పటం గీయుము.
జవాబు:

56. ఆక్సిజన్ అణువు ఏర్పాటును సూచించు చుక్క పటం గీయుము.
జవాబు:

57.
1) F చుట్టూ గల చుక్కలు వేటిని సూచిస్తాయి?
జవాబు:
వేలన్సీ ఎలక్ట్రానులను

2) ఫ్లోరిన్ ఏర్పరచగల ఒక సమయోజనీయ అణువుని రాయుము.
జవాబు:
F₂; HF

58. ఆక్సిజన్ అణువులో ఎన్ని బంధాలు కలవు?
జవాబు:
రెండు

59. త్రిబంధం గల ఒక అణువు పేరు రాయుము.
జవాబు:
N₂ (N ≡ N)

60. CH₄ లో ఎన్ని సమయోజనీయ బంధాలు గలవు ?
జవాబు:

61. CH₄ అణు ఆకృతిని యుము.
జవాబు:

62. అమ్మోనియా అణు ఆకృతిని గీయుము. అయిన అది ఏర్పరచు అయాన్ ఏది?
జవాబు:

63. అమ్మోనియా అణువులో
a) ఎన్ని ఏకబంధాలు కలవు?
జవాబు:
‘3’

b) ఎన్ని ఒంటరి జత ఎలక్ట్రాన్లు కలవు?
జవాబు:
‘1’

c) H\(\hat{\mathbf{N}}\)H బంధకోణం ఎంత?
జవాబు:
107°48′

64. రెండు ఒంటరి జత ఎలక్ట్రాన్లను కలిగియున్న అణువుకి ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:

65. H₂O అణువు లూయీస్ చుక్క పటం గీయుము.
జవాబు:

66. ఒక అణువులో ఒక పరమాణువులు ఏర్పరచు సమయోజనీయ బంధాల సంఖ్యను ఏమంటారు?
జవాబు:
‘కో-వేలన్సీ’

67. సమయోజనీయ బంధం ఏర్పరచు రెండు పరమాణువుల మధ్య దూరంను ఏమంటారు?
జవాబు:
బంధ దూరం / బంధదైర్ఘ్యం

68. బంధదూరం యొక్క ప్రమాణం ఏమిటి?
జవాబు:
nm (నానోమీటర్) (లేదా) A° (ఆంగ్ స్టాం)

69. రెండు పరమాణువులు గల ఒక అణువులో ఆ పరమాణువులను విడదీయడానికి కావలసిన శక్తిని ఏమందురు?
జవాబు:
బంధ శక్తి (లేదా) బంధవిచ్ఛేదక శక్తి

70. 1 నానోమీటర్
a) 10^-8 మీ.
b) 10^-9మీ.
c) 10^-10మీ.
జవాబు:
b) 10^-9మీ.

71. 1 ఆంగ్ సాం
a) 10^-9మీ.
b) 10^-10మీ.
c) 10^-8మీ.
జవాబు:
b) 10^-10మీ.

72. Cl\(\hat{\mathbf{Be}}\)Cl లో బంధకోణం ఎంత?
జవాబు:
180°

73. CH₄ లో H\(\hat{\mathbf{C}}\)H బంధకోణం ఎంత?
జవాబు:
109°28¹

74. క్రింది వానిని జతపరుచుము.

జవాబు:
a – iii, b – i, c – ii

75. అణు ఆకృతులను వివరించలేకపోయిన సిద్ధాంతం.
a) VSEPRT
b) ఎలక్ట్రాన్ వేలన్సీ సిద్ధాంతం
c) వేలన్సీ బంధ సిద్ధాంతం
జవాబు:
b) ఎలక్ట్రాన్ వేలన్సీ సిద్ధాంతం

76. VSEPRT ని విస్తరించుము.
జవాబు:
Valency – Shell – Electron – Pair – Repulsion – Theory.
(వేలన్సీ- షెల్ – ఎలక్ట్రాన్ – పెయిర్ – రిపల్టన్ – థియరీ)

77. VSEPRT ని ప్రతిపాదించినది ఎవరు?
జవాబు:
సిధ్ధ విక్ మరియు పావెల్ (Sidgwick & Powell)

78. VSEPRT ని అభివృద్ధి చేసినది ఎవరు?
జవాబు:
గిలెస్పీ మరియు నైహామ్ (Gillespie & Nyholm)

79. బంధ జతలు, ఒంటరి జతలు అనే దృగ్విషయం గల సిద్ధాంతం
A) వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్ సిద్ధాంతం
B) ఎలక్ట్రాన్ బంధ సిద్ధాంతం
C) VSEPRT
D) పైవన్నియు
జవాబు:
C) VSEPRT

80. a) బంధ జంట ఎలక్ట్రాన్లు, ఒంటరి జంట ఎలక్ట్రాన్ల మధ్య వికర్షణ వలన అణువులు ఆకృతులు పొందుతాయి.
b) మధ్య పరమాణువు చుట్టూ బంధ జంటల కంటే ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్ జంటలు ఎక్కువ ఖాళీని ఆక్రమిస్తాయి.
పై వాక్యాలలో ఏ వాక్యం సరైనది?
A) a
B) b
C) a మరియు b
D) రెండూ కావు
జవాబు:
C) a మరియు b

81. జతపరచుము :

ఒంటరి జత ఎలక్ట్రాన్లు లేకుండా	బంధకోణం
a) రెండు బంధ జంటలు	i) 120°
b) మూడు బంధజంటలు	ii) 180°
c) నాలుగు బంధ జంటలు	iii) 109°28′

జవాబు:
a – ii, b-i, c – iii

82. CH₄ లో బంధకోణం 109°28¹ అయిన ఎన్ని ఒంటరి జత ఎలక్ట్రాన్లు కలవు ?
జవాబు:
సున్న (0)

83. NH₃ అణువు ఆకృతి ఏమిటి?
జవాబు:
త్రికోణీయ పిరమిడల్

84.

1) ఇచ్చిన అణువు ఆకృతి ఏమిటి?
జవాబు:
‘V’ లేదా కో ణీయ ఆకృతి

2) ఎన్ని ఒంటరి జంటలు కలవు?
జవాబు:
‘2’

85. VSEPRT యొక్క ఒక పరిమితిని రాయుము.
జవాబు:
బంధశక్తులను వివరించలేదు.

86. వేలన్సీ బంధ సిద్ధాంతాన్ని ఎవరు ప్రతిపాదించారు?
జవాబు:
లైనస్ పౌలింగ్

87. పరమాణువుల కేంద్రకాలను కలిపే అంతర కేంద్రక అక్షం వెంబడి ఆర్బిటాళ్ళు అతిపాతం చెందితే ఏర్పడే బంధం
a) సిగ్మా (σ)
b) పై (π)
c) రెండూ
జవాబు:
a) సిగ్మా (σ)

88. ఆర్బిటాళ్ళ పార్శ్వ అతిపాతం వలన ఏర్పడే బంధం ఏది?
జవాబు:
పై (π)

89. A : ‘σ’ బంధం, ‘π’ బంధం కన్నా బలమైనది.
R: ‘σ’ బంధం పార్శ్వ అతిపాతం వలన ఏర్పడును.
a) A మరియు Rలు సరియైనవి
b) A మరియు R లు తప్పు
c) A మాత్రమే ఒప్పు
d) R మాత్రమే ఒప్పు
జవాబు:
c) A మాత్రమే ఒప్పు

90. i) σ బంధం ఏర్పడిన తర్వాత π బంధం ఏర్పడును.
ii) σ బంధం ఉంది అని అంటే π కూడా ఉందని అర్థం సరియైన వాక్యం ఏది?
జవాబు:
(i)

91. H₂ అణువులో s – ఆర్బిటాళ్ళ అతిపాతం పటం గీయుము.
జవాబు:

92. Cl₂ లో p- ఆర్బిటాళ్ళ అతిపాతం పటం గీయుము.
జవాబు:

93. HCl లో ఆర్బిటాళ్ల అతిపాతం పటం గీయుము.
జవాబు:

94. πp_z – p_z, πp_y – p_y లు N₂ లో కలవు. మరియొక బంధం ఏమి ఉండును?
జవాబు:
σp_x – p_x

95. ₄Be లో భూస్థాయిలో ఎన్ని జతకూడని ఎలక్ట్రాన్లు కలవు?
జవాబు:
సున్న (లేవు)

96. సంకర ఆర్బిటాళ్ళలో ఇవి సమానం లేదా ఒకే విధంగా ఉంటాయి.
a) శక్తి
b) ఆకృతి
c) రెండూ
d) రెండూ కావు
జవాబు:
c) రెండూ

97. BeCl₂ లో ఎటువంటి సంకరీకరణం జరుగును?
జవాబు:
sp

98. BeCl₂ లో Be మరియు CI ల మధ్య ఎటువంటి సంకరీకరణ బంధం కలదు?
జవాబు:
σsp – p

99. BF₃ లో సంకరీకరణం పేరు ఏమిటి ? ఏది?
జవాబు:
sp²

100. NH₃ లో ఒంటరి జత ఎలక్ట్రాన్లు లేకుంటే HNH ఎంత ఉంటుంది?
జవాబు:
109°28¹

101. జతపరుచుము.

ఒంటరి జతలు	అణువులు
i) 1	a) BF3
ii) 2	b) NH3
iii) 0	c) H2O

జవాబు:
i – b, ii – c, iii – a

102. H₂O లో బంధ కోణాన్ని ప్రభావితం చేసేది
a) ఒంటరి జత – ఒంటరి జత వికర్షణ
b) బంధ జత – బంధ జత వికర్షణ
c) పై రెండూ
d) పై రెండూ కావు
జవాబు:
c) పై రెండూ

103. అయానిక పదార్థానికి ఒక ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
NaCl

104. సమయోజనీయ పదార్థానికి ఒక ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
C₂H₆

105. ధృవశీల సమయోజనీయ పదార్థానికి ఒక
ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
HCl

106. A : NaCl నీటిలో కరుగును.
R : ధృవ పదార్థాలు, ధృవ పదార్థాలలో మాత్రమే కరుగును.
A ని R సమర్ధిస్తుందా?
జవాబు:
అవును

107. ‘అయానిక పదార్థాలకి అధిక ద్రవీభవన, బాష్పీభవన స్థానాలు ఉంటాయి’.
పై సమాచారం ఆధారంగా క్రింది వానిలో ఏది అధిక ద్రవీభవన స్థానం కలిగి ఉంటుంది?
a) NaCl
b) HCl
c) C₂H₆
జవాబు:
a) NaCl

108. ₁₁²³X అను మూలకం ‘Y’ అను మూలకంతో అయానిక బంధాన్ని ఏర్పరచగలదు. అయితే Y ఎటువంటి అయాను ఏర్పరుచును?
జవాబు:
ఆనయాన్ (ఋణాత్మక)

109. ‘A’ అనే మూలకం ‘ACl₄‘ అనే అణువును ఏర్పరచగలదు. A లో వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్లు ఎన్ని వుండవచ్చును?
జవాబు:
1 లేదా 7

110. ‘X’ అనే వాయువు తప్ప మిగిలిన వాటి వేలన్సీ షెల్ లో అష్టకం ఉంది. కాని ‘X’ స్థిరమైనది. అయిన ‘X’ ఏమిటో ఊహించండి.
జవాబు:
He

111. చివరి కక్ష్యలో ఎలక్ట్రానులు : వేలన్సీ ఎలక్ట్రానులు : : సమయోజనీయ బంధాల సంఖ్య : ?
జవాబు:
కో వేలన్సీ

112. ఈ అణువు ఏమిటో ఊహించుము.
జవాబు:
H₂O.

113. మీథేన్ అణువులో బంధ కోణం ఎంత?
జవాబు:
109°28¹

114. అమ్మోనియా అణువులో బంధకోణం ఎంత?
జవాబు:
107°48¹

115. సంకరీకరణ ద్వారా ఏర్పడిన బోరాన్ ట్రై ఫ్లోరైడ్ లో ఎటువంటి బంధాలు ఉంటాయి?
జవాబు:
మూడు σsp² – p బంధాలు

116. ఒంటరి జత ఎలక్ట్రాన్లు లేని అణువు ఏది?
A) NH₃
B) H₂O
C) BF₃
D) ఏదీకాదు
జవాబు:
C) BF₃

117. క్రింది వానిలో సమయోజనీయ బంధం గల అణువు ఏది?
A) NaCl
B) MgCl₂
C) BeCl₂
D) ఏదీకాదు
జవాబు:
C) BeCl₂

118. అతి తక్కువ బంధ దూరం గల అణువు
A) H – H
B ) F – F
C) Br – Br
D) H – Cl
జవాబు:
A) H – H

119. అతి ఎక్కువ బంధశక్తి గల బంధం
A) I – I
B) H -H
C) Cl – Cl
D) H – F
జవాబు:
D) H – F

అదనపు ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
19వ శతాబ్ది చివరిలో లేదా 20వ శతాబ్ది మొదట్లో శాస్త్రవేత్తలు, బంధం ఏర్పడడానికి ఏ బలం అవసరమైనదని భావించారు? దీని ఆధారంగా పరమాణువుల మధ్య బంధం ఏర్పడడాన్ని ఎలా వివరించారు?
జవాబు:
విద్యుదాకర్షణ బలం వల్లనే పరమాణువుల మధ్య బంధం ఏర్పడుతుందని 19వ శతాబ్దం చివరలో మరియు 20వ శతాబ్ది మొదట్లో శాస్త్రవేత్తలు నమ్మేవారు.

1. పరమాణువులు సాధ్యమైనంత దగ్గరగా వచ్చినపుడు ఒక పరమాణువులోని ఎలక్ట్రాన్లు రెండవ పరమాణువులో గల కేంద్రకం యొక్క ఆకర్షణకు లోనవుతాయి.
2. అదే సమయంలో ఒకే ఆవేశం గల ఎలక్ట్రాన్లు పరస్పర వికర్షణకు, ఒకే ఆవేశం గల కేంద్రకాలు కూడా ‘పరస్పర వికర్షణకు లోనవుతాయి.
3. పరమాణువుల మధ్య వుండే వికర్షణ / ఆకర్షణ బలాల తీవ్రత బంధం ఏర్పాటును నిర్ణయిస్తుంది.
4. ఆకర్షణ బలం కన్నా వికర్షణ బలం ఎక్కువైతే ఆ పరమాణువులు సంయోగం చెందవు.
5. రెండు పరమాణువులు సంయోగం చెందేటప్పుడు కేంద్రకం గాని, అంతరకక్ష్యలో వుండే ఎలక్ట్రానులు గాని ప్రభావానికి గురికావు. కేవలం బాహ్యకక్ష్యలో ఉండే ఎలక్ట్రానులు మాత్రమే ప్రభావితమవుతాయి.
6. కాబట్టి వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్లు రెండు పరమాణువుల మధ్య బంధం ఏర్పడడానికి కారణమౌతాయి.

ప్రశ్న 2.
జడవాయువుల లక్షణాలేవి?
జవాబు:

1. జడవాయువులు ‘O’ గ్రూపుకు చెందుతాయి. (18 వ గ్రూపు / VIIIA)
2. హీలియం తప్ప మిగిలిన జడవాయువుల ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం ns² np⁶.
3. వీటి బాహ్య కక్ష్య పూర్తిగా నిండి యుండడం వల్ల, మిగిలిన మూలకాలతో పోల్చుకుంటే వీటి చర్యాశీలత శూన్యం.
4. ఇవి చాలా స్థిరమైనవి. ఇవి ఇతర మూలకాలతో కలిసి గాని వాటితో అవి కలిసిగాని ఇతర సంయోగ పదార్థాలను ఏర్పరచలేవు.

ప్రశ్న 3.
ఏకమాత్ర ధనాత్మక అయాన్, ద్విమాత్ర ధనాత్మక అయాన్, త్రిమాత్రక ధనాత్మక అయాన్లు ఏర్పడే విధానాన్ని ఉదాహరణలతో వివరించుము.
జవాబు:
ఏకమాత్ర ధనాత్మక అయాన్ ఏర్పడుట :
IA గ్రూపు మూలకాలు (Li నుండి CS వరకు) వాని పరమాణు బాహ్యకక్ష్య నుండి ఒక ఎలక్ట్రాన్‌ను కోల్పోయి దానికి సంబంధించిన ఏకమాత్ర ధన్మాతక అయాను ఏర్పరచడం ద్వారా అష్టక విన్యాసాన్ని పొందడానికి ప్రయత్నం చేస్తుంది.
ఉదా : ₁₁Na → 2, 8, 1; ₁₁Na⁺ → 2, 8.

ద్విమాత్ర ధనాత్మక అయాన్ ఏర్పడుట :
IIA గ్రూపు మూలకాలు (Mg నుండి Ba వరకు) పరమాణువులు రసాయనిక చర్యలలో పాల్గొనేటప్పుడు తమ బాహ్య కక్ష్య నుండి రెండు వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్లను కోల్పోవడం ద్వారా ద్విమాత్రక ధనాత్మక అయాన్ గా మారి అష్టక విన్యాసాన్ని పొందుతాయి.
ఉదా : ₁₂Mg → 2, 8, 2 ; ₁₂Mg⁺² → 2, 8.

త్రిమాత్ర ధనాత్మక అయాన్ ఏర్పడుట :
IIIA గ్రూపు మూలకాలు మూడు వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్లను కోల్పోయి త్రిమాత్రక ధనాత్మక అయాన్లుగా ఏర్పడటం ద్వారా అష్టక విన్యాసాన్ని పొందుతాయి.
ఉదా : ₁₃Al → 2, 8, 3 ; ₁₃Al³⁺ → 2, 8.

ప్రశ్న 4.
త్రిమాత్ర, ద్విమాత్ర, ఏకమాత్ర ఆనయాన్లు (ఋణాత్మక అయాన్లు) ఏర్పడే విధానాన్ని వివరించుము.
జవాబు:
ఏకమాత్ర ఆనయాన్లు ఏర్పడుట :
VII A గ్రూపు మూలకాల పరమాణువులు రసాయన మార్పుకు లోనయ్యేటప్పుడు ఒక ఎలక్ట్రాన్ ను గ్రహించి, ఏకమాత్ర ఆనయాన్ గా మారి అష్టక విన్యాసాన్ని పొందుతాయి.
ఉదా : ₉F → 2, 7 ; ₉F^3- → 2, 8.

ద్విమాత్ర ధనాత్మక అయాన్ ఏర్పడుట :
VI A గ్రూపు మూలకాలు పరమాణువులు రసాయన మార్పుకు లోనయ్యేటప్పుడు రెండు ఎలక్ట్రాన్లను గ్రహించి – ద్విమాత్ర ఆనయాన్లుగా మారి అష్టక విన్యాసాన్ని పొందుతాయి.
ఉదా : ₈O → 2, 6 ; ₈O^2- → 2, 8.

త్రిమాత్ర ధనాత్మక అయాన్లు ఏర్పడుట :
V A గ్రూపు మూలకాల పరమాణువులు రసాయన మార్పులకు లోనయ్యేటప్పుడు మూడు ఎలక్ట్రాన్లను గ్రహించి త్రిమాత్రక ఆనయాన్లుగా మారి అష్టక విన్యాసాన్ని పొందుతాయి. .
ఉదా : ₇N → 2, 5; ₇N^3- → 2, 8.

ప్రశ్న 5.
లూయిస్ ప్రకారం కెర్నెల్ అనగానేమి?
జవాబు:
కెర్నెల్ అనగా అంతర కక్ష్యలోని ఎలక్ట్రాన్లను కలిగియున్న కేంద్రకం.

ప్రశ్న 6.
అయానిక బంధాన్ని ఎలక్ట్రోవేలెంట్ బంధం అని ఎందుకంటారు?
జవాబు:
అయానిక బంధం రెండు ఆవేశపూరిత కణాలయిన అయాన్ల మధ్య ఏర్పడడం చేత దీనిని ‘అయానిక బంధం’ అంటారు. ఆనయాన్ల మధ్య పనిచేస్తున్న బలాలు, స్థిర విద్యుదాకర్షణ బలాలు కావడం చేత ఈ బంధాన్ని స్థిర విద్యుత్ బంధం అంటారు. వేలన్సీ భావనను ఎలక్ట్రాన్స్ పరంగా వివరిస్తాం కాబట్టి దీనిని ఎలక్ట్రోవేలెంట్ బంధం అంటారు.

ప్రశ్న 7.
వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్ సిద్ధాంతంలోని లోపాలేవి?
జవాబు:
ప్రయోగాత్మకంగా కనుగొనబడిన బంధ దూరాలు, బంధ శక్తులు, విలువలు, పరమాణువులు జంటలుగా మారినపుడు వేరువేరుగా ఉంటాయి. ఈ వివిధ అణువులలో బంధకోణాలు వేరువేరుగా వుండడాన్ని వివరించలేకపోయింది.

10th Class Physics 8th Lesson రసాయన బంధం 1 Mark Bits Questions and Answers

సరియైన సమాధానమును గుర్తించండి.

1. CH₄ అణువులో గల σ – బంధాల సంఖ్య …….
A) 2
B) 3
C) 4
D) 1
జవాబు:
C) 4

2. H₂O అణువు ఆకృతి …………..
A) రేఖీయం
B) V – ఆకృతి
C) త్రికోణీయ ద్వి పిరమిడ్
D) త్రికోణీయ పిరమిడ్
జవాబు:
B) V – ఆకృతి

3. క్రింది వానిలో అష్టక నియమం పాటింపబడని అణువు.
A) O₂
B) F₂
C) BCl₃
D) N₂
జవాబు:
C) BCl₃

4. HCl అణువులో ఉండే బంధం ఏది?
A) అయానిక బంధం
B) ధృవ సమయోజనీయ బంధం
C) అధృవ సమయోజనీయ బంధం
D) ఏదీకాదు
జవాబు:
B) ధృవ సమయోజనీయ బంధం

5. అమ్మోనియా అణువు ఆకృతి
A) రేఖీయం
B) రేఖీయ త్రిభుజం
C) చతుర్ముఖీయ
D) త్రికోణీయ పిరమిడ్
జవాబు:
D) త్రికోణీయ పిరమిడ్

6. కింది వాటిలో అయానిక పదార్థం
A) C₂H₆
B) HCl
C) NaCl
D) H₂
జవాబు:
C) NaCl

7. ‘A’ అనే మూలకం హైడ్రోజన్‌ సంయోగం చెంది AH₂ అను పదార్థం ఏర్పడింది. అయిన ‘A’ వేలన్సీ కక్ష్యలోని ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య సాధారణంగా
A) 2
B) 3
C) 5
D) 8
జవాబు:
A) 2

8. VESPRT సిద్ధాంతం ప్రకారం NH₃లో బంధకోణం 107°48′ ఉండడానికి గల కారణం
A) బంధ ఎలక్ట్రాన్ జంట, ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్ జంటల ఆకర్షణ
B) బంధ ఎలక్ట్రాన్ జంట, ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్ జంటల వికర్షణ
C) బంధ ఎలక్ట్రాన్ జంట, ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్ జంటల ఆకర్షణ సమానంగా ఉండడం
D) బంధ ఎలక్ట్రాన్ జంటల వికర్షణ అధికంగా ఉండడం వలన
జవాబు:
B) బంధ ఎలక్ట్రాన్ జంట, ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్ జంటల వికర్షణ

9. ‘X’ అను సమ్మేళనం యొక్క ఆక్సెడ్ XO. క్రింది వాటిలో ‘X’ ఏ సమ్మేళనాన్ని ఏర్పరచదు?
A) X(NO₃)₂
B) X(SO₄)₈
C) XCl₂
D) X₃N₂
జవాబు:
B) X(SO₄)₈

10. క్రింది వానిలో అధిక స్థిరత్వం కలది.
A) Li
B) Be
C) F
D) Ne
జవాబు:
D) Ne

11. వాక్యం 1 : VSEPR సిద్ధాంతాన్ని సిద్ధివిక్, పావెల్ ప్రతిపాదించారు.
వాక్యం 2 : VSEPR సిద్ధాంతాన్ని సివిక్, గిలెస్పీ అభివృద్ధి పరచారు.
A) 1, 2 రెండూ సరియైన వాక్యములు.
B) వాక్యం 1 మాత్రమే సరియైనది.
C) వాక్యం 2 మాత్రమే సరియైనది.
D) రెండు వాక్యములు సరియైనవి కావు.
జవాబు:
B) వాక్యం 1 మాత్రమే సరియైనది.

12. క్రింది వానిలో సరియగు జత ………..
A) BeCl₂ – బంధకోణం 120°
B) BF₃ – బంధకోణం 180°
C) NH₃ – బంధకోణం 104°27′
D) CH₄ – బంధకోణం 109°28′
జవాబు:
D) CH₄ – బంధకోణం 109°28′

13. C₂H₄ అణువులోని ‘π’ బంధాల సంఖ్య
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
జవాబు:
A) 1

14. క్రింది వాటిలో అయానిక బంధం గల సంయోగ పదార్థం
A) H₂O
B) NH
C) MgO
D) HCl
జవాబు:
B) NH

మీకు తెలుసా?

డేవి ప్రయోగం :
లండన్ లోని రాయల్ ఇనిస్టిట్యూట్ లో హంఫ్రిడేవి (1778-1819) అనే రసాయన శాస్త్రవేత్త, 250 లోహపు పలకలతో ఒక బ్యాటరీని నిర్మించాడు. బ్యాటరీ నుండి ఉత్పత్తి అయ్యే విద్యుత్ ను ఉపయోగించి లవణ ద్రావణాల నుండి విద్యుత్ విశ్లేషణ ప్రక్రియ ద్వారా అధిక చర్యాశీలత గల మూలకాలైన పొటాషియం, సోడియంలను ఇతను రాబట్టాడు.

ఈ ప్రయోగంలో సంయోగ పదార్థం (లవణ ద్రావణం) లోని లోహ భాగం ఋణధృవం వైపు, ఆలోహభాగం ధనధృవంవైపు కదలడాన్ని గమనించాడు. దీని ఆధారంగా లోహాలు ధనాత్మకమైనవని, లోహలు ఋణాత్మకమైనవని ఈ రెండు కూడా సంయోగ పదార్థంలో విద్యుదాకర్షణ బలంచే బంధించబడి ఉంటాయని అతను ప్రతిపాదించాడు.

ఈ వివరణల ఆధారంగా NaCl, KCI వంటి సంయోగపదార్థాలలోని రసాయనబంధాలను కొంతవరకూ వివరించగలిగినప్పటికీ, కర్బన సమ్మేళనాలలో, ద్విపరమాణుక అణువులలో ఉండే బంధాలను వివరించలేకపోయాడు.

ఒక లోహ పరమాణువు దాని వాలన్సీ కక్ష్యనుండి కోల్పోయే ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య దాని గ్రూప్ సంఖ్యకు సమానం.
ఉదా : సోడియం మరియు మెగ్నీషియం వేలన్సీలు వరుసగా 1 మరియు 2. ఇవి వాటి గ్రూప్ సంఖ్యలకు సమానం.

అలోహ మూలకం దాని పరమాణువు కోసం గ్రహించే ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్యనే దాని ‘వేలన్సీ’ అంటాం. ఇది (8 – ఆ మూలకం యొక్క గ్రూపు సంఖ్య)కు సమానం అవుతుంది.
ఉదా : క్లోరిన్ వేలెన్సీ (8-7) = 1.

• 1 ఆంగ్ స్ట్రామ్ 10^-10 మీ.లకు సమానం ఆంగ్ స్ట్రామ్ అనేది పొడవుకు ప్రమాణం. దీని విలువ 0.1 నానోమీటర్లకు లేదా 100 పికోమీటర్లకు సమానం.
• 1 నానోమీటర్ 10^-9 మీటర్లకు సమానం.

These AP 10th Class Physical Science Chapter Wise Important Questions 7th Lesson మూలకాల వర్గీకరణ – ఆవర్తన పట్టిక will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Physical Science 7th Lesson Important Questions and Answers మూలకాల వర్గీకరణ – ఆవర్తన పట్టిక

10th Class Physics 7th Lesson మూలకాల వర్గీకరణ – ఆవర్తన పట్టిక 1 Mark Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
నవీన ఆవర్తన నియమమును వ్రాయుము. (లేదా) మోస్లే ఆవర్తన నియమాన్ని వ్రాయండి.
జవాబు:
మూలకాల భౌతిక, రసాయన ధర్మాలు వాటి ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాల ఆవర్తన ప్రమేయాలు.

ప్రశ్న 2.
కార్బన్ కుటుంబం అని ఏ గ్రూప్ మూలకాలను అంటారు?
జవాబు:
14 (లేదా) IVA గ్రూపు మూలకాలను కార్బన్ కుటుంబం అంటాము.

ప్రశ్న 3.
ఏ మూలకానికైనా మొదటి అయనీకరణ శక్తి కంటే 2వ అయనీకరణ శక్తి విలువ ఎక్కువ. ఎందుకు?
జవాబు:
1) ఏ మూలకమైనా, అయనీకరణ శక్తిని తీసుకొని, ఎలక్ట్రాన ను కోల్పోయి అయాగా మారుతుంది.
M_(g) + IE₁ → M⁺_(g) + e^–
2) ఈ ధనాత్మక అయాన్ కేంద్రకంలో ప్రోటాన్ల సంఖ్య ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్యకన్నా ఎక్కువగా ఉండి, చిట్టచివరి ఆర్బిటాల్ లోని ఎలక్ట్రాన్లను బలంగా ఆకర్షిస్తుంది. దీని వలన అయాన్ పరిమాణం కూడా తగ్గుతుంది.
3) కాబట్టి, మరొక ఎలక్ట్రాను తీయడానికి ఎక్కువ అయనీకరణ శక్తి అవసరం అవుతుంది.
M⁺_(g) + IE₂ → M⁺²_(g) + e^–
4) కావున మొదటి అయనీకరణ శక్తి కన్నా, రెండవ అయనీకరణ శక్తి ఎక్కువగా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 4.
Ne మరియు Ar పరమాణువులలో పరిమాణపరంగా ఏది పెద్దది? ఎందుకు?

జవాబు:
Ne మరియు Ar పరమాణువులలో పరిమాణ పరంగా Ar పెద్దది.
కారణం :
గ్రూప్ లో పై నుండి కిందికి కక్ష్యల సంఖ్య పెరుగుతుంది. అంటే క్రొత్త కక్ష్యలు ఏర్పడుతుంటాయి.

ప్రశ్న 5.
డోబర్‌ నీర్ త్రికంకు ఒక ఉదాహరణ వ్రాయమని ఒక ఉపాధ్యాయుడు అడిగాడు. దానికి రాము “Li, Na, Mg” అని వ్రాసాడు. ఈ మూడింటిలో ఏది ఈ త్రికంలోనిది కాదో గుర్తించండి.
జవాబు:
మెగ్నీషియం లేదా (Mg) త్రికంలో లేదు.

ప్రశ్న 6.
రాబర్ట్ బాయిల్ నియమం ప్రకారం మూలకమును నిర్వచించుము.
జవాబు:
భౌతిక, రసాయన మార్పుల ద్వారా ఏదైనా పదార్థాన్ని అంతకంటే మరింత సూక్ష్మ పదార్థముగా విభజించలేమో, దానిని మూలకం అంటారు.

ప్రశ్న 7.
డాబరీనర్ త్రికము అనగానేమి?
జవాబు:
ఒకే రసాయన ధర్మాలు కలిగి ఉన్న మూడేసి మూలకాల సమూహంను త్రికము అంటారు.

ప్రశ్న 8.
డాబరీనర్ త్రిక సిద్ధాంతంను వ్రాయుము.
జవాబు:
ప్రతీ త్రికములో మధ్య మూలకపు పరమాణుభారం, మిగిలిన రెండు మూలకాల పరమాణుభారాల సరాసరికి దాదాపు సమానముగా ఉంటుంది. దీనినే ‘డాబరీనర్ త్రిక సిద్ధాంతం’ అని అంటారు.

ప్రశ్న 9.
మెండలీవ్ ఆవర్తన నియమమును వ్రాయుము.
జవాబు:
మూలకాల భౌతిక, రసాయన ధర్మాలు వాటి పరమాణు భారాల ఆవర్తన ప్రమేయాలు.

ప్రశ్న 10.
మెండలీవ్ ఆవర్తన పట్టిక లోపాలను వ్రాయుము.
జవాబు:

1. అసంగత మూలకాల జతలు.
2. సారూప్యత లేని మూలకాలను కలిపి ఉంచడం.

ప్రశ్న 11.
మోస్లే ప్రకారము పరమాణు సంఖ్య అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఒక మూలక పరమాణువులో ఉన్న ధనావేశిత కణాల సంఖ్యను ఆ మూలకం యొక్క పరమాణు సంఖ్య అంటారు.

ప్రశ్న 12.
గ్రూపులంటే ఏమిటి?
జవాబు:
మూలక పరమాణువుల బాహ్య కక్ష్య ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం ఒకేలా ఉండే మూలకాలన్నీ, ఒకే నిలువు వరుసలో అమర్చబడి ఉంటే, వీటిని గ్రూపులు అంటారు.

ప్రశ్న 13.
పీరియడ్లు ఎలా ఏర్పడతాయి?
జవాబు:
కక్ష్యల సంఖ్య సమానంగా గల మూలకాలు ఒకే అడ్డు వరుసలో అమర్చబడి పీరియడ్లు ఏర్పడతాయి.

ప్రశ్న 14.
లాంథనైడులు అని వేటినంటారు?
జవాబు:
4f మూలకాలను లాంథనాయిడ్లు లేదా లాంథనైడ్లు అంటారు. (లేదా) మూలకాలు ₅₈Ce నుండి ₇₁Lu వరకు గల మూలకాలు ₅₇La లక్షణాలను ప్రదర్శిస్తాయి. కనుక వీటిని లాంథనైడులు అంటారు.

ప్రశ్న 15.
ఆక్టినైడులు అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
5f మూలకాలను ఆక్టినైడ్లు లేదా ఆక్టినాయిడ్లు అంటారు. (లేదా) మూలకాలు ₉₀Th నుండి ₁₀₃Lr వరకు గల మూలకాలు ₈₉Ac లక్షణాలను ప్రదర్శిస్తాయి. కనుక వీటిని ఆక్టినైడులు అంటారు.

ప్రశ్న 16.
మూలకాలను లోహాలు మరియు అలోహాలుగా ఎలా వర్గీకరించారు?
జవాబు:
మూలకాలను బాహ్యకక్ష్యలో గల ఎలక్ట్రానుల ఆధారముగా వర్గీకరించారు.
లోహాలు :
బాహ్యకక్ష్యలో మూడు లేదా అంతకన్నా తక్కువ ఎలక్ట్రాన్లు ఉన్న మూలకాలను లోహాలుగా పరిగణించారు.

అలోహాలు :
బాహ్యకక్ష్యలో 5 లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఎలక్ట్రాన్లు ఉన్న మూలకాలను అలోహాలుగా పరిగణించారు.

ప్రశ్న 17.
సంయోజకత అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఒక మూలకం యొక్క సంయోగ సామర్థ్యాన్ని సంయోజకత అంటారు.

ప్రశ్న 18.
పరమాణు వ్యాసార్ధము అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఘన పదార్థంలోని రెండు ప్రక్కప్రక్క పరమాణువుల కేంద్రకాల మధ్య దూరాన్ని పరమాణు వ్యాసార్ధము అంటారు. (లేక) ఒక పరమాణువు యొక్క కేంద్రకం నుండి వేలన్సీ స్థాయి ఎలక్ట్రాన్లకు మధ్య గల దూరంను పరమాణు వ్యాసార్ధమంటారు.

ప్రశ్న 19.
సమయోజనీయ వ్యాసార్ధము అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
సమయోజనీయ బంధాన్ని కలిగి ఉన్న అణువులోని పరమాణువుల కేంద్రకాల మధ్య దూరంలో సగాన్ని సమయోజనీయ వ్యాసార్ధము అని అంటారు.

ప్రశ్న 20.
పరమాణు వ్యాసార్ధాన్ని ఏ ప్రమాణంలో కొలుస్తారు?
జవాబు:
పరమాణు వ్యాసార్ధాన్ని పికోమీటర్లలో కొలుస్తారు.
1pm = 10^-12 m

ప్రశ్న 21.
అయనీకరణ శక్తి లేదా అయనీకరణ శక్మం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
వాయుస్థితిలో గల ఒంటరి తటస్థ పరమాణువు యొక్క బాహ్యకక్ష్యలో నుండి చివరి ఎలక్ట్రాన్ ను తీయుటకు కావలసిన శక్తిని అయనీకరణ శక్తి లేదా అయనీకరణ శక్మం అంటారు.

ప్రశ్న 22.
ప్రథమ అయనీకరణ శక్తి (IE₁) అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
వాయుస్థితిలో గల ఒంటరి తటస్థ పరమాణువు యొక్క బాహ్యకక్ష్యలోని చివరి ఒక ఎలక్ట్రాన్ ను తీసివేయుటకు కావలసిన శక్తిని ప్రథమ అయనీకరణ శక్తి (IE₁) అంటాము.
M_(g) + IE₁ → M_(g)⁺ + e^–

ప్రశ్న 23.
ద్వితీయ అయనీకరణ శక్తి (IE₂) అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఏకమాత్ర ధనావేశమున్న అయాన్ నుండి ఒక ఎలక్ట్రాన ను తీసివేయడానికి కావలసిన శక్తిని రెండవ అయనీకరణ శక్తి (IE₂) అంటాము.
M_(g)⁺ + IE₂ → M_(g)⁺² + e^–

ప్రశ్న 24.
ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటీ అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
వాయుస్థితిలో గల ఒంటరి తటస్థ పరమాణువు ఒక ఎలక్ట్రాన్ ను గ్రహిస్తే విడుదలగు శక్తిని ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటీ అంటారు.

ప్రశ్న 25.
మొదటి, రెండవ ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటీలను వ్రాయుము.
జవాబు:

1. వాయుస్థితిలో గల ఒంటరి తటస్థ పరమాణువుకు మొదటి ఎలక్ట్రాన్ ను చేర్చడం వలన విడుదలైన శక్తిని మొదటి ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటీ అంటారు.
2. ఏకమాత్ర ఋణావేశమున్న అయాన్ కు మరొక ఎలక్ట్రాన్ ను చేర్చినపుడు విడుదలైన శక్తిని రెండవ ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటీ అంటారు.

ప్రశ్న 26.
ఋణవిద్యుదాత్మకత అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఒక మూలక పరమాణువు వేరే మూలక పరమాణువుతో బంధములో ఉన్నపుడు ఎలక్ట్రాన్లను తనవైపు ఆకర్షించే ప్రవృత్తిని ఆ మూలక ఋణవిద్యుదాత్మకత అంటారు.

ప్రశ్న 27.
ఋణవిద్యుదాత్మకత పరముగా మిల్లికన్ ప్రతిపాదన ఏమిటి?
జవాబు:
ఒక మూలకం యొక్క ఋణవిద్యుదాత్మకత దాని అయనీకరణ శక్తి, ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటీ విలువల సగటుగా ప్రతిపాదించాడు.

ప్రశ్న 28.
మూలక కుటుంబం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
మూలకాల సమూహమును మూలక కుటుంబం అంటారు.
ఉదా : క్షార లోహాలు (IA గ్రూపు మూలకాలు)
బోరాన్ కుటుంబం (IIIA గ్రూపు మూలకాలు)

ప్రశ్న 29.
అర్దలోహాలు అనగానేమి?
జవాబు:
లోహాల, అలోహాల ధర్మాలకు మధ్యస్థంగా ఉన్న ధర్మాలను కలిగియున్న మూలకాలను అర్ధలోహాలు అంటారు.

ప్రశ్న 30.
ఒక గ్రూపులో ఉన్న మూలకాలు ఒకే రసాయన ధర్మాలను ఎందుకు కలిగి ఉంటాయి?
జవాబు:
మూలకాల భౌతిక రసాయన ధర్మాలు వాటి ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం, ముఖ్యంగా వేలన్నీ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం ఆధారంగా ఉంటాయి. ఒకే గ్రూపులోని మూలకాల ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం ఒకే విధంగా ఉంటుంది. కాబట్టి ఒకే గ్రూపులోని మూలకాలన్నీ ఒకే రసాయన ధర్మాలను కలిగి ఉంటాయి.

ప్రశ్న 31.
ఒక పీరియడ్ లోని మూలకాలు ఒకే రసాయన ధర్మాలు కలిగి ఉండవు. ఎందుకు?
జవాబు:
పీరియడ్లో ఎడమ నుండి కుడికి పోవుకొలది పరమాణు సంఖ్య ఒక ప్రమాణం పెరుగుతూ ఉంటుంది. అనగా వేలన్సీలో ఒక కొత్త ఎలక్ట్రాన్ వచ్చి చేరుతుంది. అందువల్ల ఏ రెండు మూలకాలూ ఒకే ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాన్ని కలిగి ఉండవు. కావున పీరియడ్లోని మూలకాలన్నీ ఒకే రసాయన ధర్మాలను కలిగి ఉండవు.

ప్రశ్న 32.
ఒక గ్రూపు మరియు పీరియడ్లలో పరమాణు వ్యాసార్ధం ఎలా మారుతుంది?
జవాబు:
గ్రూపులో పైనుండి క్రిందికి పోవుకొలది పరమాణు వ్యాసార్ధం పెరుగుతుంది. పీరియడ్ లో ఎడమ నుండి కుడికి పోవుకొలది పరమాణు వ్యాసార్ధం తగ్గుతుంది.

ప్రశ్న 33.
గ్రూపు మరియు పీరియడ్ లో అయనీకరణ శక్తి ఏ విధంగా మారును?
జవాబు:
అయనీకరణ శక్మం గ్రూపులో పై నుండి క్రిందికి పోవుకొలది తగ్గును మరియు పీరియడ్ లో ఎడమ నుండి కుడికి పోవుకొలది పెరుగును.

ప్రశ్న 34.
గ్రూపు మరియు పీరియలో ఋణవిద్యుదాత్మకత ఎలా మారును?
జవాబు:
గ్రూపు :
గ్రూపులో పై నుండి కిందికి పోవుకొలది ఋణవిద్యుదాత్మకత తగ్గును.

పీరియడ్ :
పీరియడ్లో ఎడమ నుండి కుడికి పోవుకొలది ఋణవిద్యుదాత్మకత పెరుగును.

ప్రశ్న 35.
ఒక బ్లాకులో ఉంచబడిన మూలకాల కోవకు చెందని మూలకాలకొక ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
1) He : 1s² దీనిని. p-బ్లాకులో ఉంచారు.
2) H : 1s¹ దీనికి నిర్దిష్టమైన స్థలాన్ని సూచించలేదు.

ప్రశ్న 36.
స్క్రీనింగ్ ఫలితం అనగానేమి?
జవాబు:
కేంద్రకానికి, వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్లకు మధ్య కక్ష్యల సంఖ్య పెరిగితే అవి తెరల మాదిరిగా పనిచేస్తాయి. అందువల్ల వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్లపై కేంద్రక ఆకర్షణను అడ్డుకుంటాయి. దీనినే స్క్రీనింగ్ ఫలితము అంటారు.

ప్రశ్న 37.
5వ పీరియడ్లో ఎన్ని మూలకాలు ఉంటాయి? కారణమేమిటి?
జవాబు:
5వ పీరియలో 18 మూలకాలు ఉన్నాయి.

కారణం :
5వ పీరియడ్ లోని మూలకాలు 5s తో మొదలై 5p తో ముగుస్తాయి. అనగా 58, 4d, 5p స్థాయిలు నిండుతాయి. వీటిలో నిండే ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య 18. కావున 18 మూలకాలు ఉంటాయి.

ప్రశ్న 38.
B, N, Be మరియు 0 మూలకాలను వాటి అయనీకరణ శక్మల ఆరోహణ క్రమంలో అమర్చండి.
జవాబు:
B < Be < 0 < N.

10th Class Physics 7th Lesson మూలకాల వర్గీకరణ – ఆవర్తన పట్టిక 2 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
జడవాయువుల ప్రత్యేక ప్రవృత్తిని మీరు ఎలా అభినందిస్తారు?
జవాబు:

1. జడవాయువుల ప్రత్యేక ప్రవృత్తిని నేను అభినందిస్తాను. ఎందుకంటే అవి మిగిలిన అన్ని మూలకాల పరమాణువుల మధ్య రసాయన బంధాల ఏర్పాటును వాటి స్థిరత్వాన్ని వివరించటంలో సహాయపడుతాయి.
2. జడవాయువులు అష్టక విన్యాసంతో స్థిరత్వం కల్గి ఉంటాయి.

ప్రశ్న 2.
ఒక మూలకం పరమాణు సంఖ్య 35 ఆవర్తన పట్టికలో దాని స్థానం ఎక్కడ ఉంటుంది? ఎందుకు?
జవాబు:
పరమాణు సంఖ్య 35గా గల మూలకం యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 2, 8, 18,7. ఈ మూలక పరమాణువుకు 7 వేలన్సీ ఎలక్ట్రానులు కలవు. కనుక ఇది 17వ గ్రూపు లేక VII A గ్రూపులో ఉండును. మరియు 4వ పీరియడ్ లోని బ్రోమైన్ మూలకము.

ప్రశ్న 3.
మూలకాలను వర్గీకరించడంలో డాబరీనర్, న్యూలాండ్, మెండలీఫ్ ఎందుకు 100% సఫలీకృతం కాలేకపోయారు? వారి వర్గీకరణం కన్నా నవీన ఆవర్తన పట్టిక సరియైనది, ఎందుకు? కారణాలను ఊహించండి.
జవాబు:

1. డాబరీనర్ కాలంనాటికి తెలిసిన మూలకాలన్నింటిని త్రికాలుగా అమర్చలేకపోయాడు.
2. న్యూలాండ్ అష్టక సిద్ధాంతం కేవలం 56 మూలకాలకు మాత్రమే పరిమితమైనది.
3. మెండలీఫ్ పరమాణుభారం ఆధారంగా మూలకాలను వర్గీకరించాడు. దీనివల్ల ఒకే గ్రూపులో వేరువేరు ధర్మాలున్న మూలకాలు అమర్చవలసి వచ్చింది.
4. కావున నవీన ఆవర్తన పట్టిక ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం ఆధారంగా. అమర్చడం వలన గ్రూపులు మరియు పీరియడ్స్ అమరిక సరిగా జరిగింది. అంతేగాక భవిష్యత్ లో కనుగొనబోయే మూలకాలకు కూడ స్థానాలు వదిలివేయబడినవి.
   పై కారణాల వల్ల నవీన ఆవర్తన పట్టిక డాబరీనర్, న్యూలాండ్, మెండలీఫ్ల వర్గీకరణల కన్నా సరియైనది.

ప్రశ్న 4.
ఇచ్చిన ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాలను పరిశీలించి, ఆ మూలకాల గ్రూప్ ల మరియు పీరియడ్ల సంఖ్యలను రాయండి.

జవాబు:
a) 3వ పీరియడ్, 1వ గ్రూపు.
b) 3వ పీరియడ్, 15వ గ్రూపు.

ప్రశ్న 5.
క్రింది ఫట్టికలో ఇచ్చిన సమాచారంను పరిశీలించి, పట్టిక క్రింద ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు రాయండి.

i) పై పట్టికలో S-బ్లాక్ మూలకాలు ఏవి?
ii) పై పట్టికలోని ‘p’ బ్లాక్ మూలకాలు, ‘d’ బ్లాక్ మూలకాలను రాయండి.
జవాబు:
i) s – బ్లాకు మూలకాలు : Na, Ca
ii) p- బ్లాకు మూలకాలు : C, P
d- బ్లాకు మూలకాలు : Ti, Ni.

ప్రశ్న 6.
ఒక మూలకం పరమాణు సంఖ్య 17. ఆ మూలకం స్థానం ఆవర్తన పట్టికలో ఎక్కడ ఉంటుందని ఊహిస్తున్నావు? ఎందుకు?
జవాబు:

1. ఇచ్చిన మూలకానికి ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము 1s²2s²2p⁶3s²3p⁵.
2. మూలకం 3వ పీరియడ్, 17వ గ్రూప్ కు చెందినది.
3. 3s² 3p⁵ వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము వల్ల ఇది 17వ గ్రూప్, 3వ పీరియడ్ కు చెందుతుంది.

ప్రశ్న 7.
క్రింది జతలలో ప్రతి దానిలోను దేని పరిమాణం రెండవ దానితో పోలిస్తే పెద్దదో ఊహించండి, వివరించండి.
(X) Na, Al (Y) Na, Mg⁺²
జవాబు:
(X) : Na పరిమాణం పెద్దదిగా ఉంటుంది.
వివరణ : పీరియడ్ లో ఎడమ నుండి కుడికి పోయే కొద్దీ పరమాణు పరిమాణం తగ్గుతుంది.

(Y) : Na పరిమాణం పెద్దదిగా ఉంటుంది.
వివరణ : Mg కన్నా Na పెద్దది.
Mg⁺² కన్నా Mg పెద్దది.
కావున Na, Mg⁺² కన్నా పెద్దది.

ప్రశ్న 8.
పట్టికను పరిశీలించి క్రింది ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.

1) వ్యాలెన్సీ ‘2’ గల మూలకం పేరు రాయండి.
2) 3వ పీరియడ్, VA గ్రూపుకు చెందిన మూలకం పేరు రాయండి.
జవాబు:

1. కాల్షియం (లేదా) Ca
2. పాస్ఫరస్ (లేదా) P

ప్రశ్న 9.
డాబరీనర్ సిద్ధాంతపు పరిమితులను వ్రాయుము.
జవాబు:

1. డాబరీనర్ కాలం నాటికి తెలిసిన మూలకాలన్నింటినీ త్రికాలుగా అమర్చలేకపోయాడు.
2. ఈ సిద్ధాంతం అత్యధిక లేదా అత్యల్ప ద్రవ్యరాశులున్న మూలకాలకు వర్తించదు.
3. పరమాణు ద్రవ్యరాశిని కచ్చితంగా కొలిచే పరికరాలు అభివృద్ధి చెందిన తర్వాత ఈ సిద్ధాంతం కచ్చితమైనదిగా నిలువలేకపోయింది.

ప్రశ్న 10.
న్యూలాండ్స్ అష్టక నియమమును వ్రాయుము.
జవాబు:
మూలకాలను వాటి పరమాణు భారాల ఆరోహణ క్రమములో అమర్చినపుడు వాటి ధర్మాలు నిర్ణీత వ్యవధులలో పున వుతాయి.
(లేదా)
మూలకాలను పరమాణుభారాల ఆరోహణ క్రమములో అమర్చినపుడు ఒక మూలకం నుండి మొదలు పెడితే ప్రతీ ఎనిమిదవ మూలకము ధర్మాలు మొదటి మూలక ధర్మాలను పోలి ఉంటాయి.

ప్రశ్న 11.
న్యూలాండ్స్ అష్టక నియమపు పరిమితులు వ్రాయుము.
జవాబు:

1. న్యూలాండ్స్ ఒకే గడిలో రెండు మూలకాలను పొందుపరిచాడు.
   ఉదా : కోబాల్ట్, నికెల్.
2. పూర్తిగా భిన్నమైన ధర్మాలు కలిగిన కొన్ని మూలకాలను ఒకే గ్రూపులో అమర్చాడు.
3. కాల్షియం కంటే ఎక్కువ పరమాణు ద్రవ్యరాశి ఉన్న మూలకాలకు ఇది వర్తించదు.
4. ఈ నియమము 56 మూలకాల వరకు మాత్రమే పరిమితమైనది.

ప్రశ్న 12.
అయనీకరణ శక్తి ఆధారపడు అంశాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
అయనీకరణ శక్తి క్రింది అంశాలపై ఆధారపడును.

1. కేంద్రక ఆవేశం
2. స్క్రీనింగ్ లేదా షీల్డింగ్ ఫలితము
3. ఆర్బిటాళ్ళు చొచ్చుకుపోయే స్వభావం
4. స్థిరమైన ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము
5. పరమాణు వ్యాసార్ధము

ప్రశ్న 13.
మెండలీఫ్ ఆవర్తన పట్టిక యొక్క పరిమితులేవి?
జవాబు:
అసంగత మూలకాల జతలు :
అధిక పరమాణు ద్రవ్యరాశి గల మూలకాలు, అల్ప పరమాణు ద్రవ్యరాశి గల మూలకాలకు ముందు ఉన్నాయి.

సారూప్యత లేని మూలకాలను కలిపి ఉంచడం :
విభిన్న ధర్మాలు గల మూలకాలను ఒకే గ్రూపులో, ఉపగ్రూపు A మరియు B లలో ఉంచారు.

10th Class Physics 7th Lesson మూలకాల వర్గీకరణ – ఆవర్తన పట్టిక 4 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
అయనీకరణ శక్తి అనగానేమి? అయనీకరణ శక్తిని ప్రభావితం చేసిన అంశాలను వివరించండి.
(లేదా)
అయనీకరణ శక్మమును నిర్వచించి, అది ఏఏ అంశాలపై ఆధారపడి ఉంటుందో వివరించండి.
జవాబు:
అయనీకరణ శక్తి (అయనీకరణ శక్మం) :
ఏదైనా మూలక పరమాణువు వాయు స్థితిలో ఒంటరిగా, తటస్థంగా ఉన్నప్పుడు దానికి తగినంత శక్తిని అందజేసి బాహ్యకక్ష్యలో నుండి చివరి ఎలక్ట్రాన్ ను పరమాణువు నుండి తీసివేయడానికి కావలసిన కనీస శక్తిని “అయనీకరణ శక్తి” అంటాం.

అయనీకరణ శక్తిని ప్రభావితం చేసే అంశాలు (ఆధారపడే అంశాలు) :
1) కేంద్రక ఆవేశం :
కేంద్రకంలో ఆవేశం ఎక్కువ ఉన్నప్పుడు అయనీకరణ శక్తి విలువ పెరుగుతుంది.
ఉదా : ₁₁Na, ₁₇Cl లలో సోడియంతో పోల్చినపుడు క్లోరిన్ అయనీకరణ శక్తి ఎక్కువ.

2) స్క్రీనింగ్ లేదా షీల్డింగ్ ఫలితం :
కేంద్రకానికీ, వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్లకు మధ్య కక్ష్యల సంఖ్య పెరిగితే అవి తెరల మాదిరిగా పనిచేస్తాయి. అందువలన వేలన్సీ ఎలక్ట్రాన్ల పై కేంద్రక ఆకర్షణను అడ్డుకుంటాయి. దీనినే “స్క్రీనింగ్ ఫలితం” లేదా “పరివేశిక ప్రభావం” అంటారు.
– ఈ ఫలితం పెరిగితే అయనీకరణ శక్తి విలువలు తగ్గుతాయి.
ఉదా : ₃Li తో పోల్చితే ₅₅CS నందు కక్ష్యల సంఖ్య ఎక్కువ కావున, Li కన్నా CS అయనీకరణ శక్తి తక్కువ.

3) ఆర్బిటాల్ చొచ్చుకుపోయే స్వభావం :
ఒకే ప్రధాన కక్ష్యలో ఉండే ఆర్బిటాల్ లో కేంద్రకం వైపుకు చొచ్చుకుపోయే స్వభావం వేర్వేరుగా ఉంటుంది.
ఉదా : నాలుగో క్యలో ఈ స్వభావం 4s>4p>4d>4f కావున. 4s కన్నా 4f నుండి ఎలక్ట్రాన్లను సులభంగా తొలగించవచ్చును.

4) స్థిరమైన ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం :
ఏదైనా పరమాణువులో ఆర్బిటాళ్ళు పూర్తిగా లేదా సగం నిండినట్లయితే వాటి ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాన్ని “స్థిరమైన ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం” అంటాం. ఇలా పూర్తిగా లేదా సగం నిండిన ఆర్బిటాళ్ళు గల పరమాణువుల నుండి ఎలక్ట్రాన్లు తొలగించడానికి అధిక శక్తి అవసరమవుతుంది.
ఉదా : ఆక్సిజన్ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం (z = 8) : 1s²2s²2p⁴
నైట్రోజన్ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం (z = 7) : 1s²2s²2p³

ఆక్సిజన్ తో పోల్చినపుడు, నైట్రోజన్లో సగం నిండిన ఆర్బిటాళ్ళు ఉన్నాయి. కాబట్టి నైట్రోజన్ అయనీకరణ శక్తి విలువ ఎక్కువ.

5) పరమాణు వ్యాసార్ధం :
పరమాణు వ్యాసార్ధం పెరిగే కొద్దీ అయనీకరణ శక్తి విలువలు తగ్గుతాయి.
ఉదా : ఫ్లోరిన్ అయనీకరణ శక్తి విలువ అయోడిన్ కన్నా ఎక్కువ. అలాగే సోడియం అయనీకరణ శక్తి విలువ సీసియం కన్నా ఎక్కువ.

ప్రశ్న 2.
విస్తృత ఆవర్తన పట్టికలోని ఒక సంక్లిష్ట పీరియడ్ కు చెందిన కొన్ని మూలకాలు ఎడమ నుండి కుడివైపుకు క్రమ పద్ధతిలో ఇవ్వబడినాయి.
Li, Be, B, C, N, F, Ne
క్రింది ప్రశ్నలకు జవాబులివ్వండి.
i) పై మూలకాలు ఆవర్తన పట్టికలో ఏ పీరియడ్ కు చెందినవి?
ii) పైన పేర్కొన్న పీరియడ్ లో విస్మరించబడిన మూలకం ఏది? అది ఉండవలసిన స్థానం ఏది?
iii) పై వాటిలో హాలోజన్ కుటుంబానికి చెందిన మూలకం ఏది? దాని ఋణ విద్యుదాత్మకత విలువ ఎంత?
iv)ఈ పీరియడ్ లో లోహ ధర్మం ఎలా మారుచున్నది?
జవాబు:
i) 2వ పీరియడకు చెందినవి
ii) ఆక్సిజన్ (O) అది ఉండవలసిన స్థానం నైట్రోజన్ (N) మరియు ఫ్లోరిన్ (F) ల మధ్యలో ఉండును.
iii) ఫ్లోరిన్ (F) దీని ఋణ విద్యుదాత్మకత : 4.0
iv)పీరియలో ఎడమ నుండి కుడికి లోహ ధర్మం తగ్గును.

ప్రశ్న 3.
క్రింది పట్టికలో 18వ గ్రూపుకు చెందిన మూలకాలలో వివిధ కర్పరాలలో పంపిణీ అయిన ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య చూపబడినది.

క్రింది ప్రశ్నలకు జవాబులు వ్రాయండి.
i) పై మూలకాల సామాన్య ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం వ్రాయండి. (He తప్ప).
ii) “ఆర్గాన్” యొక్క సంయోజకత ఎంత?
iii) “నియాన్” మూలక పరమాణువును లూయీ చుక్కల నిర్మాణంగా చూపండి.
iv) పై మూలకాలు రసాయన బంధాలను ఏర్పరచవు. ఎందుకు?
జవాబు:

iv) బాహ్య కర్పరంలో ‘8’ ఎలక్ట్రాన్లను కలిగి ఉండుట (He తప్ప) చే స్థిరత్వాన్ని పొందుతాయి.

ప్రశ్న 4.
కింది పట్టికలో కొన్ని మూలక కుటుంబాలకు సంబంధించిన సమాచారం ఇవ్వబడింది. దీని ఆధారంగా మిగిలిన ఖాళీ గడులలో సమాచారాన్ని పూరించండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 5.
ఆవర్తన పట్టికలో ఒకే పీరియడ్ కు చెందిన 1వ గ్రూపు మూలకం Y మరియు 2వ గ్రూపు మూలకం Y. కింద తెలిపిన అంశాల పరంగా X, Y మూలకాలను పోల్చండి.
i) బాహ్య కక్ష్యలో ఉండే ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య
ii) వాటి పరమాణు పరిమాణం మరియు సంయోజకతలు
iii) వాటి అయనీకరణ శక్మం మరియు లోహ లక్షణం
iv) వాటి క్లోరైడ్, సల్ఫేట్ సాంకేతికాలు
జవాబు:
i) X యొక్క బాహ్యకక్ష్యలో ఉండే ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య = 1
Y యొక్క బాహ్యకక్ష్యలో ఉండే ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య = 2

ii) X కన్నా Y.పరమాణు పరిమాణం తక్కువ
X యొక్క సంయోజకత = 1
Y యొక్క సంయోజకత = 2

iii) X కన్నా Y యొక్క అయనీకరణం శక్మం విలువ ఎక్కువ
Xకు Y కన్నా లోహ లక్షణం అధికంగా ఉంటుంది.

iv) X యొక్క క్లోరైడ్ …. XCl
Y యొక్క క్లోరైడ్ …. YCl₂
X యొక్క సల్ఫేట్…. X₂SO₄
Y యొక్క సల్ఫేట్ …. YSO₄

ప్రశ్న 6.
ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటీ (ఎలక్ట్రాన్ స్వీకరణ ఎంథాల్పీ) పై ప్రభావం చూపే అంశాలలో ఏవేని నాలుగింటిని వివరించండి.
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటిపై ప్రభావం చూపే అంశాలు

i. కేంద్రక ఆవేశం :
కేంద్రక ఆవేశం పెరిగితే ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటి విలువ పెరుగుతుంది. కేంద్రక ఆవేశం తగ్గితే ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటి విలువ తగ్గుతుంది.

ii. స్క్రీనింగ్ లేదా షీల్డింగ్ ఫలితం :
షీల్డింగ్ ఫలితం విలువ పెరిగితే ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటి విలువ తగ్గుతుంది. షీల్డింగ్ ఫలితం విలువ తగ్గితే ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటి విలువ పెరుగుతుంది.

iii. ఆర్బిటాళ్ళు చొచ్చుకు పోయే సామర్థ్యం :
ఆర్బిటాళ్ళు చొచ్చుకుపోయే సామర్థ్యం ఎక్కువ ఉంటే ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటి విలువ ఎక్కువ చొచ్చుకుపోయే సామర్థ్యం తక్కువ ఉంటే ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటి విలువ తక్కువ.

iv. సిద్ధమైన ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం :
స్థిరమైన ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం ఉంటే ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటి విలువ తగ్గుతుంది.

v. పరమాణు వ్యాసార్ధం :
పరమాణు వ్యాసార్ధం పెరిగితే ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటి విలువ తగ్గుతుంది. వ్యాసార్ధం తగ్గితే ఎలక్రాన్ ఎఫినిటి విలువ పెరుగుతుంది.

vi. లోహ స్వభావం :
లోహ స్వభావం పెరుగుతుంటే ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటి విలువలు తగ్గుతాయి.

vii. అలోహ స్వభావం :
అలోహ స్వభావం పెరుగుతుంటే ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటి విలువలు పెరుగుతాయి.

ప్రశ్న 7.
నవీన ఆవర్తన పట్టికలో గ్రూపులు, పీరియడ్ లో మూలకాలను ఎలా అమర్చినారు? ఒకే గ్రూపులోని మూలకాలు వాని ధర్మాలలో సారూప్యతను ప్రదర్శిస్తాయి కానీ ఒకే పీరియడులోని మూలకాలు వాటి ధర్మాలలో సారూప్యతను ప్రదర్శించవు. దీనికి కారణం రాయండి.
జవాబు:

• నవీన ఆవర్తన పట్టికలో గ్రూపులను, పీరియడ్లను ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాల ఆధారంగా అమర్చడం జరిగింది.
• మూలకాల భౌతిక రసాయన ధర్మాలు వాటి బాహ్యకక్ష్య విన్యాసముతో సంబంధం కలిగి ఉంటాయి.
• ఒకే గ్రూపులో ఉన్న మూలక పరమాణువులు ఒకే బాహ్యకక్ష్య ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం కల్గి ఉంటాయి.
• కావున ఆవర్తన పట్టికలోని గ్రూపులో పై నుండి కిందికి పోయే కొద్ది ఆ మూలకాలన్నీ ఒకే రసాయన ధర్మాలను ప్రదర్శిస్తాయి మరియు వాటి భౌతిక ధర్మాలలో క్రమమైన మార్పు కనిపిస్తుంది.
• పీరియలలో ఎడమ నుండి కుడికి పోయేకొద్ది మూలకాల పరమాణు సంఖ్య ఒక యూనిట్ చొప్పున పెరుగుతూ ఉంటుంది.
• అందువల్ల పీరియడ్ లో ఏ రెండు మూలకాల బాహ్యకక్ష్య విన్యాసం ఒకేలా ఉండదు.
• ఈ కారణం చేత పీరియలో, మూలకాల రసాయన ధర్మాలు వేర్వేరుగా ఉంటాయి. కాని భౌతిక ధర్మాలలో క్రమమైన మార్పు కనిపిస్తుంది.

ప్రశ్న 8.

పై సమాచారం ఆధారంగా కింది ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.
i) పై మూలకాలలో పరమాణు పరిమాణం అత్యధికంగా గల మూలకం ఏది?
జవాబు:
పరమాణు పరిమాణం అత్యధికంగా గల మూలకం K (పొటాషియం).

ii) అయానిక బంధం ఏర్పరచగల ఏవేని రెండు మూలకాల జతలను రాయండి.
జవాబు:
Na, Cl; Mg, Cl మొదలగునవి.

iii) వేలన్సీ 2 గా గల రెండు మూలకాల పేర్లు రాయండి.
జవాబు:
వేలన్సీ 2గా గల మూలకాలు : Be, Mg, Ca, O, S, Se.

iv) 1s² 2s² 2p⁶ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం గల మూలకం ఏది?
జవాబు:
ఆక్సిజన్.

ప్రశ్న 9.
క్రింది పట్టికలోని సమాచారాన్ని పరిశీలించి ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.

1) మెగ్నీషియం యొక్క వేలన్సీ ఎంత?
2) అధిక ధన విద్యుదాత్మకత గల మూలకం ఏది?
3) మూడవ పీరియడ్ కు చెందిన మూలకాల పేర్లు రాయండి.
4) ఒకటవ గ్రూపునకు చెందిన మూలకాల పేర్లు రాయండి.
జవాబు:

1. మెగ్నీషియం యొక్క వేలన్సీ ‘2’.
2. అధిక ధన విద్యుదాత్మకత గల మూలకం : పొటాషియం (K).
3. మూడవ పీరియడ్ కు చెందిన మూలకాలు : సోడియం (Na), మెగ్నీషియం (Mg).
4. ఒకటవ గ్రూపునకు చెందిన మూలకాలు : సోడియం (Na), పొటాషియం (K).

ప్రశ్న 10.
అయనీకరణ శక్మం ఏయే అంశాల మీద ఆధారపడి ఉంటుందో తెలిపి ఏవేని మూడు (3) అంశాలు వివరించండి.
జవాబు:
అయనీకరణ శక్మం ఆధారపడే అంశాలు :
1. కేంద్రక ఆవేశం, 2. స్క్రీనింగ్ లేదా షీల్డింగ్ ఫలితం, 3. ఆర్బిటాళ్ళ చొచ్చుకుపోయే స్వభావం, 4. స్థిరమైన ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం, 5. పరమాణు వ్యాసార్ధం.

1. కేంద్రక ఆవేశం :
కేంద్రకంలో ఆవేశం ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు అయనీకరణ శక్మం విలువ పెరుగుతుంది.

2. స్క్రీనింగ్ లేదా షీల్డింగ్ ఫలితం :
స్క్రీనింగ్ లేదా షీల్డింగ్ ఫలితం పెరిగితే అయనీకరణ శక్మం విలువలు తగ్గుతాయి.

3. ఆర్బిటాళ్ళ చొచ్చుకుపోయే స్వభావం :
ఆర్బిటాళ్ళ చొచ్చుకుపోయే స్వభావం పెరిగితే అయనీకరణ శక్మం విలువలు పెరుగుతాయి.

4. స్థిరమైన ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం :
పరమాణువు స్థిరమైన ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం కలిగి ఉంటే అయనీకరణ శక్మం విలువ ఎక్కువ అవుతుంది.

5. పరమాణు వ్యాసార్థం :
పరమాణు వ్యాసార్థం పెరిగేకొలదీ అయనీకర , శక్మం విలువలు తగ్గుతాయి.

ప్రశ్న 11.
మూలకాల ఆవర్తన పట్టికలో రెండవ పీరియడ్ కు చెందిన కొన్ని మూలకాలు, వాటి పరమాణు వ్యాసార్ధాలు కింద ఇవ్వబడ్డాయి. వాటిని పరిశీలించి సమాధానాలు రాయండి.

అ) పై మూలకాలను పరమాణు వ్యాసార్ధాల ఆరోహణ క్రమంలో రాయండి.
ఆ) 2వ పీరియడ్ లోని మూలకాలలో జడవాయు విన్యాసానికి దగ్గరగా ఉన్న మూలకం ఏది?
ఇ) ఈ మూలకాలన్నింటిలో బాహ్యకక్ష్య ఏమిటి?
ఈ) బెరీలియం, కార్బన్లలో ఏ మూలకపు పరమాణు పరిమాణం ఎక్కువ? ఎందుకు?
జవాబు:
అ) పరమాణు వ్యాసార్ధాల పరముగా మూలకాల యొక్క ఆరోహణ క్రమము O, N, C, B, Be మరియు Li.
ఆ) లిథియంకు జడవాయువైన హీలియం ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసంను కల్గి ఉన్నది.
ఇ) ఇవ్వబడిన మూలకాల యొక్క బాహ్య కర్పరము రెండు.
ఈ) బెరీలియంకు కార్బన్ కంటే ఎక్కువ పరమాణు పరిమాణం కలదు. ఎందుకనగా, ఒక పీరియడ్ లో అడ్డముగా పోవుచున్న పరమాణు సంఖ్య పెరుగును. కావున కేంద్రక ఆవేశం పెరుగును. కార్బన్ కంటే బెరీలియంకు పరమాణు పరిమతం ఎక్కువ.

ప్రశ్న 12.

పై ఆవర్తన పట్టిక భాగాన్ని ఉపయోగించి, ఈ కింది ప్రశ్నలకు సమాధానాలివ్వండి.
అ) కనిష్ఠ పరమాణు పరిమాణం కల మూలకం
ఆ) B మరియు E మూలకముల ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాలు రాయండి.
ఇ) Y మూలకం యొక్క భౌతిక, రసాయనిక ధర్మాలతో సారూప్యతను కలిగిన మూలకాలను గుర్తించండి.
ఈ) పట్టికలోని అన్ని మూలకాలను వాటి ఋణ విద్యుదాత్మకత పెరిగే క్రమంలో రాయండి.
జవాబు:
అ) ‘E’ అను మూలకము కనిష్ఠ పరమాణు పరిమాణంను కల్గి ఉన్నది. ఎందుకనగా ఆవర్తన పట్టిక యొక్క పీరియడ్లలో ఎడమ నుండి కుడికి పోయేకొలది పరమాణు పరిమాణం కనిష్ఠము.

ఆ) ‘B’ యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము 1s² 2s² 2p⁶3s² 3p¹. కారణమేమనగా ఈ మూలకము 13 వ గ్రూపుకు చెందినది. ఈ గ్రూపు ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము ns² np¹ మరియు ఇది 3 వ పీరియడకు చెందినది. దీని పరమాణు సంఖ్య 13. అదే విధముగా ‘E’ యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము 1s² 2s² 2p+ 3s² 3p⁴ కారణమేమనగా ఈ మూలకం 16వ గ్రూపుకు చెందినది. దీని సాధారణ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము ns² np⁴ మరియు 3 వ పీరియడక్కు చెందినది కావున దీని పరమాణు సంఖ్య 16.

ఇ) పట్టికలో Yకు సమాన భౌతిక మరియు రసాయన ధర్మాలు గల మూలకాలు X మరియు Z. కారణమేమనగా ఇవి 1వ గ్రూపుకు చెందిన మూలకాలు. ఒక గ్రూపులోని మూలకాలన్నీ ఒకే భౌతిక మరియు రసాయన ధర్మాలను ప్రదర్శిస్తాయి.

ఈ) Z < Y< X< B < C < D < E.

ప్రశ్న 13.
ఒక మూలక పరమాణువు A యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 2, 8, 6
అ) A మూలకం యొక్క పరమాణు సంఖ్య ఎంత?
ఆ) మూలకం A యొక్క పరమాణు పరిమాణం, పరమాణుసంఖ్య 14 గా గల మూలకం యొక్క పరమాణు పరిమాణం కంటే ఎక్కువ ఉంటుందా? తక్కువగా ఉంటుందా? తెలపండి. ఎందుకు?
ఇ) A అనే మూలకం C (6), N(7), Ar (18), 0(8) మూలకాలలో దేనితో రసాయనిక ధర్మాల సారూప్యతను కలిగివుంటుంది? ఎందుకు?
ఈ) మూలకం A తన సమీప జడవాయువు విన్యాసాన్ని ఎలా పొందగలదు?
జవాబు:
ఇచ్చిన మూలక పరమాణువు ‘A’ యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము 2, 8, 6.
అ) ఇవ్వబడిన మూలకం A యొక్క పరమాణు సంఖ్య 16.
పరమాణు సంఖ్య ’16’ గా గల మూలకము సల్ఫర్.

ఆ) పరమాణు సంఖ్య 14గా గల మూలకం సిలికాన్. సల్ఫర్ మూలకము సిలికాన్ కన్నా తక్కువ పరిమాణంను కల్గి ఉండును. ఎందుకనగా పీరియడ్లలో ఎడమ నుండి కుడికి పోవుకొలది పరమాణు వ్యాసార్ధం తగ్గును.

ఇ) ‘A’ అనే మూలకము ఆక్సిజన్ O(8) తో రసాయనిక ధర్మాల సారూప్యతను కల్గి ఉండును. ఎందుకనగా ఆక్సిజన్ మరియు సల్ఫర్లు ఒకే గ్రూపుకు చెందిన మూలకాలు కాబట్టి.

ఈ) మూలకం ‘A’ తన సమీప జడవాయువైన ఆర్గాన్ యొక్క జడవాయువు విన్యాసమును పొందేందుకు రెండు ఎలక్ట్రాన్లను స్వీకరించాలి.

ప్రశ్న 14.
మెండలీవ్ ఆవర్తన పట్టిక ద్వారా రసాయనశాస్త్ర అధ్యయనానికి కలిగిన లాభాలను వివరించండి.
జవాబు:

1. మెండలీవ్ పాటించిన అసాధారణ ఆలోచనా విధానం, మిగిలిన రసాయన శాస్త్రవేత్తలందరినీ మెండలీవ్ ఆవర్తన పట్టికను అంగీకరించేలా, గుర్తించేలా సహాయపడింది.
2. మెండలీవ్ ఆవర్తన పట్టికకు, ఆయన ప్రతిపాదించిన ఆవర్తన నియమానికి గొప్ప గుర్తింపు లభించింది.
3. మెండలీవ్ తన ఆవర్తన పట్టికను పరిచయం చేసే కాలంలో కనీసం ఎలక్ట్రాన్ కూడా కనుగొనబడలేదు.
4. చెల్లాచెదురుగా ఉన్న వంటశాల వంటి రసాయన శాస్త్ర అధ్యయనానికి ఒక శాస్త్రీయ ఆధారాన్ని అందించింది.
5. ఇతని గౌరవార్థం 101వ మూలకమునకు “మెండలీవియం” అని పేరు పెట్టారు.

ప్రశ్న 15.
మెండలీవ్ ఆవర్తన పట్టికలోని ముఖ్యాంశాలను పేర్కొనుము.
జవాబు:
మెండలీవ్ ఆవర్తన పట్టికలోని ముఖ్యాంశాలు :
గ్రూపులు మరియు ఉపగ్రూపులు :
మెండలీవ్ ఆవర్తన పట్టికలో 8 నిలువు వరుసలున్నాయి. వీటిని ‘గ్రూపులు’ అంటారు. వీటిని I నుండి VIII వరకు రోమన్ సంఖ్యలతో సూచిస్తారు. ప్రతి గ్రూపు A మరియు B అనే రెండు ఉపగ్రూపులుగా విభజించబడినది. ఏదైనా ఉపగ్రూపులోని మూలకాలన్నీ ఒకదానికొకటి రసాయన ధర్మాల్లో దగ్గరి సంబంధముంటుంది.

పీరియడ్లు :
మెండలీవ్ ఆవర్తన పట్టికలోని అడ్డు వరుసలను ‘పీరియడ్లు’ అంటారు. వీటిని 1 నుండి 7 వరకు అరబిక్ సంఖ్యలచే సూచిస్తారు. ఒక పీరియడ్ లోనున్న మూలకాలన్నింటిలో ఒకేరకమైన ధర్మాలు పునరావృతమవుతుంటాయి.

అప్పటివరకు తెలియని మూలకాల ధర్మాలను ఊహించడం :
ఆవర్తన పట్టికలో మూలకాల అమరిక ఆధారంగా మెండలీవ్ కొన్ని మూలకాలు లభ్యం కావడం లేదని గుర్తించి, వాటికోసం పట్టికలో నిర్దిష్ట స్థానాలలో ఖాళీ గడులను వదిలాడు.

పరమాణు ద్రవ్యరాశి సరిచేయడం :
మెండలీవ్ ఆవర్తన పట్టికలో మూలకాలను సరైన స్థానంలో ఉంచడం ద్వారా కొన్ని మూలకాల పరమాణు ద్రవ్యరాశిని సరిచేయుటకు వీలు కలిగింది.

అసంగత శ్రేణులు :
టెలూరియం (Te), అయొడిన్ (I) వంటి కొన్ని అసంగత శ్రేణులను మెండలీవ్ పట్టికలో గమనించవచ్చు.

ప్రశ్న 16.
నవీన ఆవర్తన పట్టికలో పీరియడ్ల నిర్మాణాన్ని వివరించండి.
జవాబు:
ఆవర్తన పట్టికలో అడ్డు వరుసలను పీరియడ్లు అంటారు. ఇవి మొత్తం 7 ఉన్నాయి.
1) ఏదైనా మూలకపు పరమాణువులో ఎన్ని ప్రధాన కక్ష్యలున్నాయో ఆ సంఖ్య ఆ మూలకం ఏ పీరియడ్ కు చెందుతుంగో తెలియజేస్తుంది.
ఉదా : H, He లలో ఒకే ప్రధానకక్ష్య (K) ఉంటుంది. కావున ఇవి 1వ పీరియడ్ కు చెందుతాయి.

2) ఒక పీరియడ్లో ఉండే మూలకాల సంఖ్య, మూలక పరమాణువుల యొక్క వివిధ కక్ష్యల్లో ఎలక్ట్రాన్లు నిండే విధానంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
ఉదా : మొదటి కక్ష్య (K) లో ఒకే ఉపకక్ష్య (18) ఉన్నది. దీనిలో రెండు ఎలక్ట్రాన్లు మాత్రమే నింపగలము. కావున మొదటి పీరియడ్లో 2 మూలకాలు మాత్రమే ఉన్నాయి.

3) రెండవ పీరియడ్ రెండవ ప్రధానకక్ష్య (C) తో మొదలవుతుంది. దీనిలో 28, 2p అనే రెండు ఉపకక్ష్యలుంటాయి. వీటిలో 8 ఎలక్ట్రాన్లు నింపవచ్చు. కావున 2వ పీరియడ్లో 8 మూలకాలు ఉంటాయి.

4) ఇదే విధంగా 3, 4, 5 పీరియడ్లలో వరుసగా 8, 18, 18 వంతున మూలకాలు ఉంటాయి.

5) 6వ పీరియడ్ లో 32 మూలకాలు (₅₅Cs నుండి ₈₆Rn) వరకు ఉంటాయి.

6) 7వ పీరియడ్ అసంపూర్తిగా నిండి ఉంటుంది.

7) 6వ పీరియడకు చెందిన ‘4f ‘ మూలకాలను లాంథనైళ్లు అని, 7వ పీరియడ్కు చెందిన ‘5f ‘ మూలకాలను ఆక్టి లు అని అంటారు. వీటిని ఆవర్తన పట్టికలో విడిగా ఉంచారు.

ప్రశ్న 17.
ఆధునిక ఆవర్తన పట్టికలోని మూలకాలను s, p, d, f బ్లాకులుగా ఎలా విభజించారు?
జవాబు:
మూలకం యొక్క పరమాణువులో చిట్టచివరి ఎలక్ట్రాన్ ఏ ఉపకక్ష్యలో చేరుతుందో దానిని ఆధారంగా చేసుకొని మూలకాలను s, p, d, f బ్లాకులుగా వర్గీకరించారు.

1. సోడియం (Na) ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం : 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ దీనిలో చిట్టచివరి ఎలక్ట్రాన్ ‘S’ ఆర్బిటాల్ లో ఉన్నది. కావున ఇది ‘S’ బ్లాకుకు చెందుతుంది.
2. అదే విధంగా (AI) ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం : 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p¹ ఇది ‘p’ బ్లాకుకు చెందుతుంది.
3. స్కాండియం (SC) ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం : 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d¹. ఇది ‘d’ బ్లాకుకు చెందుతుంది.
4. సెలెరియం (Ce) ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం : 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d¹⁰ 4s² 4p⁶ 4d¹⁰ 5s² 5p⁶ 6s² 4f¹. కావున ఇది ‘f ‘ బ్లాకుకు చెందుతుంది.

10th Class Physics 7th Lesson మూలకాల వర్గీకరణ – ఆవర్తన పట్టిక ½ Mark Important Questions and Answers

1. అధిక మరియు అల్ప ఋణవిద్యుదాత్మకత కలిగిన మూలకాలు వరుసగా
A) ఆక్సిజన్, ఫ్లోరిన్
B) ఫ్లోరిన్, ఆక్సిజన్
C) ఫ్లోరిన్, సీజియం
D) కార్బన్, ఫ్లోరిన్
జవాబు:
C) ఫ్లోరిన్, సీజియం

2. ‘భౌతిక, రసాయన మార్పుల ద్వారా ఏదైనా పదార్థాన్ని అంతకంటే మరింత సూక్ష్మ పదార్థంగా విభజించలేమో దానిని మూలకం అంటారు’ అని చెప్పిన వారు ఎవరు?
జవాబు:
రాబర్ట్ బాయిల్

3. మొట్టమొదటగా మూలకాలను వర్గీకరించిన శాస్త్రవేత్త ఎవరు?
జవాబు:
డాబరీనర్

4. డాబర్ నీర్ మూలకాల వర్గీకరణలో ఒక సమూహంలో ఉండే మూలకాలు ఎన్ని?
జవాబు:
మూడు

5. డాబర్ నీర్ వర్గీకరించిన మూలకాల సమూహాలను ఏమందురు?
జవాబు:
త్రికములు

6. ఊబర్ నీర్ త్రికములకు ఉదాహరణ ఇమ్ము.
జవాబు:

1. లిథియం-సోడియం-పొటాషియం (Li – Na – K)
2. కాల్షియం -స్ట్రాన్షియం -బేరియం (Ca – Sr- Ba)
3. క్లోరిన్-బ్రోమిన్-అయోడిన్ (Cl – Br – I)
4. సల్ఫర్ – సెలీనియం-టెలూరియం (S – Se – Te)
5. మాంగనీస్-క్రోమియం -ఇనుము (Mn – Cr – Fe)

7. మూలకాలను త్రికములుగా వర్గీకరించినవారు
A) న్యూలాండ్స్
B) డాబరీనర్
C) బాయిల్
D) మోస్లే
జవాబు:
B) డాబరీనర్

8. డాబరనీర్ త్రికములో మొదటి, చివరి మూలకాల పరమాణు భారాలు వరుసగా 7 మరియు 39 అయిన, మధ్య మూలకం పరమాణు భారం ఎంత వుంటుందో ఊహించండి.
జవాబు:
23

9. మూలకాలకు మొదటిసారిగా పరమాణు సంఖ్యలను కేటాయించిన వారు ఎవరు?
జవాబు:
న్యూలాండ్స్

10. న్యూలాండ్స్ మూలకాల వర్గీకరణలో అనుసరించిన నియమం ఏమిటి?
జవాబు:
అష్టక నియమం

11. అష్టక నియమం ప్రకారం మొదటి మూలకం మరియు ఎన్నవ మూలకం ఒకే ధర్మాలను కలిగి ఉంటాయి?
జవాబు:
ఎనిమిదవ

12. న్యూలాండ్స్ ప్రకారం సమానమైన ధర్మాలు గల రెండు మూలకాలు రాయుము.
జవాబు:
ఫ్లోరిన్, క్లోరిన్ లేదా సోడియం , పొటాషియం

13. అష్టక నియమం ఏ మూలకం వరకు సరిగ్గా వర్తిస్తుంది?
జవాబు:
కాల్షియం (Ca)

14. జతపరచుము.
a) ఒకే గడిలో రెండు మూలకాలు గల పట్టిక i) న్యూలాండ్స్
b) ఖాళీ గడులు గల పట్టిక ii) డాబరనీర్
iii) మెండలీవ్
జవాబు:
a – i, b – iii

15. ఎవరి మూలకాల అమరిక పట్టికలో కోబాల్ట్, నికెలు ఒకే గడిలో ఉంచబడినవి?
జవాబు:
న్యూలాండ్స్

16. సంగీత స్వరాలలో ఆవర్తనంతో పోల్చదగినట్లు ఉన్న మూలకాల వర్గీకరణ
A) న్యూలాండ్స్
B) డాబరీనర్
C) మెండలీవ్
జవాబు:
A) న్యూలాండ్స్

17. మెండలీవ్ ఆవర్తన పట్టికలో నిలువు వరుసలు ఎన్ని?
జవాబు:
‘8’

18. మెండలీవ్ గ్రూపులలో మూలకాల సారూప్యతలను దేని ఆధారంగా వివరించడానికి ప్రయత్నించాడు?
జవాబు:
ఉమ్మడి సంయోజకతను

19. మెండలీవ్ ఆవర్తన నియమం రాయుము.
జవాబు:
మూలకాల భౌతిక, రసాయన ధర్మాలు వాటి పరమాణు భారాల ఆవర్తన ప్రమేయాలు.

20. మెండలీవ్ ఆవర్తన పట్టికలో పీరియడ్లు ఎన్ని?
జవాబు:
‘7’

21. అప్పటి వరకు తెలియని మూలకాల ధర్మాలను ఊహించిన శాస్త్రవేత్త ఎవరు?
A) న్యూలాండ్స్
B) మెండలీవ్
C) మోస్లే
D) పైవారందరూ
జవాబు:
B) మెండలీవ్

22. మెండలీవ్ ప్రకారం జతపరుచుము.
a) గ్రూపు – 1 ( ) i) R₂O₃
b) గ్రూపు – 2 ( ) ii) R₂O
c) గ్రూపు – 3 ( ) iii) RO
జవాబు:
a – ii, b – iii, c – i

23. క్రింది వానిని జతపరుచుము.
a) ఎకా-బోరాన్ ( ) i) గాలియం
b) ఎకా-అల్యూమినియం ( ) ii) స్కాండియం
c) ఎకా-సిలికాన్ ( ) iii)జెర్మేనియం
జవాబు:
a-i, b – ii, c – iii

24. మెండలీవ్ ఇలా చెప్పాడు “నేను దానిని నా అరచేతిలో పట్టుకుంటే కరిగిపోతుంది”. అది ఏ మూలకమో ఊహించండి.
A) స్కాండియం
B) జెర్మేనియం
C) గాలియం
D) సీజియం
జవాబు:
C) గాలియం

25. మెండలీవ్ ఆవర్తన పట్టికలో మూలకాలను సరియైన స్థానంలో ఉంచడం ద్వారా క్రింది మూలకం యొక్క పరమాణు ద్రవ్యరాశిని సరిచేయడం జరిగింది.
a) బెరీలియం
b) ఇండియం
c) బంగారం
d) పైవన్నీ
జవాబు:
d) పైవన్నీ

26. పరమాణు భారాన్ని కనుగొనుటకు మెండలీవ్ అనుసరించిన సూత్రం రాయండి.
జవాబు:
పరమాణు భారం = తుల్యాంక భారం × సంయోజకత

27. ఒక పరమాణువు తుల్యాంక భారం, సంయోజకతలు వరుసగా 4.5, 2 లు. అయిన దాని పరమాణు భారం ఎంత?
జవాబు:
9 (∵ 4.5 x 2)

28. మెండలీవ్ అసంగతశ్రేణికి ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
టెలూరియంను అయోడిన్ కన్నా ముందు ఉంచడం.

29. మెండలీవ్ పేరుపై ఉన్న మూలకం పరమాణు సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
101 (మెండలీవియం)

30. మెండలీవ్ ఆవర్తన పట్టికలోని ఒక పరిమితిని రాయండి.
జవాబు:

1. అసంగత మూలకాల జతలు (లేదా)
2. సారూప్యత లేని మూలకాలను కలిపి ఉంచడం

31. మెండలీవ్ ‘సారూప్యత లేని మూలకాలను కలిపి ఉంచడం’ అనే పరిమితికి ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
VIIA గ్రూపులో క్లోరిన్ అలోహంను ఉంచడం

32. మో` మూలకాల వర్గీకరణకు ప్రతిపాదించిన పరమాణు ధర్మం ఏది?
జవాబు:
పరమాణు సంఖ్య

33. మెండలీవ్ అసంగత మూలకాలు
A) Be – In – Au
B) Te – I
C) A మరియు B
D) రెండూ కావు
జవాబు:
B) Te – I

34. పరమాణువులో ధనావేశిత కణాల సంఖ్యను ఏమంటారు?
జవాబు:
పరమాణు సంఖ్య

35. పరమాణు భారం అనే భావన నుండి పరమాణు సంఖ్య ఆవర్తన నియమంను మార్చిన శాస్త్రవేత్త ఎవరు?
జవాబు:
మోస్లే

36. విస్తృత ఆవర్తన పట్టికను దేని ప్రాతిపదికన నిర్మించారు?
జవాబు:
పరమాణు సంఖ్యలు / ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం

37. విస్తృత ఆవర్తన నియమాన్ని’ రాయుము.
జవాబు:
మూలకాల భౌతిక రసాయన ధర్మాలు, వాటి ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాల ఆవర్తన ప్రమేయాలు.

38. నవీన ఆవర్తన పట్టికలో గ్రూపులు మరియు పీరియడ్ల సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
గ్రూపులు – 18, పీరియడ్లు – 7

39. మూలకాల ప్రధాన క్వాంటం సంఖ్య పెరిగే క్రమంలో అమర్చినవి.
A) పీరియడ్లు
B) గ్రూపులు
C) రెండూ
D) రెండూ కావు
జవాబు:
B) గ్రూపులు

40. a) బాహ్యకక్ష్య ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం గ్రూపులలో ఉన్న మూలకాలకి ఒకేలా ఉంటాయి.
b) ప్రధాన క్వాంటం సంఖ్య పెరిగే క్రమంలో గ్రూపులలో మూలకాలు అమర్చబడ్డాయి.
పై వాక్యంలో ఏది సరియైనది?
జవాబు:
రెండూ (a మరియు b)

41.

ఖాళీ నింపుము.
జవాబు:
d – ఉపకక్ష్య

42. మూలకాల ఆవర్తన పట్టికలో బ్లాలుగా విభజించడానికి ఆధారమైనది
a) పరమాణు పరిమాణం
b) భేదపరిచే ఎలక్ట్రాన్
c) పై రెండూ
d) వేలన్సీ
జవాబు:
b) భేదపరిచే ఎలక్ట్రాన్

43. పీరియాడిక్ టేబుల్ లో గల బ్లాకులు ఎన్ని?
A) 2
B) 4
C) 6
D) 7
జవాబు:
B) 4

44. క్రింది వానిలో 6 బ్లాక్ మూలకం
A) ₁₁Na
B) ₁₃Al
C) ₂₁SC
D) ₅₈Ce
జవాబు:
A) ₁₁Na

45. ₁₁Na : 1s²2s²2p⁶3s¹. ఈ మూలకం ఏ బ్లాక్ నకు చెందును?
జవాబు:
S – బ్లాక్

46. IUPAC నిర్ణయం ప్రకారం ప్రస్తుతం గ్రూపులను ఎలా సూచిస్తారు?
జవాబు:
1 నుండి 18 (అరబిక్ అంకెలలో)

47. మూలక కుటుంబం అనగానేమి?
జవాబు:
ఒకే గ్రూపులో ఉన్న మూలకాల సమూహం

48. 1(IA) గ్రూపు మూలకాల బాహ్య కక్ష్యలో ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం ఏమిటి?
జవాబు:
ns¹

49. బాహ్యకక్ష్యలో ns² ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం గల మూలకాలను ఏమంటారు?
జవాబు:
క్షారమృత్తిక లోహాల కుటుంబం

50. మూలకాలు Li, Be, B, …… రెండవ పీరియడ్ కు చెందినవి. ఈ మూలకాలలో ఎన్ని ప్రధానకక్ష్యలు ఉంటాయి?
జవాబు:
రెండు (K, L)

51. ఉత్కృష్ట వాయువుల కుటుంబం ఎన్నవ గ్రూపునకు చెందినది?
జవాబు:
18(VIIIA)

52. మొదటి పీరియడ్ లో గల మూలకాలు ఎన్ని? అవి ఏవి?
జవాబు:
2(H, He)

53. మూడవ పీరియడ్ లో ఎన్ని మూలకాలు ఉంటాయి?
జవాబు:
8

54. 3s, 3p, 3d అనే కక్ష్యలు మొదలయ్యే పీరియడ్ సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
3వ పీరియడ్

55. 32 మూలకాలు ఉన్న పీరియడ్ సంఖ్యను ఒకదానిని రాయండి.
జవాబు:
6వ పీరియడ్

56. 4f మరియు 5f మూలకాలను ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
4f – లాంథనైడ్లు; 5f – ఆక్టినైన్లు

57. f- బ్లాక్ మూలకాలు ఎన్నవ పీరియలో ఉంటాయి?
జవాబు:
6 మరియు 7వ పీరియడ్లలో

58. ప్రతి పీరియడ్ లో (1 తప్ప) ఎన్ని S – బ్లాక్ మూలకాలు ఉంటాయి?
జవాబు:
‘2’

59. సాధారణంగా లోహ మూలకాలలో బాహ్యకక్ష్యలో ఎన్ని ఎలక్ట్రాన్లు ఉంటాయి?
జవాబు:
1, 2 లేదా 3

60. d- బ్లాక్ మూలకాలను ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
పరివర్తన మూలకాలు

61. లాంథనైన్లు, ఆక్టినైళ్లు ఏ గ్రూపునకు చెందుతాయి?
జవాబు:
3(III B)

62. అంతర పరివర్తన మూలకాలని వేనిని అందురు?
జవాబు:
f- బ్లాక్ మూలకాలు (లేదా) లాంథరైలు, ఆక్టినైట్లు.

63. కొన్ని అర్ధలోహాల పేర్లు రాయుము.
జవాబు:
B, Si, As, Ge

64. లోహాలు, అలోహాలు, అర్ధలోహాలు కలిగియున్న బ్లాక్ ఏమిటి?
జవాబు:
‘d’

65. అన్నీ లోహాలు గల బ్లాక్ ఏమిటి?
జవాబు:
S – బ్లాక్

66. A – పీరియడ్ లో ఉన్న మూలకాలన్నీ ఒకే రసాయన ధర్మాలను ప్రదర్శిస్తాయి.
R – ఒకే గ్రూపులో ఉన్న మూలకాలన్నీ ఒకే బాహ్యకక్ష్య ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం కలిగి ఉంటాయి.
A) A, R లు సరైనవి
B) A మాత్రమే సరైనది
C) R మాత్రమే సరైనది
D) A, Rలు సరైనవి కావు
జవాబు:
C) R మాత్రమే సరైనది

67. జతపరుచుము.
a) ₅₈Ce – ₇₁Lu ( ) i) ఆక్టినాయిడ్లు
b) ₉₀Th – ₁₀₃Lr ( ) ii) లాంథనాయిడ్లు
జవాబు:
a – ii, b – i

68. ఒక మూలకం యొక్క సంయోగ సామర్థ్యాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
సంయోజకత

69. ఏదైనా ఒక మూలక పరమాణువు ఎన్ని ………… పరమాణువులతో సంయోగం చెందగలదో ఆ సంఖ్యను
ఆ పరమాణువు యొక్క సంయోజకత అంటారు.
A) ఆక్సిజన్
B) హైడ్రోజన్
జవాబు:
B) హైడ్రోజన్

70. NaH లో Na యొక్క వేలన్సీ ఎంత?
జవాబు:
1

71. Ca0 లో Ca యొక్క వేలన్సీ ఎంత?
జవాబు:
2

72. గ్రూపు సంఖ్య V కన్నా ఎక్కువ ఉండే గ్రూపు మూలకాలకు సంయోజకతను ఎలా లెక్కిస్తారు?
జవాబు:
8 – గ్రూపు సంఖ్య

73. పీరియాడిక్ టేబుల్ లో ప్రతి పీరియడ్ లో మొదటి, చివరి మూలకాల వేలన్సీలను రాయండి.
జవాబు:
మొదటి మూలకం – 1, చివరి మూలకం – 0

74. పరమాణు వ్యాసార్ధాన్ని ఏ ప్రమాణాలలో కొలుస్తారు?
జవాబు:
పికోమీటర్ (pm)

75. 1 pm = ……………..m.
జవాబు:
10^-12

76. a) Cu ( ) i) లోహ వ్యాసార్ధం
b) Cl ( ) ii) సమయోజనీయ వ్యాసార్ధం
జవాబు:
a – i, b – ii

77. ఆవర్తన పట్టికలోని గ్రూప్ లో పై నుండి క్రిందికి పోయే కొద్దీ పరమాణు వ్యాసార్ధం ఎలా మారుతుంది?
జవాబు:
పెరుగుతూ వుంటుంది

78. a) ఒక పీరియడ్లో ఎడమ నుండి కుడికి పోయేకొద్దీ పరమాణు సంఖ్యతో పాటు కేంద్రకావేశం పెరుగుతుంది.
b) వీరియలో భేదాత్మకత ఎలక్ట్రాన్లు ఒకే బాహ్యకక్ష్యలో చేరుతాయి.
c) పీరియలో ఎలక్ట్రాన్ కక్ష్యలు మారవు.
d) పీరియలో పరమాణు వ్యాసార్ధం తగ్గుతుంది.
పై వానిలో సరికాని వాక్యం ఏది?
జవాబు:
ఏదీ లేదు.

79. Na మరియు Na⁺ లలో ఏది ఎక్కువ పరిమాణం గలది?
జవాబు:
Na

80. Na⁺ బాహ్యకక్ష్య ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం రాయుము.
జవాబు:
2s² 2p⁶

81. Cl మరియు Cl^– లలో ఎక్కువ సైజ్ గలది. ఏది?
జవాబు:
Cl^–

82. Cl^– మరియు Cl ల మధ్య దేనికి తక్కువ కేంద్రక ఆకర్షణ ఉంటుంది?
జవాబు:
Cl^–

83. A : క్లోరిన్ పరిమాణం, క్లోరిన్ ఆనయాన్ పరిమాణం తో పోల్చితే తక్కువగా ఉంటుంది.
R : క్లోరిన్ పరమాణువుతో పోల్చితే క్లోరిన్ అయాన్ లోని ఎలక్ట్రాన్లపై కేంద్రకావేశం తక్కువగా ఉంటుంది.
A) A, R లు సరైనవి, A ని R సమర్థించును.
B) A, R లు సరైనవి, A ని R సమర్ధించదు.
C) A మాత్రమే సరియైనది.
D) R మాత్రమే సరియైనది.
జవాబు:
A) A, R లు సరైనవి, A ని R సమర్థించును.

84. క్లోరిన్ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 1s²2s²2p⁶3s² 3p⁵ అయిన క్లోరిన్ ఆనయాన్ విన్యాసం ఎంత?
జవాబు:
1s²2s²2p⁶3s²3p⁶

85. మూలకం యొక్క బాహ్యకక్ష్య నుండి ఒక ఎలక్ట్రాన్ తీసివేయడానికి కావల్సిన శక్తిని ఏమందురు?
జవాబు:
అయనీకరణ శక్తి

86. M⁺_(g) + I.E. → M⁺²_(g) + e^– దీనిలో I.E
A) మొదటి అయనీకరణ శక్తి
B) రెండవ అయనీకరణ శక్తి
C) A లేదా B
D) ఏదీకాదు
జవాబు:
B) రెండవ అయనీకరణ శక్తి

87. అయనీకరణ శక్తి ఆధారపడని అంశం
A) కేంద్రక ఆవేశం
B) స్క్రీనింగ్ ఫలితం
C) పరమాణు వ్యాసార్ధం
D) ఏదీకాదు
జవాబు:
D) ఏదీకాదు

88. ₁₁Na మరియు ₁₇Cl లలో దేనికి అయనీకరణ శక్తి ఎక్కువ?
జవాబు:
₁₇Cl

89. ₁₁Na మరియు ₁₇Cl లలో దేనికి కేంద్రక ఆకర్షణ శక్తి ఎక్కువ?
జవాబు:
₁₇Cl

90. 4s, Ap, 4d, 4f లలో కేంద్రకం వైపుకు చొచ్చుకుపోయే స్వభావాన్ని అవరోహణ క్రమంలో రాయండి.
జవాబు:
4s > 4p > 4d > 4f

91. A, B అనే మూలకాలు బాహ్యకక్ష్యలలో 2s మరియు 2p అనే ఆర్బిటాళ్ళు కలవు. అయితే A, B లలో దేని యొక్క అయనీకరణ శక్తి తక్కువ?
జవాబు:
‘B’

92. బెరీలియం మరియు బోరాన్లో దేనికి అయనీకరణ శక్తి తక్కువ?
జవాబు:
బోరాన్

93. ఆక్సిజన్ : 1s22s22p4
నైట్రోజన్ : 1s22s22p3
• పై వానిలో దేని యొక్క అయనీకరణ శక్తి తక్కువ?
జవాబు:
ఆక్సిజన్

• పై వానిలో సగం నిండిన ఆర్బిటాల్ దేనిలో ఉంది?
జవాబు:
నైట్రోజన్

94. ఆక్సిజన్ కన్నా నైట్రోజన్ యొక్క అయనీకరణ శక్తి విలువ ఎక్కువ. కారణం
A) కేంద్రక ఆవేశం
B) షీల్డింగ్ ఫలితం
C) ఆర్బిటాల్ చొచ్చుకుపోయే స్వభావం
D) స్థిరమైన ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం
జవాబు:
D) స్థిరమైన ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం

95. అయనీకరణ శక్తికి ప్రమాణం రాయండి.
జవాబు:
KJmol^-1 (లేదా) eV atom^-1

96. ఏదైనా మూలక పరమాణువు వాయుస్థితిలో ఒంటరిగా తటస్థంగా ఉన్నపుడు అది ఒక ఎలక్ట్రాను గ్రహిస్తే విడుదలయ్యే శక్తిని ఏమంటారు?
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటీ

97. a) M_(g) + e^– → M^-2 + Q₁
b) M_(g)⁺ + Q₂ → M⁺² + e^–
పై వానిలో ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటీని సూచించేది
A) Q₁
B) Q₂
C) రెండూ
D) రెండూ కావు
జవాబు:
A) Q₁

98. a) లోహాలకు ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటీ విలువలు ఎక్కువగా ఉంటాయి.
b) ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటీ విలువలు ఋణాత్మకంగా ఉంటే శక్తి విడుదలవుతుంది.
పై వానిలో సరికాని వాక్యం
జవాబు:
‘a’

99. ఒక మూలక పరమాణువు వేరే మూలక పరమాణువుతో బంధంలో ఉన్నపుడు ఎలక్ట్రాన్లను తనవైపు ఆకర్షించే ప్రవృత్తిని ఆ మూలకం యొక్క …… అంటారు.
A) అయనీకరణ శక్తి
B) ఎలక్ట్రాన్ ఎఫినిటీ
C) ఋణవిద్యుదాత్మకత
D) ధనవిద్యుదాత్మకత
జవాబు:
C) ఋణవిద్యుదాత్మకత

100. మిల్లికన్ ఋణవిద్యుదాత్మకత సూత్రం రాయుము.
జవాబు:

101. బంధశక్తుల ఆధారంగా ఋణవిద్యుదాత్మకతను ప్రతిపాదించినవారు ఎవరు?
జవాబు:
లైనస్ పౌలింగ్

102. హైడ్రోజన్ యొక్క ఋణవిద్యుదాత్మకత ఎంత?
జవాబు:
2.20

103. అత్యధిక ఋణవిద్యుదాత్మకత గల మూలకం ఏది?
జవాబు:
ఫ్లోరిన్

104. అత్యల్ప ఋణవిద్యుదాత్మకత గల స్థిర మూలకం ఏది?
జవాబు:
సీసియం

105. మూడవ పీరియడ్ – Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl
1) లోహాలు ఏవి?
జవాబు:
Na, Mg

2) అలోహాలు ఏవి?
జవాబు:
P, S, Cl

3) అర్ధ లోహాలు ఏవి?
జవాబు:
Al, Si

106. IVA (Kosong Swoostev: C, Si, Ge, Sn, Pb
1) లోహాలు ఏవి?
జవాబు:
Sn, Pb

2) అలోహాలు ఏవి?
జవాబు:
C

3) అర్ధలోహాలు ఏవి?
జవాబు:
Si, Ge

107. గ్రూపులలో పై నుండి క్రిందికి పెరిగే ధర్మాలు కొన్నింటిని రాయండి.
జవాబు:
పరమాణు వ్యాసార్ధం, ధన విద్యుదాత్మకత, లోహ స్వభావం

108. పీరియలో ఎడమ నుండి కుడికి తగ్గే మూలక ధర్మాలు రెండింటిని రాయండి.
జవాబు:
పరమాణు వ్యాసార్ధం, ధన విద్యుదాత్మకత, లోహ స్వభావం

109. గ్రూపులలో మారని మూలక ఆవర్తన ధర్మమేది?
జవాబు:
వేలన్సీ

110. A : 1s²2s²
B : 1s²2s²2p⁶3s².
1) A మూలకం ఏ పీరియడ్ కు చెందినది?
జవాబు:
రెండవ

2) B మూలకం ఏ గ్రూపునకు చెందినది?
జవాబు:
రెండవ

3) ‘B’ యొక్క వేలన్సీ ఎంత ?’
జవాబు:
2

111. 2, 8, 7 ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం గల మూలకానికి సారూష్య ధర్మాలు గల ఏదేని మూలకం పేరు రాయుము.
జవాబు:
ఫ్లోరిన్ (Z = 9).

112. 3వ పీరియడ్, 2వ గ్రూపునకు చెందిన మూలక వేలన్సీని ఊహించండి.
జవాబు:
2

10th Class Physics 7th Lesson మూలకాల వర్గీకరణ – ఆవర్తన పట్టిక 1 Mark Bits Questions and Answers

సరియైన సమాధానమును గుర్తించండి.

1. 1వ పీరియడ్ నందు గల మూలకాల సంఖ్య …………..
A) 2
B) 4
C) 6
D) 8
జవాబు:
A) 2

2. అష్టక నియమం పాటింపబడని అణువు …………
A) O₂
B) F₂
C) BeCl₂
D) N₂
జవాబు:
C) BeCl₂

3. నవీన ఆవర్తన పట్టిక నందు 2వ పీరియడ్ లో గల మూలకాల సంఖ్య
A) 2
B) 18
C) 32
D) 8
జవాబు:
D) 8

4. క్రింది వానిలో ఏ లోహం అత్యధిక చర్యాశీలత గలది?
A) లిథియం
B) జింక్
C) పొటాషియం
D) రుబీడియం
జవాబు:
D) రుబీడియం

5. గ్రూపులో పై నుండి క్రిందికి వెళ్ళే కొలదీ అయనీకరణ శక్తి విలువ …….
A) పెరుగుతుంది
B) తగ్గుతుంది
C) మారదు
D) చెప్పలేము
జవాబు:
B) తగ్గుతుంది

6. కింది వానిలో అధిక ధనవిద్యుదాత్మకత విలువ గల మూలకం
A) క్లోరిన్
B) కార్బన్
C) ఆక్సిజన్
D) పొటాషియం
జవాబు:
D) పొటాషియం

7. మెండలీవ్ ‘ఏకా-అల్యూమినియం’గా భావించిన మూలకం
A) స్కాండియం
B) గాలియం
C) జెర్మేనియం
D) ఇండియం
జవాబు:
B) గాలియం

8. ఆధునిక ఆవర్తన పట్టికలో నిలువు వరుసల (గ్రూపుల) సంఖ్య (IUPAC విధానంలో)
A) 7
B) 8
C) 10
D) 18
జవాబు:
D) 18

9. కింది వాటిలో డాబరీనర్ త్రికం
A) Cl, Br, I
B) H, He, Li
C) H, Na, Cl
D) C, N, O
జవాబు:
A) Cl, Br, I

10. క్రింది వానిలో డాబరీనర్ త్రికానికి చెందిన పరమాణు భారాల సమూహము
A) 40, 87.5, 120
B) 40, 87.5, 127
C) 40, 77.5, 137
D) 40, 87.5, 137
జవాబు:
D) 40, 87.5, 137

11. క్రింది వాటిలో జడవాయు మూలకపు ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం

జవాబు:
C

12. మెండలీవ్ అసంగతశ్రేణికి ఉదాహరణ
A) టెలూరియం, అయోడిన్
B) సోడియం, పొటాషియం
C) ఎకాబోరాన్, ఎకాసిలికాన్
D) సోడియం, కాల్షియం
జవాబు:
A) టెలూరియం, అయోడిన్

13. Na, Mg, AI, SI ల పరమాణు సంఖ్యలు వరుసగా 11, 12, 13, 14 అయితే అధిక పరమాణు వ్యాసార్ధం గల మూలకం,
A) Na
B) Mg
C) Al
D) Si
జవాబు:
A) Na

మీకు తెలుసా?

1) మీకు సంగీత స్వరాల గురించి తెలుసా?

భారతీయ సంగీతంలో ఒక స్కేలులో 7 సంగీత స్వరాలుంటాయి. అవి స, రి, గ, మ, ప, ద, ని. పాశ్చాత్య సంగీతంలో do, re, mi, fa, so, la, ti అనే స్వరాలను వాడుతారు. ఒక పాటకు సంగీతంను సమకూర్చడానికి స్వరకర్త (musician) ఈ నోట్లను వాడతాడు. సహజంగా ఈ ‘నోట్’లు పునరావృతమవుతుంటాయి. ప్రతీ ఎనిమిదవ నోట్ మొదటి నోట కు సమానంగా ఉంటుంది. మరియు అక్కడి నుండి కొత్త నోట్ మొదలవుతుంది.

2) ఎకా అల్యూమినియం యొక్క ద్రవీభవనస్థానం గురించి మెండలీవ్ ఇలా చెప్పాడు. “నేను దానిని నా అరచేతిలో పట్టుకుంటే, అది కరిగిపోతుంది.”

ఆ తర్వాత ఎకా అల్యూమినియంగా కనుగొన్న గాలియం యొక్క ద్రవీభవనస్థానం 30.2°C అని కనుగొన్నారు. మన శరీర ఉష్ణోగ్రత 37°C. మెండలీవ్ మూలకాల ధర్మాలను గురించి ఎంత కచ్చితంగా ఊహించాడో కదూ !

3) మెండలీవ్ తన ఆవర్తన పట్టికను పరిచయం చేసే కాలంలో కనీసం ఎలక్ట్రాన్ కూడా కనుగొనబడలేదు. అయినప్పటికీ ఈ ఆవర్తన పట్టిక ఒక చెల్లాచెదురుగా ఉన్న వంటశాల వంటి రసాయనశాస్త్ర అధ్యయనానికి ఒక శాస్త్రీయ ఆధారాన్ని అందించింది. అతని గౌరవార్థం 101వ మూలకానికి ‘మెండలీవియం’ అనే పేరు పెట్టారు.

4. ఆవర్తన పట్టికలో కొన్ని మూలక కుటుంబాలకు ఆ పేరు ఎలా వచ్చిందో మీకు తెలుసా?

1. క్షార లోహాలు :
ఈ కుటుంబంలోని Na, K వంటి మూలకాలను మొక్కల బూడిద నుండి రాబట్టారు. ఆల్కలీ అంటే మొక్కల బూడిద అని అర్థం.

2. చాల్కోజన్లు :
ఈ కుటుంబంలోని అంటే 16 (VI A) వ గ్రూప్ మూలకాలను గనుల. నుండి తవ్వి తీయబడిన లోహాల నుండి రాబట్టారు. చాల్కోజన్లు అంటే ఖనిజ ఉత్పత్తులు అని అర్థం.

3. హాలోజన్లు :
ఈ కుటుంబంలోని అంటే 17 (VII A) గ్రూప్ మూలకాలను సముద్ర లవణాల నుండి రాబట్టారు. ‘హాలోస్’ అంటే సముద్ర లవణం అని అర్థం.

4. ఉతృష్ట వాయువులు :
ఈ కుటుంబంలోని అంటే 18వ (VIII A) వ గ్రూప్ మూలకాలకు రసాయన చర్యాశీలత తక్కువ. దీనికి కారణం బాహ్యకక్ష్యలో పూర్తిగా నిండిన ఆర్బిటాళ్ళు ఉండడమే. వీటిని జడవాయువులు అని కూడా అంటాం.

5) అయిడ్ (Ide) అనగా సంపద (heir) అని, ఆయిడ్ (Oid) అనగా ‘సమానమైన’ అని అర్థం. ఉదాహరణకు మనం క్లోరిన్ పరమాణువు (Cl)ను క్లోరిన్, దాని అయాన్ Cl^– ను క్లోరైడ్ అయాన్ అని పిలుస్తుంటాం కదా! అదే విధంగా లాంథసైడ్స్ (లాంథనమ్ ను పోలినవి), ఆక్టిసైడ్స్ (ఆక్టీనియంను పోలినవి) అనే పేర్లు ప్రాచుర్యం పొందాయి. శాస్త్రవేత్తల్లో కొంతమంది ₅₇La నుండి ₇₀Yb వరకు, మరికొంతమంది ₅₈Ce నుండి ₇₁Lu వరకు ఇంకొందరు ₅₇La నుండి ₇₁Lu వరకు లాంథనైళ్లుగా పరిగణిస్తారు.

₂₁SC మరియు ₃₉Y లను కూడా లాంథనై లుగా పరిగణిస్తున్నారు. ఈ సూచనలన్నీ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం దృష్ట్యా నిజమైనవే. ఎందుకంటే ₂₁Sc, ₃₉Y మరియు ₅₇La నుండి ₇₁Lu వరకు మూలకాలన్నీ ఒకే బాహ్యకక్ష్య విన్యాసం కలిగి ఉంటాయి. ఆర్టైనైడ్ ల విషయంలో కూడా ₉₀Th నుండి ₁₀₃Lr వరకు లేదా ₉₈Ac నుండి ₁₀₂No వరకు లేదా ₉₈Ac నుండి ₁₀₃Lr వరకు వంటి రకరకాల వాదనలు ఉన్నాయి.

These AP 10th Class Physical Science Chapter Wise Important Questions 6th Lesson పరమాణు నిర్మాణం will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Physical Science 6th Lesson Important Questions and Answers పరమాణు నిర్మాణం

10th Class Physics 6th Lesson పరమాణు నిర్మాణం 1 Mark Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
క్రోమియం ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాన్ని వ్రాయండి.
జవాబు:
క్రోమియం ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము : 1s²2s²2p⁶3s²2p⁶4s¹3d⁵ or [Ar] 4s¹3d⁵.

ప్రశ్న 2.
ఇనుప కడ్డీని క్రమంగా అధిక ఉష్ణోగ్రతలకు వేడి చేయటాన్ని పరిశీలించినప్పుడు ఏ ఏ రంగులు కనబడుతాయి?
జవాబు:
ఉష్ణోగ్రత పెరుగుతున్న కొలదీ ఇనుప కడ్డీపై ఎరుపు, నారింజ, పసుపు, నీలము లేక తెల్లని రంగులు ఏర్పడును.

ప్రశ్న 3.
1s² 2s¹ 2p⁴ అనే ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం రాయడంలో ఏ నియమం ఉల్లంఘించబడింది ? కారణాలు తెల్పండి.
జవాబు:
1s² 2s¹ 2p⁴ అనే ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం రాయడంలో ఆఫ్ భౌ నియమం ఉల్లంఘించబడినది.
కారణం : ఈ నియమం ప్రకారం 25 నిండిన తరువాతనే 22 కి నింపాలి.

ప్రశ్న 4.
మెగ్నీషియం (Z = 12) మూలక పరమాణువులో బాహ్య కర్పరం యొక్క సంకేతం (Bymbol)ను వ్రాయండి. మెగ్నీషియం బాహ్య కర్పరంలో ఎన్ని ఎలక్ట్రాన్లు ఉంటాయి?
జవాబు:
మెగ్నీషియంలో బాహ్య కర్పరం (3వ కర్పరం) సంకేతం M మెగ్నీషియం బాహ్య కర్పరంలోని ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య = 2

ప్రశ్న 5.
స్కాండియమ్ (Sc) పరమాణువులో 21వ ఎలక్ట్రాన్ యొక్క 4 క్వాంటమ్ సంఖ్యల విలువలు కింది పట్టికలో ఇవ్వబడినాయి. అయితే స్కాండియమ్ పరమాణువులోని 20వ ఎలక్ట్రాన్ యొక్క 4 క్వాంటమ్ సంఖ్యల విలువలను పట్టిక రూపంలో వ్రాయండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 6.
n = 3 అయినపుడు కర్పరంలో ఉండే ఆర్బిటాళ్ళను తెల్పి, ఆ కర్పరంలో ఉండే గరిష్ఠ ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్యను రాయండి.
జవాబు:
n = 3 అయినప్పుడు కర్పరంలో ఉండే ఆర్బిటాళ్ళు s, p, d. ఆ కర్పరంలో ఉండే గరిష్ఠ ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య 18.

ప్రశ్న 7.
ఎలక్ట్రాన్ ను కనుగొన్నదెవరు? ఎలక్ట్రాన్ యొక్క ఆవేశం, ద్రవ్యరాశులను తెల్పండి.
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్ ను కనుగొన్నది J.J. థామ్సన్. దీని సంకేతం ⁰_-1e.
ఎలక్ట్రాన్ ఆవేశం ఋణావేశం. ఆవేశ పరిమాణం – 1.602 × 10^-19 కూలుంట్లు. ద్రవ్యరాశి 9.1 × 10^-31kg.

ప్రశ్న 8.
ప్రోటాన్ ను కనుగొన్నది ఎవరు? ప్రోటాన్ యొక్క ఆవేశం, ద్రవ్యరాశులను తెల్పండి.
జవాబు:
ప్రోటాన్ ను కనుగొన్నది “గోల్డ్ స్టీన్.” దీని సంకేతం ¹₊₁P. ప్రోటాన్ ధనావేశం కలిగి ఉండును. దీని ఆవేశ పరిమాణం +1.602 × 10^-19 కూలుంట్లు. ద్రవ్యరాశి 1.675 × 10^-27kg.

ప్రశ్న 9.
న్యూట్రాన్ ను కనుగొన్నది ఎవరు? న్యూట్రాన్ యొక్క ఆవేశం, ద్రవ్యరాశులను తెల్పండి.
జవాబు:
న్యూట్రాన్ ను కనుగొన్నది చాడ్విక్. దీని సంకేతం ¹₀n.
ఆవేశం లేదు. ద్రవ్యరాశి 1.675 × 10^-27 kg.

ప్రశ్న 10.
పరమాణు నమూనా అనగానేమి?
జవాబు:
పరమాణువులో ధనావేశాలు, ఋణావేశాలు ఏ విధంగా పంపిణీ జరిగినవో తెలియజేసే దానిని “పరమాణు నమూనా” అంటారు.

ప్రశ్న 11.
మొట్టమొదటి పరమాణు నమూనాను ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
మొట్టమొదటి థామ్సన్ పరమాణు నమూనాను “పుచ్చకాయ నమూనా” అని పిలుస్తారు.

ప్రశ్న 12.
రూథర్ ఫోర్డ్ పరమాణు నమూనాను ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
రూథర్‌ఫోర్డ్ పరమాణు నమూనాను “గ్రహమండల నమూనా” అని పిలుస్తారు.

ప్రశ్న 13.
బోర్ పరమాణు నమూనా ఏ సూత్రం ఆధారంగా నిర్ధారించబడినది?
జవాబు:
బోర్ పరమాణు నమూనా “మ్యాక్స్ ప్లాంక్ క్వాంటం సిద్ధాంతం” ఆధారంగా నిర్ధారించబడినది.

ప్రశ్న 14.
స్థిర కక్ష్యలను ప్రవేశపెట్టిన శాస్త్రవేత్త ఎవరు?
జవాబు:
స్థిర కక్ష్యలను ప్రవేశపెట్టిన శాస్త్రవేత్త “నీల్స్ బోర్”.

ప్రశ్న 15.
ప్లాంక్ క్వాంటం సిద్ధాంతం అనగానేమి?
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్ అధిక శక్తి గల కక్ష్య నుండి తక్కువ శక్తి గల కక్ష్యలోకి దూకినపుడు విడుదలయ్యే వికిరణపు శక్తి (E), వికిరణపు పౌనఃపున్యానికి (υ) అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. E ∝ υ (E = hυ)

ప్రశ్న 16.
ప్లాంక్ స్థిరాంకం విలువ మరియు ప్రమాణాలు వ్రాయుము.
జవాబు:
ప్లాంక్ స్థిరాంకం విలువ h = 6.626 x 10-34 బౌల్. సెకను లేదా h = 6.626 x 10-27 ఎర్గ్. సెకన్.

ప్రశ్న 17.
దృగ్గోచర వర్ణపటం అనగానేమి?
జవాబు:
మానవుని కంటితో నేరుగా చూడగల రంగుల సమూహాన్ని దృగ్గోచర వర్ణపటం అంటారు. దీనిని VIBGYOR తో తెలియజేస్తారు.

ప్రశ్న 18.
దృగ్గోచర వర్ణపటంలో ఎక్కువ శక్తి గల రంగు ఏది?
జవాబు:
ఏ తరంగానికైనా శక్తి అనేది పౌనఃపున్యంపై ఆధారపడును. ఊదా రంగు అధిక పౌనఃపున్యం కలిగి ఉండుట వలన, ఎక్కువ శక్తిని కలిగి ఉండును.

ప్రశ్న 19.
దృగ్గోచర వర్ణపటంలో ఎక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం గల తరంగాలేవి?
జవాబు:
దృగ్గోచర వర్ణపటంలో అధిక తరంగదైర్ఘ్యం గల తరంగాలు ఎరుపురంగు తరంగాలు. ఇవి అధిక దూరం ప్రయాణించగలవు.

ప్రశ్న 20.
విద్యుదయస్కాంత వర్ణపటంలో ఎక్కువ పౌనఃపున్యం కలిగిన శక్తివంతమైన వికిరణాలేవి?
జవాబు:
విద్యుదయస్కాంత వర్ణపటంలో ఎక్కువ పౌనఃపున్యం కలిగినవి కాస్మిక్ వికిరణాలు. వీటి తర్వాత Y – వికిరణాలు. వీటికి అత్యధిక శక్తి ఉండును. ఇవి ప్రమాదకరమైన వికిరణాలు.

ప్రశ్న 21.
విద్యుదయస్కాంత వికిరణాలలో ఎక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం గల వికిరణాలేవి?
జవాబు:
విద్యుదయస్కాంత వర్ణపటంలో ఎక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం గల తరంగాలు ప్రసార పట్టీలు. వాటి తర్వాత రేడియో తరంగాలు. ఇవి తక్కువ శక్తి గలవి. విశ్వంలో ఏ ప్రదేశానికైనా వెళ్ళిరాగలవు.

ప్రశ్న 22.
విద్యుదయస్కాంత వర్ణపటంలోని వికిరణాల వేగాలను తెల్పుము.
జవాబు:
c = υλ; c = కాంతి వేగం, υ = పౌనఃపున్యం, λ = తరంగదైర్ఘ్యం. ఇవి 3 × 10⁸ మీ/సె వేగంతో ప్రయాణిస్తాయి.

ప్రశ్న 23.
నీబోర్ పరమాణు నమూనా వివరించి హైడ్రోజన్ వర్ణపటాన్ని వివరించటాన్ని నీవు ఎలా అభినందిస్తావు?
జవాబు:
నీల్స్ బోర్ పరమాణు నమూనా, వివరించడంలో విజయం సాధించడమే కాకుండా, హైడ్రోజన్ వర్ణపటాన్ని చక్కగా వివరించగలిగాడు. కావున నీల్స్ బోర్ చేసిన కృషిని ప్రశంసించవలసియున్నది.

ప్రశ్న 24.
పదార్థం విభజింప శక్యం కాదు అనే భావన నుండి పరమాణు నమూనాలను వివరించే స్థాయికి శాస్త్రాన్ని అభివృద్ధి చేసిన శాస్త్రవేత్తల కృషిని ఏ విధంగా అభినందిస్తావు?
జవాబు:
పదార్థం విభజింప శక్యం కాని కణాలతో నిర్మితమైందనే డాల్టన్ భావన నుండి J.J. థామ్సన్, రూథర్‌ఫోర్డ్, నీల్స్ బోర్, సోమర్ ఫెల్డ్, జోడింగర్ మొదలైన అనేకమంది కృషి ఫలితంగా సైన్స్ విజ్ఞానం క్రొత్త పుంతలు తొక్కింది. వారి కృషిని మిక్కిలి ప్రశంసించవలసియున్నది.

ప్రశ్న 25.
మాక్స్ ప్లాంక్ క్వాంటం సిద్ధాంతం యొక్క అనేక రంగాలలోని ఉపయోగాలను ఎలా అభినందిస్తావు?
జవాబు:
ఆధునిక భౌతికశాస్త్ర పితామహుడిగా గుర్తించబడిన మాక్స్ ప్లాంక్ క్వాంటం సిద్ధాంతం ఆధారంగా అనేక వస్తువులు పనిచేస్తున్నాయి. వాటిలో α, β, γ వికిరణాలను అర్థం చేసుకోవడానికి, లేజర్లు, కంప్యూటర్లు, సి.డి.లు, రసాయన బంధాల (D.N.A.) గురించి తెలుసుకోవడానికి క్వాంటం సిద్ధాంతం ఉపయోగపడినది. కాబట్టి మా ప్లాంక్ చేసిన కృషిని అభినందించవలసి ఉన్నది.

ప్రశ్న 26.
దీపావళి పండుగ నాడు నీవు కాల్చిన టపాసుల నుండి రంగురంగుల కాంతి వెలువడటానికి కారణం ఏమిటి?
జవాబు:
దీపావళి పండుగనాడు కాల్చిన టపాసుల నుండి రంగురంగుల కాంతి వెలువడటానికి కారణం వాటిలో ఒక్కొక్క పరమాణువు ఒక్కొక్క కాంతిని వెదజల్లుతుంది.

ప్రశ్న 27.
పసుపు వర్ణంలో కాంతిని వెదజల్లే పరమాణువులేవి?
జవాబు:
సోడియం మూలకాన్ని వేడిచేసినపుడు పసుపు వర్ణంలో కాంతిని ఉద్గారించును.

ప్రశ్న 28.
ట్రాఫిక్ సిగ్నల్, సెల్ టవర్లు, వాహనాల వెనుక ఎర్రని లైట్ ను ఎందుకు అమర్చుతారు?
జవాబు:
దృగ్గోచర వర్ణపటంలో ఎక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం గల కాంతి ఎరుపు. ఎక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం ఉన్న కాంతి ఎక్కువ దూరం ప్రయాణించును. కాబట్టి ఎక్కువ దూరంలో ఉన్న వ్యక్తి కూడా స్పష్టంగా చూడగలడు.

ప్రశ్న 29.
γ – వికిరణాలను వైద్యరంగంలో ఎందుకు వాడతారు?
జవాబు:
γ- వికిరణాలను కేన్సర్ కణుతులను నిర్మూలించటానికి కీమోథెరపి చికిత్సలో వాడతారు.

ప్రశ్న 30.
X – కిరణాలను వైద్యరంగంలో ఎందుకు వాడతారు?
జవాబు:

1. X – కిరణాలు రెండు రకాలు. 1) కఠిన X – కిరణాలు 2) మృదు X – కిరణాలు.
2. మృదు X – కిరణాలను వైద్యరంగంలో రోగాన్ని నిర్ధారించడానికి, రోగచికిత్సకు వాడతారు.

ప్రశ్న 31.
మైక్రో తరంగాల ఉపయోగాలేవి?
జవాబు:
సెల్ ఫోన్, రాడార్లు, మైక్రో ఓవెన్లు మైక్రో తరంగాల ఆధారంగా పనిచేస్తాయి.

ప్రశ్న 32.
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం రాయటానికి ఉపయోగపడే నియమాలేవి?
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాన్ని రాయటానికి ఉపయోగపడే నియమాలు మూడు :

1. ఆఫ్ బౌ నియమం
2. హుండ్ నియమం
3. పౌలీవర్జన నియమం

ప్రశ్న 33.
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం రాయటానికి మాదిరి పటం లాగా ఉపయోగపడేది ఏది?
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాన్ని సులువుగా రాయటానికి ఉపయోగపడేది మాయిలర్ పటము.

ప్రశ్న 34.
సమశక్తి గల ఆర్బిటాల్ లో ఎలక్ట్రాన్లు నింపవలసి వచ్చినపుడు ఉపయోగపడే నియమం ఏది?
జవాబు:
హుండ్ నియమం

ప్రశ్న 35.
వర్ణపటంలోని సూక్ష్మరేఖలను పరిశీలించటానికి ఉపయోగపడే పరికరం ఏది?
జవాబు:
అధికశక్తి గల వర్ణపట దర్శిని (Spectroscope).

ప్రశ్న 36.
రేఖా వర్ణపటంలో ఉపరేఖలుగా విడిపోవటాన్ని బోర్ నమూనా వివరించగలిగినదా?
జవాబు:
రేఖా వర్ణపటంలో ఉపరేఖలుగా విడిపోవటాన్ని బోర్ నమూనా వివరించలేదు. సోమర్ ఫెల్డ్ నమూనా వివరించగలిగినది.

ప్రశ్న 37.
తరంగదైర్ఘ్యము అనగానేమి?
జవాబు:
ఒక తరంగంలో రెండు వరుస శృంగాల మధ్య దూరం లేదా రెండు వరుస ద్రోణుల మధ్య దూరంను ఆ తరంగం యొక్క తరంగదైర్ఘ్యం (λ) అంటాం.

ప్రశ్న 38.
విద్యుదయస్కాంత తరంగం యొక్క పటం గీయుము. (లేదా) విద్యుత్ మరియు అయస్కాంత తరంగాలు ఒకదానికొకటి లంబంగా ఉండి, తరంగ వ్యాప్తి దిశకు లంబంగా కంపిస్తూ ఉంటాయి. దీనిని పటరూపంలో చూపించండి. .
జవాబు:

ప్రశ్న 39.
పౌనఃపున్యం అనగానేమి?
జవాబు:
ఒక సెకను కాలంలో ఒక బిందువు నుండి ప్రయాణించిన తరంగాల సంఖ్యను పౌనఃపున్యం (υ) అంటారు.

ప్రశ్న 40.
విద్యుదయస్కాంత వర్ణపటం అనగానేమి?
జవాబు:
విద్యుదయస్కాంత తరంగాలు విస్తృత వైవిధ్యం గల పౌనఃపున్యాల సముదాయం. విద్యుదయస్కాంత తరంగాల మొత్తం పౌనఃపున్యాల సముదాయాన్నే విద్యుదయస్కాంత వర్ణపటం అంటారు.

ప్రశ్న 41.
ప్లాంక్ సిద్ధాంత ప్రతిపాదనలోని విశిష్టత ఏమిటి?
జవాబు:
విద్యుదయస్కాంత శక్తి శోషణం లేదా ఉద్గారం అనేది అవిచ్ఛిన్న రూపంలో కాకుండా, నిర్దిష్ట విలువలు గల భాగాలుగా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 42.
పరమాణు వర్ణపటాలలోని రేఖల ఉపయోగమేమిటి?
జవాబు:
వేలిముద్రలను బట్టి మనుషులను గుర్తించినట్లుగానే పరమాణు వర్ణపటాల్లోని రేఖలను బట్టి ఆయా పరమాణువులను తేలికగా గుర్తించవచ్చు.

ప్రశ్న 43.
భూ స్థాయి అనగానేమి?
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్ యొక్క ప్రాథమిక శక్తి స్థాయిని భూస్థాయి అంటారు.

ప్రశ్న 44.
ఎలక్ట్రాన్ శక్తిని గ్రహించినపుడు ఏమి జరుగుతుంది?
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్ శక్తిని గ్రహించినపుడు అది ఎక్కువ శక్తి స్థాయికి చేరుతుంది. అప్పుడు ఎలక్ట్రాన్ ఉత్తేజిత స్థాయిలో ఉన్నదని అంటారు.

ప్రశ్న 45.
బోర్ పరమాణు నమూనాలోని లోపాలేవి?
జవాబు:

1. బోర్ పరమాణు నమూనా, రేఖా వర్ణపటంలోని రేఖలు కొన్ని ఉపరేఖలుగా విడిపోవడాన్ని వివరించలేకపోయింది.
2. ఒకటికన్నా ఎక్కువ ఎలక్ట్రాన్లు గల పరమాణువుల వర్ణపటాన్ని వివరించలేకపోయింది.

ప్రశ్న 46.
పరమాణు నిర్మాణంలో సోమర్ ఫెల్డ్ పాత్ర ఏమిటి?
జవాబు:
రేఖా వర్ణపటంలోని రేఖలు ఉపరేఖలుగా విడిపోవడాన్ని వివరించేందుకు సోమర్ ఫెల్డ్ బోర్ నమూనాని స్వల్పంగా ఆధునీకరించాడు. అతను దీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్య అనే భావనను ప్రవేశపెట్టినాడు.

ప్రశ్న 47.
‘ఆర్బిటాల్’ అనగానేమి?
జవాబు:
పరమాణు కేంద్రకం చుట్టూ ఎలక్ట్రాన్ కనుగొనగలిగే సంభావ్యత ఏ ప్రాంతంలో అయితే అధికంగా ఉంటుందో ఆ ప్రాంతాన్ని ఆర్బిటాల్ అంటారు.

ప్రశ్న 48.
క్వాంటం సంఖ్యలు అనగానేమి?
జవాబు:
పరమాణువులోని ప్రతి ఎలక్ట్రాన్ ను n, l, m_l అనే మూడు సంఖ్యల సమితులతో సూచిస్తారు. ఈ సంఖ్యలనే క్వాంటం సంఖ్యలు అంటారు.

ప్రశ్న 49.
క్రింది పట్టికను పూరించి, ఏ నియమం ప్రకారం పూరించావో రాయుము.

జవాబు:

పై పట్టికను పూరించడానికి నేను ఉపయోగించిన సూత్రం (2l + l).

ప్రశ్న 50.
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం అనగానేమి?
జవాబు:
పరమాణువులోని కర్పరాలు, ఉపకర్పరాలు మరియు ఆర్బిటాళ్ళలో ఎలక్ట్రాన్ల పంపిణీని ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం అంటారు.

ప్రశ్న 51.
పౌలీవర్జన నియమాన్ని రాయుము.
జవాబు:
ఒకే పరమాణువుకి చెందిన ఏ రెండు ఎలక్ట్రాన్లకి నాలుగు క్వాంటం సంఖ్యలు సమానంగా ఉండవు.

ప్రశ్న 52.
ఆఫ్ బౌ నియమాన్ని రాయుము.
జవాబు:
పరమాణువు భూస్థాయిలో ఉన్నపుడు ఎలక్ట్రానులు అతి తక్కువ శక్తి కలిగిన ఆర్బిటాల్ లో చేరుతూ, అలా మొత్తం ఎలక్ట్రానుల సంఖ్య పరమాణు సంఖ్యకి సమానం అయ్యేవరకు నిండేలా దాని ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం నిర్మించబడుతుంది.

ప్రశ్న 53.
హుండ్ నియమం రాయుము.
జవాబు:
ఈ నియమం ప్రకారం సమానశక్తి కలిగిన అన్ని ఖాళీ ఆర్బిటాళ్ళు ఒక్కొక్క ఎలక్ట్రాన్ చే ఆక్రమించబడిన తరువాతనే ఎలక్ట్రాన్లు జతగూడడం ప్రారంభిస్తాయి.

ప్రశ్న 54.
3s, ap, 28, 4s, 3p, 1s మరియు 3d ఆర్బిటాళ్ళను వాటి ఆరోహణ క్రమంలో వ్రాయండి.
జవాబు:
1s < 2s < 3s, 3p < 4s < 3d

ప్రశ్న 55.
K, L, M మరియు N శక్తి స్థాయిలను వాటి శక్తి విలువల ఆరోహణ క్రమంలో రాయండి.
జవాబు:
K

ప్రశ్న 56.
ఒక ఎలక్ట్రాన్ శక్తిని గ్రహిస్తే ఏం జరుగుతుంది?
జవాబు:
ఒక ఎలక్ట్రాన్ శక్తిని గ్రహిస్తే అది అధిక శక్తి స్థాయికి లేదా ఉత్తేజిత స్థాయికి చేరును.

10th Class Physics 6th Lesson పరమాణు నిర్మాణం 2 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
సోడియం మూలక పరమాణు ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 1s²2s²2p⁶3s¹. ఇది ఇచ్చే సమాచారం ఏమి?
జవాబు:

1. దీని పరమాణు సంఖ్య – 11
2. ఇది S – బ్లాకు మూలకం
3. ఇది 3వ పీరియడకు చెందినది
4. ఇది 1వ గ్రూపునకు చెందినది.
5. ఇది ఒక లోహం
6. దీని వేలన్సీ (సంయోజకత) – 1
7. ఇది ఏక ధనాత్మక అయానను ఏర్పరుస్తుంది.

ప్రశ్న 2.
3d మరియు 4s లలో దేనికి (n+1) విలువ ఎక్కువ ? వివరింపుము.
జవాబు:

1. 3d మరియు 4s లలో 3d యొక్క (n+1) విలువ ఎక్కువ.
2. 3d యొక్క n + 1 విలువ = 3 + 2 = 5
   4s యొక్క n+1 విలువ = 4 + 0 = 4
   కావున 4s కన్నా 3d యొక్క శక్తి ఎక్కువ.

ప్రశ్న 3.
ఒక ఆర్బిటాల్ లో 2 ఎలక్ట్రాన్లు మాత్రమే ఉండగలవు అని తెలిపే నియమం పేరు తెలిపి, వివరించండి.
జవాబు:
పౌలీవర్జన నియమం

ఒక ఆర్బిటాల్ లోని ఏ రెండు ఎలక్ట్రాన్లకు నాలుగు క్వాంటం సంఖ్యలు సమానం కావు.

ప్రశ్న 4.
ఒక పరమాణువు యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం గురించి వివరించడానికి ఉపాధ్యాయుడు నల్లబల్లపై nl^x అని రాశాడు. దానిని చూసినప్పుడు విద్యార్థి మదిలో ఏ ఏ ప్రశ్నలు ఉదయించే అవకాశం ఉంది ? ఏవైనా రెండు ప్రశ్నలను రాయండి.
జవాబు:

1. n, l, x అక్షరాలు పరమాణువు ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసానికి సంబంధించిన ఏ ఏ అంశాలను సూచిస్తాయి?
2. nl^x ఆధారంగా పరమాణువులోని ఎలక్ట్రాన్ స్థానాన్ని తెలుసుకోవచ్చా?

ప్రశ్న 5.
పరమాణు సంఖ్య 11 గల మూలక పరమాణువు ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాన్ని రాయండి. ఈ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం రాయడంలో మీరు. పాటించిన సూత్రాలు, నియమాల పేర్లను తెల్పండి.
జవాబు:

పాటించిన నియమాలు :
ఆఫ్భౌ నియమం, హుండ్ నియమం, పౌలీవర్జన నియమం

ప్రశ్న 6.
“ఎలక్ట్రాన్ ‘3p’ ఆర్బిటాల్ నిండిన తర్వాత ‘3d’ లోకి కాకుండా ‘4s’ లోకి వెళ్తుంది.” దీనికి గల కారణం వివరించండి.
జవాబు:
(n+ l) విలువల ఆధారంగా 3d ఆర్బిటాల్ శక్తి విలువ 3 + 2 = 5. 4s ఆర్బిటాల్ శక్తి విలువ 4 + 0 = 4. 3d ఆర్బిటాల్ కన్నా 4వ ఆర్బిటాల్ శక్తి తక్కువ. ఆఫ్ భౌ నియమం ప్రకారం ఎలక్ట్రాన్ తక్కువ శక్తి గల ఆర్బిటాల్ లోకి ముందుగా చేరుతుంది. కనుక 3p ఆర్బిటాల్ నిండిన తర్వాత ఎలక్ట్రాన్ ‘3d’ లోకి కాకుండా 48 లోకి వెళ్తుంది.

ప్రశ్న 7.
“సమశక్తి ఆర్బిటాళ్ళలో ఎలక్ట్రాన్ల అమరిక” ను తెలియజేసే నియమాన్ని వివరించండి.
జవాబు:
హుండ్ నియమం ప్రకారం సమశక్తి ఆర్బిటాళ్ళలో ఒక్కొక్క ఎలక్ట్రాన్ చేరిన తర్వాతే జతగూడడం జరుగుతుంది.
ఉదా : కార్బన్ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము 1s² 2s² 2p²

చివరి రెండు ఎలక్ట్రాన్లు వేరు వేరు p ఆర్బిటాళ్ళని ఆక్రమిస్తాయి.

ప్రశ్న 8.
Na⁺, Cl^-1 ల యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాలను రాయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 9.
పరమాణువుకు, వర్ణపటానికి సంబంధమేమి?
జవాబు:
మూలకాలను వేడిచేసినపుడు అవి శక్తిని కాంతి రూపంలో విడుదల చేస్తాయి. ఈ శక్తిని పట్టకంపై పడేలా చేస్తే తెరపై రంగు గీతలతో వర్ణపటం ఏర్పడును. ప్రతి మూలకం ఒక్కొక్క ప్రత్యేక రంగులు గల గీతలను తెరపై ఏర్పరచును. ఈ రంగుల గీతలను మానవుని వేలి ముద్రలతో పోల్చవచ్చు. ఏ ఇద్దరి మానవుల వేలి ముద్రలూ ఒకేలా ఉండవు, అలానే ఏ రెండు మూలకాల రేఖావర్ణపటంలో ఒకే రంగుల గీతలు ఉండవు.
ఉదా : హైడ్రోజన్ – పింక్ రంగు గీతలు
క్యూప్రిక్ క్లోరైడ్ – ఆకుపచ్చ రంగు
స్ట్రాన్షియం రైడ్ – ఎరుపు రంగు
ఈ రంగులనుబట్టి పదార్థంలోని పరమాణువుల ఉనికిని తెలుసుకొంటారు.

ప్రశ్న 10.
కాపర్, క్రోమియం, ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం రాయండి.
జవాబు:
1) క్రోమియం ₂₄Cr యొక్క పరమాణు సంఖ్య = 24
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం [Ar] 4s¹ 3d⁵

2) కాపర్ యొక్క ₂₉Cu యొక్క పరమాణు సంఖ్య = 29
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం [Ar] 4s¹ 3d¹⁰

ప్రశ్న 11.
సమశక్తి గల ఆర్బిటాళ్ళు అనగానేమి?
జవాబు:
ఏ పరమాణు ఆర్బిటాళ్ళు సమాన శక్తి కలిగి ఉండునో ఆ ఆర్బిటాళ్లను సమశక్తి గల ఆర్బిటాళ్ళు అంటారు.
ఉదా 1 : p – ఆర్బిటాళ్లు

p – ఆర్బిటాళ్ళలోని p_x, p_y, p_z. మూడింటికి సమాన శక్తి ఉండును.
ఉదా 2 : d – ఆర్బిటాళ్ళు
d ఉపస్థాయిలోని ఐదు ఆర్బిటాళ్ళు ఒకే శక్తిని కలిగి ఉండును.

10th Class Physics 6th Lesson పరమాణు నిర్మాణం 4 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
హుండ్ నియమాన్ని ఒక ఉదాహరణతో వివరించండి.
జవాబు:
హుండ్ నియమం :
ఈ నియమం ప్రకారం సమాన శక్తి కలిగిన అన్ని ఖాళీ ఆర్బిటాళ్ళు ఒక్కొక్క ఎలక్ట్రాన్ చే ఆక్రమింపబడిన తర్వాతనే ఎలక్ట్రాన్లు జతగూడడం ప్రారంభిస్తాయి.

కార్బన్ పరమాణు సంఖ్య Z = 6. ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 1s²2s²2p² ఇందులో మొదటి నాలుగు ఎలక్ట్రాన్లు 1s మరియు 2వ ఆర్బిటాళ్ళలోకి చేరతాయి. తరువాత రెండు ఎలక్ట్రానులు వేరు వేరు 22 ఆర్బిటాళ్ళని ఆక్రమిస్తాయి. ఆ రెండు ఎలక్ట్రానుల స్పిన్ ఒకేవిధంగా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 2.
పట్టికలో ఇచ్చిన సమాచారం ఆధారంగా క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానం వ్రాయుము.

i) 4వ ప్రధాన కక్ష్యలో గల m, కు ఎన్ని విలువలు కలవు? అవి ఏవి?
జవాబు:
1) 4వ ప్రధాన కక్ష్యలో గల m, కు గల విలువలు = 16 అవి
4వ ఆర్బిటాల్ కి m, విలువల సంఖ్య = 1 [0]
4p ఆర్బిటాల్ కి m విలువల సంఖ్య = 3 [-1, 0, 1]
4d ఆర్బిటాల్ కి m, విలువల సంఖ్య = 5 [-2, -1, 0, 1, 2]
4f ఆర్బిటాల్ కి m, విలువల సంఖ్య =76-3, -2, -1, 0, 1, 2, 3]
మొత్తం m, విలువల సంఖ్య = 16

ii) n = 3, l = 1 అయిన ఉపకక్ష్యలో గల ఎలక్ట్రాన్ m_l విలువలు రాయుము.
జవాబు:
n = 3, l = 1 అయిన ఉపకక్ష్యలో గల ఎలక్ట్రాన్ m_l విలువలు = -1, 0, 1.

iii) ‘N’ కర్పరం, ప్రధాన క్వాంటం సంఖ్య విలువ వ్రాసి, ఈ కర్పరంలో గల ఉపకర్పరాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
‘N’ కర్పరం ప్రధాన క్వాంటం సంఖ్య విలువ = 4 ‘N’ కర్పరంలో ఉపకర్పరాలు = 4s, 4p, 4d, 4f.

iv) పై పట్టికలోని m_l విలువలను పరిశీలించి m_l మరియు l మధ్యగల సంబంధాన్ని తెలిపే ఫార్ములా వ్రాయుము.
జవాబు:
m_l మరియు l మధ్య సంబంధం ⇒ m = 2l + 1.

ప్రశ్న 3.
క్రింది క్వాంటం సంఖ్యల విలువల పట్టికను పరిశీలించి ఇవ్వబడిన ప్రశ్నలకు సమాధానములు రాయండి.

i) గోళాకృతి కల్గిన ఉపకర్పరాన్ని సూచించు ‘l’ విలువ ఎంత ? ఆ ఉపకర్పరం సంకేతం రాయండి.
ii) l = 2 కు ఎన్ని ‘m_l‘ విలువలు ఉంటాయి ? అవి ఏవి?
iii) l = 1 ఉపకర్పరంలోని ఆర్బిటాళ్ళ సంకేతాలు రాయండి.
iv) l = 2 ఉపకర్పరం ఏ ఆకృతిని కల్గి ఉంటుంది? ఈ ఉపకర్పరంలో గరిష్ఠంగా ఎన్ని ఎలక్ట్రాన్లు ఉండగలవు?
జవాబు:
i) l = 0, ఉపకర్పరం – ‘S’.
ii) l = 2 కు m, విలువలు 5 ఉంటాయి. అవి : -2, -1, 0, 1, 2.
iii) l = 1 అయిన ఉప కర్పరాల సంకేతాలు p_x, p_y, p_z.
iv) l = 2 ఉప కర్పరం డబుల్ డంబెల్ ఆకృతి కల్గి ఉంటుంది. ఈ ఉపకర్పరంలో గరిష్ఠంగా 10 ఎలక్ట్రాన్లు ఉంటాయి.

ప్రశ్న 4.
ఆర్బిటాళ్ల శక్తి క్రమాలను చూపి, మాయిలర్ పటం గీయుము. (లేదా) ఆర్బిటాళ్ళ (n+1) విలువ పెరిగే క్రమాన్ని సూచించే పటాన్ని గీయండి.
(లేదా)
ఆరోహణక్రమంలో పరమాణు ఆర్బిటాళ్ళ వివిధ శక్తి స్థాయిలను చూపే మాయిలర్ పటాన్ని గీయుము.
జవాబు:
ఆర్బిటాళ్ల శక్తి క్రమాలు :
1s < 2s < 2p < 3s < 3p < 4s < 3d< 4p< 5s < 4d < 5p < 6s < 4f < 5d < 6p <7s < 5f < 6d <7p < 8s.

ప్రశ్న 5.
బోర్ హైడ్రోజన్ పరమాణు నమూనాను, దాని పరిమితులను వ్రాయండి.
(లేదా)
బోర్ హైడ్రోజన్ పరమాణు నమూనాలోని ప్రతిపాదనలు మరియు పరిమితులు రాయండి.
జవాబు:
బోర్ హైడ్రోజన్ పరమాణు నమూనా :

1. పరమాణువులో ఎలక్ట్రానులు, కేంద్రకం నుండి నిర్దిష్ట దూరాలలో ఉన్న నియమిత శక్తి స్థాయిలలో లేదా స్థిర కర్పరాలలో వుంటాయి.
2. ఎలక్ట్రాన్ తక్కువ శక్తి స్థాయి (భూస్థాయి) నుండి ఎక్కువ శక్తిస్థాయి (ఉత్తేజిత స్థాయి) లోకి చేరినపుడు శక్తిని గ్రహిస్తుంది. అదేవిధంగా ఎక్కువ శక్తి స్థాయి నుండి తక్కువ శక్తి స్థాయికి దూకినప్పుడు శక్తిని విడుదల చేస్తుంది.
3. పరమాణువులో గల ఎలక్ట్రానులకు నిర్దిష్టమైన శక్తి విలువలు ఉంటాయి. అవి E₁, E₂, E₃ ……. అంటే ఎలక్ట్రానుల శక్తి క్వాంటీకరణం చెందుతుంది. ఈ శక్తులకు సంబంధించిన స్థాయిలను స్థిర స్థాయిలు అని, వీటికుండే శక్తి విలువలను శక్తి స్థాయిలు అని అంటారు.

పరిమితులు :
బోర్ పరమాణు నమూనా, రేఖా వర్ణపటంలోని రేఖలు కొన్ని ఉపరేఖలుగా విడిపోవటాన్ని వివరించలేకపోయింది.

ప్రశ్న 6.
ఒక పరమాణువు యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము ఈ విధంగా ఉంది. 1s² 2s² 2p²
అ) ఇది ఏ మూలక పరమాణువును సూచిస్తున్నది?
ఆ) చిట్టచివరి ఎలక్ట్రాన్ ఏ ఆర్బిటాల్ లో ఉన్నది?
ఇ) చివరి ఎలక్ట్రాన్ యొక్క 4 క్వాంటం సంఖ్యలు రాయండి.
ఈ) మొదటి డబ్బాలోని రెండు ఎలక్ట్రాన్ ప్రధాన క్వాంటం సంఖ్య విలువ ఎంత?
జవాబు:
ఇచ్చిన పరమాణువు యొక్క ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 1s² 2s² 2p²
అ) ఇది “కార్బన్” మూలక పరమాణువును సూచిస్తున్నది.
ఆ) చిట్టచివరి ఎలక్ట్రాన్ 22 ఆర్బిటాల్ నందు కలదు.
ఇ) చివరి ఎలక్ట్రాన్ యొక్క 4 క్వాంటం సంఖ్యలు n = 2, l = 1, m_l = 0, m_s = + ½
ఈ) మొదటి డబ్బాలోని ఎలక్ట్రానుల యొక్క ప్రధాన క్వాంటం సంఖ్య విలువ 1.

ప్రశ్న 7.
బోర్ పరమాణు నమూనాలోని ప్రతిపాదనలు మరియు లోపాలేవి?
జవాబు:
ప్రతిపాదనలు :

1. పరమాణువులో ఎలక్ట్రానులు అత్యధిక వేగంతో నిర్దిష్ట మార్గాలలో తిరుగుతాయి. వీటిని “కక్ష్యలు” అంటారు.
2. ఈ కక్ష్యలలో ఎలక్ట్రాన్లు తిరుగుతున్నంత సేపూ శక్తి గ్రహించటంగానీ, కోల్పోవటంగానీ జరగదు. వీటిని ‘స్థిర కక్ష్యలు” అంటారు.
3. వీటిని K, L, M, N లతో సూచిస్తారు. వీటికి నిర్దిష్ట శక్తులు కలవు.
4. ఎలక్ట్రాన్ పై కక్ష్య నుండి లోపలి కక్ష్యకు దూకినపుడు శక్తి వికిరణ రూపంలో విడుదలగును. E₂ – E₁ = hυ.
5. ఎలక్ట్రాన్ కోణీయ ద్రవ్యవేగం : mvr = \(\frac{\mathrm{nh}}{2 \pi}\)
6. కోణీయ ద్రవ్యవేగం క్వాంటీకరణం చెందినది.

లోపాలు :

1. He, Li, Be, B వంటి బహు ఎలక్ట్రాన్ల వర్ణపటాలను వివరించలేదు.
2. రేఖా వర్ణపటంలోని రేఖలు ఉపరేఖలుగా విడిపోవడాన్ని వివరించలేదు.
3. కోణీయ ద్రవ్యవేగం ఎందుకు క్వాంటీకరణం చెందినదో వివరించలేదు.
4. రసాయన బంధాల గురించి వివరించలేదు.

ప్రశ్న 8.
హుండ్ నియమాన్ని రాసి, ఉదాహరణలతో వివరించండి.
జవాబు:
నియమం : సమశక్తి గల ఆర్బిటాళ్ళలో ఒక్కొక్క ఎలక్ట్రాన్ నిండిన తర్వాతనే జతకూడటం జరుగుతుంది.

1) కార్బన్లో మొదటి, రెండవ ఎలక్ట్రానులు 1s లోనికి, మూడవ, నాలుగవ ఎలక్ట్రానులు 28 లోనికి ప్రవేశించును.
2) ఐదవ ఎలక్ట్రాన్ 2p సమశక్తి గల ఆర్బిటాల్ కాబట్టి 2p_x లోనికి ప్రవేశించును.
3) ఆరవ ఎలక్ట్రాన్ హుండ్ నియమాన్ని పాటిస్తూ 2p_y లోనికి ప్రవేశించును.

4) నైట్రోజన్లో మొదటి, రెండవ, మూడవ, నాలుగవ ఎలక్ట్రాన్లు కార్బన్ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం వలె 1s, 2s లోనికి ప్రవేశించును.
5) ఐదవ ఎలక్ట్రాన్ 2p_x లోనికి ప్రవేశించును.
6) ఆరవ ఎలక్ట్రాన్ 2p_y లోనికి ప్రవేశించును.
7) ఏడవ ఎలక్ట్రాన్ 2p_z లోనికి ప్రవేశించును.

ఆక్సిజన్ పరమాణువులో ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం 7 ఎలక్ట్రాన్ల వరకు నైట్రోజన్ ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాన్ని పోలి ఉండును.

8) 8వ ఎలక్ట్రాన్ 2p_x లోనికి ప్రవేశించి ఎలక్ట్రాన్ తో జతకూడును.

ప్రశ్న 9.
ఆఫ్ బౌ నియమం లేదా ఊర్ద్వ నిర్మాణ నియమాన్ని రాసి, ఉదాహరణలతో వివరించండి.
జవాబు:
నియమం : ఎలక్ట్రాను తక్కువ శక్తి గల ఆర్బిటాల్ లోనికి ముందు ప్రవేశించును.
(లేదా)
ఎలక్ట్రాను ఏ ఆర్బిటాల్ యొక్క (n + l) విలువ కనిష్ఠమో దానిలోనికి ముందు ప్రవేశించును.

పొటాషియంలో చిట్టచివరి ఎలక్ట్రాన్ 3d లోనికి ప్రవేశించకుండా, 4s లోనికి ప్రవేశించింది. కారణం 4s యొక్క n + l విలువ తక్కువ.

ఉదా 3 : స్కాండియం ₂₁Sc. 1s² 2s 2p₆ 3s² 3p₆ 4s² 3d¹
స్కాండియంలో చిట్టచివరి 21వ ఎలక్ట్రాన్ 4p లోనికి ప్రవేశించకుండా 3d లోనికి ప్రవేశించింది. దీనికి కారణం 4p, 3dల n + l విలువలు సమానం అయినప్పటికీ n విలువ 3d ఆర్బిటాల్ కు కనిష్టం కాబట్టి ఎలక్ట్రాన్ 3d లోనికి ప్రవేశించింది.

ప్రశ్న 10.
బోర్ – సోమర్ ఫెల్డ్ పరమాణు నమూనాను వివరించుము.
జవాబు:

1. రేఖా వర్ణపటంలోని రేఖలు ఉపరేఖలుగా విడిపోవడాన్ని విశదీకరించేందుకు, సోమర్ ఫెల్డ్ దీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్య అనే భావనను ప్రవేశపెట్టాడు.
2. బోర్ ప్రతిపాదించిన వృత్తాకార కక్ష్యలను అలాగే ఉంచుతూ, ఇతను రెండవ కక్ష్యకి ఒక దీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్యని, మూడవ కక్ష్యను రెండు దీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్యలను కలుపుతూ, పరమాణు కేంద్రకం, ఈ దీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్య యొక్క రెండు ప్రధాన నాభులలో ఒకదానిపై ఉంటుందని ప్రతిపాదించాడు.
3. ఒక కేంద్ర బలం యొక్క ప్రభావానికి లోనై ఆవర్తన చలనంలో ఉన్న కణం ధీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్యల ఏర్పాటుకు దారి తీస్తుందనే విషయం అతను ఈ ప్రతిపాదన చేయడానికి దారితీసింది.

లోపాలు :
ఒకటికన్నా ఎక్కువ ఎలక్ట్రాన్లున్న పరమాణువుల యొక్క పరమాణు వర్ణపటాలను వివరించడంలో ఈ నమూనా విఫలమైంది.

ప్రశ్న 11.
క్వాంటం యాంత్రిక పరమాణు నమూనాను వివరించుము.
జవాబు:

1. ఎలక్ట్రాన్లు కేంద్రకం చుట్టూ నిర్దిష్టమైన మార్గాలను అనుసరించవు కాబట్టి, పరమాణువుకు నిర్ణీతమైన సరిహద్దు అంటూ ఏమీ ఉండదు. కాబట్టి పరమాణువులో ఎలక్ట్రాన్ కచ్చితంగా ఎక్కడ ఉంటుందో చెప్పడం కష్టం.
2. ఈ పరిస్థితులలో పరమాణువులోని ఎలక్ట్రానుల ధర్మాలను అర్థం చేసుకోవడానికి ఇర్విన్ ప్రోడింగర్ క్వాంటం యాంత్రిక పరమాణు నమూనాను ప్రతిపాదించాడు.
3. ఈ నమూనా ప్రకారం, ఒక నిర్దిష్ట సమయంలో ఎలక్ట్రానులు, పరమాణువులో కేంద్రకం చుట్టూ నిర్ణీత ప్రాంతంలో అధికంగా ఉంటాయని చెప్పవచ్చు. ఈ ప్రాంతాలనే ఆర్బిటాళ్ళు అంటారు.
4. ఒకే శక్తి స్థాయిలకు చెందిన ఆర్బిటాళ్ళు గురించి క్వాంటం సంఖ్యల ఆధారంగా తెలుసుకోవచ్చు.

ప్రశ్న 12.
పౌలీవర్జన నియమమును ఒక ఉదాహరణతో వివరించుము.
జవాబు:
పౌలీవర్జన నియమం :
ఒకే పరమాణువుకి చెందిన ఏ రెండు ఎలక్ట్రాన్లకి నాలుగు క్వాంటం సంఖ్యలు సమానంగా ఉండవు.
ఉదా : He, Z = 2
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం : 1s²

నాలుగు క్వాంటం సంఖ్యలు :

ప్రశ్న 13.
p – ఆర్బిటాల్ పటాలను గీయుము.

జవాబు:
p యొక్క కోణీయ ద్రవ్యవేగ క్వాంటం సంఖ్య విలువ l = 1.
వీటి అయస్కాంత క్వాంటం సంఖ్య విలువలు m_l = – 1, 0, + 1.
p ఆర్బిటాల్ యొక్క ఆకృతి డంబెల్ ఆకారంలో ఉండును.

ప్రశ్న 14.
d – ఆర్బిటాళ్ల ఆకృతులు గీయుము.
జవాబు:
d ఉపస్థాయి యొక్క కోణీయ ద్రవ్యవేగం క్వాంటం సంఖ్య విలువ l = 2.
d ఉపస్థాయి యొక్క అయస్కాంత క్వాంటం సంఖ్య విలువలు m_l = – 2 – 1, 0, 1, 2.

ప్రశ్న 15.
విద్యుదయస్కాంత వర్ణపటం గీచి, వివిధ వికిరణాల తరంగదైర్ఘ్యాలను చూపుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 16.
“ఆక్సిజన్ కన్నా నైట్రోజన్ స్థిరత్వాన్ని కలిగి ఉంటుంది”. ఈ వాక్యాన్ని సమర్థిస్తావా?
జవాబు:
అవును. నేను సమర్థిస్తాను.
నైట్రోజన్లో ఉన్న మూడు p – ఆర్బిటాళ్ళు ఒక్కొక్క ఎలక్ట్రాన్ తో సగం నిండి ఉంటాయి.
“సమశక్తి ఆర్బిటాళ్ళు సగం నిండినా లేదా పూర్తిగా నిండిన దానికి స్థిరత్వం ఎక్కువగా ఉంటుంది.

కనుక ఆక్సిజన్ కన్నా నైట్రోజన్ కు స్థిరత్వం ఎక్కువ.

10th Class Physics 6th Lesson పరమాణు నిర్మాణం ½ Mark Important Questions and Answers

1. పరమాణువులోని ఉపకణాల పేర్లు రాయుము.
జవాబు:
ప్రోటాన్, ఎలక్ట్రాన్, న్యూట్రాన్

2. దృగొగోచర కాంతి వడి ఎంత?
జవాబు:
3 × 10⁸ ms^-1

3. తరంగంలో రెండు వరుస శృంగాల మధ్య దూరాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
తరంగదైర్యం (λ)

4. ఒక సెకనులో ఒక బిందువును దాటే తరంగాల సంఖ్యను ఏమంటారు?
జవాబు:
పౌనఃపున్యం (υ)

5. పౌనఃపున్యం యొక్క ప్రమాణం ఏమిటి?
జవాబు:
హెర్ట్జ్ (లేదా) \(\frac{1}{s}\) (లేదా) s^-1,

6. \(\frac{\text { c }}{\lambda}\) దేనిని సూచించును?
జవాబు:
పౌనఃపున్యం

7. తరంగదైర్ఘ్యం (λ), పౌనఃపున్యం (υ) మరియు కాంతి తరంగ వేగం (c) ల మధ్య సంబంధమేమిటి?
జవాబు:
c = υλ

8. c = υλ. లో υ పెరిగితే? ఎలా మారుతుంది?
జవాబు:
తగ్గుతుంది

9. విద్యుదయస్కాంత తరంగాల వివిధ తరంగదైర్ఘ్యాల సముదాయాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
విద్యుదయస్కాంత వర్ణపటం

10. సహజంగా ఏర్పడే వర్ణపటంనకు ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
ఇంద్రధనుస్సు

11. క్రింది ఇవ్వబడిన కిరణాలను వాటి తరంగదైర్ఘ్యం ఆధారంగా ఆరోహణ క్రమంలో రాయండి.
γ (గామా) కిరణాలు, అతినీలలోహిత కిరణాలు, పరారుణ కిరణాలు, దృగ్గోచర కాంతి.
జవాబు:
γ కిరణాలు < అతినీలలోహిత కిరణాలు < దృగ్గోచర కాంతి < పరారుణ కిరణాలు

12. దృగ్గోచర కాంతి తరంగదైర్ఘ్యం ఎంత?
జవాబు:
400 nm నుండి 700 nm

13. క్రింది వానిలో దేనికి తక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం కలదు?
A) కాస్మిక్ కిరణాలు
B) γ – కిరణాలు
C) మైక్రో కిరణాలు
జవాబు:
A) కాస్మిక్ కిరణాలు

14. విద్యుదయస్కాంత శక్తి గ్రహించినా, విడుదలయినా ఇలా ఉంటుంది.
a) అవిచ్ఛిన్నంగా
b) విచ్ఛిన్నంగా
జవాబు:
b) విచ్ఛిన్నంగా

15. ప్లాంక్ స్థిరాంకం విలువ ఎంత?
జవాబు:
6.626 × 10^-34 J

16. ‘υ’ పౌనఃపున్యం గల విద్యుదయస్కాంత తరంగం ఎంత శక్తి (E) ని విడుదల చేయగలదు?
జవాబు:
E = hυ

17. ఒక విద్యుదయస్కాంత తరంగం యొక్క తరంగదైర్ఘ్యం తగ్గించినా లేదా పౌనఃపున్యం పెంచినా తరంగ శక్తి ఎలా మారుతుంది?
జవాబు:
తగ్గును

18. క్యూప్రిక్ క్లోరైడ్ ను మండించినపుడు ఏ రంగును పరిశీలిస్తావు?
జవాబు:
ఆకుపచ్చ రంగు

19. స్ట్రాన్షియం క్లోరైడ్ ను సన్నని జ్వాలపై మండించినప్పుడు ఏ రంగులో మండుతుంది?
జవాబు:
క్రిమ్సన్ ఎరుపు

20. రమేష్ కు వీథి దీపాలు కొన్ని పసుపురంగులో వెలుగుతూ కనిపించాయి. ఆ పసుపురంగుకి కారణం ఏమిటో ఊహించుము.
జవాబు:
సోడియం ఆవిరి

21. రేఖావర్ణపటం ఉపయోగం ఏమిటి?
జవాబు:
తెలియని పరమాణువులను గుర్తించుటకు

22. ఒక పరమాణువులోని ఎలక్ట్రాన్ శక్తిని గ్రహించి ఉత్తేజ స్థితికి వెళ్తుంది. ఉత్తేజ స్థితిలో ఎప్పటికీ ఉండగలుగుతుందా?
జవాబు:
ఉండలేదు.

23. జతపర్చుము.
a) ఎలక్ట్రాన్ భూస్థాయి నుండి ఉత్తేజిత స్థాయికి వెళ్ళినపుడు ( ) i) శోషణ వర్ణపటం
b) ఎలక్ట్రాన్ ఉత్తేజిత స్థాయి నుండి భూస్థాయికి వెళ్ళినపుడు ( ) ii) ఉద్గార వర్ణపటం
జవాబు:
a – i, b – ii

24. రేఖావర్ణపటంలోని రేఖలు కొన్ని ఉపరేఖలుగా విడిపోవడాన్ని వివరించలేని పరమాణు నమూనా ఏది?
జవాబు:
బోర్ పరమాణు నమూనా

25. దీర్ఘ వృత్తాకార కక్ష్యలను ప్రవేశపెట్టిన శాస్త్రవేత్త ఎవరు?
జవాబు:
సోమర్ ఫెల్డ్

26. బోర్ మొదటి వృత్తాకార కక్ష్యకు, సోమర్ ఫెల్డ్ ఎన్ని దీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్యలను జోడించాడు?
జవాబు:
సున్న

27. హైడ్రోజన్ పరమాణు వర్ణపటంలోని సూక్ష్మరేఖలను గూర్చి వివరించిన పరమాణు నమూనా ఏది?
జవాబు:
బోర్ – సోమర్ ఫెల్డ్

28. ఒకటి కన్నా ఎక్కువ ఎలక్ట్రాన్లున్న పరమాణువుల యొక్క వర్ణపటాలను వివరించడంలో విఫలమైన నమూనా
A) బోర్
B) బోర్-సోమర్ ఫెల్డ్
C) A మరియు B
D) రెండూ కావు.
జవాబు:
C) A మరియు B

29. క్వాంటం సిద్ధాంత రూపకర్త ఎవరు?
జవాబు:
మ్యాక్స్ ప్లాంక్

30. క్వాంటం యాంత్రిక పరమాణు నమూనా ప్రతిపాదించిన వారు ఎవరు?
జవాబు:
ఇర్విన్ జోడింగర్

31. పరమాణు కేంద్రకం చుట్టూ ఎలక్ట్రాన్ ను కనుగొనగలిగే సంభావ్యత ఏ ప్రాంతంలో అయితే అధికంగా వుంటుందో ఆ ప్రాంతాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
ఆర్బిటాల్

32. పరమాణువులో ఎలక్ట్రాన్లు ఎక్కడ కనిపిస్తాయి?
జవాబు:
ఆర్బిటాళ్ళలో

33. పరమాణువులో, కేంద్రకం చుట్టూ ఉండే ప్రదేశంలో ఎలక్ట్రాన్ కనుగొనే సంభావ్యతను సూచించే సంఖ్యలను ఏమంటారు?
జవాబు:
క్వాంటం సంఖ్యలు

34. ప్రధాన కర్పర పరిమాణం, దాని శక్తిని గూర్చి తెలుపు క్వాంటం సంఖ్య ఏది?
జవాబు:
ప్రధాన క్వాంటం సంఖ్య (n)

35. ప్రధాన క్వాంటం సంఖ్య (n) విలువలు రాయుము.
జవాబు:
n = 1, 2, 3, ……..

36. క్రింది. ఏ ఆర్బిట్ పరిమాణం ఎక్కువ? జ.
A) n = 1
B) n = 3
C) n = 2
D) ఏదీకాదు
జవాబు:
B) n = 3

37. కర్సరాలు K,L,M,N లకు సరిపోవు…’n’ విలువలను రాయుము.
జవాబు:
n = 1, 2, 3, 4

38.

• ఏ కర్పరం కేంద్రకానికి దగ్గరగా ఉంటుంది?
జవాబు:
K (లేదా) n = 1

• ఏ కర్పరం శక్తి స్థాయి ఎక్కువగా ఉంటుంది?
జవాబు:
N (లేదా) n = 4

• పై పట్టికలోని విలువలు ఏ క్వాంటం సంఖ్యను సూచిస్తాయి?
జవాబు:
ప్రధాన క్వాంటం సంఖ్య

39. ప్రతి n విలువకు ‘1’ విలువలు రాయండి.
జవాబు:
0 నుండి n – 1

40. ఏ క్వాంటం సంఖ్య ఉపకర్పరాన్ని సూచించును?
జవాబు:
‘l’ కోణీయ ద్రవ్యవేగ క్వాంటం సంఖ్య).

41. ఉపకర్పరం యొక్క ఆకృతిని తెలియజేయు క్వాంటం సంఖ్య ఏది?
జవాబు:
‘l’ (కోణీయ ద్రవ్యవేగ క్వాంటం సంఖ్య)

42. l = 2 అయిన ఉపకర్పరం ఏది?
జవాబు:
‘d’

43. 1 = 0 అయిన ఉపకర్పరం దేనిని సూచించును?
జవాబు:
‘s’

44. n = 1 మరియు 1 = 0 అయిన ఆర్బిటాల్ పేరు రాయండి.
జవాబు:
‘1s’

45. n = 2 ప్రధాన కర్పరంలో ఉండే ఉపకర్పరాల పేర్లు రాయండి.
జవాబు:
2s, 2p

46. f-ఆర్బిటాల్ యొక్క కోణీయ ద్రవ్యవేగ క్వాంటం సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
3 ( l = 3)

47. n = 4 అయిన ‘l’ యొక్క గరిష్ఠ విలువ ఎంత?
జవాబు:
3

48. n = 4 అయిన ‘I’ యొక్క విలువలు రాయండి. రాయుము.
జవాబు:
l = 0, 1, 2, 3

49. ‘n’ కి గరిష్ట ‘l’ విలువ ఎంత?
జవాబు:
(n – 1)

50. ‘l’ విలువకు ఎన్ని అయస్కాంత క్వాంటం సంఖ్య విలువలు వుంటాయి?
జవాబు:
(2l + 1) (-l, (-l + 1), -0, 1, (+l -l), + l]

51. l విలువకు అయస్కాంత క్వాంటం సంఖ్య ఏఏ విలువలను కలిగి ఉంటుంది?
జవాబు:
-l, 0, +l

52. పరమాణువులో గల ఆర్బిటాళ్ళ ప్రాదేశిక దిగ్విన్యాసాన్ని ఏ క్వాంటం సంఖ్య సూచిస్తుంది?
జవాబు:
అయస్కాంత క్వాంటం సంఖ్య

53. l = 0 అయితే m, విలువలు ఎన్ని ఉంటాయి?
జవాబు:
ఒకటి (0)

54. l = 0 అయితే ఏ ఆర్బిటాల్ ను సూచిస్తుంది?
జవాబు:
‘s’

55. l = 1 అయితే m, విలువలు ఎన్ని వుంటాయి?
జవాబు:
3 [ ∵ (p_x, p_y, p_z); (-1, 0, +1)]

56. ఒక ఉపకర్సరంలో ఉండే ఆర్బిటాళ్ళను ఏమంటారు?
జవాబు:
సమశక్తి ఆర్బిటాళ్ళు

57. క్రింది ఇచ్చిన l విలువలకు సమశక్తి ఆర్బిటాళ్ళ సంఖ్యను రాయండి.
l = 0, l = 1, l = 2, l = 3
జవాబు:
l = 0 — సమశక్తి ఆర్బిటాళ్ళ సంఖ్య = 1 (0)
l = 1 — సమశక్తి ఆర్బిటాళ్ళ సంఖ్య = 3 (-1, 0, +1)
l = 2 — సమశక్తి ఆర్బిటాళ్ళ సంఖ్య = 5 (-2, -1, 0 + 1, +2)
l = 3 — సమశక్తి ఆర్బిటాళ్ళ సంఖ్య = 7 (-3, -2, -1, 0, +1, +2, +3)

58. S ఆర్బిటాల్ కి m_l విలువ ఎంత?
జవాబు:
‘0’

59. 1=1 అయిన డీ జనరేటెడ్ ఆర్బిటాళ్ళ సంఖ్య ఎంత? అవి ఏవి?
జవాబు:
3; p_x, p_y, p_z.

60. ఇచ్చిన ‘1’ విలువకి ఉపకర్పరంలో ఉండే ఆర్బిటాళ్ల సంఖ్యను తెలుసుకొనుటకు ఉపయోగపడు సూత్రం
జవాబు:
21 + 1

61. ప్రతి ఉపకర్పరంలో గరిష్ఠంగా ఎన్ని ఎలక్ట్రాన్లు ఉంటాయి?
జవాబు:
ఉపకర్పరంలో ఉండే ఆర్బిటాళ్ళ సంఖ్యకు రెట్టింపు.

62. s,p,d,f ఉపకర్పరాలలో ఉండే గరిష్ఠ ఎలక్ట్రానుల సంఖ్యను రాయుము.
జవాబు:
2, 6, 10, 14

63. S ఉపకర్పరంలో ఉండే ఆర్బిటాళ్ళ సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
1

64. p ఉపకర్పరంలో ఉండే ఆర్బిటాళ్ళ సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
3

65. గరిష్ఠంగా 5 ఆర్బిటాళ్లు గల ఉపకర్పరం పేరు ఏమిటి?
జవాబు:
‘d’

66. l = 3 ఉపకర్పరంలో ఆర్బిటాళ్ళ సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
‘7’

67. l = 3 కి m, విలువలు రాయుము.
జవాబు:
-3, -2, -1, 0, + 1, +2, +3

68. ఆర్బిటాళ్ళ ప్రాదేశిక దిగ్విన్యాసాన్ని సూచించు క్వాంటం సంఖ్య ఏది?
జవాబు:
అయస్కాంత క్వాంటం సంఖ్య

69. S – ఆర్బిటాల్ ఆకృతి ఏమిటి?
జవాబు:
గోళాకారం

70. p- ఆర్బిటాల్ ఆకృతి ఏమిటి?
జవాబు:
డంబెల్

71. d – ఆర్బిటాల్ ఆకృతి ఏమిటి?
జవాబు:
డబుల్ డంబెల్

72.   ఈ ఆర్బిటాల్ పేరు ఏమిటి?
జవాబు:
S – ఆర్బిటాల్

73. ఈ ఆర్బిటాల్ పేరు రాయుము.
జవాబు:
p_y – ఆర్బిటాల్

74. ఈ ఆర్బిటాల్ పేరు రాయుము.
జవాబు:
d_xy– ఆర్బిటాల్

75. d-ఆర్బిటాళ్ళ జ్యామితీయ ఆకృతుల పేర్లు రాయుము.
జవాబు:
d_xy, d_yz d_zx d_x²-y² d_z²

76. 5-డీజనరేటెడ్ ఆర్బిటాళ్ళు గల ఉపకర్పరం ఏది?
జవాబు:
‘d’

77. ఉపకర్పరం (1) కి, గరిష్ఠ ఎలక్ట్రానికి మధ్య సంబంధం ఏమిటి?
జవాబు:
2(2l + l)

78. ఒక ఆర్బిటాల్ లో గల గరిష్ఠ ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
‘2’

79. జతపరుచుము.
a) ఆర్బిటాల్ పరిమాణం ( ) i) l
b) ఆకారం ( ) ii) m_l
c) ప్రాదేశిక దిగ్విన్యాసం ( ) iii) n
జవాబు:
a – iii, b – i, c-ii

80. ‘m_s‘ యొక్క విలువలు రాయండి.
జవాబు:
+ ½ మరియు – ½

81. ఎలక్ట్రాన్ యొక్క అభిలక్షణాలను వివరించే క్వాంటం సంఖ్య ఏది?
జవాబు:
స్పిన్ క్వాంటం సంఖ్య (m_s)

82. ఎలక్ట్రాన్స్ రెండు రకాల స్పిన్ విలువలు ధనాత్మకం అయితే ఆ స్పిన్లు ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
సమాంతరంగా (↓↓) లేదా (↑↑)

83. ఎలక్ట్రాన్స్ దిగ్విన్యాసాలను వివరించే క్వాంటం సంఖ్య ఏది?
జవాబు:
స్పిన్

84. పరమాణువులోని కర్పరాలు, ఉపకర్పరాలు మరియు ఆర్బిటాళ్ళలో ఎలక్ట్రాన్ల పంపిణీని ఏమంటారు?
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం

85. సాధారణంగా సవ్యదిశలో ఉన్న స్పిన్ ను ఎలా సూచిస్తారు?
జవాబు:
↑ లేదా + ½

86. ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాన్ని సూచించే సంక్షిప్త సంకేతాన్ని రాయండి.
జవాబు:
nl^x

87. nl^x లో n, 1, x లు వేటిని సూచిస్తాయి?
జవాబు:
n = ప్రధాన శక్తి స్థాయి
1 = ఉపశక్తి స్థాయి
X = ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య

88. nl^x పద్ధతిలో ఎన్ని క్వాంటం సంఖ్యలు వున్నాయి?
జవాబు:
‘2’ (n, l)

89. 1s’ లో ఉన్న ఎలక్ట్రాన్ యొక్క అన్ని క్వాంటం సంఖ్యలు రాయండి.
జవాబు:
n = 1, l = 0, m_l = 0, m_s = + ½ (లేదా) – ½

90. హీలియం పరమాణువులో గల రెండు ఎలక్ట్రాన్ల యొక్క క్వాంటం సంఖ్యలలో వేరుగా గలది ఏది?
జవాబు:
స్పిన్ క్వాంటం సంఖ్య

91. a) ఒక ఆర్బిటాల్ లో గరిష్ఠంగా రెండు ఎలక్ట్రాన్లు ఉంటాయి.
b) ఒక ఆర్బిటాల్ లో గల రెండు ఎలక్ట్రాన్లు కచ్చితంగా వ్యతిరేక స్పినను కలిగి ఉంటాయి.
పై వాక్యా లలో ఏది సరైనది?
జవాబు:
రెండూ సరియైనవే

92. ఊర్ధ్వ నిర్మాణ నియమం అని దేనికి పేరు?
జవాబు:
ఆబౌ నియమానికి

93. పౌలీవర్జన నియమం రాయుము.
జవాబు:
ఒకే పరమాణువుకి చెందిన ఏ రెండు ఎలక్ట్రాన్లకి నాలుగు క్వాంటం సంఖ్యలు సమానం కావు.

94. జంట స్పిన్లు గల ఎలక్ట్రాన్లను ఎలా సూచిస్తారు?
జవాబు:

95. ఒకే ఆర్బిటాల్ లో గల రెండు ఎలక్ట్రాన్ స్పి న్లు ఎలా ఉంటాయి?
A) ఒకే దిశలో
B) వ్యతిరేక దిశలో
C) A లేదా B
జవాబు:
B) వ్యతిరేక దిశలో

96. ఒక ఆర్బిటాల్ లో గరిష్ఠంగా ఉంచగలిగే ఎలక్ట్రాన్స్ సంఖ్యను తెలియజేయు నియమం ఏమిటి?
జవాబు:
పౌలీవర్జన నియమం

97. ఒక ఆర్బిటాల్ కి ఎన్ని m విలువలు ఉంటాయి?
జవాబు:
2

98. హీలియం పరమాణువు ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాన్ని రాయుము.
జవాబు:

99. ఒక కర్పరం (n) లో ఉండే గరిష్ఠ ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
2n²

100. ఒక ఉపకర్పరం (!) లో ఉండే గరిష్ఠ ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
2(2l + l)

101. ఆఫ్ బౌ అనగా అర్థం ఏమిటి?
జవాబు:
ఆఫ్ బౌ అనగా ఊర్ధ్వ నిర్మాణం

102. ఆర్బిటాళ్ళలోని ఎలక్ట్రాన్లు నిండే క్రమం ఎలా ఉంటుందని ఆఫ్ బౌ నియమం చెప్పింది?
జవాబు:
ఆర్బిటాళ్ళ ఆరోహణ శక్తి క్రమం

103. 4s, 3d లలో ఎలక్ట్రాన్ దేనిని ముందుగా చేరును?
జవాబు:
4s

104. 1s, 2s, 2p, 3s, 3p, 3d, 4s, 4p, 4d, 5s, 5p, 4f, 6s, 5d లను వాటి శక్తి క్రమంలో రాయుము.
జవాబు:
1s < 2s < 2p < 3s < 3p < 4s < 3d <4p < 5s < 4d < 5p < 6s < 4f < 5d

105. 4s, 4p, 4d, 3d లలో ఏది తక్కువ శక్తి గలది?
జవాబు:
4s

106. మాయిలర్ చిత్రం దేనిని సూచిస్తుంది?
A) పౌలీవర్జన నియమం
B) ఆఫ్ బౌ నియమం
C) హుండ్ నియమం
జవాబు:
B) ఆఫ్ బౌ నియమం

107. ‘సమశక్తి గల ఆర్బిటాళ్ళలో ఒక్కొక్క ఎలక్ట్రాతో నిండిన తర్వాతే జతకూడడం జరుగును”. ఈ నియమం పేరేమిటి?
జవాబు:
హుండ్ నియమం

108. కార్బన్ పరమాణువులో భూస్థాయిలో p ఆర్బిటాళ్ళలో ఒకే స్పిన్ గల ఎలక్ట్రాన్లు ఎన్ని కలవు?
జవాబు:
2

109. నిర్దిష్ట పౌనఃపున్యాలు గల కాంతి శక్తి మాత్రమే శోషణం లేదా ఉద్గారం చెందడం వలన ఏర్పడే పటాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
పరమాణు రేఖా వర్ణపటం

110. పరమాణువు వికిరణ శక్తి నిర్దిష్ట విలువ ప్రమాణాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
క్వాంటం

111. అనేక తరంగదైర్యాల లేదా పౌనఃపున్యాల సముదాయాన్ని ఏమందురు?
జవాబు:
వర్ణపటం

112. 1s² 2s² 2p_x² ఏ నియమాన్ని ఉల్లంఘించింది?
జవాబు:
హుండ్ నియమం

113. He : ↑↑ ఏ నియమాన్ని ఉల్లంఘించింది?
జవాబు:
పౌలీవర్జన నియమం

114. 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d¹⁰ ఏ నియమాన్ని ఉల్లంఘించింది?
జవాబు:
ఆఫ్ బౌనియమం

115. క్రోమియం ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం రాయుము.
జవాబు:
1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d⁵

116. రాగి (కాపర్) ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసాన్ని రాయుము.
జవాబు:
1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d¹⁰

117.

ఇది ఏ నియమాన్ని ఉల్లంఘించింది?
జవాబు:
హుండ్ నియమం

118. 1s°2s² 2p⁴ లో ఏ నియమం ఉల్లంఘింపబడింది?
జవాబు:
ఆబౌ నియమం

119. సోడియం పరమాణువులో చివరిగా చేరే ఎలక్ట్రాన్ యొక్క అన్ని క్వాంటం సంఖ్యలు రాయండి.
జవాబు:
n = 2, l = 1, m_l = +1, m_s = +½ (లేదా) -½

120. ‘K’ మరియు ‘I’ కక్ష్యలలో దేనికి ఎక్కువ శక్తి గలదు?
జవాబు:
‘L’

121. M – కర్పరంలో ఉండగల గరిష్ఠ ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య ఎంత?
జవాబు:
18

122. ఒక విద్యుదయస్కాంత తరంగదైర్ఘ్యం 1మీ. దాని పౌనఃపున్యం ఎంత?
జవాబు:

అదనపు ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
“ప్రతి మూలకం, తనదైన ఒక విలక్షణమైన రంగును ఉద్గారం చేస్తుంది”. దీనిని నిరూపించే ప్రయోగాన్ని వివరించండి.
జవాబు:

• చిటికెడు క్యూప్రిక్ క్లోరైడ్ ను వాచ్ గ్లాసులో తీసుకొని, గాఢ హైడ్రోక్లోరికామ్లం కలిపి ముద్దలా చేయండి.
• ఒక ప్లాటినం తీగ చివరను రింగులా మడచి లూప్ లాగా చేసి దానిపై ముద్దను తీసుకొని సన్నని జ్వాలపై పెట్టండి.
• ఇది ఆకుపచ్చ రంగు మంటని ఇస్తుంది.
• ఇదే ప్రయోగాన్ని ఫ్రాన్షియం క్లోరైడ్ తో చేయండి.
• ఇది ఎరుపు రంగు మంటను ఇస్తుంది.
  పై ప్రయోగాల ద్వారా ప్రతి మూలకం తనదైన ఒక విలక్షణమైన రంగును ఉద్గారం చేస్తుందని ఋజువౌతుంది.

ప్రశ్న 2.
వివిధ మూలకాలను ఒకే జ్వాలపై వేడిచేసినపుడు వేరు వేరు రంగులు గల మంటలను ఎందుకు ఏర్పరుస్తాయి?
జవాబు:
వివిధ మూలకాలు ఒకే జ్వాలపై వేడిచేసినపుడు వేరు వేరు రంగులు గల మంటలను ఏర్పరచుటకు కారణం ఆయా మూలకాలలోని ఎలక్ట్రాన్లు వెలువరించే విద్యుదయస్కాంత తరంగాల వైవిధ్యభరితమైన పౌనఃపున్యాలు.

ప్రశ్న 3.
ఒక పరమాణువులో ఎలక్ట్రాన్లు నిర్దిష్టమైన మార్గంలో తిరగవు అని ఎలా చెప్పగలవు?
జవాబు:
ఎలక్ట్రాన్లు కంటికి కనిపించని కణాలు. కాబట్టి ఆ ఎలక్ట్రాన్ల వేగాన్ని, స్థానాన్ని కనుగొనడానికి కూడా తగిన కాంతి సహాయాన్ని తీసుకుంటాము. ఎలక్ట్రానులు అత్యంత సూక్ష్మమైనవి. కాబట్టి అతి తక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం గల కాంతినే ఈ పనికి వాడుకోవలసి ఉంటుంది. ఈ తక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం గల కాంతి ఎలక్ట్రాన్ ను తాకినపుడు అది ఎలక్ట్రాన్ చలనాన్ని ప్రభావితం చేసి దాని చలనంలో మార్పుని కలుగజేస్తుంది. అందువల్ల ఎలక్ట్రాన్ స్థానాన్ని గాని, వేగాన్ని గాని కచ్చితంగా ఒకేసారి కనుక్కోలేం. దీనిని బట్టి ఎలక్ట్రాన్ ఒక నిర్దిష్టమైన మార్గాన్ని అనుసరించదని తెలుస్తుంది.

ప్రశ్న 4.
బోర్ పరమాణు నమూనా యొక్క ముఖ్యమైన లోపమేమిటి?
జవాబు:
బోర్ పరమూణు నమూనా, రేఖా వర్ణపటంలోని రేఖలు కొన్ని ఉపరేఖలుగా విడిపోవడాన్ని వివరించలేకపోయింది.

ప్రశ్న 5.
సోమర్ ఫెల్డ్ ప్రతిపాదించిన దీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్యలు అనగానేమి?
జవాబు:

• రేఖా వర్ణ పటంలోని రేఖలు ఉపరేఖలుగా విడిపోవడాన్ని విశదీకరించేందుకు సోమర్ ఫెల్డ్ బోర్ నమూనాని స్వల్పంగా ఆధునీకరించినాడు. అతడు దీర్ఘ వృత్తాకార కక్ష్య అనే భావనను ప్రవేశపెట్టాడు.
• బోర్ ప్రతిపాదించిన వృత్తాకార కక్ష్యను అలాగే వుంచుతూ ఇతను రెండవ కక్ష్యకి ఒక దీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్యను, మూడవ కక్ష్యకు రెండు దీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్యలను కలుపుతూ, పరమాణువు కేంద్రకం ఈ దీర్ఘ వృత్తాకార కక్ష్య యొక్క రెండు ప్రధాన నాభిలలో ఒకదానిపై ఉంటుందని ప్రతిపాదించాడు.
• ఒక కేంద్ర బలం యొక్క ప్రభావానికి లోనై ఆవర్తన చలనంలో ఉన్న కణం దీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్యలు ఏర్పడుటకు దారి తీస్తుందనే విషయం అతను ఈ ప్రతిపాదన చేయడానికి దారితీసింది.

ప్రశ్న 6.
బోర్ – సోమర్ ఫెల్డ్ నమూనాలో ప్రధాన లోపం ఏమిటి?
జవాబు:
ఒకటికన్నా ఎక్కువ ఎలక్ట్రాన్లు గల మూలకాల యొక్క పరమాణు వర్ణపటాన్ని ఈ నమూనా వివరించలేకపోయింది.

ప్రశ్న 7.
క్వాంటం సంఖ్యల ఉపయోగమేమిటి?
జవాబు:
కేంద్రకం చుట్టూ ఎలక్ట్రాన్ యొక్క కచ్చితమైన స్థానాన్ని కనుగొనడానికి క్వాంటం సంఖ్యలు ఉపయోగపడతాయి.

ప్రశ్న 8.
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము అనగానేమి?
జవాబు:
ఒక పరమాణువు లోపల ఎలక్ట్రాన్లు కర్పరాలు, ఉపకర్షరాలు, ఆర్బిటాళ్ళలో అమరివుండే అమరికను తెలిపేదే ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసము.

ప్రశ్న 9.
ఒక ఆర్బిటాల్ కేవలం రెండు ఎలక్ట్రాన్లను మాత్రమే ఎందుకు ఉంచుకోగలదు?
జవాబు:
పౌలీవర్జన సూత్రం ప్రకారం రెండు m_s విలువలు మాత్రమే కలవు. ఈ రెండు విలువలు రెండు వేరు వేరు ఎలక్ట్రాన్ల వ్యతిరేక స్పినను తెలుపుతుంది. కావున ఒక ఆర్బిటాల్ లో 2 ఎలక్ట్రాన్లను మాత్రమే ఉంచగలం.

ప్రశ్న 10.
‘N’ కర్పరంలో ఉంచగలిగిన గరిష్ఠ ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య ఎంత? అది ఏ నియమాన్ని అనుసరించింది?
జవాబు:
‘N’ కర్పరంలో ఉంచగలిగిన గరిష్ఠ ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య 32.
ఇది 2n² అనే నియమాన్ని అనుసరిస్తుంది.
‘N’ కర్పరానికి ‘n’ విలువ 4
∴ 2n² = 2 × 4² = 2 x 16 = 32

ప్రశ్న 11.
ఒక దృగ్గోచర వర్ణపటం యొక్క తరంగదైర్ఘ్యం విలువలు ఊదా (400 nm) నుండి ఎరుపు (750 nm) వరకు విస్తరించి ఉన్నాయి. ఈ విలువలను పౌనఃపున్యం రూపంలో తెలపండి. (lnm = 10^-9 m)
జవాబు:

ప్రశ్న 12.
పసుపు రంగు ఉద్గారము యొక్క తరంగదైర్ఘ్యం 580 A అయిన దీని పౌనఃపున్యాన్ని లెక్కించండి. (1Å = 10^-10m)
జవాబు:

ప్రశ్న 13.
ఒక కక్ష్య యొక్క ‘n’ విలువ 2. అయిన సాధ్యమయ్యే ” మరియు m_l విలువలు ఏవి?
జవాబు:
n = 2 l = 0 అయిన m_l = 0
l యొక్క విలువలు 0, 1. l = 1 అయిన m_l = – 1, 0, + 1.

ప్రశ్న 14.
కొన్ని ఎలక్ట్రాన్ల క్వాంటం సంఖ్యల సమితులు ఇవ్వబడ్డాయి. వీటిని వాటి శక్తిని బట్టి ఆరోహణ క్రమంలో అమర్చుము.
a) n = 5, 1 = 1, m, = 1, m, = + 1/2
b) n = 4, 1 = 0, m, = 0, m, = – 1/2
c) n = 4, 1 = 1, m, = + 1, m, = – 1/2
d) n = 5, 1 = 0, m, = 0, m, = + 1/2
జవాబు:
ఇచ్చిన క్వాంటం సంఖ్యలను బట్టి a) 5p b) 4s c) 4p d) 5s
ఆరోహణ క్రమం 4s, Ap, 53, 5p అనగా b, c, d, a.

పట్టికలు

పట్టిక – 1

పట్టిక – 2

పట్టిక – 3

10th Class Physics 6th Lesson పరమాణు నిర్మాణం 1 Mark Bits Questions and Answers

సరియైన సమాధానమును గుర్తించండి.

1. p ఆర్బిటాల్ ఆకృతి ……….
A) గోళం
B) రేఖీయం
C) డంబెల్
D) డబుల్ డంబెల్
జవాబు:
C) డంబెల్

2. K కర్పరంలో గల గరిష్ఠ ఎలక్ట్రానుల సంఖ్య ………
A) 2
B) 4
C) 6
D) 8
జవాబు:
A) 2

3. ప్లాంక్ స్థిరాంకం విలువ ……..
A) 6.023 × 10^-34 JS
B) 6.626 × 10³⁴ JS
C) 6.626 × 10^-36 Js
D) ఏదీ కాదు
జవాబు:
D) ఏదీ కాదు

4. 3d ఆర్బిటాల్ నిండిన తర్వాత ఎలక్ట్రాన్ ………. లోనికి ప్రవేశించును.
A) 4s
B) ap
C) 5s
D) 4p
జవాబు:
D) 4p

5. 1s²2s°2p² అనే ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసంలో ఏ నియమం ఉల్లంఘించబడినది?
A) ఆఫ్ బౌ నియమం
B) హుండ్ నియమం
C) పౌలీవర్జన నియమం
D) అష్టక నియమం
జవాబు:
A) ఆఫ్ బౌ నియమం

6. n = 2 అయిన దాని కోణీయ ద్రవ్యవేగ క్వాంటం సంఖ్య l విలువలు = ……….
A) 0, 1
B) 0, 1, 2
C) 0
D) 1, 2
జవాబు:
A) 0, 1

7. l = 3 విలువ గల ఆర్బిటాళ్ళలో నిండగల గరిష్ఠ ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య
A) 6
B) 10
C) 14
D) 18
జవాబు:
C) 14

8. ఒకే పరమాణువుకి చెందిన ఏ రెండు ఎలక్ట్రానులకు నాలుగు క్వాంటమ్ సంఖ్యల విలువలు సమానంగా ఉండవని తెలియజేసినది
A) పౌలీ వర్జన సూత్రం
B) ఆఫ్ బౌ సూత్రం
C) హుండ్ సూత్రం
D) ఫ్లెమింగ్ ఎడమచేయి సూత్రం
జవాబు:
A) పౌలీ వర్జన సూత్రం

9. ప్రధాన క్వాంటం సంఖ్య 3 కింది వాటిలో దేనిని తెలియజేస్తుంది?
A) M – ప్రధాన కర్పరం
B) f – ఉప కర్పరం
C) N – ప్రధాన కర్పరం
D) d – ఉప కర్పరం
జవాబు:
A) M – ప్రధాన కర్పరం

10. కింది వాటిలో ఏ పరమాణువు నిర్మాణంను ‘నీల్స్ బోర్’ సిద్ధాంతం సరిగ్గా వివరించింది?
A) హైడ్రోజన్ పరమాణువు
B) హీలియం పరమాణువు
C) కార్బన్ పరమాణువు
D) అన్ని పరమాణువులు
జవాబు:
A) హైడ్రోజన్ పరమాణువు

11. ఒక ప్రధాన కర్పరం (n) లో ఉండగల గరిష్ఠ ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య ……
A) 2n
B) 2n²
C) n²
D) n
జవాబు:
B) 2n²

12. ప్లాంక్ స్థిరాంకం విలువ …….. .
A) 6.626 × 10^-27 J.sec
B) 6.626 × 10^-34 J.sec
C) 6.626 × 10²⁷ J.sec.
D) 6.626 × 10³⁴ J.sec
జవాబు:
B) 6.626 × 10^-34 J.sec

13. n = 4; l = 2 అయిన ఆ ఆర్బిటాల్……..
A) 4s
B) 4p
C) 4d
D) 4f
జవాబు:
C) 4d

14. క్రింది వాటిని జతపరుచుము.

A	B
1) కర్పర పరిమాణం, శక్తి	P) కోణీయ ద్రవ్యవేగ క్వాంటమ్ సంఖ్య
ii) ఉప కర్పరం ఆకృతి	Q) అయస్కాంత క్వాంటమ్ సంఖ్య
iii) ఆర్బిటాల్ ప్రాదేశిక దృగ్విన్యాసం	R) ప్రధాన క్వాంటమ్ సంఖ్య

A) (i) – P, (ii) – Q, (iii) – R
B) (i) – R, (ii) – P, (iii) – Q
C) (i) – R, (ii) – Q, (iii) – P
D) (i) – Q, (ii) – R, (iii) – P
జవాబు:
B) (i) – R, (ii) – P, (iii) – Q

15. రేఖా వర్ణపటంలోని రేఖలు ఉపరేఖలుగా విడిపోవటాన్ని విశదీకరించిన శాస్త్రవేత్త ………
A) మాక్స్ ప్లాంక్
B) సోమర్ ఫెల్డ్
C) మోస్లీ
D) లూయిస్
జవాబు:
B) సోమర్ ఫెల్డ్

16. పరమాణువు అయాన్ గా మారుటకు దోహదపడునది ఏది?
A) కేంద్రక ఆవేశం
B) ద్రవ్యరాశి సంఖ్య
C) న్యూట్రాన్ల సంఖ్య
D) ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య
జవాబు:
D) ఎలక్ట్రాన్ల సంఖ్య

17. ఆఫ్ బౌ నియమం ప్రకారం క్రింది వాటిలో ఏ ఆర్బిటాల్ లోకి ఎలక్ట్రాన్లు ముందుగా ప్రవేశించును?
A) 4s
B) 4p
C) 3d
D) 4f
జవాబు:
A) 4s

18. గరిష్ఠంగా 32 ఎలక్ట్రాన్లు ఉండగల కర్పరం
A) N
B) M
C) L
D) K
జవాబు:
A) N

These AP 10th Class Physics Chapter Wise Important Questions 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Physical Science 5th Lesson Important Questions and Answers మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం

10th Class Physics 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం 1 Mark Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
కటక సామర్థ్యం అనగానేమి?
జవాబు:
కటక నాభ్యంతరం యొక్క విలోమ విలువను కటక సామర్థ్యం అంటారు.

ప్రశ్న 2.
పట్టకంతో ప్రయోగం చేసి, ఏ భౌతికరాశిని కనుగొనగలం?
జవాబు:
పట్టకంతో చేసిన ప్రయోగం ద్వారా

1. ఆ పట్టక కనిష్ట విచలన కోణాన్ని,
2. ఆ పట్టక పదార్థ వక్రీభవన గుణకాన్ని కనుగొనవచ్చును.

ప్రశ్న 3.
చత్వారం (Presbyopia) కలగడానికి గల కారణమేమి?
జవాబు:
సాధారణంగా వయసుతోపాటుగా కంటి సర్దుబాటు సామర్థ్యం తగ్గిపోవడం వల్ల చత్వారం కలుగుతుంది.

ప్రశ్న 4.
పట్టకం గుండా ప్రయాణించిన కాంతికిరణం పొందే విచలన కోణాన్ని తెలియజేసే పటాన్ని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 5.
ఆకాశం నీలిరంగులో కనబడడం అనే దృగ్విషయానికి గల కారణంను వివరించండి.
జవాబు:
వాతావరణంలోని నైట్రోజన్, ఆక్సిజన్ అణువుల పరిమాణం నీలిరంగు కాంతి తరంగదైర్ఘ్యంతో పోల్చదగిన విధంగా ఉంటుంది. ఈ అణువుల వలన నీలిరంగు కాంతి పరిక్షేపణం చెందడం వల్ల ఆకాశం నీలిరంగులో కనబడుతుంది.

ప్రశ్న 6.
‘దీర్ఘదృష్టి’ గల రోగికి కంటివైద్యుడు సూచించే కటకం పటాన్ని గీయండి.
జవాబు:

దీర్ఘదృష్టి గల రోగికి కంటివైద్యుడు సూచించు కటకం ద్వికుంభాకార కటకము.

ప్రశ్న 7.
దృష్టి దోషంగల వ్యక్తి దోషం సవరించడానికి + 50 సెం.మీ.ల నాభ్యాంతరం గల ద్వికుంభాకార కటకాన్ని సూచించిన ఆ కటక సామర్థ్యంను కనుగొనుము.
జవాబు:
నాభ్యాంతరం f = 50 సెం.మీ.
కటక సామర్థ్యం (P) = \(\frac{100}{f}\) (సెం! మీ||లో )
P= \(\frac{100}{50}\) = 2 డయాప్టర్లు

ప్రశ్న 8.
ఒక వ్యక్తి యొక్క కంటి కటకం తన గరిష్ఠ నాభ్యంతరాన్ని 2.4 సెం.మీ. కంటే ఎక్కువకు సర్దుబాటు చేసుకోలేకపోతే ఏమి జరుగుతుందో ఊహించండి.
జవాబు:
ఆ వ్యక్తి నిర్ణీత దూరం మేరకు గల వస్తువులను మాత్రమే చూడగలడు. అంతకన్నా దూరంలో ఉన్న వస్తువులను చూడలేడు అతను పుటాకార కటకం వాడవలసి వస్తుంది.

ప్రశ్న 9.
ఒక వ్యక్తి దూరంగా ఉన్న వస్తువులను చూడలేకపోతున్నాడు. ఆ వ్యక్తికి గల దృష్టి లోపాన్ని కిరణచిత్రం ద్వారా చూపండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 10.
కటక సామర్థ్యము, నాభ్యంతరముల మధ్య సంబంధమేమి?
జవాబు:
కటక సామర్థ్యము (P) మరియు నాభ్యంతరము (1) ల మధ్య సంబంధం :

ప్రశ్న 11.
సూర్యోదయం, సూర్యాస్తమయ సమయంలో సూర్యుడు ఎర్రగా కనపడడానికి గల కారణము రాయండి.
జవాబు:
సూర్యకాంతిలోని ఎరుపు రంగు వేగం ఎక్కువ ఉండడం వల్ల అది పరిక్షేపణం చెందకుండానే మన కంటిని చేరడం వల్ల సూర్యోదయం, సూర్యాస్తమయ సమయాలలో సూర్యుడు ఎర్రగా కనిపిస్తాడు.

ప్రశ్న 12.
స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరమంటే ఏమిటి?
జవాబు:
మన కంటికి ఏ ఒత్తిడి లేకుండా, స్పష్టంగా ఒక వస్తువును మనము చూడాలంటే అది దాదాపు 25 సెం.మీటర్ల దూరంలో ఉండాలి. దీనినే స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరమంటారు.

ప్రశ్న 13.
10 సం||ల లోపు వారికి స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరమెంత?
జవాబు:
10 సం||ల లోపు వారికి స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరము విలువ 7 సెం.మీ.ల నుండి 8 సెం.మీ.ల వరకు ఉంటుంది.

ప్రశ్న 14.
వయసు మళ్ళిన వారి విషయంలో స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరమెంత?
జవాబు:
వయసు మళ్ళిన వారి విషయంలో స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరము విలువ 1 మీటరు నుండి 2 మీటర్లు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువగా ఉంటుంది.

ప్రశ్న 15.
మానవుని కంటి ఉపయోగమేమి?
జవాబు:
మానవుని కన్ను మన చుట్టూ వున్న వివిధ వస్తువులను, రంగులను చూడడానికి ఉపయోగపడును.

ప్రశ్న 16.
మానవుని. కన్ను దేనిపై ఆధారపడి పనిచేయును?
జవాబు:
మానవుని కన్ను దృష్టి ప్రతిస్పందన అనే నియమంపై ఆధారపడి పని చేయును.

ప్రశ్న 17.
మనము ఏ విధంగా వస్తువులను చూడగలుగుతున్నాము?
జవాబు:
వస్తువులపై పడిన కాంతి పరిక్షేపణం చెంది మన కంటిని చేరడం వలన మనము వస్తువులను చూడగలుగుతున్నాము.

ప్రశ్న 18.
దృష్టికోణం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఏ గరిష్ఠ కోణం వద్ద మనము వస్తువును పూర్తిగా చూడగలమో, ఆ కోణాన్ని “దృష్టికోణం” అంటారు.

ప్రశ్న 19.
సాధారణ మానవుని స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరం, దృష్టికోణం విలువలను వ్రాయుము.
జవాబు:
సాధారణ మానవుని స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరము 25 సెం.మీ. మరియు దృష్టికోణము 60° అగును.

ప్రశ్న 20.
కంటిలోని కటకానికి, రెటీనాకు మధ్య దూరం ఎంత ఉంటుంది?
జవాబు:
కంటిలోని కటకానికి, రెటీనాకు మధ్య దూరం దాదాపు 2.5 సెం.మీ. ఉంటుంది.

ప్రశ్న 21.
కార్నియా అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
గోళాకారపు కనుగుడ్డు ముందు ఉండే పారదర్శక రక్షణ పొరను “కార్నియా” అంటారు.

ప్రశ్న 22.
నల్లగుడ్డు లేక ఐరిస్ అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
నేత్రోదక ద్రవానికి, కటకానికి మధ్య గల కండర పొరను నల్లగుడ్డు లేక “ఐరిస్” అంటారు.

ప్రశ్న 23.
సర్దుబాటు అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
కంటి కటక నాభ్యంతరంను తగిన విధముగా మార్పు చేసుకునే పద్ధతిని “సర్దుబాటు” అంటారు.

ప్రశ్న 24.
కంటికటక సర్దుబాటు దోషాలు ఎన్ని రకాలు? అవి ఏవి?
జవాబు:
కంటికటక సర్దుబాటు దోషాలు మూడు రకాలు. అవి :

1. హ్రస్వదృష్టి
2. దీర్ఘదృష్టి
3. చత్వారం

ప్రశ్న 25.
హ్రస్వదృష్టి అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
గరిష్ఠ దూర బిందువుకు ఆవల వున్న వస్తువును చూడలేకపోయే దోషమును “హ్రస్వదృష్టి” అంటారు.

ప్రశ్న 26.
దీర్ఘదృష్టి అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
దూరంలో ఉన్న వస్తువులను స్పష్టంగా చూడగలిగి, దగ్గరిలోని వస్తువులను చూడలేని కంటి దోషమును “దీర్ఘదృష్టి” అంటారు.

ప్రశ్న 27.
చత్వారం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
వయస్సుతో పాటుగా కంటి కటక సర్దుబాటు సామర్థ్యం తగ్గిపోవు దృష్టి దోషాన్ని “చత్వారం” అంటారు.

ప్రశ్న 28.
చత్వారంను నివారించుటకు వాడు కటకం ఏది?
జవాబు:
చత్వారంను నివారించుటకు ద్వినాభ్యంతర కటకమును ఉపయోగిస్తారు.

ప్రశ్న 29.
విచలన కోణం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఒక పట్టకపు పతన, బహిర్గత కిరణాలను వెనుకకు పొడిగించగా, ఆ రెండు కిరణాల మధ్య కోణమును “విచలన కోణం” అంటారు.

ప్రశ్న 30.
పట్టకపు పతన, బహిర్గత మరియు విచలన కోణాల మధ్య సంబంధమును వ్రాయుము.
జవాబు:
A+ d = i₁ + i₂
ఇక్కడ A = పట్టకపు కోణం, d = విచలన కోణం, i₁ = పతన కోణం, i₂ = బహిర్గత కోణం.

ప్రశ్న 31.
పట్టకపు వక్రీభవన గుణక సూత్రమును వ్రాయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 32.
తెల్లని కొంతి రంగులుగా విడిపోవడాన్ని కిరణ సిద్ధాంతంతో వివరించగలమా?
జవాబు:
తెల్లని కాంతి రంగులుగా విడిపోవడాన్ని కిరణ సిద్ధాంతంతో వివరించలేము.

ప్రశ్న 33.
పట్టకం గుండా తెలుపు రంగు కాంతిని పంపితే అది వివిధ రంగులుగా ఎందుకు విడిపోతుందో నీవు చెప్పగలవా?
జవాబు:
అన్ని రంగుల కాంతి వేగాలు శూన్యంలో ఒకే విధంగా ఉన్నప్పటికీ, ఒక యానకంలో ప్రయాణించేటప్పుడు కాంతివేగం దాని తరంగదైర్ఘ్యం పై ఆధారపడును. అందువలన కాంతి వివిధ రంగులుగా విడిపోతుంది.

ప్రశ్న 34.
మనము దినపత్రికల్లో, వార్తలలో కంటి దానమునకు సంబంధించిన ప్రకటనలను చూస్తాము. వాటి ప్రాముఖ్యత ఏమిటి?
జవాబు:
ఈ రకపు ప్రకటనల వలన

1. జనాభాలో జ్ఞానేంద్రియాల ప్రాముఖ్యతను పెంపొందించగలం.
2. అంగవైకల్యం గల వారిపై సానుభూతి తత్వమును పెంపొందించగలం.

ప్రశ్న 35.
కాంతి గాలి నుండి మరొక పారదర్శక యానకంలోకి ప్రవేశించినప్పుడు ఏఏ రంగుల కాంతులు కనిష్ఠ మరియు గరిష్ఠముగా విచలనం పొందును?
జవాబు:
ఎరుపు రంగు కాంతి కనిష్టముగాను, ఊదా రంగు కాంతి గరిష్టముగాను విచలనము పొందును.

ప్రశ్న 36.
తెలుపు మరియు నలుపులను రంగులుగా ఎందుకు లెక్కించరు?
జవాబు:
ఒక వస్తువు అన్ని రంగులను పరిక్షేపణం చెందించిన అది తెల్లగాను, శోషించుకున్న అది నల్లగాను కనిపించును, కావున ఈ రంగులను లెక్కలోనికి తీసుకొనరు.

ప్రశ్న 37.
ఇంద్రధనుస్సు ఏ ఆకారంలో కనపడును?
జవాబు:
ఇంద్రధనుస్సు అర్ధవలయాకారంలో కనపడును.

ప్రశ్న 38.
60°ల పట్టక కోణం (A) గల పట్టకం యొక్క కనిష్ఠ విచలన కోణం (D) 30°. అయిన పట్టకం తయారీకి వినియోగించిన పదార్థ వక్రీభవన గుణకాన్ని కనుగొనండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 39.
కంటిలోకి వెళ్ళే కాంతిని నియంత్రించే ద్వారం వలె పనిచేసే అవయవం ఏది?
జవాబు:
కంటిలోకి వెళ్ళే కాంతిని నియంత్రించే ద్వారం వలె పనిచేసే అవయవం కనుపాప (Pupil). ఇందుకొరకు కాంతి ప్రకాశవంతంగానున్న సందర్భాలలో కనుపాపను సంకోచింప చేయుట, కాంతి ప్రకాశం తక్కువ ఉన్నపుడు కనుపాపను వ్యాకోచింప చేయుటలో ‘ఐరిస్’ ఉపయోగపడుతుంది.

ప్రశ్న 40.
మానవుని కన్నులో దండాలు, శంఖువుల పాత్ర ఏమిటి?
జవాబు:
కంటిలోని దండాలు కాంతి తీవ్రతను గుర్తిస్తాయి. శంఖువులు రంగును గుర్తిస్తాయి.

ప్రశ్న 41.
గరిష్ఠ దూర బిందువు అనగానేమి?
జవాబు:
ఏ గరిష్ఠ దూరం వద్దనున్న బిందువుకు లోపల గల వస్తువులకు మాత్రమే కంటి కటకం రెటీనా పై ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరచగలుగుతుందో ఆ బిందువును గరిష్ఠ దూర బిందువు అంటారు.

ప్రశ్న 42.
కనిష్ఠ దూర బిందువు అనగానేమి?
జవాబు:
ఏ కనిష్ఠ దూరం వద్ద గల బిందువుకు ఆవల గల వస్తువులకు మాత్రమే కంటి కటకం రెటీనా పై ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరచ గలదో, ఆ బిందువును కనిష్ఠ దూర బిందువు అంటారు.

ప్రశ్న 43.
చత్వారం అనగానేమి? దీనిని ఎలా సరిచేస్తారు?
జవాబు:
సాధారణంగా వయసుతోపాటు కంటి సర్దుబాటు సామర్థ్యం తగ్గిపోతుంది. ఇటువంటి దృష్టి దోషాన్ని చత్వారం అంటారు. దీని నివారణకు ద్వినాభ్యంతర కటకాన్ని ఉపయోగిస్తారు.

ప్రశ్న 44.
కాంతి తీవ్రత అనగానేమి?
జవాబు:
కాంతి ప్రయాణ దిశకు లంబంగానున్న ఏకాంక వైశాల్యం గల తలం గుండా ఒక సెకను కాలంలో ప్రసరించే కాంతి శక్తిని కాంతి తీవ్రత అంటారు.

ప్రశ్న 45.
సూర్య కిరణాలకు లంబ దిశలో మనం ఆకాశాన్ని చూసినపుడు, ఆకాశం ఏ రంగులో కనబడుతుంది?
జవాబు:
సూర్యకిరణాల దిశకు లంబ దిశలో మనం ఆకాశాన్ని చూసినపుడు, ఆకాశం నీలి రంగులో కనబడుతుంది.

ప్రశ్న 46.
నలుపు, తెలుపు రంగుల ప్రత్యేకత ఏమి?
జవాబు:
నలుపు అనగా అన్ని రంగులను పూర్తిగా ఒక వస్తువు శోషణం చేసుకొన్నది అని అర్థం. తెలుపు అనగా ఏడురంగుల మిశ్రమం. ఒక వస్తువు కాంతిని పూర్తిగా పరావర్తనం చెందిస్తే దానిని తెలుపుగా గుర్తిస్తారు.

ప్రశ్న 47.
పట్టకమునకు సంబంధించి క్రింది పదాలను నిర్వచింపుము.
a) పతన కిరణం
b) లంబము
c) పతన కోణము
d) బహిర్గత కిరణం
e) బహిర్గత కోణం
f) వక్రీభవన కోణం
g) విచలన కోణం
జవాబు:

a) 1) పటంలో APQR, పట్టకం యొక్క త్రిభుజాకార ఆధారపు హద్దును సూచిస్తుంది.
2) PQ అనే సమాంతర తలంపై M బిందువు వద్ద ఒక కాంతి కిరణం పతనమైనదని భావిస్తే, ఈ కిరణాన్ని పతన కిరణం అంటారు.

b) M వద్ద PQ తలానికి ఒక లంబాన్ని గీస్తే అది, ఆ తలానికి పతన బిందువు వద్ద లంబము.

c) పతన కిరణానికి, లంబానికి మధ్యగల కోణాన్ని “పతనకోణం (i₁)” అంటారు.

d) పతన కిరణం M వద్ద వక్రీభవనం చెంది పట్టకం గుండా ప్రయాణించి మరో సమతలంపై గల ‘N’ బిందువును చేరుతుంది. చివరకు PR తలంపై గల ‘N’ బిందువు గుండా బయటకు వెళుతుంది. దీనినే “బహిర్గత కిరణం” అంటారు.

e) బహిర్గత కిరణానికి ‘N’ వద్ద PR తలానికి గీసిన లంబానికి మధ్య గల కోణాన్ని బహిర్గత కోణం (i₂) అంటారు.

f) PQ, PR తలాల మధ్య కోణాన్ని పట్టక కోణం (A) లేదా పట్టక వక్రీభవన కోణం అంటారు.

g) పతన కిరణానికి, బహిర్గత కిరణానికి మధ్య గల కోణాన్ని విచలన కోణం ‘d’ అంటారు.

ప్రశ్న 48.
పట్టకం గుండా ఒకే రంగు గల కాంతిని పంపించామనుకుందాం. అది మరికొన్ని రంగులుగా విడిపోతుందా. ఎందుకు?
జవాబు:
కాంతి జనకం ఒక సెకనుకు విడుదల చేసే కాంతి తరంగాల సంఖ్యను పౌనఃపున్యం అంటాం. కాంతి పౌనఃపున్యం అనేది కాంతి జనకం యొక్క లక్షణం. ఇది ఏ యానకం వలన కూడా మారదు. అనగా వక్రీభవనంలో కూడా పౌనఃపున్యం. మారదు. అందువల్ల పారదర్శక పదార్థం గుండా ప్రయాణించే ‘రంగు కాంతి’ యొక్క రంగు మారదు.

ప్రశ్న 49.
కంటి నుండి వస్తు దూరాన్ని పెంచినపుడు కంటిలోని ప్రతిబింబం దూరం ఎలా మారుతుంది?
జవాబు:
కంటిలో ప్రతిబింబ దూరం (కంటి కటకము మరియు రెటీనాల మధ్య దూరం) స్థిరంగా ఉంటుంది. దీనిని మార్చలేము. కావున వస్తుదూరాన్ని పెంచినప్పటికీ ప్రతిబింబ దూరం మారదు. కాని ప్రతిబింబ పరిమాణంలో మార్పు ఉంటుంది.

ప్రశ్న 50.
విమానంలో నుండి చూసినపుడు ఇంద్రధనుస్సు ఒక పూర్తి వృత్తం లాగా కనిపిస్తుంది. విమానం యొక్క నీడ ఎక్కడ ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
విమానానికి, ఇంద్రధనుస్సుకు మధ్య భూమి అడ్డుగా లేకపోవుట వల్ల, విమానంలో నుండి చూసినపుడు ఇంద్ర ధనుస్సు పూర్తి వృత్తాకారంగా కనిపిస్తుంది. అపుడు విమానం యొక్క నీడ వృత్తాకార ఇంద్రధనుస్సు యొక్క కేంద్రం వద్ద ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 51.
దృష్టికోణం అనగానేమి? దీని విలువ ఎంత?
జవాబు:
ఏ గరిష్ఠ కోణం వద్ద మనము వస్తువును పూర్తిగా చూడగలమో, ఆ కోణాన్ని దృష్టికోణం అంటారు. దృష్టికోణం విలువ 60°

10th Class Physics 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం 2 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
ఇంద్రధనుస్సు ఏ ఏ సందర్భాలలో ఏర్పడుతుంది? ఎందుకు ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
i) వర్షం పడిన తరువాత గాలిలో నీటి తుంపరలు ఉన్న సమయంలో సూర్యరశ్మి ఉన్న సమయంలో ఇంధ్రధనుస్సు ఏర్పడును.
ii) ప్రకృతిలోని తెల్లని సూర్యకాంతి, అనేక లక్షల నీటి బిందువుల చేత విక్షేపణం చెందడం వలన ఇంధ్రధనుస్సు ఏర్పడును.

ప్రశ్న 2.
ఒక వ్యక్తికి స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరం 35 సెం.మీ. ఉన్నట్లుగా గుర్తించాం. అతని పరిసరాలను అతను స్పష్టంగా చూడడానికి ఏ కటకం ఉపయోగపడుతుంది? ఎందుకు?
జవాబు:
ఒక వ్యక్తి స్పష్టదృష్టి కనీస దూరం 35 సెం.మీ. అనగా అది సాధారణ మానవుని స్పష్టదృష్టి కనీస దూరం (25 సెం.మీ) కన్నా ఎక్కువ. కనుక ఆ వ్యక్తికి గల దోషం ‘దీర్ఘ దృష్టి’.

అతను పరిసరాలను స్పష్టంగా చూడడానికి ఉపయోగపడే కటకం “ద్వికుంభాకార కటకం”.

ప్రశ్న 3.
కుంభాకార కటకం ఉపయోగించి దీర్ఘ దృష్టి దోషం సవరించడాన్ని చూపే కిరణ చిత్రంను గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 4.
కంటిలోని ఐరిస్ పనితీరును మీరు ఎలా అభినందిస్తారు?
జవాబు:
కనుపాప ద్వారా కంటిలోకి ప్రవేశించే కాంతి మొత్తాన్ని నియంత్రిస్తుంది.

ప్రశ్న 5.
పట్టకము యొక్క వక్రీభవన గుణకమును కనుగొనుటకు నీవు ఏ పరికరాలను ఉపయోగిస్తావు? ఈ ప్రయోగములో గ్రాఫ్ యొక్క ఆవశ్యకతను తెలపండి.
జవాబు:
పరికరాలు :
పట్టకం, తెల్లని డ్రాయింగ్ చార్ట్, పెన్సిల్, గుండుసూదులు, స్కేలు మరియు కోణమానిని

గ్రాఫ్ ఆవశ్యకత :
కనిష్ట విచలన కోణము కనుగొనడానికి గ్రాఫ్ ఉపయోగపడును.

ప్రశ్న 6.
సిలియరి కండరాలలో వ్యాకోచ, సంకోచాలు లేనట్లయితే ఏమి జరుగునో ఊహించి రాయండి.
జవాబు:

1. సిలియరి కండరాలలో సంకోచ, వ్యాకోచాలు లేనట్లయితే కంటి కటక నాభ్యంతరం మారదు.
2. మానవుని కన్ను నిర్దిష్ట దూరంలోని వస్తువులను మాత్రమే చూడగలుగుతుంది. ఆ వస్తువు కన్నా దగ్గరగా ఉన్న లేదా దూరంగా ఉన్న వస్తువును కన్ను చూడలేదు.

ప్రశ్న 7.
నిత్య జీవితంలో కాంతి విక్షేపణంను గమనించే రెండు సందర్భాలు తెలపండి.
జవాబు:
నిత్య జీవితంలో కాంతి విక్షేపణాన్ని కింది సందర్భాలలో గమనించవచ్చు.

1. ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడడం.
2. త్రిభుజాకార పారదర్శక పదార్థాల గుండా (పట్టకం, స్కేలు అంచు) సూర్యకాంతిని చూడడం.
3. నూతన నిర్మాణ ఇండ్లగోడలకు నీటిని కొట్టడం (క్యూరింగ్) వంటి సందర్భాలలో.
4. నీటిలో ఏటవాలుగా మునిగిన సమతల దర్పణాల వలన కాంతి విక్షేపణం.

ప్రశ్న 8.
ప్రస్వదృష్టి దోషాన్ని సరిచేయుటను చూపు కిరణ రేఖాచిత్రాన్ని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 9.
కాంతి విక్షేపణం, పరిక్షేపణం జరుగకపోతే ఏమి జరుగుతుంది?
జవాబు:

1. కాంతి విక్షేపణం జరుగకపోతే తెల్లని రంగు గల సూర్యకాంతి ఏడు రంగులుగా విడిపోదు (లేదా) ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడదు.
2. కాంతి పరిక్షేపణం జరుగకపోతే
   ఎ. సూర్యుడు ఉదయం, సాయంత్రం వేళల్లో ఎర్రగా కనపడడు. ఎల్లప్పుడూ తెల్లగానే కనిపిస్తాడు.
   బి. ఆకాశం నీలిరంగులో కనిపించదు.
   సి. వస్తువులకు వివిధ రంగులు ఉండడం జరుగదు.
   డి. వస్తువులను మనం చూడలేము.

ప్రశ్న 10.
కిషోర్ కళ్ళ అద్దాలు ధరించాడు. అతడి కళ్ళద్దాల గుండా నువ్వు చూసినపుడు అతడి కళ్ళ పరిమాణం, అసలు పరిమాణం కంటే పెద్దదిగా కనిపించాయి.
a) అతడు వాడిన కటకం ఏ రకం?
b) ఆ దృష్టి దోషాన్ని వివరించండి. (పట సహాయంతో)
జవాబు:
a) కిషోర్ కళ్ళద్దాల గుండా నువ్వు చూసినపుడు అతడి కళ్ళ పరిమాణం, అసలు పరిమాణం కంటే పెద్దదిగా కనిపించాయి. అనగా అతడు వాడిన కటకం కుంభాకార కటకం. ఈ కుంభాకార కటకం గుండా చూసినపుడు వస్తువులు పెద్దవిగా కనిపిస్తాయి.
b) కిషోర్ కు గల దోషము, అతడు వాడుచున్న కటకాన్ని బట్టి అతనికి దీర్ఘదృష్టి కలదని అర్థమగుచున్నది.

ఈ దృష్టిదోషం గల వ్యక్తి దగ్గర వస్తువులను చూడలేరు. దీనికి గల కారణం వస్తువులు ఏర్పరచు ప్రతిబింబం రెటీనాకు ఆవల ఏర్పడును. దీని సవరణకు కుంభాకార కటకంను వాడుట వలన కిరణాలు రెటీనా పై పడు విధంగా చేయవచ్చును.

ప్రశ్న 11.
సూర్య రాత్రి 12 గంటలకు నిద్రలేచి, తన రూమ్ లోగల ట్యూబ్ లైట్ స్విచ్ ను ఆన్ చేశాడు. తను ఆ కాంతిలో కనురెప్పలను తెరవటం కష్టం అనిపించింది. దానికి గల కారణాలను ఊహించండి.
జవాబు:

1. సాధారణంగా మానవుని కంటి రెటీనా ఒకేసారిగా కాంతి లేమి ప్రాంతం నుండి తీవ్రత ప్రాంతం వైపు చూడలేదు.
2. కాంతి తక్కువగా ఉన్నప్పుడు కనుపాప పెద్దగా ఉంటుంది. ఒకేసారి లైట్ వెలిగి ఎక్కువ కాంతి కంటిలోకి వెళ్ళడం కన్ను భరించలేదు. కనుక కనుపాప పరిమాణం తగ్గిన తర్వాత మాత్రమే’ అతను కన్ను పూర్తిగా తెరువగలడు. అందుకు కొద్దిగా సమయం పడుతుంది.

ప్రశ్న 12.
తరగతి గదిలో నలుగురు స్నేహితులు కటక నాభ్యాంతరాన్ని ప్రయోగపూర్వకంగా కనుగొన్నారు. ఆ విలువలు వరుసగా 12.1 సెం.మీ., 12.2 సెం.మీ. 12.05 సెం.మీ., 12.3 సెం.మీ. గా వచ్చినవి. ఆ స్నేహితులు వారు చూసుకొని ఈ దోషాలకు లేక వ్యత్యాసాలకు గల కారణాలను చర్చించారు. ఆ కారణాలను తెల్పండి.
జవాబు:
విద్యార్థులు వివిధ నాభ్యంతర విలువలు పొందిరి.

1. పై విలువలను గమనించగా వారందరికీ అన్నీ ధనాత్మక విలువలున్నాయి. అనగా వారికి కుంభాకార కటకమును ఇచ్చిరి.
2. వారందరికీ ఒకే పూర్ణసంఖ్య విలువ వచ్చినది, కానీ దశాంశ సంఖ్య వేరుగా కలదు.
   కారణాలు :
3. వారందరి విలువలలో తేడాకు గల కారణము కనీస కొలతలో దోషాలు, దృష్టిదోషాలు, ప్రయోగ వైఫల్యాలు మరియు కొలతలను గుర్తించు దోషాలు మొదలగునవి.

ప్రశ్న 13.
రెటీనా పని తీరును నీవెలా అభినందిస్తావు?
జవాబు:

1. రెటీనా అనేది ఒక సున్నితమైన పొర.
2. దీనిలోని గ్రాహకాలు కాంతి సంకేతాలను గ్రహిస్తాయి. దండాలు కొంతి తీవ్రతను గుర్తిస్తాయి.
3. శంఖువులు రంగును గుర్తిస్తాయి.
4. ఈ సంకేతాలు దాదాపు 1 మిలియన్ దృకనాడుల ద్వారా మెదడుకు చేరవేయబడతాయి.
5. వాటిలోని సమాచారాన్ని అనగా వస్తువు ఆకారం, పరిమాణం మరియు రంగులలో ఏ మార్పూ లేకుండా వస్తువును మనం గుర్తించే విధంగా రెటీనా ఉపయోగపడుతుంది. కావున ఇది అభినందనీయమైనది.

ప్రశ్న 14.
దండాలు, శంఖువుల ఉపయోగాలను తెలుపండి.
జవాబు:
దండాలు కాంతి తీవ్రతను గుర్తిస్తాయి. శంఖువులు రంగును గుర్తిస్తాయి. శంఖువులు సరిగా పనిచేయకపోతే వర్ణ అంధత్వం ఏర్పడుతుంది. దండాలు సరిగా పనిచేయకపోతే కాంతిని సరిగా చూడలేం.

ప్రశ్న 15.
హ్రస్వదృష్టి, దీర్ఘ దృష్టిల మధ్యగల భేదాలను తెలుపండి.
జవాబు:

హ్రస్వదృష్టి	దీర్ఘదృష్టి
1. ఈ దృష్టి లోపం గలవారు గరిష్ఠ దూర బిందువుకు దూరంగా ఉండే వస్తువులు చూడలేరు.	1. ఈ దృష్టి లోపం గలవారు కనిష్ఠ దూర బిందువు కంటే దగ్గరగా ఉన్న వస్తువులను చూడలేరు.
2. కాంతి కిరణాలు రెటీనాకు ముందు కేంద్రీకరించబడతాయి.	2. కాంతి కిరణాలు రెటీనా వెనుకవైపు కేంద్రీకరించబడతాయి.
3. ద్విపుటాకార కటకం ద్వారా ఈ దృష్టి దోషాన్ని నివారించవచ్చు.	3. ద్వికుంభాకార కటకాన్ని ఉపయోగించి ఈ దృష్టి దోషాన్ని నివారించవచ్చు.

ప్రశ్న 16.
ఈ క్రింది పదాలను నిర్వచించండి.
ఎ) పట్టకము
బి) కాంతి విక్షేపణం
సి) కాంతి పరిక్షేపణం
జవాబు:
ఎ) పట్టకము : ఒకదానికొకటి కొంత కోణం చేసే కనీసం రెండు సమతలాలతో పరిసర యానకం నుండి వేరుచేయబడి ఉన్న పారదర్శక యానకాన్ని పట్టకం అంటారు.
బి) కాంతి విక్షేపణం : తెల్లని కాంతి పట్టకం గుండా ప్రసరించినపుడు వివిధ రంగులుగా విడిపోవడాన్ని కాంతి విక్షేపణం అంటారు.
సి) కాంతి పరిక్షేపణం : ఒక కణం తను శోషించుకొన్న శక్తిలో కొంత భాగాన్ని అన్ని దిశలలో వివిధ తీవ్రతలతో ఉద్గారం చేయడాన్ని కాంతి పరిక్షేపణం అంటారు.

ప్రశ్న 17.
పట్టక వక్రీభవన గుణకం కనుగొనుటలో గ్రాఫ్ ప్రాముఖ్యతను తెలుపండి.
జవాబు:

1. గ్రాఫ్ ద్వారా పతనకోణం, విచలన కోణంకు ను గీస్తే ఆ గ్రాఫ్ ద్వారా లభించే కనిష్ఠ విలువ కనిష్ఠ విచలన కోణాన్ని తెలియజేస్తుంది.
2. పట్టక వక్రీభవన గుణకం కనుగొనడానికి పట్టక కోణంతోపాటు కనిష్ఠ విచలన కోణం అవసరం.

ప్రశ్న 18.
మీ స్నేహితునికి ఉన్న దృష్టి దోషాన్ని తెలుసుకొనుటకు నీవు అతనిని ప్రశ్నించుటకు కొన్ని ప్రశ్నలను తయారుచేయండి.
జవాబు:

1. నీకు పుస్తకంలో అక్షరాలు కనపడటం లేదా (లేదా) మసకగా కనిపిస్తున్నాయా?
2. నీకు క్లాస్ లో చివరి బెంచిలో కూర్చున్నప్పుడు బోర్డ్ పై రాసిన అక్షరాలు కనపడటం లేదా?
3. నీవు పుస్తకాన్ని బాగా దూరంగా పెట్టి చదువుతున్నావా?
4. రోడ్డుమీద నడుస్తున్నప్పుడు హోర్డింగ్ మీద ఉన్న అక్షరాలు కనపడడం లేదా?

ప్రశ్న 19.
పట్టకము వక్రీభవన గుణకాన్ని కనుగొనుటకు కావలసిన వస్తువులను వ్రాయండి.
జవాబు:
కావలసిన వస్తువులు :
పట్టకం, తెల్లని డ్రాయింగ్ చార్ట్ (20 x 20 సెం.మీ.), పెన్సిల్, గుండుసూదులు మరియు కోణమానిని, గ్రాఫ్ కాగితం.

ప్రశ్న 20.
కాంతి విక్షేపణలో, ఏర్పడిన ఇంద్రధనుస్సు రంగులను మీ పరిసరాలలో ఈ ప్రక్రియను గమనించిన ఇతర ఉదాహరణలను వ్రాయండి.
జవాబు:

1. ఫౌంటన్ నీటి ద్వారా కాంతి ప్రసరించినపుడు వివిధ రంగులు గమనించవచ్చు.
2. టార్చిలైట్ ద్వారా తెల్లని కాంతిని నీటి బిందువుల ద్వారా పంపిస్తే అది వివిధ రంగులలో విడిపోతుంది.

ప్రశ్న 21.
పట్టకానికి సంబంధించిన పదాలను పటము ద్వారా వివరించండి.
జవాబు:

1. పతన కిరణం : పట్టకంపైన పడిన కాంతి కిరణం
2. బహిర్గత కిరణం : పట్టకం రెండవ తలం నుంచి బయటకు వచ్చిన కిరణం.
3. పతనకోణం (i) : పతన కిరణానికి, లంబానికి మధ్య గల కోణం.
4. బహిర్గత కోణం (i,) : బహిర్గత కిరణానికి, లంబానికి మధ్య గల కోణం.
5. విచలన కోణం : పతన కిరణానికి, బహిర్గత కిరణానికి మధ్య గల కోణం.
6. పట్టక కోణం (A) : పట్టకంలోని రెండు అంచుల మధ్య గల కోణం.

ప్రశ్న 22.
దాతల “నేత్రదానాన్ని” నీవు ఎలా ప్రశంసిస్తావు?
జవాబు:
ప్రపంచంలో ఏ వస్తువునైనా చూడాలంటే మనకు కన్ను అవసరం. అటువంటి కన్నులు లేనివారు ఈ అద్భుత ప్రపంచాన్ని చూడలేరు. కాబట్టి అటువంటి అంధులకు దృష్టి సామర్థ్యాన్ని కలుగజేసే నేత్రదానం ఎంతైనా ప్రశంసనీయం.

ప్రశ్న 23.
కాంతి విక్షేపణలో ఎరుపు రంగు, ఊదారంగుల వివిధ లక్షణాలను తెలుపండి.
తరంగదైర్ఘ్యం పెరిగితే వక్రీభవన గుణకం తగ్గుతుంది. కాంతి విక్షేపణం చెందినపుడు ఎరుపురంగు తక్కువ విచలనాన్ని పొందుతుంది. ఊదారంగు ఎక్కువ విచలనం పొందుతుంది. కారణం ఎరుపురంగు తరంగదైర్ఘ్యం ఎక్కువ. అంటే వక్రీభవన గుణకం తక్కువ కాబట్టి తక్కువ విచలనానికి గురి అవుతుంది.

10th Class Physics 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం 4 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
కావ్య దూరంగా ఉన్న వస్తువులను స్పష్టంగా చూడగలదు. కానీ దగ్గర వస్తువులను చూడలేదు. ఆమెకు ఉన్న దృష్టి దోషం ఏది? దృష్టి దోషం ఉన్న మరియు దృష్టి దోషాన్ని సవరించుటకు చూపే పటములు గీయండి.
(లేదా)
రేవతి తరగతి గదిలో ముందు వరుసలో కూర్చునే విద్యార్థిని బోర్డుపై గీయబడిన బొమ్మ సరిగా కనిపించకపోవడంతో ఉపాధ్యాయుని అనుమతితో వెనుక వరుసలో కూర్చొని గీయగలిగింది. ఆమెకు ఉండే కంటి దోషం ఏది ? దాని సవరణను సూచించే పటం గీయండి.
జవాబు:
కావ్యకు దీర్ఘ దృష్టి లోపము ఉన్నది.
ఈ క్రింది పటాలు దృష్టి దోషాన్ని మరియు సవరించుటను చూపుతాయి.

ప్రశ్న 2.
దీర్ఘ దృష్టిని సవరించడానికి ఉపయోగించే ద్వికుంభాకార కటకం యొక్క నాభ్యంతరం ఎంత ఉండాలో మీరెలా నిర్ణయిస్తారు?
జవాబు:
దీర్ఘదృష్టి గల వ్యక్తికి దగ్గర వస్తువులు కనిపించవు. కనిష్టదూర బిందువు (H) కు అవతల ఉన్న వస్తువులను మాత్రమే చూడగలడు. సవరణ కొరకు స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరం (L) వద్ద ఉన్న వస్తువుకు కనిష్ఠ దూరబిందువు (H) వద్ద ప్రతిబింబం ఏర్పడాలి.
u : -25 సెం.మీ.; V = =d సెం.మీ.;

ఇక్కడ d > 25, కనుక ‘f’ కు ధనవిలువ వస్తుంది అనగా కుంభాకార కటకం వాడాలి.

ప్రశ్న 3.
దృష్టిదోషం గల ఒక వ్యక్తికి నేత్రవైద్యుడు + 2D కటకంను సూచించాడు. ఆ వ్యక్తికి గల దృష్టి దోషం ఏది? ఆ దృష్టిదోషాన్ని చూపు పటం మరియు తగిన కటకంతో ఆ దోషాన్ని సవరించుటకు సూచించు పటం గీయుము.
జవాబు:
నేత్ర వైద్యుడు సూచించిన కటకం + 2D కావున అది ద్వికుంభాకార కటకం. ద్వికుంభాకార కటకం దీర్ఘదృష్టి నివారణకు ఉపయోగిస్తారు. కనుక ఆ వ్యక్తికి దీర్ఘదృష్టి లోపము ఉందని చెప్పవచ్చును.

ప్రశ్న 4.
కాంతి పరిక్షేపణమును ప్రయోగపూర్వకంగా చూపుటకు కావలసిన పరికరాలు, రసాయనాల జాబితాను రాసి, – ప్రయోగ విధానాన్ని వివరించండి.
జవాబు:
కావలసిన పరికరాలు, రసాయనాలు : ఒక బీకరు, సోడియం థయో సల్ఫేట్ (హైపో) సల్ఫ్యూరికామ్లం, నీరు.

ప్రయోగ విధానము:

1. ఒక బీకరు తీసుకొని సోడియం థయోసల్ఫేటు ద్రావణమును తయారు చేయాలి.
2. ఈ బీకరును ఆరుబయట ఎండలో సూర్యుని వెలుగులో ఉంచాలి.
3. బీకరులోని ద్రావణానికి సల్ఫ్యూరికామ్లమును కలపాలి. బీకరులో సల్పర్ స్పటికాలు ఏర్పడడం గమనించితిని.
4. ప్రారంభంలో సల్ఫర్ స్ఫటికాలు చాలా చిన్నవిగాను, చర్య జరుగుతున్న కొద్ది ఏర్పడిన స్ఫటికాల పరిమాణం పెరుగుతున్నట్లు గమనించితిని.
5. మొదట సల్ఫర్ స్ఫటికాలు నీలిరంగులో ఉండి వాటి పరిమాణం పెరుగుతున్న కొలది తెలుపు రంగులోకి మారతాయి. దీనికి కారణం కాంతి పరిక్షేపణం.

ప్రశ్న 5.
ఫణి తాతగారు పేపర్ చదవలేకపోతున్నారు. అది చూసిన ఫణి వాళ్ళ తాతగారికి కటకాన్ని ఇచ్చి చదవమన్నాడు.
ఎ) అతడు ఇచ్చిన కటకం ఏమిటి?
బి) ఆ కటకాన్ని ఇవ్వడానికి గల అంశాలను తెలియజేయండి. స్పష్టత కోసం పట సహాయం తీసుకోండి.
జవాబు:
ఎ) ఫణి ఇచ్చిన కటకం ద్వికుంభాకార కటకం.
బి) ఫణి తాతగారు పేపరు చదవలేకపోతున్నారు, అనగా దగ్గరి వస్తువులను చూడలేకపోవటమే. ఇది దీర్ఘదృష్టి అను కంటి దోషప్రభావమే. దీనిని కుంభాకార కటకంతో సవరించవచ్చు.

ప్రశ్న 6.
ఒక చెరువు ప్రక్కన గల రోడ్డుపై బస్సులో నీవు ప్రయాణిస్తున్నావు. ఆ చెరువులో నీటి ఫౌంటేన్ నుండి నీరు వెదజల్ల ‘బడుతుంది. దాని గుండా చూసిన నీకు ఇంద్రధనస్సు కనిపించింది. కాని అది కొంతదూరం పోయిన తర్వాత కనిపించలేదు. దీనిని ఎలా వివరిస్తావు?
జవాబు:

1. నీటి బిందువులలోకి ప్రవేశించే కిరణాలు, బయటకు వెళ్ళే కిరణాల మధ్యకోణం 0° నుండి 42° మధ్య ఎంతైనా ఉన్నప్పుడు మనము ఇంద్రధనుస్సును చూడగలము.
2. ఆ కోణం. 40° నుండి 42° లకు దాదాపు సమానంగా ఉన్నప్పుడు ప్రకాశవంతమైన ఇంద్రధనుస్సును మనం చూడగలము.
3. బస్సులో ప్రయాణిస్తున్న నేను ఆ కోణం కంటే ఎక్కువ కోణంను ఏర్పరచినప్పుడు ఇంద్రధనుస్సు నాకు కన్పించదు.

ప్రశ్న 7.
కంటి కటక గరిష్ఠ, కనిష్ఠ నాభ్యంతరాలను కనుగొనుము.
జవాబు:
గరిష్ఠ నాభ్యంతరం :
1) అనంత దూరంలోనున్న వస్తువు నుండి వచ్చే సమాంతర కాంతి కిరణాలు కంటి కటకంపై పడి వక్రీభవనం చెందాక రెటీనా పై ఒక భిందురూప ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తాయి. ఈ సందర్భంలో కంటి కటక నాభ్యంతరం గరిష్ఠంగా ఉంటుంది.

2) వస్తువు అనంత దూరంలోనున్నపుడు

కనిష్ఠ నాభ్యంతరం :
1) కంటి ముందు 25 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువు ఉందనుకుందాం. ఈ సందర్భంలో కంటి కటక నాభ్యంతరం కనిష్ఠంగా ఉంటుంది.
అపుడు

ప్రశ్న 8.
చత్వారం అనగానేమి? దానినెట్లా సరిదిద్దుతారు?
జవాబు:

1. వయసుతో పాటుగా కంటి సర్దుబాటు సామర్థ్యం తగ్గిపోయే దృష్టిదోషాన్ని చత్వారం అంటారు.
2. వయసుతో పాటుగా చాలామందికి కనిష్ట దూర బిందువు క్రమంగా దూరమైపోతుంది. అప్పుడు వారు దగ్గరలోనున్న వస్తువులను స్పష్టంగా చూడలేరు.
3. సిలియరీ కండరాలు క్రమంగా బలహీనపడి కంటి కటక స్థితిస్థాపక లక్షణం క్రమంగా తగ్గిపోవటం వలన ఈ విధంగా జరుగుతుంది. కొన్నిసార్లు హ్రస్వదృష్టి, దీర్ఘదృష్టి దోషాలు రెండూ కలుగవచ్చు.
4. ఇటువంటి దోషాల్ని సవరించడానికి ద్వి-నాభ్యంతర కటకాన్ని ఉపయోగించాలి. ఈ కటకం పై భాగంలో పుటాకార కటకం, క్రింది భాగంలో కుంభాకార కటకం ఉంటాయి.

ప్రశ్న 9.
కాంతి పరిక్షేపణ అనగానేమి? కాంతి ఎలా పరిక్షేపణ చెందుతుంది?
జవాబు:

కాంతి పరిక్షేపణ :
కణాలు తాము శోషించుకున్న శక్తిలో కొంత భాగాన్ని అన్ని దిశల్లో వివిధ తీవ్రతలతో తిరిగి ఉద్గారం చేసే ప్రక్రియను కాంతి పరిక్షేపణ అంటారు.

1. అంతరాళంలో ఒక స్వేచ్ఛా పరమాణువు లేదా అణువు ఉన్నదనుకుందాం. ఆ కణంపై నిర్దిష్ట పౌనఃపున్యం గల కోంతి పతనమైనదనుకుందాం.
2. ఆ కణం పరిమాణం, పతనం చెందిన కాంతి తరంగదైర్ఘ్యంతో పోల్చదగిన విధంగా ఉన్నపుడు మాత్రమే ఆ కాంతికి, కణం స్పందిస్తుంది. ఈ నియమం పాటించబడినపుడు మాత్రమే ఆ కణం కాంతిని శోషించుకుని కంపనాలు చేస్తుంది.
3. ఈ కంపనాల వలన కణం శోషించుకున్న శక్తిలో కొంత భాగాన్ని అన్ని దిశలలో వివిధ తీవ్రతలలో తిరిగి ఉద్గారం చేస్తుంది.
4. ఇలా తిరిగి ఉద్గారించడాన్నే కాంతి పరిక్షేపణం అంటారు. ఉద్గారమైన కాంతిని పరిక్షేపణ కాంతి అంటారు.
5. ఈ అణువులు / పరమాణువులను పరిక్షేపణ కేంద్రాలు అంటారు.

ప్రశ్న 10.
పట్టకం కాంతిని విక్షేపణం చెందించును కాని గాజు పలక చెందించదు. వివరించుము.
జవాబు:

1. పట్టకంలో కాంతి వక్రీభవనం రెండు తలాల వద్ద జరుగును.
2. మొదటి తలం వద్ద కాంతి విక్షేపణం చెంది, వివిధ రంగులు గల కాంతి కిరణాలు, వాటి పౌనఃపున్యాల ఆధారంగా వివిధ కోణాలలో ప్రయాణిస్తాయి.
3. ఇవి రెండవ తలాన్ని చేరి మరొకసారి వక్రీభవనానికి గురై మరింతగా విడిపోతాయి.
4. దీర్ఘచతురస్రాకార గాజుదిమ్మెలో, రెండు సమాంతర తలాలలో వక్రీభవనం జరుగుతుంది.
5. మొదటి తలం వద్ద కాంతి విక్షేపణానికి గురై దానిలోని వివిధ రంగులుగా విడిపోయినప్పటికి, రెండవ తలం సమాంతరంగా వుండడం వల్ల ఆ కిరణాలు మరొకసారి వక్రీభవనానికి గురియైన కూడా కలిసిపోయి తెల్లని కాంతిగా బయటకు వస్తుంది.

ప్రశ్న 11.
మానవుని కంటి నిర్మాణమును పటము ద్వారా వివరించండి.
జవాబు:

1. కంటి ముందు భాగం కార్నియా అనే పారదర్శక రక్షణ పొరను కలిగి ఉంటుంది.
2. కార్నియా వెనుక ప్రదేశంలో నేత్రోదక ద్రవం ఉంటుంది.
3. దీని వెనుక ప్రతిబింబ ఏర్పాటుకు ఉపయోగపడే కటకం ఉంటుంది.
4. నేత్రోదక ద్రవానికి, కటకానికి మధ్య నల్లగుడ్డు / ఐరిస్ అనే కండర పొర ఉంటుంది.
5. ఈ కండర పొరకు ఉండే చిన్న రంధ్రాన్ని కనుపాప అంటారు.
6. కంటిలోకి వెళ్ళే కాంతిని నియంత్రించే ద్వారం లాగా కనుపాపకు ఐరిస్ సహాయపడుతుంది.
7. కంటిలోకి ప్రవేశించిన కాంతి కనుగుడ్డుకు వెనుకవైపున ఉండే రెటీనా పై ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.

10th Class Physics 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
వివిధ వస్తు దూరాలకు ఒకే ప్రతిబింబ దూరం ఉండడం ఎలా సాధ్యం?
జవాబు:
1. వివిధ వస్తు దూరాలకు ఒకే ప్రతిబింబం ఏర్పడుటకు, కంటి నిర్మాణమే ముఖ్య కారణము.
2. కంటి నిర్మాణంలో గల సిలియరి కండరాలు అధిక దూరపు, అల్ప దూరపు వస్తువుల ప్రతిబింబాలు కటకంపై సరిగా ఏర్పడే విధంగా సహాయపడతాయి.

ప్రశ్న 2.
కన్ను తన నాభ్యంతరాన్ని ఎలా మార్చుకుంటుంది?
జవాబు:

1. దూరంలో ఉన్న వస్తువును కన్ను చూస్తున్నపుడు సిలియరి కండరాలు విశ్రాంత స్థితిలో ఉండటం వల్ల కంటి కటక నాభ్యంతరం గరిష్టమగును. అనగా కటకం నుండి రెటీనాకు గల దూరానికి, నాభ్యంతరం విలువ సమానమగును.
2. ఈ సందర్భంలో కంటిలోనికి వచ్చు సమాంతర కిరణాలు రెటీనాపై కేంద్రీకరింపబడుట వలన వస్తువును మనము చూడగలము.
3. దగ్గరగా ఉన్న వస్తువును కన్ను చూస్తున్నపుడు సిలియరి కండరాలు ఒత్తిడికి గురికావడం వల్ల కంటి కటక నాభ్యంతరం తగ్గును. రెటీనా పై ప్రతిబింబం ఏర్పడే విధంగా సిలియరి కండరాలు కటక నాభ్యంతరంను మార్చి, నాభ్యంతర విలువ తగిన విధంగా సర్దుబాటు చేయును.

ఈ విధముగా కంటిలోని కటకానికి ఆనుకొని ఉన్న సిలియరి కండరాలు కటక వక్రతావ్యాసార్ధాన్ని మార్చడం ద్వారా కటకం తన నాభ్యంతరాన్ని మార్చుకోవడానికి దోహదపడతాయి.

ప్రశ్న 3.

పై పటంలో చూపిన భాగం దేనిని సూచిస్తుంది? దాని పనితీరు తెలుపుము.
జవాబు:
పటంలో చూపించబడిన కంటి భాగము సిలియరి కండరాలు.

పనితీరు :

1. సిలియరి కండరాలు, కంటి కటకం వస్తుదూరానికి అనుగణంగా తన నాభ్యంతరాన్ని మార్చుకుంటుంది.
2. దూరంగా ఉన్న వస్తువును కన్ను చూస్తున్నపుడు కటక నాభ్యంతరం గరిష్టమయ్యినపుడు, వస్తువు నుండి వచ్చే కిరణాలు రెటీనాపై కేంద్రీకరింపబడునట్లు ఈ కండరాలు సహాయపడుతాయి.
3. దగ్గరగా ఉన్న వస్తువును కన్ను చూస్తున్నపుడు, కటక నాభ్యంతరం కనిష్టమయినపుడు, వస్తువు నుండి వచ్చే కిరణాలు రెటీనాపై కేంద్రీకరింపబడునట్లు ఈ కండరాలు సహాయపడతాయి. ఈ విధంగా సర్దుబాటు లక్షణంను సిలియరి కండరాలు ప్రదర్శించి మన కంటికి స్పష్టదృష్టిని అందిస్తాయి.

ప్రశ్న 4.
కంటి ముందు వస్తువు ఎంత దూరంలో ఉన్న ప్రతిబింబ దూరం మాత్రం 2.5 సెం.మీ మాత్రమే ఉంటుంది. నీ సమాధానం సమర్దింపుము.
జవాబు:

1. సిలియరి కండరాలు మానవుని కంటిలో లేకుంటే, దూరపు వస్తువులను మరియు దగ్గర వస్తువులను స్పష్టంగా చూడలేము.
2. ఈ ప్రభావం వలన వస్తు పరిమాణం, ఆకారంలో స్పష్టత లోపిస్తుంది.
3. కనుక సిలియరి కండరాలు లేని మానవుని కన్ను వలన దృష్టిలో దాదాపు 30% వరకు మాత్రమే ఉపయోగము కానీ పూర్తిగా ఉపయోగము ఉండేది కాదు.
4. మనము, మనకు తెలిసిన వారిని కూడా త్వరగా గుర్తించలేము.

ప్రశ్న 5.
కంటి కటక నాభ్యంతరం 2.27 – 2.5 సెం.మీ మధ్యస్తంగా ఉండడానికి ఏ కండరాలు ఉపయోగపడతాయో వివరించండి.
జవాబు:
ఉదాహరణకు మనము ఒక వస్తువును కంటికి చాలా దగ్గరగా ఉంచినపుడు రెటీనా పై ప్రతిబింబం ఏర్పడే విధంగా నాభ్యంతరం సర్దుబాటు జరుగదు. కాబట్టి వస్తువును స్పష్టంగా చూడలేము. అదే వస్తువును స్పష్టంగా చూడాలంటే కనీసం 25 సెం.మీల దూరంలో ఉంచాలి.
(లేదా)
కంటి కటకం తన నాభ్యంతరాన్ని 2.27 సెం.మీ నుండి 2.5 సెం.మీలకు మధ్యస్థముగా ఉండేటట్లు సర్దుబాటు చేసుకుంటుంది. దీని ద్వారా ప్రతిబింబం రెటీనాపై ఏర్పడుతుంది.

10th Class Physics 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం ½ Mark Important Questions and Answers

1. మానవుని కంటి కటకం ప్రతిబింబ దూరం ఎంత
జవాబు:
2.5 సెం.మీ.

2. వస్తువు ఎక్కడ వున్నప్పుడు కుంభాకార కటక నాభ్యంతరం మరియు ప్రతిబింబ దూరం సమానమవుతుందో ఊహించుము.
జవాబు:
అనంత దూరంలో

3. మానవుని కంటి స్పష్టదృష్టి కనిష్ఠ దూరం ఎంత?
జవాబు:
25 సెం.మీ.

4. చిన్న పిల్లలలో స్పష్టదృష్టి కనిష్ఠ దూరం ఎంత? వుంటుంది?
జవాబు:
7 నుండి 8 సెం.మీ.

5. నీ స్నేహితుడు తన కంటి నుండి 10 సెం.మీ. దూరంలో గల వస్తువులను స్పష్టంగా చూడలేకపోతున్నాడు. అతని దృష్టి లోపం
a) హ్రస్వ దృష్టి
b) దీర్ఘ దృష్టి
c) చత్వారం
d) దృష్టి లోపం లేదు
జవాబు:
d) దృష్టి లోపం లేదు

6. క్రింది వానిలో దేనిని మానవుడు పూర్తిగా స్పష్టంగా చూడగలడు?
a) కంటితో 60° కోణం చేసే వస్తువును
b) కంటితో 60° కన్నా ఎక్కువ కోణం చేసే వస్తువును
c) కంటితో 60° కన్నా తక్కువ కోణం చేసే వస్తువును
d) a మరియు c
జవాబు:
d) a మరియు c

7. దృష్టికోణం మానవునిలో
a) 60°
b) 360°
C) 180°
d) 0°
జవాబు:
a) 60°

8. క్రింది వానిని జతపర్చుము :
a) దృష్టికోణం ( ) i) 2.5 సెం.మీ.
b) స్పష్ట దృష్టి కనిష్ఠ దూరం ( ) ii) 25 సెం.మీ.
c) రెటీనా-కంటి కటకం మధ్య గరిష్ఠ దూరం ( ) iii)60°
జవాబు:
a . (iii), b – (ii), C – (i)

9. మానవుని కంటి ఆకారం ఎలా వుంటుంది?
జవాబు:
గోళాకారంలో

10. కంటిలో పారదర్శక రక్షణ పొర ఏది?
జవాబు:
కార్నియా

11. నేత్రోదక ద్రవం కంటిలో ఎక్కడ ఉంటుంది?
జవాబు:
కార్నియా మరియు కంటి కటకం మధ్యలో

12. మన కంటిలో ఏ భాగం కనుపాపను కలిగి ఉంటుంది?
జవాబు:
ఐరిస్ (నల్లగుడ్డు)

13. కనుపాప (ఐరిస్) అనేది
a) పొర
b) ద్రవం
c) కటకం
d) ఏదీకాదు
జవాబు:
d) ఏదీకాదు

14. కంటిలో ఏ భాగం రంగులో కనిపిస్తుంది?
జవాబు:
ఐరిస్ (నల్లగుడ్డు)

15. A : కనుపాప నలుపు రంగులో కనిపిస్తుంది.
R : కనుపాప గుండా పోయే కాంతి తిరిగి వెనుకకు రాదు.
A) ‘A’ మరియు ‘R’ లు సరియైనవి. మరియు ‘R’, ‘A’ కు సరియైన కారణం.
B) ‘A’ మరియు ‘R’ లు సరియైనవి. మరియు ‘R’, ‘A’ కు సరియైన కారణం కాదు.
C) ‘A’ మాత్రమే సరియైనది.
D) ‘R’ మాత్రమే సరియైనది.
జవాబు:
A) ‘A’ మరియు ‘R’ లు సరియైనవి. మరియు ‘R’, ‘A’ కు సరియైన కారణం.

16. కంటిలోకి ప్రవేశించే కాంతిని అదుపు చేసేది ఏది?
జవాబు:
ఐరిస్

17. ఏ సందర్భంలో కనుపాప సంకోచిస్తుంది?
జవాబు:
ఎక్కువ తీవ్రత గల కాంతి కంటిలో ప్రవేశించినపుడు.

18. ‘కాంతిని నియంత్రించే ద్వారం’ అని దేనిని అంటారు?
జవాబు:
కనుపాప

19. కనుపాప సంకోచవ్యాకోచాలకు సహాయపడేది ఏది?
జవాబు:
ఐరిస్

20. కంటి కటక ప్రతిబింబ దూరం ఎంత ?
జవాబు:
2.5 సెం.మీ.

21. కంటి కటకానికి ఈ దూరం స్థిరంగా వుంటుంది.
A) వస్తు దూరం
B) ప్రతిబింబ దూరం
C) నాభ్యంతరం
D పైవన్నీ
జవాబు:
B) ప్రతిబింబ దూరం

22. కంటి కటకం యొక్క వక్రతా వ్యాసార్ధం మార్చడానికి సహాయపడేది ఏది?
జవాబు:
సిలియరి కండరం

23. కంటిలో ఏ భాగంనకు నిలియరి కండరాలు అతికించబడి వుంటాయి?
జవాబు:
కంటి కటకం

24. కంటి కటకం
a) కుంభాకార కటకం.
b) పుటాకార కటకం
c) a మరియు b
d) సమతల కుంభాకార కటకం
జవాబు:
a) కుంభాకార కటకం

25. కన్ను దగ్గరి వస్తువును చూసినపుడు
a) సిలియరి కండరాలు ఒత్తిడికి గురి అవుతాయి.
b) కంటి కటక నాభ్యంతరం తగ్గుతుంది.
c) a మరియు b
d) సిలియరి కండరాలు విశ్రాంతిలో ఉంటాయి.
జవాబు:
c) a మరియు b

26. క్రింది కంటి భాగాలను ఒక క్రమంలో అమర్చుము.
కంటి కటకం, నేత్రోదకం, రెటీనా, ఐరిస్, కార్నియా
జవాబు:
కార్నియా, ఐరిస్, నేత్రోదకం, కంటి కటకం, రెటీనా

27. దూరపు వస్తువులను చూసినపుడు సిలియరీ కండరాల స్థితి.
a) సంకోచం
b) వ్యాకోచం
c) a లేదా b
d) రెండూ కావు
జవాబు:
d) రెండూ కావు

28. కంటి కటకం యొక్క నాభ్యంతరం ఎప్పుడు తగ్గుతుంది?
జవాబు:
దగ్గర వస్తువులను చూస్తున్నప్పుడు

29. కంటి కటకం తన నాభ్యంతరాన్ని మార్చుకునే ప్రక్రియను ఏమందురు ?
జవాబు:
సర్దుబాటు

30. వాక్యం (A) : 25 సెం.మీ. కన్నా తక్కువ దూరంలో ఉన్న వస్తువును మనం స్పష్టంగా చూడలేము.
కారణం (R₁) : సిలియరీ కండరాలు విశ్రాంతి స్థితిలో ఉండటం వలన.
కారణం (R₂) : సిలియరీ కండరాలు ఎక్కువ ఒత్తిడికి గురి కాలేవు.
A) R₁ సరియైనది
B) R₂ సరియైనది
C) A, B లు సరియైనవి
D) రెండూ సరియైనవి కావు
జవాబు:
B) R₂ సరియైనది

31. కంటిలో రెటీనాపై ఏర్పడే ప్రతిబింబం లక్షణాలేవి?
జవాబు:
నిజ, తలక్రిందులు

32. కంటిలో దండాలు, శంఖువులు ఎక్కడ వుంటాయి?
జవాబు:
రెటీనాపై

33. కంటిలో ఏ గ్రాహకాలు రంగులను గుర్తిస్తాయి?
జవాబు:
శంఖువులు

34. కంటిలో ఏ గ్రాహకాలు కాంతి తీవ్రతను గుర్తిస్తాయి?
జవాబు:
దండాలు

35. కాంతి సంకేతాలను మెదడుకు తీసుకుపోయేవి ఏవి?
జవాబు:
దృక్ నాడులు

36. మన రెటీనాలో ఎన్ని గ్రాహకాలు ఉంటాయి?
జవాబు:
125 మిలియన్లు

37. వస్తువు ఆకారం, రంగు, పరిమాణాలను ఎవరు గుర్తిస్తారు?
జవాబు:
మెదడు

38. కంటి కటక నాభ్యంతర కనిష్ఠ, గరిష్ఠ విలువలు ఏమిటి?
జవాబు:
f_{గరిష్టం} = 2.5 సెం.మీ., f_{కనిష్ఠం} = 2.27 సెం.మీ.

39. జతపరుచుము :
a) f_{గరిష్టం} ( ) i) వస్తువు 25 సెం.మీ. వద్ద
b) f_{కనిష్ఠం} ( ) ii) వస్తువు అనంత దూరంలో
iii) వస్తువు 1 సెం.మీ. వద్ద
జవాబు:
a – ii, b-i

40.

పటంను బట్టి వస్తువు ఎక్కడ వుంది?
జవాబు:
అనంత దూరంలో

41.

పటంను బట్టి, కంటి కటక నాభ్యంతరం ఎంత?
జవాబు:
2.27 సెం.మీ.

42. అనంత దూరంలో వస్తువును చూసినపుడు కంటి కటక నాభ్యంతరం ఎంత వుంటుంది?
జవాబు:
2.5 సెం.మీ.

43. కంటి కటకం తన నాభ్యంతరాన్ని మార్చుకునే సామర్థ్యంను ఏమంటారు?
జవాబు:
కటక సర్దుబాటు సామర్థ్యం

44. ఏవేని రెండు దృష్టి లోపాలను రాయండి.
జవాబు:
హ్రస్వదృష్టి, దీర్ఘదృష్టి

45. రమ దగ్గరగా వున్న వస్తువులను చూడగలదు. కానీ దూరంలో ఉన్న వస్తువులను స్పష్టంగా చూడలేదు. ఈమె దృష్టిలోపం ఏమిటి?
జవాబు:
హ్రస్వదృష్టి

46. క్రింది వానిలో f ఎంత వుంటే హ్రస్వదృష్టిని సూచిస్తుంది?
a) 2.5 సెం.మీ.
b) 2.27 సెం.మీ.
c) 2.7 సెం.మీ.
జవాబు:
b) 2.27 సెం.మీ.

47. క్రింద ఇవ్వబడిన పటం ఎటువంటి దృష్టి లోపాన్ని సూచిస్తుంది?

జవాబు:
హ్రస్వదృష్టి

48. పై పటంలో చూపిన దృష్టి లోపాన్ని సవరించుటకు వినియోగించవలసిన కటకం ఏమిటి?
జవాబు:
ద్విపుటాకార కటకం

49. పై పటంలో ‘M’ దేనిని సూచిస్తుంది?
జవాబు:
గరిష్ఠ దూర బిందువు

50. హ్రస్వదృష్టి గలవారు ఏ వస్తువులను చూడలేరు?
a) గరిష్ఠ దూర బిందువుకు ఆవల
b) గరిష్ఠ దూర బిందువుపై
c) గరిష్ఠ దూర బిందువు లోపల
జవాబు:
a) గరిష్ఠ దూర బిందువుకు ఆవల

51. ఏ గరిష్ఠ దూరం వద్దనున్న బిందువుకు లోపల గల వస్తువులకు మాత్రమే కంటి కటకం రెటీనాపై ప్రతిబింబంను ఏర్పరచగలదు? ఆ బిందువునేమంటారు?
జవాబు:
గరిష్ఠ దూర బిందువు (M)

52. గరిష్ఠ దూర బిందువుకు ఆవల ఉన్న వస్తువును చూడలేకపోయే దృష్టి లోపాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
హ్రస్వదృష్టి

53. ఏ కటకం దూరపు వస్తువుల ప్రతిబింబాన్ని గరిష్ఠ దూర భిందువు వద్ద ఏర్పరచగలదు?
జవాబు:
ద్విపుటాకార కటకం

54. హ్రస్వదృష్టి గలవారు వినియోగించవలసిన ద్విపుటాకార కటక నాభ్యంతరాన్ని (f), గరిష్ఠ దూర బిందువు నుండి కంటికి గల దూరం (D) లలో వ్యక్తపరుచుము.
జవాబు:
f = – D

55. f = -D దీనిలో ‘-‘ గుర్తు దేనిని సూచించును?
జవాబు:
పుటాకార కటకం

56. కంటి కటక నాభ్యంతరం 2.27 సెం.మీ. కన్నా ఎక్కువైతే ఏ దృష్టిలోపం ఏర్పడును?
జవాబు:
దీర్ఘదృష్టి

57. దీర్ఘదృష్టిలో దగ్గరి వస్తువుల నుండి వచ్చే కాంతి కిరణాలు ఎక్కడ కేంద్రీకరింపబడతాయి?
జవాబు:
రెటీనాకు ఆవల

58. కనిష్ఠ దూర బిందువును ఏ దృష్టి లోపం గల వారిలో గుర్తిస్తారు?
జవాబు:
దీర్ఘదృష్టి

59. దీర్ఘదృష్టి సవరణకు వినియోగించవలసిన కటకం ఏది?
జవాబు:
ద్వికుంభాకార కటకం

60. a) దీర్ఘదృష్టి గలవారు కనిష్ఠ దూర బిందువు (H) కు, స్పష్టదృష్టి కనీస దూరం (L) కు మధ్య గల వస్తువులను చూడలేరు.
b) హ్రస్వదృష్టి గలవారు గరిష్ఠ దూరబిందువు (M)కి ఆవల గల వస్తువులు చూడలేరు. పై వాక్యా లలో ఏది సరియైనది?
జవాబు:
రెండూ సరియైనవే.

61.

పటంలో చూపబడిన దృష్టి లోపం ఏమిటి?
జవాబు:
దీర్ఘదృష్టి

62. దీర్ఘదృష్టి కలవారు వినియోగించవలసిన కటక నాభ్యంతరం కనుగొనుటకు సూత్రం రాయుము.
జవాబు:

63. వయసుతోబాటు కంటి కటక సామర్థ్యం తగ్గిపోవు దృష్టి లోపాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
చత్వారం

64. చత్వారం గలవారు (హ్రస్వ మరియు దీర్ఘ దృష్టి లోపం) వినియోగించవలసిన కటకాలు ఏవి?
జవాబు:
ద్వినాభ్యంతర కటకం

65. చత్వారం వచ్చేవారు వినియోగించే కళ్ళద్దాలలో దిగువన ఉండే కటకం ఏది?
జవాబు:
కుంభాకార కటకం

66. కటక సామర్థ్యం అనగానేమి?
జవాబు:
కటక నాభ్యంతరం యొక్క విలోమ విలువ (లేదా) ఒక కటకం కాంతి కిరణాలను కేంద్రీకరించే స్థాయి లేదా వికేంద్రీకరించే స్థాయి.

67. కటక సామర్థ్యం సూత్రం రాయుము.
జవాబు:

68. కటక సామర్థ్యం ప్రమాణం రాయుము.
జవాబు:
డయాప్టర్

69. 2D కటకాన్ని వాడాలని డాక్టర్ సూచించారు. ఆ కటక నాభ్యంతరం ఎంత?
జవాబు:

70. ఒక కటకం నాభ్యంతరం 50 సెం.మీ. అయిన కటక సామర్థ్యం ఎంత?
జవాబు:
2 డయాప్టర్లు

71. గాజు పట్టకంలో ఎన్ని త్రికోణ భూములు ఉంటాయి?
జవాబు:
2

72. ‘ఒకదానికొకటి కొంత కోణం చేసే కనీసం రెండు సమతలాలతో పరిసర యానకం నుండి వేరు చేయబడివున్న పారదర్శక పదార్థం’ అనగా
A) గాజు పలక
B) పట్టకం
C) కటకం
D) పైవన్నియు
జవాబు:
B) పట్టకం

73.

• పటంలో పట్టక వక్రీభవన కోణం ఏది?
జవాబు:
PQ మరియు PR ల మధ్య కోణం (లేదా) ∠QPR.

• పటంలో ‘d’ దేనిని సూచిస్తుంది?
జవాబు:
విచలన కోణం

• పటంలో i₁, i₂ లు వేనిని సూచిస్తాయి?
జవాబు:
i₁ = పతన కోణం,
i₂ = బహిర్గత కోణం

74. పతన కిరణం మరియు బహిర్గత కిరణంల మధ్య గల కోణాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
విచలన కోణం

75. పట్టకం వక్రీభవన గుణకాన్ని కనుగొనుటకు చేయు ప్రయోగంలో కొలవవలసిన విలువలు ఏవి?
జవాబు:
పతన కోణం (i₁), బహిర్గత కోణం (i₂).

76. కనిష్ఠ విచలన కోణం వద్ద, పట్టక పతన కోణం (i₁) మరియు బహిర్గత కోణం (i₁₂) ల మధ్య సంబంధం ఏమిటి?
జవాబు:
i₁ = i₂

77. పట్టక కోణం (A), విచలన కోణం (d), పతన కోణం (i₁) మరియు బహిర్గత కోణం (i₂) ల మధ్య సంబంధం ఏమిటి?
జవాబు:
A + d = i₁ +i₂

78. పట్టక వక్రీభవన గుణక సూత్రాన్ని రాయుము.
జవాబు:

79.

• పై గ్రాలో ‘D’ దేనిని సూచిస్తుంది?
జవాబు:
కనిష్ఠ విచలన కోణం

• విచలనకోణం మరియు పతనకోణంల గ్రాఫ్ ఎలా ఉంటుంది?
జవాబు:
వక్రరేఖ (సున్నిత వక్రం)

80. పట్టక ప్రయోగంలో పతన కోణం పెరుగుతున్న కొలదీ
విచలన కోణం
a) పెరుగును
b) తగ్గును
c) ముందు తగ్గి తర్వాత పెరుగును
జవాబు:
c) ముందు తగ్గి తర్వాత పెరుగును

81. పట్టక వక్రీభవన గుణకం కనుగొనుటకు కావలసిన కనీస దత్తాంశం
a) పట్టక కోణం విలువ
b) కనిష్ఠ విచలన కోణం విలువ
c) పై రెండూ
d) రెండూ కావు
జవాబు:
c) పై రెండూ

82. 60°ల పట్టక కోణం గల పట్టకం యొక్క కనిష్ఠ విచలన కోణం 30° అయిన పట్టక పదార్థ వక్రీభవన గుణకం ఎంత?
జవాబు:

83. పట్టకం యొక్క ఒక ఉపయోగం రాయుము.
జవాబు:

1. కృత్రిమ ఇంద్రధనుస్సునేర్పరచుటకు
2. తెల్లని కాంతిని విక్షేపణ చెందించుటకు

84. VIBGYOR ను విస్తరించుము.
జవాబు:
ఊదా, ఇండిగో, నీలం, ఆకుపచ్చ, పసుపు, ఆరెంజ్, ఎరుపు.

85. తెల్లని కాంతి ఏడు రంగులుగా విడిపోవడాన్ని ఏమంటారు?
జవాబు:
కాంతి విక్షేపణం

86. తక్కువ విచలనం చెందే రంగు ఏమిటి? దృగ్విషయంను ఏమంటారు?
జవాబు:
ఎరుపు

87. ఎక్కువ విచలనం చెందే రంగు ఏమిటి?
జవాబు:
ఊదా

88. తక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం గల రంగు ఏది?
జవాబు:
ఊదా

89. ఎక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం గల రంగు ఏది?
జవాబు:
ఎరుపు

90. a) శూన్యంలో కాంతి వేగం స్థిరం.
b) కాంతి ఒక యానకం గుండా వెళ్ళినపుడు దాని వేగం, దాని తరంగదైర్ఘ్యంపై ఆధారపడును.
పై వాక్యములలో ఏది సరియైనది?
జవాబు:
రెండూ

91. కాంతి తరంగదైర్ఘ్యం పెరిగితే వక్రీభవన గుణకం ఎలా మారుతుంది?
జవాబు:
తగ్గుతుంది

92. గొజు యొక్క వక్రీభవన గుణకం క్రింది ఇవ్వబడిన ఏ కాంతిలో ఎక్కువ?
a) నీలం
b) పసుపు
c) నారింజ
d) మారదు.
జవాబు:
c) నారింజ

93. వక్రీభవనం వలన ఏ తరంగ ధర్మం మారదు?
జవాబు:
పౌనఃపున్యం

94. ఒకవేళ ఎరుపు కాంతిని పట్టకం గుండా పంపితే ఏ రంగుగా బహిర్గతమవుతుంది?
జవాబు:
ఎరుపు

95. కాంతి వేగం (v), తరంగదైర్ఘ్యం (λ) మరియు పౌనఃపున్యం (f) ల మధ్య సంబంధమేమిటి?
జవాబు:
v = fλ

96. ఒక స్థిర కాంతి జనకం నుండి వస్తున్న కాంతి వేగం ఒక యానకం వలన మారింది. అయిన ఏ కాంతి తరంగ ధర్మం మారి వుంటుంది?
జవాబు:
తరంగదైర్ఘ్యం

97. కాంతి విక్షేపణానికి ఒక ఉదాహరణనిమ్ము.
జవాబు:
ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడుట

98. యానకాలు వేరు చేయు ఏ తలం వద్ద వక్రీభవనం జరిగినపుడు కాంతివేగం (v), తరంగదైర్ఘ్యం (λ) కు సంబంధమేమిటి?
జవాబు:
అనులోమానుపాతం (λ ∝ v)

99. అభి నోటితో నీటిని బయటకు తుంపరులుగా ఊదినపుడు వివిధ రంగులను గమనించాడు.
జవాబు:
కాంతి విక్షేపణం

100. ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడినపుడు నీటి బిందువులోకి ప్రవేశించే కిరణాలు, బయటకు వెళ్ళే కిరణాలకు మధ్యకోణం ఎంత ఉంటే ప్రకాశవంతమైన ఇంద్ర ధనుస్సు కనిపిస్తుంది?
జవాబు:
42°

101. ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడునప్పుడు ఒక పరిశీలకునికి ఒక నీటి బిందువు నుండి గరిష్ఠంగా ఎన్ని రంగులను చూడగలడు?
జవాబు:
1 (ఒకటి)

102. సూర్యకాంతి పుంజానికి, నీటి బిందువుచే వెనుకకు పంపబడిన కాంతికి మధ్య ఎంత కోణంలో VIBGYOR కనిపిస్తుంది?
జవాబు:
40° నుండి 42°ల కోణంలో

103. సాధారణంగా మనకు కనిపించే ఇంద్రధనుస్సు అసలు ఆకారం ఏమిటి?
జవాబు:
త్రిమితీయ శంఖువు

104. శంఖువు ఆకారంలో ఉండే ఇంద్రధనుస్సు బాహ్యపొరపై ఏ రంగు కనిపిస్తుంది?రంగుగానే
జవాబు:
ఎరుపు

105. ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడినపుడు, పరిశీలకుడు
a) ఒక నీటి బిందువు నుండి ఒక రంగును మాత్రమే చూడగలడు.
b) వివిధ బిందువుల నుండి వివిధ రంగులను చూడగలడు.
సరియైన వాక్యం ఏది?
జవాబు:
రెండూ

106. ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడినపుడు ఒక నీటి బిందువు వద్ద కాంతి కిరణం ఎన్నిసార్లు వక్రీభవనం చెందును ?
జవాబు:
రెండు సార్లు

107. ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పడినపుడు ఏ దృగ్విషయాలు జరుగును?
a) వక్రీభవనం
b) సంపూర్ణాంతర పరావర్తనం
c) a మరియు b
d) పరావర్తనం
జవాబు:
c) a మరియు b

108. కాంతి ప్రయాణ దిశకు లంబంగా ఉన్న ఏకాంక వైశాల్యం గల తలం గుండా ఒక సెకను కాలంలో ప్రసరించే కాంతి శక్తిని ఏమని పిలుస్తారు?
జవాబు:
కాంతి తీవ్రత

109. a) ఒక కణం పరిమాణం తక్కువగా ఉంటే, అది ఎక్కువ పౌనఃపున్యం గల కాంతితో ప్రభావితం అవుతుంది.
b) ఒక కణం పరిమాణం ఎక్కువగా ఉంటే అది ఎక్కువ తరంగదైర్ఘ్యం గల కాంతితో ప్రభావితం అవుతుంది.
పై రెండు వాక్యా లలో సరియైనది/వి?
జవాబు:
రెండు సరియైనవే.

110. ఒక పరమాణువుపై నిర్దిష్ట పౌనఃపున్యం గల కాంతి పతనమయినపుడు ఏం జరుగుతుందో ఊహించుము.
జవాబు:
కంపించును

111. ఒక కణం, పతనకాంతికి స్పందించాలంటే కావలసిన నియమం ఏమిటి?
జవాబు:
కణపరిమాణం, పతనకాంతి తరంగదైర్ఘ్యంతో పోల్చదగినదిగా ఉన్నప్పుడు

112. పరిక్షేపణం వలన కాంతిని ఉద్గారం చేసే పరమాణువులు లేదా అణువులను ఏమంటారు?
జవాబు:
పరిక్షేపణ కేంద్రాలు

112. పై పటంలో చూపిన ప్రయోగంలో ఏ దృగ్విషయాన్ని పరిశీలించవచ్చును?
జవాబు:
కాంతి విక్షేపణం

113. పరిక్షేపణ కోణం ఎంత ఉన్నప్పుడు ఉద్గార కాంతి తీవ్రత అత్యధికంగా ఉంటుంది?
జవాబు:
90°

114. వాతావరణంలో ఏయే అణువులు ఆకాశం నీలి రంగుకు కారణం అవుతాయి?
జవాబు:
నైట్రోజన్, ఆక్సిజన్

115. నీలి రంగు కాంతిని పరిక్షేపణం చెందించే ఏదైనా అణువును రాయండి.
జవాబు:
నైట్రోజన్ లేదా ఆక్సిజన్

116. ఆకాశం నీలిరంగుకు కారణమైన దృగ్విషయంను ఏమంటారు?
జవాబు:
కాంతి పరిక్షేపణం

117. ఏ దృగ్విషయంలో కణాలు కాంతిని శోషించి, కంపించి, తిరిగి ఉద్గారం చేస్తాయి?
జవాబు:
కాంతి పరిక్షేపణంలో

118. వేసవి రోజుల్లో ఆకాశం తెల్లగా కనిపించడానికి కారణమయ్యే ‘అణువుల పేర్లు రాయుము.
జవాబు:
N₂, O₂ మరియు H₂O

119.

పటంలో చూపబడిన కాంతి దృగ్విషయాన్ని రాయండి.
జవాబు:
కాంతి పరిక్షేపణం

120. ‘హైపో’ అనగానేమి?
జవాబు:
సోడియం థయో సల్ఫేట్

121. సాధారణంగా ఏ రంగు గల కాంతి తక్కువ పరిక్షేపణం చెందును?
జవాబు:
ఎరుపు

122.

పై పటంలో చూపిన ప్రయోగంలో ఏ దృగ్విషయాన్ని పరిశీలించవచ్చును?
జవాబు:
కాంతి విక్షేపణం

123. కాంతి విక్షేపణం చూపడానికి ప్రయోగశాలలో లభించే పరికరం ఏమిటి?
జవాబు:
పట్టకం

124.

ఈ గ్రాఫు ద్వారా ఏ విలువను లెక్కిస్తారు?
జవాబు:
పట్టక కనిష్ఠ విచలన కోణం

125. హ్రస్వదృష్టి సవరణకు వినియోగించు కటకం పటం గీయుము.
జవాబు:

126. దీర్ఘదృష్టి సవరణకు వినియోగించు కటకం పటం గీయుము.
జవాబు:

127. పట్టకం ఆకారం ఎలా ఉంటుందో పటం గీయుము.
జవాబు:

128. కంటి కటకం ఆకారం పటం గీయుము.
జవాబు:

129. చివరి బెంచిలో కూర్చున్న ఉమకి నల్లబల్లపై అక్షరాలు స్పష్టంగా కనిపించడం లేదు. దీని సవరణకు ఏ కటకం వినియోగించాలి?
జవాబు:
ద్విపుటాకార

130. మీ తాతగారు దూరపు, దగ్గర వస్తువులను స్పష్టంగా చూడలేకపోతున్నారు. అతను వినియోగించవలసిన కటకం ఏమిటి?
జవాబు:
ద్వి నాభ్యంతర కటకం

131. కటక సామర్థ్యం

1) ఏ వ్యక్తి హ్రస్వదృష్టితో బాధపడుతున్నాడు?
జవాబు:
‘A’

2) ఏ వ్యక్తి చత్వారంతో బాధపడుతున్నాడు?
జవాబు:
‘C’

3) B వ్యక్తికి గల దృష్టి లోపం ఏమిటి?
జవాబు:
దీర్ఘదృష్టి

4) ఏ వ్యక్తి దగ్గరి వస్తువులను స్పష్టంగా చూడగలడు?
జవాబు:
A

5) ఎవరు పుటాకార కటకాన్ని వినియోగిస్తున్నారు ?
జవాబు:
A మరియు C

132. P = -1.5 D అని డాక్టర్ గారు చీటీ పై రాసారు.
1) ఎటువంటి రకపు కటకంను సూచించారు?
జవాబు:
ద్విపుటాకార

2) కటక సామర్థ్యం ఎంత?
జవాబు:
-1.5 D.

3) వినియోగించు కటక నాభ్యంతరం ఎంత?
జవాబు:
66.66 సెం.మీ.

4) వ్యక్తి యొక్క దృష్టి లోపం ఏమిటి?
జవాబు:
హ్రస్వదృష్టి

సాధించిన సమస్యలు

1. ఒక కుంభాకార కటకము యొక్క నాభ్యంతరము 10 మీ అయిన ఆ కటక సామర్థ్యము కనుగొనండి. (+ 0.1 D)
సాధన:

2. ఒక కటక సామర్థ్యం + 2.5D అయిన ఆ కటకం ఏ రకానికి చెందినది? మరియు దాని నాభ్యంతరాన్ని కనుగొనండి.
(కుంభాకార కటకం, 40 సెం.మీ.)
సాధన:
P = +2.5 D
కటక సామర్థ్యం ధనాత్మకం కాబట్టి అది కుంభాకార కటకం.

3. ఒక కుంభాకార, ఒక పుటాకార కటకముల నాభ్యంతరాలు వరుసగా + 20 సెం.మీ. – 30 సెం.మీ, అయిన వాటి కటక సామర్థ్యాలను వేరువేరుగా లెక్కించండి. మరియు ఈ రెండు కలిసిన సంయుక్త కటకము నాభ్యంతరము ఎంత? సంయుక్తంగా కటక సామర్థ్యాన్ని లెక్కించండి.
(+5D; – 3.3D, to 60 సెం.మీ. ; + 1.7D)
సాధన:
కుంభాకార కటకం నాభ్యంతరం f₁ = 20 సెం.మీ

4. హ్రస్వదృష్టి కలిగిన వ్యక్తి కంటి ముందు దూరపు బిందువు 80 సెం.మీ.లో ఉంది. ఈ దృష్టిదోషాన్ని సవరించుటకు వాడు కటకమును మరియు దాని కటక సామర్థ్యాన్ని కనుగొనండి. (పుటాకార కటకము, -1.25D).
సాధన:

5. దీర్ఘదృష్టిలో కంటి దగ్గర గల బిందువు 1 మీ. దూరంలో ఉంది. ఈ దృష్టి దోషాన్ని సవరించుటకు వాడు కటకమును మరియు దాని కటక సామర్థ్యాన్ని కనుగొనండి. (స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరం 25 సెం.మీ.) (కుంభాకార కటకము, +3.0D).
సాధన:
d = 1 మీ = 100 సెం.మీ.
వాడే కటకం కుంభాకార కటకం

అదనపు ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
సంజయ్, బయటి నుండి చీకటిగానున్న సినిమా హాల్ లోకి ప్రవేశించగానే అతనికి సీట్లుగాని, ఏమీ కనబడలేదు. కాని కొంత సేపటి తరువాత అతనికి సీట్లు, వాటిలోని మనుషులు కనబడ్డారు. దీని కారణాన్ని కంటిలోని కనుపాప పనితీరు ఆధారంగా వివరించండి.
జవాబు:
సంజయ్ వెలుతురులోనున్నప్పుడు అతని కనుపాప పరిమాణం చాలా తక్కువగా వుండి అతి తక్కువ కాంతి కంటిలోకి ప్రవేశిస్తుంది. అతను చీకటిలోకి ప్రవేశించగానే, కనుపాప పెద్దదవడానికి కొంత సమయం తీసుకుంటుంది. అప్పటి వరకు అతనికి ఏమీ కనబడవు. కనుపాప పెద్దదవగానే అతడు అతని చుట్టూ వున్న పరిసరాలను గమనించగలడు.

ప్రశ్న 2.
గుడ్లగూబ చీకటిలో కూడా స్పష్టంగా చూడగలదు కాని మనం చూడలేము. ఎందుకు?
జవాబు:
తక్కువ కాంతి వున్నప్పుడు కూడా వస్తువును చూడడానికి కంటిలోని ‘దండాలు’ ఉపయోగపడతాయి. గుడ్లగూబ కంటిలో మానవుని కన్నా ఎక్కువ దండాలు వుండడం వల్ల అది చీకటిలో కూడా స్పష్టంగా చూడగలదు.

ప్రశ్న 3.
మన కన్ను రంగులను ఎలా గుర్తించగలదు?
జవాబు:
కంటిలోనున్న ‘శంఖువులు’ రంగులను గుర్తించడానికి ఉపయోగపడతాయి.

ప్రశ్న 4.
మనం మనకి దూరంగా లేదా దగ్గరగానున్న వస్తువులను స్పష్టంగా చూడగలం. ఇది ఎలా సాధ్యం?
జవాబు:
కంటి కటకం యొక్క సర్దుబాటు స్వభావం వల్ల ఇది సాధ్యమవుతుంది. కంటి కటకం వస్తు దూరాన్ని బట్టి దాని నాభ్యంతరాన్ని సర్దుబాటు చేసుకుంటుంది.

ప్రశ్న 5.
‘గరిష్ఠ దూర బిందువు’, ‘కనిష్ఠ దూర బిందువు’ అనగానేమి?
జవాబు:
గరిష్ఠ దూర బిందువు :
ఏ గరిష్ఠ దూరం వద్దనున్న బిందువుకు లోపల గల వస్తువులకు మాత్రమే కంటి కటకం రెటీనాపై ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరచగలుగుతుందో, ఆ బిందువును గరిష్ఠ దూర బిందువు అంటారు.

కనిష్ఠ దూర బిందువు :
ఏ కనిష్ఠ దూరం వద్ద గల బిందువుకు ఆవల గల వస్తువులను మాత్రమే కంటి కటకం రెటీనా పై ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరచగలుగుతుందో, ఆ బిందువును కనిష్ఠ దూర బిందువు అంటారు.

ప్రశ్న 6.

ఈ పటాన్ని పరిశీలించండి.
i) ఇది ఏ దృష్టి దోషం?
ii) ఈ దోషాన్ని నివారించుటకు ఏ కటకాన్ని వాడాలి?
iii) ఈ దోష నివారణను చూపే పటాన్ని గీయండి.
iv) ఈ దోష నివారణకు వాడవలసిన కటకం గురించి వివరించండి
జవాబు:
i) పటంలో చూపబడిన దృష్టిదోషం ‘హ్రస్వదృష్టి’.
ii) ఈ దోషాన్ని నివారించడానికి పుటాకార కటకాన్ని వాడాలి.
iii)

iv) అనువైన పుటాకార కటకాన్ని వాడడం వల్ల, గరిష్ఠ దూర బిందువుకు ఆవల గల వస్తువు యొక్క మిథ్యా ప్రతిబింబం గరిష్ఠ దూర బిందువు వద్ద ఏర్పడుతుంది. ఈ ప్రతిబింబం కంటి కటకానికి వస్తువు వలె పనిచేసి ఆ వస్తువు యొక్క ప్రతిబింబాన్ని రెటీనాపై ఏర్పడునట్లు చేస్తుంది. కావున మనం వస్తువును స్పష్టంగా చూడగలం.

ప్రశ్న 7.
హ్రస్వదృష్టితో బాధపడే ఒక వ్యక్తికి గరిష్ఠ దూర బిందువు 150 సెం.మీ. అతను దృష్టి దోషం సవరించుకోవడానికి ఎటువంటి కటకాన్ని వాడాలి? ఆ కటక సామర్థ్యమెంత?
జవాబు:
ఈ వ్యక్తి హ్రస్వదృష్టితో బాధపడుతున్నాడు. కావున ఇతను. అనువైన పుటాకార కటకాన్ని వాడాలి.
u = ∞, V = – 150 సెం.మీ., f = ?

ప్రశ్న 8.
దీర్ఘదృష్టితో బాధపడే ఒక వ్యక్తి యొక్క కనిష్ఠ దూర బిందువు 50 సెం.మీ. ఈ దోష నివారణకు వాడే కటక నాభ్యంతరాన్ని, ఆ కటక సామర్థ్యాన్ని కనుగొనండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 9.
మీ తరగతి గదిలో ఇంద్రధనుస్సు ఏర్పరచుటకు కావలసిన పరికరముల జాబితా వ్రాయుము.
జవాబు:
కావలసిన పరికరములు :
ట్రే, నీరు, సమతల దర్పణం, తెల్లరంగు గల గోడ.

ప్రశ్న 10.
పట్టకం గుండా తెల్లని కాంతి ఎందుకు విక్షేపణం చెందును?
జవాబు:
తెల్లని కాంతి పట్టకం గుండా ప్రవేశించినపుడు అది వివిధ రంగులుగా విక్షేపణం చెందును. ఎందుకనగా తెల్లని కాంతి వివిధ రంగుల మిశ్రమం. అంతేగాక ప్రతి రంగుకు గల తరంగదైర్ఘ్యాలు వేరువేరుగా వుంటాయి. దీని వలననే వివిధ రంగుల వర్ణపటం ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 11.
పట్టకం గుండా ఏదైనా ఒక రంగు గల కాంతిని పంపినపుడు అది మరికొన్ని రంగులుగా విక్షేపణం చెందుతుందా? ఎందుకు?
జవాబు:
కాంతి జనకం యొక్క ఒక ప్రత్యేక లక్షణం దాని పౌనఃపున్యం. అనగా ఆ కాంతి జనకాన్ని ఒక సెకనులో విడిపోయే తరంగాల సంఖ్య. ఈ సంఖ్య యానకాన్ని బట్టి మారదు. కావున వక్రీభవనం వల్ల కాంతి పౌనఃపున్యం మారదు. అందువల్ల పట్టకంలో ప్రవేశించిన రంగు.కాంతి మరికొన్ని రంగులుగా విక్షేపణం చెందదు.

ప్రశ్న 12.
తెల్లని కాంతి పట్టకంలోనికి ప్రవేశించినపుడు 7 రంగులను గమనిస్తాము. ఆ 7 రంగుల జాబితా వ్రాయుము.
జవాబు:
1) ఊదారంగు 2) ఇండిగో 3) నీలం 4) ఆకుపచ్చ 5) పసుపుపచ్చ 6) నారింజరంగు 7) ఎరుపురంగు

ప్రశ్న 13.
ప్రక్కపటాన్ని పరిశీలించండి. ఈ పటం నుండి క్రింది వాటిని గుర్తించండి.
i) బహిర్గత కిరణం ii) విచలన కోణం iii) పట్టక కోణం iv) పట్టకంలో వక్రీభవన కిరణం v) వక్రీభవన గుణకం కనుగొను సూత్రం
జవాబు:

i) బహిర్గత కిరణం YZ
ii) విచలన కోణం ∠d
iii) పట్టక కోణం ∠BAC
iv) పట్టకంలో వక్రీభవన కిరణం XY

10th Class Physics 5th Lesson మానవుని కన్ను-రంగుల ప్రపంచం 1 Mark Bits Questions and Answers

సరియైన సమాధానమును గుర్తించండి.

1. సాధారణ మానవుని దృష్టి కోణం
A) 160°
B) 60°
C) 6°
D) 16°
జవాబు:
B) 60°

2. జతపరచండి.
i) పరిక్షేపణం P) కంటి దృష్టి దోషం
ii) విక్షేపణం Q) VIBGYOR
iii) కటక సామర్థ్యం R) రెటీనా
iv) కోనులు, దండాలు’ S) ఆకాశపు రంగు
A) i – s, ii – Q, iii – R, iv – P
B) i – Q, ii – S, iii – P, iv – R
C) i – s, ii – Q, iii – P, iv – R
D) i – Q, ii – S, iii – R, iv-P
జవాబు:
C) i- s, ii – Q, iii – P, iv – R

3.

పటాన్ని పరిశీలించండి. కన్నుపై సమాంతర కాంతి కిరణాలు పతనం చెంది, రెటీనాకు ముందు అభిసరణం చెందినది. ఇది కంటి యొక్క ఒక నిర్దిష్ట దృష్టిలోపాన్ని
తెలుపుతుంది. దీనిని నివారించడానికి ……. కటకాన్ని వాడాలి.
A) ద్వికుంభాకార
B) ద్విపుటాకార
C) కుంభాకార లేదా పుటాకార
D) పుటాకార – కుంభాకార
జవాబు:
B) ద్విపుటాకార

4. రాజ్ కుమార్ కళ్ళను డాక్టర్ పరీక్షించి, అతడికి దీర్ఘదృష్టి ఉందని గుర్తించాడు. అతడి కనిష్ట దూర బిందువు దూరం 50 సెం.మీ. డాక్టర్ అతడికి సూచించిన కటకం
A) -2D
B) +1D
C) -1D
D) +2D
జవాబు:
D) +2D

5. ప్రవచనం P : హ్రస్వదృష్టిని నివారించేందుకు ద్విపుటాకార కటకాన్ని వాడతారు.
ప్రవచనం Q : ద్విపుటాకార కటకం యొక్క f విలువ ధనాత్మకం.
A) P సరియైనది కాదు. Q సరియైనది
B) P సరియైనది, Q సరియైనది కాదు
C) P, Q లు రెండూ సరియైనవి
D) P, Q లు రెండూ సరియైనవి కావు
జవాబు:
B) P సరియైనది, Q సరియైనది కాదు

6. తెల్లని కాంతి 7 రంగులుగా విడిపోవడాన్ని ఏమంటారు?
A) పరిక్షేపణం
B) పరావర్తనము
C) వక్రీభవనం
D) విక్షేపణం
జవాబు:
D) విక్షేపణం

7. హ్రస్వదృష్టి (Myopia) గల కంటి యొక్క గరిష్ఠ దూర బిందువు 1.5 మీ|| దూరంలో ఉంది. ఈ దోషాన్ని సవరించడానికి వాడవలసిన కటక సామర్థ్యం విలువ
A) 0.66 D
B) -0.66 D
C) +1.5D
D) -1.55 D
జవాబు:
B) -0.66 D

8. కింది వాటిలో కాంతి విక్షేపణం యొక్క ఫలితం
A) ఎండమావులు
B) ఆకాశపు నీలి రంగు
C) ఇంధ్రధనుస్సు
D) నక్షత్రాలు మిణుకు మిణుకుమనడం
జవాబు:
C) ఇంధ్రధనుస్సు

9. నీవు ఎండలో నిలబడి పరిసరాలను పరిశీలిస్తున్న సందర్భంలో క్రింది వానిలో సరియైనది.
A) నల్లగుడ్డు, కనుపాపను సంకోచింపచేయును.
B) నల్లగుడ్డు, కనుపాపను వ్యాకోచింపచేయును.
C) కనుపాపలో ఎలాంటి మార్పూ లేదు.
D) నల్లగుడ్డులో ఎలాంటి మార్పూ లేదు. యొక్క సామర్థ్యం
జవాబు:
A) నల్లగుడ్డు, కనుపాపను సంకోచింపచేయును.

10. ఆకాశం నీలిరంగులో కనబడడానికి కారణం
A) కాంతి పరావర్తనం
B) కాంతి వక్రీభవనం
C) కాంతి విక్షేపణం
D) కాంతి పరిక్షేపణం
జవాబు:
D) కాంతి పరిక్షేపణం

11. ఆకాశం నీలిరంగులో కనిపించటానికి వాతావరణంలోని ……. అణువులు కారణం.
A) నీటి ఆవిరి మరియు క్రిప్టాన్
B) కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ మరియు కార్బన్ మోనాక్సైడ్
C) నైట్రోజన్ మరియు ఆక్సిజన్
D) క్రిప్టాన్ మరియు కార్బన్ మోనాక్సైడ్
జవాబు:
C) నైట్రోజన్ మరియు ఆక్సిజన్

12. పరిక్షేపణ కాంతి యొక్క తీవ్రత అధికంగా ఉండాలంటే పరికేపణం కోణ విలువ
A) 0°
B) 90°
C) 180°
D) 60°
జవాబు:
B) 90°

13. VIBGYOR లో కనిష్ఠ శక్తి కలిగిన కాంతి ……….
A) ఊదా (వయోలెట్)
B) నీలం
C) ఆకుపచ్చ
D) ఎరుపు
జవాబు:
D) ఎరుపు

14. సాధారణంగా ఆరోగ్యవంతుడైన మానవుని స్పష్ట దృష్టి కనీస దూరం, దృష్టి కోణం విలువలు వరుసగా ……
A) 25 సెం.మీ., 60°
B) 60 సెం.మీ., 20°
C) 25 సెం.మీ., 25°
D) 60 సెం.మీ., 60°
జవాబు:
A) 25 సెం.మీ., 60°

15. మధ్యాహ్నం సూర్యుడు తెలుపు రంగులో కనిపించుటకు ప్రధాన కారణం
A) కాంతి తక్కువగా పరిక్షేపణం చెందుట.
B) కాంతి పరావర్తనం చెందడం.
C) కాంతి వక్రీభవనం చెందడం.
D) కాంతి విక్షేపణం చెందడం.
జవాబు:
A) కాంతి తక్కువగా పరిక్షేపణం చెందుట.

16. దగ్గర వస్తువులు మాత్రమే చూడగల్గటాన్ని ……… అని అంటారు. దాని నివారణకు ……… కటకాన్ని వాడతారు.
A) హ్రస్వదృష్టి, కుంభాకార
B) దీర్ఘదృష్టి, కుంభాకార
C) దీర్ఘదృష్టి, పుటాకార
D) హ్రస్వదృష్టి, పుటాకార
జవాబు:
D) హ్రస్వదృష్టి, పుటాకార

17. కంటి కటకం తన నాభ్యంతరాన్ని ……… సెం.మీ. నుండి ……… సెం.మీ. ల మధ్య ఉండేటట్లు సర్దుబాటు చేసుకుంటుంది.
A) 22.7; 25
B) 2.27; 2.42
C) 2.26; 2.5
D) 2.27; 2.5
జవాబు:
D) 2.27; 2.5

18. జతపరచండి.
1) కంటి కటకానికి నేత్రోదక ద్రవానికి మధ్య ఉండే కండర పొర ( ) X) రెటీనా
2) కంటి కటకానికి నేత్రోదక ద్రవానికి మధ్య ఉండే కండర పొరకు ఉండే చిన్న రంధ్రం ( ) Y) కనుపాప
3) కనుగుడ్డు వెనక ప్రతిబింబం ఏర్పడే ప్రదేశం ( ) Z) ఐరిస్
A) (1) – X, (2) – Y, (3) – Z
B) (1) – X, (2) – Z, (3) – Y
C) (1) – 2, (2) – X, (3) – Y
D) (1) – Z, (2) – Y, (3) – X
జవాబు:
D) (1) – Z, (2) – Y, (3) – X

19. క్రింది వాటిలో కంటి యొక్క ఏ భాగాలు కంటిలోకి వచ్చే కాంతి తీవ్రతను నియంత్రిస్తాయి?
(లేదా)
మానవుని కంటిలోనికి ప్రవేశించే కాంతిని అదుపు చేయు కంటి భాగం
A) నల్లగుడ్డు, కనుపాప
B) నల్లగుడ్డు, సిలియరి కండరాలు
C) కనుపాప, కార్నియా
D) నల్లగుడ్డు, కార్నియా
జవాబు:
A) నల్లగుడ్డు, కనుపాప

These AP 10th Class Physics Important Questions and Answers 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం will help students prepare well for the exams.

AP Board 10th Class Physical Science 4th Lesson Important Questions and Answers వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 1 Mark Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
కుంభాకార కటకం నాభ్యంతరం కనుగొనుటకు అవసరమగు పరికరాల జాబితా రాయండి.
జవాబు:
కుంభాకార కటకం, సూర్య కాంతి, చిన్న కాగితం ముక్క, స్కేలు
(లేదా)
కుంభాకార కటకం, V – స్టాండ్, కొవ్వొత్తి, అగ్గిపెట్టె, తెర, స్కేలు.

ప్రశ్న 2.
పటంలో చూపిన విధంగా రెండు రకాల పారదర్శక పదార్థాలతో కుంభాకార కటకాన్ని తయారు చేస్తే ఏర్పడే ప్రతిబింబంలో ఏం మార్పు జరుగుతుంది?

జవాబు:
రెండు రకాల పారదర్శక పదార్థాల వక్రీభవన గుణకాలు వేరువేరుగా వుంటాయి. కావున పటంలో చూపిన కుంభాకార కటకం ద్వారా రెండు వేరు వేరు ప్రతిబింబాలు ఏర్పడుతాయి.

ప్రశ్న 3.
మీరు ఈత కొలనులోని నీటి లోపల ఉన్నారనుకుందాం. మీ స్నేహితుడు ఈత కొలను ఒక చివర అంచు వద్ద నిలుచున్నాడు. అతను మీకు తన ఎత్తు కంటే పొడవుగా కనిపిస్తాడా? పొట్టిగా కనిపిస్తాడా? ఎందుకు?
జవాబు:
స్నేహితుడు పొడవుగా కనిపిస్తాడు కారణం కాంతి వక్రీభవనము.

ప్రశ్న 4.
క్రింద ఇచ్చిన కిరణ రేఖా చిత్రమును పూర్తి చేయండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 5.
ఇవ్వబడిన పటంలోని ప్రతిబింబ స్వభావాన్ని చర్చించండి.
జవాబు:

1. ఇవ్వబడిన చిత్రంలో వస్తువు వక్రతా కేంద్రం (C₂), నాభి (F₂) ల మధ్య ఉంచబడినది కనుక నిజ ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడినది.
2. ప్రతిబింబ పరిమాణం వస్తు పరిమాణం కన్నా ఎక్కువ.
3. ప్రతిబింబం ‘C₁‘ కు ఆవల ఏర్పడినది.

ప్రశ్న 6.
వక్రీభవనం అనగానేమి?
జవాబు:
ఒక పారదర్శక యానకం నుండి మరొక పారదర్శక యానకంలోకి ,కాంతి ప్రయాణిస్తున్నపుడు రెండు యానకాలను వేరుచేసే తలం వద్ద కాంతివేగం మారడాన్ని కాంతి వక్రీభవనం అంటాం.

ప్రశ్న 7.
సమతల వక్రీభవన తలాలవలె గోళాకార వక్రీభవన తలాలు వక్రీభవన నియమాలను పాటిస్తాయా?
జవాబు:
అవును, గోళాకార వక్రీభవన తలాలు కాంతి వక్రీభవన నియమాలను పాటిస్తాయి.

ప్రశ్న 8.
వక్రీభవన స్నెల్ నియమమును వ్రాయుము.
జవాబు:
పతన కోణపు సైన్ విలువకు, వక్రీభవన కోణపు సైన్ విలువకు గల నిష్పత్తి వరుసగా రెండవ యానకం, మొదటి యానకాల వక్రీభవన గుణకాల నిష్పత్తికి సమానం. దీనినే స్నెల్ నియమం అంటారు.

ప్రశ్న 9.
యానకాల వక్రీభవన గుణకాలు, వస్తుదూరం, ప్రతిబింబదూరం మరియు వక్రతా వ్యాసార్ధాల మధ్య సంబంధంను వ్రాయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 10.
కటకం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
రెండు ఉపరితలాలతో ఆవృతమైన పారదర్శక పదార్థం యొక్క రెండు తలాలూ లేదా ఏదో ఒక తలం వక్రతలమైతే ఆ పారదర్శక పదార్థాన్ని ‘కటకం’ అంటారు.

ప్రశ్న 11.
కటకపు రకాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కటకములు ముఖ్యంగా రెండు రకాలు. అవి :
1) కుంభాకార కటకము
2) పుటాకార కటకము

ప్రతి రకపు కటకములో సమతల, ద్వితలపు కటకములు కలవు.

ప్రశ్న 12.
కటకాలలోని రకాల పటాలు గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 13.
కటకాలలో వాడు ముఖ్య పదజాలంను తెల్పుము.
జవాబు:
వక్రతా కేంద్రం – (C) ; వక్రతా వ్యాసార్ధము – (R), నాభి – (F), నాభ్యంతరం – (f)
ప్రధానాక్షము మరియు దృక కేంద్రం మొ||నవి.

ప్రశ్న 15.
కటక నాభి అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
ఒక కటకము గుండా కాంతిని ప్రసరింపజేసినపుడు కాంతికిరణాలు కేంద్రీకరింపబడిన బిందువు (లేదా) కాంతికిరణాలు వెలువడుతున్నట్లు కన్పించే బిందువును కటక నాభి (F) అంటారు.

ప్రశ్న 16.
కటక నాభ్యంతరం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
కటక నాభి మరియు దృక కేంద్రంల మధ్య దూరాన్ని కటక నాభ్యంతరం (f) అంటారు.

ప్రశ్న 17.
కిరణ చిత్రాలలో కటకాలను సులభంగా గీయడానికి వాడు గుర్తులను వ్రాయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 18.
కటకాల ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే ఏ కాంతికిరణమైనా ఏమగును?
జవాబు:
కటకాల ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే కాంతికిరణము విచలనం చెందదు.

ప్రశ్న 19.
కటకాల దృక కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణ లక్షణమును వ్రాయుము.
జవాబు:
కటకాల దృక కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణాలు విచలనం చెందవు.

ప్రశ్న 20.
కటక నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణాల ప్రవర్తన ఏ విధంగా ఉండును?
జవాబు:
కటక నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణం వక్రీభవనం పొందాక, ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించును.

ప్రశ్న 21.
కటకపు ప్రధానాక్షంకు సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతికిరణాల స్వభావంను వ్రాయుము.
జవాబు:
కటకపు ప్రధానాక్షంకు సమాంతరంగా ప్రయాణించు కాంతికిరణాలు నాభి వద్ద కేంద్రీకరింపబడటం కాని, వికేంద్రీకరింపబడటం కాని జరుగును.

ప్రశ్న 22.
కటకపు ప్రధానాక్షానికి కొంత కోణం చేస్తూ వచ్చే సమాంతర కాంతికిరణాలు కటకంపై పతనం చెందితే ఏం జరుగును?
జవాబు:
ప్రధానాక్షంతో ంత కోణం చేస్తూ వచ్చే సమాంతర కాంతికిరణాలు నాభీయతలంపై ఏదేని బిందువు వద్ద . కేంద్రీకరింపబడతాయి (లేదా) వికేంద్రీకరింపబడతాయి.

ప్రశ్న 23.
వస్తువు అనంతదూరంలో ఉండటం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
కటకపు వక్రతా కేంద్రం (C₂) కు ఆవల (నాభ్యంతరానికి కనీసం 4 రెట్ల కన్నా ఎక్కువ దూరంలో) వస్తువు ఉండుటను అనంతదూరంలో వస్తువుండటంగా భావిస్తాం.

ప్రశ్న 24.
అనంతదూరంలో వస్తువునుంచిన, దాని ప్రతిబింబం ఎక్కడ ఏర్పడును?
జవాబు:
అనంతదూరంలో వస్తువునుంచిన, దాని ప్రతిబింబం కటక నాభి (F) వద్ద బిందురూపంలో ఏర్పడును.

ప్రశ్న 25.
కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రానికి ఆవల ప్రధానాక్షంపై వస్తువునుంచిన ప్రతిబింబం ఏర్పడు స్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రానికి ఆవల ప్రధానాక్షంపై వస్తువునుంచిన తలక్రిందులుగా ఉన్న నిజప్రతిబింబం F₁ మరియు C₁ ల మధ్య ఏర్పడును.

ప్రశ్న 26.
కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రం వద్ద వస్తువునుంచిన ఏర్పడు ప్రతిబింబస్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కుంభాకార కటక, వస్తువును వక్రతా కేంద్రం (C₂) వద్ద ఉంచినపుడు (C₁) వద్ద సమాన పరిమాణం గల నిజప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడును.

ప్రశ్న 27.
కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రం, నాభి మధ్య ఉంచినపుడు ఏర్పడు ప్రతిబింబస్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
వస్తువును కుంభాకార కటక వక్రతా కేంద్రం, నాభి మధ్య ఉంచినపుడు నిజప్రతిబింబం మరియు పెద్దదైన ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా C₁కు ఆవల ఏర్పడును.

ప్రశ్న 28.
కుంభాకార కటక నాభి వద్ద వస్తువునుంచినపుడు ఏర్పడు ప్రతిబింబస్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
వస్తువును కుంభాకార కటక నాభి వద్ద ఉంచినపుడు ప్రతిబింబం అనంతదూరంలో ఏర్పడును.

ప్రశ్న 29.
కుంభాకార కటక నాభి మరియు కటక దృక కేంద్రం మధ్య వస్తువునుంచినపుడు ఏర్పడు ప్రతిబింబస్థానం, లక్షణాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కుంభాకార కటక నాభి మరియు కటక దృక కేంద్రానికి మధ్య వస్తువునుంచిన నిటారుగా ఉన్న మిథ్యా ప్రతిబింబం, వస్తువు ఉన్నవైపునే ఏర్పడును.

ప్రశ్న 30.
కటక నాభ్యంతరం కనుగొనుటకు వాడు సూత్రంను వ్రాసి, దానిలోని పదాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కటక నాభ్యంతరం కనుగొనుటకు సూత్రం \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)
ఇందులో u – వస్తుదూరము ; V – ప్రతిబింబదూరము ;  f – కటక నాభ్యంతరము

ప్రశ్న 31.
ద్వికుంభాకార కటకం అంటే ఏమిటి?
జవాబు:
రెండు వక్రతలాలు ఉబ్బెత్తుగా ఉండే కటకాలను ద్వికుంభాకార కటకాలు అంటారు. ఈ కటకాలు చివరల పల్చగానూ, మధ్యలో ఉబ్బెత్తుగానూ ఉంటాయి.

ప్రశ్న 32.
ద్విపుటాకార కటకం అనగానేమి?
జవాబు:
కటకం యొక్క రెండు తలాలు లోపలివైపు వంగివున్న తలాలుగా వుంటే ఆ కటకాన్ని ద్విపుటాకార కటకం అంటారు. ఈ కటకం అంచుల వద్ద మందంగాను, మధ్యలో పలుచగాను ఉంటుంది.

ప్రశ్న 33.
కటక నాభ్యంతరము అనగానేమి?
జవాబు:
కటకంపై పతనమైన సమాంతర కాంతికిరణాలు ప్రధానాక్షంపై ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడినట్లుగాను లేదా ఒక బిందువు నుండి వెలువడుతున్నట్లుగాను కనబడుతాయి. ఈ బిందువును ప్రధాన నాభి అంటారు. ప్రధాన నాభికి, కటక కేంద్రానికి మధ్య గల దూరాన్ని కటక నాభ్యంతరం అంటారు.

ప్రశ్న 34.
కుంభాకార కటకం ద్వారా వృద్ధీకృత – మిథ్యా ప్రతిబింబం ఎప్పుడు ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
కటక నాభ్యంతరం కన్నా తక్కువ దూరంలో వస్తువు ఉంచినపుడు లేదా వస్తువును కుంభాకార కటక నాభి, ధృక్ కేంద్రం మధ్య ఉంచినపుడు కుంభాకార కటకం ద్వారా వృద్ధీకృత మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 35.
గాలి కాకుండా ఇతర యానకంలో ఉంచినపుడు కుంభాకార కటకం ఎలా పని చేస్తుంది?
జవాబు:

1. కుంభాకార కటకాన్ని దాని వక్రీభవన గుణకం కన్నా తక్కువ వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచినపుడు, అది కేంద్రీకరణ కటకం వలె పని చేస్తుంది.
2. దాని వక్రీభవన గుణకం కన్నా ఎక్కువ వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచినపుడు అది వికేంద్రీకరణ కటకం వలె పని చేస్తుంది.

ప్రశ్న 36.
కుంభాకార, పుటాకార కటకాలకు కిరణ చిత్రాలు గీయడానికి ఉపయోగించు గుర్తులను వ్రాయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 37.
కుంభాకార, పుటాకార కటకాలను ఉపయోగించు వివిధ పరికరాల పేర్లను వ్రాయండి.
జవాబు:
కుంభాకార కటకాలను ఉపయోగించు వస్తువులు :
సూక్ష్మదర్శిని, దూరదర్శిని, దీర్ఘదృష్టికి వాడు కళ్ళజోడు.

పుటాకార కటకాలను ఉపయోగించు వస్తువులు హ్రస్వ దృష్టికి వాడు కళ్ళజోడు.

ప్రశ్న 38.
నాభ్యంతరం 20 సెం.మీ. అయిన కటక నాభీయ సామర్థ్యం ఎంత?
జవాబు:
నాభ్యంతరం (f) = 20 సెం.మీ.

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 2 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
ఒకే నాభ్యంతరం గల రెండు కుంభాకార కటకాలను ఒక PVC గొట్టం నందు వాటి నాభ్యంతరానికి రెట్టింపు దూరంలో అమర్చారు. ఈ అమరికతో ఒక బాలుడు చంద్రుని పరిశీలిస్తే ఏం గమనిస్తాడో ఊహించి రాయండి.
జవాబు:
చంద్రుని నుండి వచ్చే కాంతి కిరణాలు సమాంతర కాంతి కిరణాలు వాటిని మొదటి కటకం నాభివద్ద కేంద్రీకరిస్తుంది. అదే నాభి రెండవ కటకానికి కూడా నాభి అవుతుంది. కనుక నాభి నుండి వచ్చే కాంతి కిరణాలను రెండవ కటకం సమాంతర కిరణాలుగా మారుస్తుంది.

కావున చంద్రుని కిరణాలలో ఏ మార్పూ జరగదు. కనుక ఈ అమరిక లేకుండా చంద్రుణ్ణి చూసినా ఈ అమరిక గుండా చంద్రుణ్ణి చూసినా ఏ మార్పూ ఉండదు.
(లేదా)

మామూలుగా చూసినప్పుడు చంద్రుడు ఎలా కనిపిస్తాడో ఈ పరికరం నుండి చూసినా అదే విధంగా కనిపిస్తాడు.

ప్రశ్న 2.
పటంలో చూపినట్లు ఒక కుంభాకార కటకం 5 వేర్వేరు పదార్థాలతో తయారు చేయబడింది. అది ఎన్ని ప్రతి బింబాలను ఏర్పరుస్తుంది? ఎందుకు?
జవాబు:

ఇచ్చిన కుంభాకార కటకం 5 వేర్వేరు పదార్థాలతో తయారు చేయబడినది. కనుక అవి విభిన్న (వేర్వేరు) A వక్రీభవన గుణకాలు. వేర్వేరు నాభ్యాంతరాలు కలిగి ఉంటాయి. అందువల్ల ‘5’ వేర్వేరు ప్రతిబింబాలు ఏర్పరుస్తుంది.

ప్రశ్న 3.
కింది కిరణ చిత్రాన్ని పూర్తి చేయండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 4.
ఒక కుంభాకార కటక పదార్థం యొక్క వక్రీభవన గుణకం 1.46. బెంజీన్ వక్రీభవన గుణకం 1.5, నీటి వక్రీభవన గుణకం 1 అయిన పై కటకాన్ని నీరు, బెంజీన్లలో ఉంచినపుడు ఆ కటకం ఎలా ప్రవర్తిస్తుందో ఊహించండి.
జవాబు:

1. 1.46 వక్రీభవన గుణకం కలిగిన కుంభాకార కటకాన్ని 1 వక్రీభవన గుణకం గల నీటిలో ఉంచినప్పుడు అది కేంద్రీకరణ కటకంలా పనిచేస్తుంది.
2. దానికి 1.5 వక్రీభవన గుణకం గల బెంజీన్లో ఉంచినప్పుడు అది వికేంద్రీకరణ కటకంలా పనిచేస్తుంది.

ప్రశ్న 5.
ఒక కటకం యొక్క నాభ్యంతరం దాని చుట్టూ ఉన్న యానకం మీద ఆధారపడుతుంది. పరిసర యానకంగా ఉపయోగించే ద్రవం యొక్క వక్రీభవన గుణకం కటక పదార్థం యొక్క వక్రీభవన గుణకంతో సమానం అయితే ఏమి జరుగుతుందో ఊహించి రాయండి.
జవాబు:

1. పరిసరయానక వక్రీభవన గుణకం, కటక పదార్థ వక్రీభవన గుణకంతో సమానం అయితే ఆ కటకం కటక లక్షణాలను కోల్పోతుంది.
2. ఆ కటకం కాంతి కిరణాలను కేంద్రీకరించడం గానీ, వికేంద్రీకరించడం గానీ చేయదు.
3. ఆ కటకంపై పడ్డ కాంతి కిరణం వక్రీభవనం చెందకుండా సరళరేఖ మార్గంలో ప్రయాణిస్తుంది.

ప్రశ్న 6.
సమతల కుంభాకార కటక వక్రతా వ్యాసార్ధం R. కటక పదార్థ వక్రీభవన గుణకం n అయిన దాని నాభ్యంతరం కనుగొనండి.
జవాబు:
ఇచ్చిన కటకము సమతల కుంభాకార కటకము.
కటక వక్రతా వ్యాసార్ధం = R, కటక పదార్థ వక్రీభవన గుణకము = n.

ప్రశ్న 7.
ఒక విద్యార్థి ద్వికుంభాకార కటకంతో ప్రయోగం చేసి ఈ క్రింది టేబుల్ ను రూపొందించాడు.

పై పట్టికలో గల సమాచారం ఆధారంగా క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానాలు రాయండి.
ఎ) పై పట్టికలో నాభ్యాంతరం విలువలు విభిన్నంగా వుండడానికి గల కారణం ఏమై ఉంటుందని అనుకుంటున్నావు?
బి) పై కటక నాభ్యంతరంను ఎలా నిర్ణయిస్తాం? ఆ విలువ ఎంత?
సి) వస్తు దూరం 10 సెం.మీ. అయ్యేట్లు ప్రయోగాన్ని నిర్వహించి ప్రతిబింబ దూరాన్ని కొలవగలరా? ఎందుకు?
డి) పై పట్టిక ప్రకారం u, v, f ల మధ్య మీరు గుర్తించిన సంబంధం ఏమిటి?
జవాబు:
ఎ) నాభ్యంతరం విలువలు సరిగా రాలేదంటే ప్రయోగ నిర్వహణలో దోషాలు జరిగి ఉండవచ్చును.
బి) కటక నాభ్యంతరం విలువ, మొత్తం నాభ్యంతరాల సగటు విలువకు సమానం.

సి) ఇది అసాధ్యము, ఎందుకనగా వస్తువును f కంటే ముందు ఉంచిన మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది కనుక దాని దూరాన్ని కొలవలేము.

డి) u విలువ తగ్గుతూ ఉంటే ఆ విలువ పెరుగుతూ ఉంటుంది. కాని f విలువ అన్ని సందర్భాలలో దాదాపు స్థిరంగా ఉంటుంది.
\(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)

ప్రశ్న 8.
నీ స్నేహితుడు నీకు క్రింది ఫార్ములాలను చెప్పాడు.
\(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\) ; \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)
నిన్ను ఇలా అడిగాడు.
ఎ) పై ఫార్ములాలను వాడటంలో తీసుకోవలసిన జాగ్రత్తలు ఏమిటి?
బి) పై రెండు ఫార్ములాలు ఏ సందర్భాల్లో వాడాలి?
జవాబు:
ఎ) పై సూత్రాలను ఉపయోగించినపుడు తప్పక సంజ్ఞా సాంప్రదాయాన్ని పాటించాలి.
బి) \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\) అను సూత్రంను ఏ కటకానికైన వినియోగించవచ్చును.
\(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)అను సూత్రంను కటకం గాలిలో ఉన్నప్పుడు మాత్రమే వాడాలి.

ప్రశ్న 9.
సంజ్ఞాసంప్రదాయ నియమాలను వ్రాయుము.
జవాబు:

1. అన్ని దూరాలను పోల్ లేదా దృక కేంద్రం నుండి కొలవాలి.
2. పతన కాంతి దిశలో కొలిచిన దూరాలను ధనాత్మకంగా లెక్కించాలి.
3. పతన కాంతి దిశకు వ్యతిరేకదిశలో కొలిచిన దూరాలను ఋణాత్మకంగా లెక్కించాలి.
4. ప్రధానాక్షంపై గల బిందువుల నుండి పైవైపు కొలిచిన ఎత్తులను ధనాత్మకంగా తీసుకోవాలి.
5. ప్రధానాక్షంపై గల బిందువుల నుండి కిందివైపు కొలిచిన ఎత్తులను ఋణాత్మకంగా తీసుకోవాలి.

ప్రశ్న 10.
వక్రతలాల వద్ద వక్రీభవనమును తెలుపు సూత్రము, సమతలాల వద్ద ఏ విధంగా వినియోగించవచ్చునో తెలుపండి.
జవాబు:
వక్రతలాలకు సంబంధించు సూత్రం n₂/v – n₁/u = (n₂ – n₁)/ R
సమతలాలకు R విలువ అనంతం అవుతుంది. \(\frac{1}{R}\) విలువ ‘0’ కు సమానం అవుతుంది.
n₂/v – n₁/a = 0 ⇒ n₂/v = n₁/u

ప్రశ్న 11.
కటక నాభ్యంతరము పరిసర యానకంపై ఆధారపడుతుందని ఎలా చెప్పవచ్చును? తెలపండి.
జవాబు:
కటకం గాలిలో ఉన్నప్పుడు కనుగొన్న నాభ్యంతరం కంటే, రాయి – కటకం మధ్య దూరం ఎక్కువగా ఉండే విధంగా కటకాన్ని నీటిలో ఉంచితే మనం ప్రతిబింబం చూడగలము. దీనిని బట్టి నీటిలో ఉన్నప్పుడు కటక నాభ్యంతరం పెరిగిందని తెలుస్తుంది. అంటే కటక నాభ్యంతరం పరిసర యానకంపై ఆధారపడుతుందని తెలుస్తుంది.

ప్రశ్న 12.
‘కుంభాకార కటకము ఎప్పుడు కేంద్రీకరణ కటకముగా మరియు వికేంద్రీకరణ కటకముగా పనిచేస్తుందో వివరించండి.
జవాబు:
కుంభాకార కటకాన్ని దాని వక్రీభవన గుణకం కన్నా తక్కువ వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచినప్పుడు, అది కేంద్రీకరణ కటకం వలె పనిచేస్తుంది. కాని దాని వక్రీభవన గుణకం కన్నా ఎక్కువ వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచినప్పుడు అది వికేంద్రీకరణ కటకం వలె పనిచేస్తుంది.

ప్రశ్న 13.
కుంభాకార, పుటాకార కటకముల మధ్య భేదములను వ్రాయండి.
జవాబు:

కుంభాకార కటకం	పుటాకార కటకం
1. దీని అంచులు పలుచగాను, మధ్యలో మందంగాను ఉంటుంది.	1. దీని అంచులు మందముగాను, మధ్యలో పలుచగాను ఉంటుంది.
2. కాంతి కిరణాలు దీని మీద పడి వక్రీభవనం చెందిన తరువాత కేంద్రీకరించబడతాయి.	2. కాంతి కిరణాలు దీని మీద పడినపుడు వక్రీభవనం తరువాత వికేంద్రీకరణం చెందుతాయి.
3. దీని ద్వారా వస్తువులను చూచినపుడు పెద్దవిగా కనబడతాయి.	3. దీని ద్వారా వస్తువులను చూచినపుడు కుంచించుకొని  పోయినట్లు కనబడతాయి.
4. ఇది సాధారణంగా నిజ ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.	4. ఇది ఎల్లప్పుడు మిథ్యా ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.

ప్రశ్న 14.
కుంభాకార, పుటాకార కటకముల లక్షణాలను తెలుసుకొనుటకు ప్రశ్నలను తయారుచేయండి.
జవాబు:

1. ఇచ్చిన కటకం ఏ విధంగా ఉంది?
2. కటకం ద్వారా ప్రతిబింబం తెరపై ఏర్పడినదా?
3. కటకం ముందు వేరు వేరు స్థానాల వద్ద ఉంచినపుడు ప్రతిబింబం పరిమాణం ఏమవుతున్నది?
4. వస్తు పరిమాణం కన్నా కటకంలో ప్రతిబింబ పరిమాణం గమనించినపుడు ఏ విధంగా ఉంటుంది?

ప్రశ్న 15.
సమతలాల వద్ద వక్రీభవనమును, వక్రతలాల వద్ద వక్రీభవనమును నీవు ఏ విధంగా అభినందిస్తావు?
జవాబు:
వక్రతలాల వక్రీభవనాన్ని సూక్షదర్శినిలోను, దూరదర్శినిలోను మరియు దృష్టి దోషాల నివారణలోను ఉపయోగిస్తారు. కాబట్టి సమతలాల, వక్రతలాల వక్రీభవనాన్ని అభినందిస్తున్నాను.

ప్రశ్న 16.
కటక సామర్యం అనగానేమి?
జవాబు:
కటక నాభ్యంతరం (f) యొక్క విలోమమును “కటక సామర్థ్యం” అంటారు.

S.I. ప్రమాణం – డయాప్టర్ (D)
– కుంభాకార కటకానికి f, P విలువలు ధనాత్మకం (+). – పుటాకార కటకానికి 1. P విలువలు ఋణాత్మకం (-).

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 4 Marks Important Questions and Answers

ప్రశ్న 1.
వస్తువును F, మరియు 2F, ల మధ్య ఉంచినపుడు ఏర్పడే ప్రతిబింబాన్ని సూచిస్తూ, కింది పటాన్ని పూర్తి చేయండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 2.
10 సెం.మీ. నాభ్యాంతరం గల కుంభాకార కటకం ముందు కింద తెలిపిన వివిధ దూరాలలో వస్తువు ఉంచబడింది.
(a) 8 సెం.మీ. (b) 15 సెం.మీ. (c) 20 సెం.మీ. (d) 25 సెం.మీ.
పైన తెలిపిన ఏ స్థానం వద్ద వస్తువును ఉంచినపుడు ప్రతిబింబ లక్షణాలు కింది విధంగా ఉంటాయి? సకారణంగా వివరించండి.
i) వస్తు పరిమాణం కంటే చిన్నదైన, తలక్రిందులుగా ఉన్న నిజ ప్రతిబింబం
ii) వస్తు పరిమాణం కంటే పెద్దదైన, తలక్రిందులుగా ఉన్న నిజ ప్రతిబింబం
iii) వస్తు పరిమాణం కంటే పెద్దదైన, నిటారుగా ఉన్న మిథ్యా ప్రతిబింబం
iv) వస్తు పరిమాణానికి సమాన పరిమాణం గల ప్రతిబింబం
జవాబు:

ప్రశ్న 3.
క్రింది పట్టికలో కుంభాకార కటకం ద్వారా ఏర్పడు ప్రతిబింబంను చూపు కిరణ చిత్రాలు ఇవ్వబడినవి. ఈ పటాల ద్వారా ఈ క్రింది పట్టికను పూరించండి.

జవాబు:

ప్రశ్న 4.
కుంభాకార కటకంపై పతనం చెందే కాంతి కిరణాల ప్రవర్తనను ఏవేని 4 సందర్భాలలో వివరించండి.
జవాబు:
1) ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే కాంతికిరణం :
ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే ఏ కిరణమైనా విచలనం చెందదు.

2) కటక దృక్ కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కిరణం :
కటక దృక్ కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణం కూడా విచలనం పొందదు.

3) ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతికిరణం :
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతికిరణాలు నాభివద్ద కేంద్రీకరించబడతాయి.

4) నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతికిరణం :
కటక నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం వక్రీభవనం చెందిన తరువాత ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణిస్తుంది.

ప్రశ్న 5.
ఒక కుంభాకార కటకం నాభ్యంతరం 4 సెం.మీ. ఆ కటకం ముందు ప్రధానాక్షంపై వస్తువుని
i) 8 సెం.మీ. దూరంలో మరియు
ii) 10 సెం.మీ. దూరంలో ఉంచినపుడు ప్రతిబింబము ఏర్పడుటను సూచించు కిరణ చిత్రాలను గీచి రెండు సందర్భాలలో ప్రతిబింబ లక్షణాలు రాయుము.
జవాబు:
1) కిరణ చిత్రం :

ప్రతిబింబ లక్షణాలు :
1) వస్తువు పరిమాణానికి ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానం.
2) ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడును.
3) నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడును.
4) ప్రతిబింబం ‘C₁‘ వద్ద ఏర్పడును.

ii) కిరణ చిత్రం :

ప్రతిబింబ లక్షణాలు :
1) ప్రతిబింబ పరిమాణం వస్తువు పరిమాణం కంటే చిన్నది.
2) తలక్రిందులైన ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
3) నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
4) ప్రతిబింబం ‘F₁‘ & ‘C₁‘ ల మధ్య ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 6.
వక్రీభవన గుణకం (n) = 1.5 గా గల ఒక ద్విపుటాకార కటకం గాలిలో ఉంచబడింది. ఈ కటకం యొక్క రెండు వక్రతలాల వక్రతా వ్యాసార్ధాలు వరుసగా R₁ = 20 సెం.మీ., R₂ = 60 సెం.మీ. అయిన కటక నాభ్యంతరంను కనుక్కోండి. ఆ కటకం లక్షణంను పేర్కొనండి.
జవాబు:
దత్తాంశం : n = 1.5; R₁ = 20 సెం.మీ.; R₂ = 60 సెం.మీ.
సంజ్ఞాసాంప్రదాయం ప్రకారం, n = 1.5; R₁ = – 20 సెం.మీ. ; R₂ = 60 సెం.మీ.

కనుక f = – 30 సెం.మీ. (ఇక్కడ ఋణగుర్తు కటకం వికేంద్రీకరణ కటకం అని తెలియజేస్తుంది)

ద్విపుటాకార కటక లక్షణాలు :

1. ఇది వికేంద్రీకరణ కటకం.
2. ఇది మధ్య భాగంలో పలుచగాను, అంచులందు మందంగాను ఉన్నది.

ప్రశ్న 7.
25 సెం.మీ. నాభ్యంతరము గల కుంభాకార కటకం ప్రధానాక్షంపై 50 సెం.మీ. మరియు 75 సెం.మీ. దూరంలలో వస్తువును ఉంచినపుడు ఏర్పడే ప్రతిబింబ లక్షణాలను రాయండి.
జవాబు:
వస్తువును 50 సెం.మీ. దూరంలో ఉంచినప్పుడు :

1. ప్రతిబింబం 50 సెం.మీ. దూరంలో ఏర్పడుతుంది.
2. వస్తుపరిమాణానికి ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానం.
3. ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడుతుంది.
4. నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

వస్తువును 75 సెం.మీ. దూధంలో ఉంచినప్పుడు :

1. ప్రతిబింబం F, C ల మధ్య ఏర్పడుతుంది. (37.5 సెం.మీ. వద్ద)
2. వస్తుపరిమాణం కన్నా తక్కువ పరిమాణం గల ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
3. ప్రతిబింబం తలక్రిందులుగా ఏర్పడుతుంది.
4. నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

ప్రశ్న 8.
నిత్యజీవిత వినియోగంలో కటకాల పాత్రను తెలపండి.
జవాబు:
నిత్యజీవితంలో కటకాల పాత్ర :
i) దృష్టి దోషాల్ని సవరించుటకు
ii) భూతద్దంగా
iii) సూక్ష్మ దర్శినిలో
iv) టెలిస్కోప్ లో
v) బైనాక్యులలో
vi) సినిమా ప్రొజెక్టర్లలో
vii) కెమెరాలలో కటకాలను వినియోగిస్తారు.

ప్రశ్న 9.
4 సెం.మీ.ల నాభ్యంతరం గల ద్వి పుటాకార కటకం ముందు 3 సెంమీ., 5 సెం.మీ.ల వద్ద ప్రధానాక్షంపై వస్తువును ఉంచినపుడు ఏర్పడే ప్రతిబింబాలకు కిరణచిత్రాలను గీయండి. ప్రతిబింబాల లక్షణాలు రాయండి.
జవాబు:


ప్రతిబింబ లక్షణాలు :

1. ప్రతిబింబం P, F ల మధ్య ఏర్పడును,
2. వస్తువు కన్నా చిన్న ప్రతిబింబం,
3. నిటారు ప్రతిబింబం,
4. మిథ్యా ప్రతిబింబం.

ప్రశ్న 10.
ద్వికుంభాకార కటకాన్ని ఉపయోగించి దాని ప్రధానాక్షంపై S’ వద్ద బిందురూప ప్రతిబింబం ఏర్పరిచారు. కటక దృశ్యాకేంద్రం P దాని నాభులు ‘F’ మనకు తెలుసనుకుందాం. PF > PS’ అని కూడా తెలుసు. వీటి ఆధారంగా బిందురూప వస్తు స్థానాన్ని గుర్తించే కిరణచిత్రాన్ని గీసి, దానిలో ఇమిడివున్న కారణాలను తెల్పండి.
జవాబు:
ఇచ్చిన కటకము ద్వికుంభాకార కటకము మరియు ఇచ్చిన నియమము PF > PS’ అనగా ప్రతిబింబము దృశ్యాకేంద్రం (P) మరియు నాభి (F)ల మధ్య ఏర్పడును.

స్నెల్ నియమం ప్రకారం ఈ నియమం వస్తువును ‘P’ మరియు ‘F’ ల మధ్య ఉంచినపుడు మాత్రమే సాధ్యపడును. ఎందుకనగా పరావర్తన కిరణాలు విసరణ చెందును కనుక.

ప్రశ్న 11.
ద్వికుంభాకార కటకం వక్రతా వ్యాసార్థాలు సమానం. వాటి ఒక వక్రతా కేంద్రం వద్ద ఒక వస్తువును ఉంచుదాం. కటక పదార్థ వక్రీభవన గుణకం ‘n’. కటకం గాలిలో ఉందని భావించండి. కటక ప్రతి తల వక్రతా వ్యాసార్ధం R అని తీసుకోండి.
a) కటక నాభ్యంతరం ఎంత?
b) ప్రతిబింబ దూరం ఎంత?
c) ప్రతిబింబ స్వభావాన్ని చర్చించండి.
జవాబు:
ద్వికుంభాకార కటకపు వక్రతా వ్యాసార్ధాలు సమానము కనుక R₁ = R₂ = R

c) పైన ఏర్పడిన ప్రతిబింబము తలక్రిందులైనదిగానూ మరియు v < u గా ఉండును.

ప్రశ్న 12.
ఒక కటకం పదార్థ వక్రీభవన గుణకం 1.5. ఆ కటకం ముందు 30 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువు నుంచిన 20 సెం.మీ. దూరంలో ప్రతిబింబం ఏర్పడింది. అయితే దాని నాభ్యంతరం కనుగొనండి. అది ఏ కటకం ? కటక వక్రతా వ్యాసార్థాలు సమానమైతే ఆ విలువ ఎంత?
జవాబు:
i) ఆ కటకం కుంభాకారం అనుకుంటే :
వస్తు దూరము = u = – 30 సెం.మీ. (కటకంకు ముందున వస్తువు కలదు.)
ప్రతిబింబ దూరము = v = 20 సెం.మీ.

∴ కటక వక్రతా వ్యాసార్ధము విలువ = R = 12, సెం.మీ.

ii) ఆ కటకం పుటాకార కటకం అనకుంటే :

ప్రశ్న 13.
కటక సూత్రాన్ని ఉత్పాదించుము. (లేదా) \(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\) ను ఉత్సాదించుము.
జవాబు:

1) ఒక కుంభాకార కటకానికి ఎదురుగా ప్రధానాక్షంపై OO’ అను వస్తువునుంచుము.
2) కటకానికి రెండోవైపు II’ అనే నిజప్రతిబింబం ఏర్పడిందనుకొనుము.
3) O’ నుండి బయలుదేరి ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కిరణం కటకంపై పతనమై, వక్రీభవనం చెందాక పటంలో చూపిన విధంగా నాభి F₁ గుండా పోతుంది.
4) O’ బిందువు యొక్క ప్రతిబింబం I’ను గుర్తించేందుకు, కటక దృక కేంద్రం (P) గుండా ప్రయాణించే కిరణం విచలనాన్ని పొందదు.
5) OO’ యొక్క ప్రతిబింబం II’ ప్రధానాక్షంపై తలక్రిందులుగా ఏర్పడుతుంది.
6) పటంలో PO, PI, PF₁ లు వరుసగా వస్తు, ప్రతిబింబ దూరములు మరియు కటక నాభ్యంతరాలు.

∴ ఈ సమీకరణాన్ని ‘కలక సూత్రము’ అంటాం.

ప్రశ్న 14.
రెండు యానకాల వక్రీభవన గుణకాలు (n₁, n₂), వస్తుదూరం (u), ప్రతిబింబ దూరం (v) మరియు వక్రతా వ్యాసార్ధం (R) ల మధ్య సంబంధంను ఉత్పాదించుము.
జవాబు:
1) పటంలో చూపినట్లు n,, n. వక్రీభవన గుణకాలు గల రెండు యానకాలను ఒక వక్రతలం వేరు చేస్తుందని భావించండి.
2) ప్రధానాక్షంపై ‘O’ వద్ద ఒక బిందురూప వస్తువునుంచాం.
3) ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే కిరణం యానకాలను వేరు చేసే వక్రతలం వద్ద విచలనాన్ని పొందకుండా ధృవం గుండా ప్రయాణిస్తుంది.
4) ప్రధానాక్షంతో ‘∝’ కోణం చేసే రెండో కిరణం వక్రతలాన్ని ‘A’ బిందువు వద్ద తాకుతుంది. అక్కడ పతనకోణం θ₁, ఆ కిరణం విచలనం పొంది రెండో యానకం గుండా AI రేఖ వెంబడి ప్రయాణిస్తుంది. అక్కడ వక్రీభవన కోణం θ₂
5) మొదటి, రెండవ కిరణాలు వక్రీభవన కిరణాలు I వద్ద కలుస్తాయి. అక్కడ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.
6) రెండవ వక్రీభవన కిరణం ప్రధానాక్షంతో చేసే కోణం γ, A బిందువు వద్ద గీసిన లంబం ప్రధానాక్షంతో చేసే కోణం β అనుకుందాం.

ప్రశ్న 15.
కటక తయారీ సూత్రం అనగానేమి ? దీనికొక సూత్రాన్ని ఉత్పాదించుము.
జవాబు:
కటక తయారీ సూత్రము : \(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)

ఉత్పాదన :
1) పలుచని కటకం ప్రధానాక్షంపై ఒక బిందురూప వస్తువు ‘O’ ను ఊహించండి. కటకంను ఉంచిన యానకం వక్రీభవన గుణకం n., కటక వక్రీభవన గుణకం (ny) అనుకోండి.

2) ‘O’ బిందువు నుండి బయలుదేరిన కాంతి కిరణం R₁ వక్రతా వ్యాసార్థం గల ఆ కటకపు ఒక కుంభాకార ఉపరితలంపై ‘A’ బిందువు వద్ద పతనం చెందింది అనుకుందాం.

3) పతన కిరణం A వద్ద వక్రీభవనం పొందుతుంది. కటకానికి రెండవ ఉపరితలం లేకపోతే, వక్రీభవన కిరణం ‘Q’ వద్ద ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది అనుకుందాం.
పటం నుండి PO = – u, PQ = V = x; వక్రతా వ్యాసార్ధం = R₁ ; n₁ = n_a మరియు n₂ = n_b

కానీ, నిజానికి A వద్ద వక్రీభవనం చెందిన కిరణం R, వక్రతా వ్యాసార్ధం గల మరో ఉపరితలంపై B బిందువు వద్ద తిరిగి వక్రీభవనం పొంది I వద్ద ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.

4) కటకం యొక్క మొదటి ఉపరితలం వల్ల ఏర్పడిన ప్రతిబింబం ‘Q’ ను కటకం యొక్క రెండవ ఉపరితలానికి వస్తువుగా తీసుకోవాలి. అపుడు పుటాకార ఉపరితలం పరంగా Q యొక్క ప్రతిబింబం I అని చెప్పవచ్చు. పటం నుండి వస్తుదూరం u = PQ = + x
ప్రతిబింబ దూరం v = PI ; వక్రతా వ్యాసార్ధం R = – R₂ ; n₁ = n_b, n₂ = n_a

ప్రశ్న 16.
కుంభాకార కటకముతో వివిధ దూరాలలో వస్తువు నుంచినపుడు ఏర్పడు ప్రతిబింబ లక్షణాలను కనుగొను ప్రయోగ పద్దతి, కావలసిన పరికరములను తెలుపండి.
జవాబు:
కావలసిన వస్తువులు : వస్తువు, కుంభాకార కటకం, తెర, V – స్టాండ్.

ప్రయోగ విధానం :

1. దాదాపు 2 మీటర్ల పొడవు గల టేబుల్ మధ్య భాగంలో ఒక V – స్టాండ్ ను ఉంచండి.
2. V – స్టాండకు ఒక కుంభాకార కటకాన్ని అమర్చండి.
3. కటకానికి దూరంగా ప్రధానాక్షంపై కొవ్వొత్తి మంట ఉండేటట్లుగా, కొవ్వొత్తిని పట్టుకొని నిలబడాలి. కటకానికి రెండోవైపు ప్రధానాక్షానికి లంబంగా ఒక తెరను ఏర్పరచాలి.
4. కొవ్వొత్తి ముందుకు జరుపుతూ వేరు వేరు స్థానాల వద్ద ఉంచి తెరమీద ప్రతిబింబాలు ఏర్పరచాలి.
5. ఇదే విధంగా వివిధ వస్తు స్థానాలకు ప్రతిబింబాలను తెరపై ఏర్పరచి లక్షణాలు పరిశీలించాలి.

ప్రశ్న 17.
కటకంపై వివిధ సందర్భాలలో పతనమయ్యే కిరణాల ప్రవర్తన ఎలా ఉంటుందో పటాల ద్వారా వివరించుము.
జవాబు:
1. ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే కాంతి కిరణం :
ప్రధానాక్షం వెంబడి ప్రయాణించే ఏ కిరణమైనా విచలనం చెందదు.

2. కటక దృక్ కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం :
కటక దృక్ కేంద్రం గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం కూడా విచలనం చెందదు.

3. ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం :
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణించే కాంతి . కిరణాలు నాభి వద్ద కేంద్రీకరింపబడతాయి లేదా నాభి నుండి వికేంద్రీకరింపబడతాయి.

4. నాఖి గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణం :
నాభి గుండా ప్రయాణించే కాంతి కిరణాలు వక్రీభవనం పొందాక ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణిస్తాయి.

5. ప్రధానాక్షానికి కొంత కోణం చేస్తూ వచ్చే సమాంతర కాంతికిరణాలు :
ప్రధానాక్షానికి కొంత కోణం చేస్తూ వచ్చే సమాంతర కాంతి కిరణాలు నాభీయ తలంపై ఏదేని బిందువు వద్ద కేంద్రీకరింపబడతాయి లేదా నాభీయ తలంపై ఏదేని బిందువు నుండి వికేంద్రీకరింపబడతాయి.

ప్రశ్న 18.
వస్తువు వివిధ స్థానాలలో ఉన్నపుడు కుంభాకార కటకం వలన ప్రతిబింబాలు
జవాబు:
1. వస్తువు అనంతదూరంలో ఉన్నపుడు :
వస్తువు అనంతదూరంలో ఉన్నపుడు, కటక నాభి వద్ద బిందురూప ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

2. వక్రతా కేంద్రానికి ఆవల, ప్రధానాక్షంపై వస్తువు ఉంచినపుడు :
వస్తువును, వక్రతా కేంద్రానికి ఆవల ప్రధానాక్షంపై ఉంచినపుడు చిన్నదైన, తలకింద్రులుగా ఉన్న నిజప్రతిబింబం. C₁ మరియు F₁ ల మధ్య ఏర్పడుతుంది.

3. వక్రతా కేంద్రం (C₂) వద్ద వస్తువునుంచినపుడు :
వక్రతా కేంద్రం (C₂) వస్తువు వద్ద వస్తువునుంచినపుడు ప్రతిబింబం, (C₁) వద్ద ఏర్పడుతుంది. ఈ ప్రతిబింబం వస్తు పరిమాణానికి సమానంగాను, తలక్రిందులుగా ఉండే నిజప్రతిబింబం.

4. వక్రతా కేంద్రం, నాభి మధ్య వస్తువునుంచినపుడు :
వస్తువును వక్రతా కేంద్రం (C₂), నాభి (F₂) ల మధ్య వుంచినపుడు C₁కి ఆవల, వృద్ధీకృతమైన తలక్రిందులుగానున్న నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

5. నాభి వద్ద వస్తువునుంచినపుడు :
నాభి (F₁) వద్ద వస్తువునుంచినపుడు ప్రతిబింబం అనంతదూరంలో ఏర్పడుతుంది.

6. నాభి (F₂) మరియు కటక దృక్ కేంద్రం (P) వద్ద వస్తువునుంచినపుడు :
ప్రతిబింబం వస్తువును నాభికి, కటక దృక్ కేంద్రానికి మధ్య ఉంచినపుడు వృద్ధీకృతమైన, నిటారుగానున్న మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడుతుంది.

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం ½ Mark Important Questions and Answers

1. వక్రతలంకి ధృవంను ఎక్కడ గుర్తిస్తారు?
జవాబు:
వక్రతలం మధ్యలో

2. వక్రతా కేంద్రం నుండి వక్రతలంపై ఏదైనా బిందువుకి గీసిన రేఖను ఏమందురు?
జవాబు:
లంబం

3. వక్రతా కేంద్రం నుండి ధృవంకి గీసిన రేఖను ఏమందురు?
జవాబు:
ప్రధానాక్షం

4. లంబం గుండా వెళ్లే కాంతి కిరణం ఏ విధంగా వక్రీభవనం చెందుతుంది?
జవాబు:
విచలనం చెందదు

5. వక్రతలాలకి వక్రీభవన సూత్రం రాయండి.
జవాబు:

6. సమతలాలకు కాంతి వక్రీభవన సూత్రం రాయండి.
జవాబు:

7. రెండు ఉపరితలాలతో ఆవృతమైన పారదర్శక పదార్థం యొక్క రెండు తలాలూ లేదా ఏదో ఒక తలం వక్రతలమైతే ఆ పారదర్శక పదార్థాన్ని ఏమని అంటారు?
జవాబు:
కటకం

8. క్రింది ఇవ్వబడిన కటకం ఏ రకమైనది?

జవాబు:
సమతల – కుంభాకార కటకం

9. క్రింది ఇవ్వబడిన కటకం పేరు ఏమిటి?

జవాబు:
ద్విపుటాకార కటకం

10. కటకంనకు కనిష్ఠ వక్రతలాల సంఖ్య
A) 1
B) 2
C) 3
D) 0
జవాబు:
A) 1

11. రెండు తలాలు ఉబ్బెత్తుగా ఉండే కటకం పేరేమిటి?
జవాబు:
ద్వికుంభాకార కటకం

12. ఏ కటకంనకు మధ్యలో పలుచగానూ, అంచుల వద్ద మందంగానూ ఉంటుంది?
జవాబు:
ద్వి పుటాకార కటకం

13. కటకానికి ఎన్ని ధృవాలు ఉంటాయి?
జవాబు:
1

14. పుటాకార కుంభాకార కటకానికి ఎన్ని సమతలాలు ఉంటాయి?
జవాబు:
‘0 (సున్న)

15. కటకంనకు ఎన్ని నాభులను గుర్తిస్తారు?
జవాబు:
‘2’

16. కటక నాభి మరియు నాభ్యంతరాలను ఎలా సూచిస్తారు?
జవాబు:
నాభి = F,
నాభ్యంతరం = f

17. కుంభాకార కటకం మరియు పుటాకార కటకం యొక్క గుర్తులను గీయుము.
జవాబు:

18. ఒక కటకం గుండా కాంతి వెళ్ళినప్పుడు ఎన్నిసార్లు వక్రీభవనం చెందుతుంది?
జవాబు:
రెండు సార్లు

19. సందర్భం – 1 : కటక ప్రధానాక్షం గుండా వెళ్ళే కాంతి కిరణం
సందర్భం – 2 : కటక ధృవం గుండా వెళ్ళే కాంతి కిరణం
సందర్భం – 3 : ప్రధానాక్షంకి సమాంతరంగా వెళ్ళే కాంతి కిరణం
పై ఏ సందర్భంలో కాంతి విచలనం చెందదు?
జవాబు:
సందర్భం 1 మరియు 2

20. ఒక కటకం యొక్క నాభీయతలం ఎలా వుంటుంది?
జవాబు:
ప్రధానాక్షానికి లంబంగా, నాభి గుండా

21. ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా పోయే కాంతిపుంజం ఎక్కడ కేంద్రీకరించబడుతుంది?
జవాబు:
నాభీయతలంపై

22. ఒక వస్తువు నుండి ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా వచ్చే కిరణాలు కుంభాకార కటకంపై పతనమైతే ఎక్కడ కేంద్రీకరించుకుంటాయి?
జవాబు:
నాభి వద్ద

23. ఒక కుంభాకార కటకం వలన ఏర్పడిన సూర్యుని ప్రతిబింబం ఎలా ఉంటుందో ఊహించి రాయండి.
జవాబు:
బిందు పరిమాణంలో

24. ఒక కుంభాకార కటకం వలన నిజ, తలకిందులు మరియు క్షీణ ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే వస్తువును ఎక్కడ ఉంచాలి?
జవాబు:
2 F₁కి ఆవల (వక్రతా కేంద్రం ఆవల)

25. శ్రీలత కుంభాకార కటకం ముందు ఒక కొవ్వొత్తిని ఉంచినపుడు, ప్రతిబింబం 2F₁ వద్ద ఏర్పడినది. కొవ్వొత్తి ఎక్కడ ఉందో ఊహించండి.
జవాబు:
2F₂ వద్ద

26. కుంభాకార కటక నాభి వద్ద ఒక వస్తువును ఉంచిన వక్రీభవన కిరణాలు ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
సమాంతరంగా

27. క్రింది.ఏ సందర్భంలో వస్తువును ఉంచినపుడు ఆవర్ధనం చెందిన ప్రతిబింబం కుంభాకార కటకం వలన ఏర్పడుతుంది?
A) 2F₂ కి ఆవల
B) 2F₂ మీద
C) 2F₂ మరియు F₂ల మధ్య
D) అనంత దూరంలో
జవాబు:
C) 2F₂ మరియు F₂ల మధ్య

28. మిథ్యా, నిటారు, ఆవర్ధనం చెందిన ప్రతిబింబం ఏర్పరుచుటకు నీవు తీసుకునే కటకం ఏమిటి?
జవాబు:
కుంభాకార కటకం

29. పుటాకార కటకం వలన ఏర్పడిన ప్రతిబింబ లక్షణం ఏమిటి?
జవాబు:
మిథ్యా, క్షీణించిన ప్రతిబింబం (తక్కువ పరిమాణం).

30. క్రింది పటంలో వినియోగించిన కటకం ఏమిటి?

జవాబు:
కుంభాకార కటకం

31. పై పటంలో ఏర్పడిన ప్రతిబింబ లక్షణం ఏమిటి ?
జవాబు:
మిథ్య, నిటారు, ఆవర్ధనం చెందిన

32. పై పటంలో వస్తువు ఎక్కడ ఉంచబడింది?
జవాబు:
కటక దృక్ కేంద్రం, F₂ ల మధ్య

33. పై పటంలో ప్రతిబింబాన్ని తెరపై పట్టగలమా?
జవాబు:
పట్టలేము

34. నిజప్రతిబింబంను తెర లేదా ఇతర వస్తువులపై ఏర్పరచగలమా?
జవాబు:
ఏర్పరచగలము

35. క్రింది ఏ ప్రతిబింబాన్ని చూడగలము?
A) నిజ
B) మిథ్యా
C) A మరియు B
D) రెండూ కావు.
జవాబు:
C) A మరియు B

36. ఒక కుంభాకార కటకం నాభ్యంతరం 10 సెం.మీ.
a) సమాన పరిమాణం గల ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే వస్తువును ఎంత దూరంలో ఉంచాలి?
b) 15 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువును ఉంచితే ప్రతిబింబ లక్షణాలేవి?
జవాబు:
నిజ, ఆవర్ధన, తలకిందులు

37. క్రింది వానిలో సరియైనది. పుటాకార కటకం వలన ఏర్పడిన ప్రతిబింబం
A) క్షీణించినది
B) మిథ్యా
C) నాభికి, దృక్ కేంద్రంకి మధ్య ఏర్పడును
D) పైవన్నియు
జవాబు:

38. UV పద్దతిలో కుంభాకార కటకం యొక్క నాభ్యంతరం కనుగొనునప్పుడు కొలవవలసిన అంశాలు ఏవి?
జవాబు:
వస్తుదూరం (u), ప్రతిబింబ దూరం (V)

39. నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడుటకు కనిష్ఠ వస్తుదూరం ఎంత ఉండాలి?
జవాబు:
నాభ్యంతరం అంత వుండాలి

40. కటకంనకు u, v మరియు fల మధ్య సంబంధమేమి?
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)

41. కటక సూత్రం రాయుము.
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\frac{1}{v}-\frac{1}{u}\)

42. ఒక యానకంనకు కటకం యొక్క ఏది స్థిరం?
A) వస్తుదూరం
B) ప్రతిబింబ దూరం
C) నాభ్యంతరం
D) పైవన్నియూ
జవాబు:
C) నాభ్యంతరం

43. క్రింది ఏ యానకంలో కటక నాభ్యంతరం ఎక్కువ?
A) నీరు
B) గాలి
C) సమానం
D) చెప్పలేం
జవాబు:
A) నీరు

44. కటక తయారీ సూత్రం రాయుము.
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\left(n_{b a}-1\right)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)

45. గాలిలో వినియోగించు కటక తయారీ సూత్రం ఏమిటి?
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)

46. నీటిలో గాలిబుడగ ఎలా ప్రవర్తించును ? జ. 20 సెం.మీ.
A) కేంద్రీకరణ కటకం వలె
B) వికేంద్రీకరణ కటకం వలె
C) A మరియు B
D) రెండూ కావు
జవాబు:
B) వికేంద్రీకరణ కటకం వలె

47. ఒక కుంభాకార కటకం యొక్క వక్రీభవన గుణకం 1.5, దానిని 1.33 వక్రీభవన గుణకం గల యానకంలో ఉంచారు. సమాంతర కిరణాలు పంపించిన ఎలా వక్రీభవనం చెందును?
జవాబు:
కేంద్రీకరింపబడును

48. కుంభాకార కటకం వలన ఏర్పడిన నిజ ప్రతిబింబంనకు u, v మరియు f లకు సంజ్ఞా సాంప్రదాయం ప్రకారం తీసుకోవలసిన గుర్తులు రాయండి.
జవాబు:
-u, + v – f

49. ఒకవేళ ‘V’ ని ఋణాత్మకంగా తీసుకుంటే, ఏర్పడిన ప్రతిబింబ లక్షణం ఏది?
జవాబు:
మిథ్యా

50. నిజ మరియు మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పరచు కటకం
జవాబు:
ద్వికుంభాకార

51. అనంతదూరంలో వస్తువు ఉన్నప్పుడు దాని ప్రతిబింబం కుంభాకార కటకం వలన ఏర్పడింది. ఆ ప్రతిబింబం ఎక్కడ ఏర్పడుతుంది?
జవాబు:
నాభి వద్ద

52. ఒక సమతల కుంభాకార కటక నాభ్యంతరం 28 వక్రతా వ్యాసార్ధం R అయిన కటక తయారీకి వాడిన పదార్థ వక్రీభవన గుణకం ఎంత?
జవాబు:

53. కటక తయారీకి వినియోగించు కొన్ని పదార్థాలు రాయుము.
జవాబు:
నీరు, గాజు, ప్లాస్టిక్ మొదలగునవి.

54. ప్రతిబింబ దూరం, నాభ్యంతరానికి సమానమయినపుడు కుంభాకార కటకంపై పతనమయ్యే కిరణాలు ఎలా ఉంటాయి?
జవాబు:
సమాంతరంగా

55. ప్రయోగశాలలో కటకంను ఉంచుటకు వినియోగించు పరికరం ఏమిటి?
జవాబు:
V – స్టాండ్

56. కటకం వలన ఏర్పడు ప్రతిబింబం దూరంనకు సూత్రం రాయుము.
జవాబు:
\(v=\frac{u f}{u+f}\)

57. ఒక కుంభాకార కటకం యొక్క నాభ్యంతరం 20 సెం.మీ., వస్తు దూరం 30 సెం.మీ. అయిన,
a) ప్రతిబింబం ఎక్కడ ఏర్పడుతుంది?
b) ప్రతిబింబం ఆవర్ధనం ఎంత?
జవాబు:

58. క్రింది చిత్రాన్ని పూర్తి చేయుము.

జవాబు:

59. కుంభాకార కటకం యొక్క ఒక ఉపయోగం రాయుము.
జవాబు:
టెలిస్కోపులు, మైక్రోస్కోపులలో వినియోగిస్తారు.

60. పుటాకార కటకం యొక్క ఒక వినియోగం రాయుము.
జవాబు:
హ్రస్వదృష్టి నివారణకు వినియోగిస్తారు.

61. కటక ఆవర్తనం సూత్రం రాయుము.’
జవాబు:
\(\frac{v}{u}\)

62. f = -40 సెం.మీ. అయిన ఆ కటకం ఏ రకానికి చెందినది?
జవాబు:
వికేంద్రీకరణ కటకం (పుటాకార కటకం)

63. ఈ కటకం మూడు వేర్వేరు పదార్థాలతో తయారు చేయబడింది. దీనికి ఎన్ని నాభ్యంతరాలు ఉంటాయి?

జవాబు:
‘3’

64. ఒక కుంభాకార కటకంపై సగం నల్లని పేపర్ తో కప్పబడి ఉంది. దాని వలన ఏర్పడిన ప్రతిబింబం ఇలా ఉంటుంది.
A) పూర్తిగా
B) సగం
C) ఏర్పడదు
జవాబు:
‘A’

65. ‘n’ వక్రీభవన గుణకం, ‘R’ వక్రతా వ్యాసార్ధం గల ఒక సమతల కుంభాకార కటకం యొక్క నాభ్యంతరం ఎంత వుంటుంది?
జవాబు:

66. పటంలో చూపిన ప్రయోగంలో రాయిని చూడాలంటే కటకం మరియు రాయి మధ్య దూరం ఎంత ఉండాలి?

A) f కి సమానంగా
B) F కన్నా తక్కువగా
C) f కన్నా ఎక్కువగా
D) f కన్నా ఎక్కువ లేదా తక్కువ
జవాబు:
B) F కన్నా తక్కువగా

67. R₁, R₂ కటక వక్రతా వ్యాసార్థాలు, n వక్రీభవన గుణకం మరియు f నాభ్యంతరం మధ్య సంబంధం ఏమిటి?
జవాబు:
\(\frac{1}{f}=\{n-1)\left(\frac{1}{R_{1}}-\frac{1}{R_{2}}\right)\)

68. క్రింది వానిని జతపర్చుము :
a) వక్రతా వ్యాసార్ధం – 1) R
b) కటక దృక్ కేంద్రం – 2) P
C) వక్రతా కేంద్రం – 3) C
జవాబు:
a – 1, b – 2, C – 3

69. క్రింది వానిని జతపర్చుము : .
a) సమాన పరిమాణ ప్రతిబింబం – 1) వస్తువు 2 F₂ ఆవల
b) ఆవర్తనం చెందిన ప్రతిబింబం – 2) వస్తువు 2 F₂, F₂ మధ్య
c) చిన్న ప్రతిబింబం – 3) వస్తువు 2F₂ పై
జవాబు:
a – 3, b – 2, c – 1

సాధించిన సమస్యలు

1. 10 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల కుంభాకార కటకాన్ని ఒక గోడ నుండి 12 సెం.మీ. దూరంలో ఉంచితే గోడపై ప్రతిబింబం ఏర్పడింది. అయిన కటకానికి, వస్తువునకు మధ్య దూరాన్ని లెక్కించండి.
సాధన:
f = 10 సెం.మీ. ⇒ v = 12 సెం.మీ.

∴ వస్తుదూరం 60 సెం.మీ.

2. 20 సెం.మీ. నాభ్యంతరము గల పుటాకార కటకము ముందు 50 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువు నుంచిన ఏర్పడు ప్రతిబింబ లక్షణాలను తెలుపండి. (14.3 సెం.మీ మిథ్యా ప్రతిబింబం, నిలువుగా)
సాధన:

3. ఒక నదిపై ఒక పక్షి 3 మీ ఎత్తులో ఎగురుతున్నది. అదేచోట నది ఉపరితలం నుండి 4 మీ లోతులో చేప ఉంది. అయిన పక్షికి చేప ఎంత లోతులో ఉన్నట్లు కనిపిస్తుంది? అలాగే చేపకు పక్షి ఎంత ఎత్తులో ఉన్నట్లు కనిపిస్తుంది?
(సహాయం n_wa = 4/3) (Ans : 6మీ, 8మీ)
సాధన:
పక్షికి చేప కనిపించే దూరం = \(\frac{3}{4}\) × 4 = 3 సెం.మీ.
చేపకు పక్షి కనిపించే దూరం = \(\frac{4}{3}\) × 3 = 4 సెం.మీ.

అదనపు ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు

ప్రశ్న 1.
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా విరళయానకం నుండి సాంద్రతర యానకంలోకి ప్రయాణిస్తూ పుటాకార తలంపై పతనం చెందే కాంతి మార్గాన్ని గీయండి.
జవాబు:

ప్రశ్న 2.
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా విరళయానకం నుండి సాంద్రతర యానకంలోనికి ప్రయాణిస్తూ కుంభాకార తలంపై పతనం చెందే కాంతికిరణ మార్గాన్ని గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 3.
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా సాంద్రతర యానకం నుండి విరళయానకంలోకి ప్రయాణిస్తూ కుంభాకార తలంపై పతనం చెందే కాంతి కిరణ మార్గాన్ని చూపే పటం గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 4.
ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా సాంద్రతర యానకం నుండి విరళయానకంలోకి ప్రయాణిస్తూ పుటాకార తలంపై పతనం చెందే కాంతి కిరణ మార్గాన్ని చూపే పటం గీయుము.
జవాబు:

ప్రశ్న 5.
క్రింది సందర్భాలకు కిరణ చిత్రాలను గీయుము.
a) కుంభాకార కటకం ద్వారా నిటారైన ఆవర్గీకృతమైన ప్రతిబింబం ఏర్పడుట.
b) 20 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల కుంభాకార కటకం ముందు 60 సెం.మీ. దూరంలో వస్తువుంచినపుడు.
c) కుంభాకార కటకం ద్వారా సమాంతర కాంతికిరణ పుంజం ఏర్పడుట.
d) కుంభాకార కటకంతో వస్తు పరిమాణం, ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానంగా ఏర్పడడం.
జవాబు:
a) వస్తువును కటక కేంద్రం (P), నాభి (F) ల మధ్య ఉంచినపుడు నిటారైన, ఆవస్థీకృత ప్రతిబింబం ఏర్పడును.

b) కటక నాభ్యంతరం 20 సెం.మీ.
వస్తు దూరం = 60 సెం.మీ.
వస్తువు వక్రతా కేంద్రం (40 సెం.మీ.) కు ఆవల ఉన్నది.
ప్రతిబింబ F, C ల మధ్య నిజ, తలక్రిందులు మరియు వస్తువుకన్నా చిన్నది ఏర్పడును.

c) కుంభాకార కటకం ద్వారా సమాంతర కాంతి కిరణ పుంజం ఏర్పడాలంటే వస్తువును F వద్ద వుంచాలి.

d) వస్తు పరిమాణం, ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానంగా ఉండాలంటే వస్తువును C వద్ద వుంచాలి.

ప్రశ్న 6.
కటకాన్ని వాడి ఒక ప్రతిబింబం ఏర్పరచినప్పుడు ఆవర్ధనం + 0.5 అయిన ఎ) ప్రతిబింబ లక్షణాలేవి ? బి) వాడిన కటకమేది ?
జవాబు:
ఎ) ఏర్పడిన ప్రతిబింబం నిటారైన, మిథ్యా ప్రతిబింబం, వస్తువుకన్నా చిన్నదైన ప్రతిబింబం ఏర్పడును.
కారణం : ఆవర్ధనం విలువ ధనాత్మకం.

బి) వాడిన కటకం పుటాకార కటకం.
కారణం : ఆవర్ధనం +0. 5 అనగా ధనాత్మకం మరియు 1 కన్నా తక్కువ ఈ విలువ కేవలం పుటాకార దర్పణానికే సాధ్యం.

ప్రశ్న 7.
100 మి.మీ. నాభ్యంతరం గల ఒక వికేంద్రీకరణ కటకం ముందు 150 మి.మీ. దూరంలో ఒక వస్తువునుంచినపుడు ప్రతిబింబ దూరం మరియు ప్రతిబింబ స్వభావాలను కనుగొనుము.
జవాబు:
వస్తు దూరం (u) = -150 మి.మీ.
నాభ్యంతరం (f) = -100 మి.మీ.
ప్రతిబింబ దూరం (v) = ?

∴ కటకం ముందు వస్తువున్న వైపునే 60 మి.మీ. దూరంలో ప్రతిబింబం ఏర్పడును.

ప్రతిబింబ లక్షణాలు :
ప్రతిబింబం నిటారైనది, మిథ్యా ప్రతిబింబం, వస్తువు కన్నా చిన్నది.

ప్రశ్న 8.
20 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల ఒక కేంద్రీకరణ కటకం ముందు క్రింద చూపిన దూరాలలో వస్తువునుంచారు.
a) 40 సెం.మీ.
b) 50 సెం.మీ.
c) 30 సెం.మీ.
d) 15 సెం.మీ. అయిన సందర్భంలో క్రింద చూపిన విధంగా ప్రతిబింబాలు ఏర్పడును?
i) ఆవర్గీకృతమైన నిజ ప్రతిబింబం
ii) అవర్గీకృతమైన మిథ్యా ప్రతిబింబం
iii) వస్తువు కన్నా చిన్నదైన నిజ ప్రతిబింబం
iv) వస్తు పరిమాణం, ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానం.
జవాబు:
i) ఆవర్గీకృతమైన నిజ ప్రతిబింబం, వస్తువును F, Cల మధ్య వుంచినపుడు ఏర్పడును.
అనగా u =  30 సెం.మీ.

ii) అవర్గీకృతమైన మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే వస్తువును F మరియు P ల మధ్య ఉంచాలి.
అనగా 15 సెం.మీ. దూరంలో

iii) వస్తువు కన్నా చిన్నదైన నిజ ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే వస్తువును ‘C’ కి ఆవల వుంచాలి.
అనగా 50 సెం.మీ. దూరంలో

iv) వస్తు పరిమాణం, ప్రతిబింబ పరిమాణం సమానంగా అనగా వుండాలంటే వస్తువును ‘C’ వద్ద వుంచాలి.

ప్రశ్న 9.
10 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల ఒక కేంద్రీకరణ కటకం ముందు 15 సెం.మీ. దూరంలో 4 సెం.మీ. ఎత్తు గల ఒక వస్తువునుంచారు. అయిన ప్రతిబింబ స్థానం, లక్షణం మరియు ఎత్తులను కనుగొనుము.
జవాబు:
u= 15 సెం.మీ., f = + 10 సెం.మీ.

ప్రశ్న 10.
కుంభాకార కటక ఉపయోగాలను వ్రాయుము.
జవాబు:
కుంభాకార కటకాలను

1. భూతద్దాలుగా వాడతారు.
2. దీర్ఘదృష్టి అనే ఒక రకమైన దృష్టిదోషాన్ని నివారించుటకు వాడతారు.
3. మైక్రోస్కోపులు, ప్రొజెక్టర్లు, కెమెరాలు, టెలిస్కోపులలో కుంభాకార కటకాలను వాడుతారు.

ప్రశ్న 11.
పుటాకార కటకం యొక్క ఉపయోగాలను పేర్కొనుము.
జవాబు:
పుటాకార కటకాలను

1. టెలిస్కోపులలో అక్షి కటకంగాను,
2. హ్రస్వదృష్టి అనే ఒక రకమైన దృష్టిదోషాన్ని సవరించుటకు,
3. అత్యంత నాణ్యమైన దృశ్య పరికరాలను తయారుచేయుటకు కుంభాకార కటకాలతో కలిపి వాడుతారు.

10th Class Physics 4th Lesson వక్రతలాల వద్ద కాంతి వక్రీభవనం 1 Mark Bits Questions and Answers

సరియైన సమాధానమును గుర్తించండి.

1. పటంలో చూపబడ్డ కటకం పేరు
A) ద్వికుంభాకార కటకం
B) ద్విపుటాకార కటకం
C) పుటాకార – కుంభాకార కటకం
D) సమతల కుంభాకార కటకం
జవాబు:
B) ద్విపుటాకార కటకం

2. 10 సెం.మీ. నాభ్యంతరం గల కుంభాకార కటకాన్న నీటిలో ముంచితే దాని నాభ్యంతరం
A) పెరుగుతుంది
B) తగ్గుతుంది
C) మారదు
D) సున్నకు చేరును
జవాబు:
A) పెరుగుతుంది

3. కుంభాకార కటకం యొక్క ప్రధానాక్షంపై వస్తువు ఎక్కడ ఉంచితే మిథ్యా ప్రతిబింబాన్ని ఏర్పరుస్తుంది?
A) దృక్’ కేంద్రము మరియు F ల మధ్య
B) F వద్ద
C) F, C ల మధ్య
D) C వద్ద
జవాబు:
A) దృక్’ కేంద్రము మరియు F ల మధ్య

4. కింది పదార్థాలలో కటకం తయారీకి సాధారణంగా ఉపయోగపడేది
A) నీరు
B) గాజు
C) ప్లాస్టిక్
D) పైవన్నీ
జవాబు:
B) గాజు

5. ఈ పటంలో వస్తువు (O) స్థానం ……

A) ‘F’ వద్ద
B) ‘C’ వద్ద
C) ‘C’, ‘F’ ల మధ్య
D) ‘C’ కి ఆవల
జవాబు:
D) ‘C’ కి ఆవల

6. కుంభాకార కటకం నుండి వక్రీభవనం చెందిన కిరణం ప్రధానాక్షానికి సమాంతరంగా ప్రయాణిస్తుంటే, ప్రతిబింబ దూరం ….
A) వస్తుదూరానికి సమానం
B) అనంతం
C) కటక నాభ్యంతరానికి సమానం
D) కటక వక్రతా వ్యాసార్ధానికి సమానం
జవాబు:
B) అనంతం

7. కింది వాటిలో దేని కొరకు పుటాకార కటకాన్ని వినియోగిస్తారు?
A) మైక్రోస్కోలో అక్షి (కంటి) కటకం
B) సూర్యకాంతిని ఒక బిందువు వద్ద కేంద్రీకరించుటకు
C) దీర్ఘదృష్టిని సవరించడానికి
D) హ్రస్వదృష్టిని సవరించడానికి
జవాబు:
D) హ్రస్వదృష్టిని సవరించడానికి

8. ఎల్లప్పుడు చిన్నదైన మిథ్యా ప్రతిబింబం ఏర్పడాలంటే ఉపయోగించేది
A) కుంభాకార కటకం
B) సమతల కుంభాకార కటకం
C) పుటాకార కటకం
D) పుటాకార దర్పణం
జవాబు:
C) పుటాకార కటకం

9. ఎల్లప్పుడూ మిథ్యా ప్రతిబింబమును ఏర్పరచే కటకం …….
A) పుటాకార
B) కుంభాకార
C) సమతల కుంభాకార
D) పైవన్నీ
జవాబు:
A) పుటాకార

10. “40 సెం.మీ. ల వక్రతా వ్యాసార్థం గల ఒక కుంభాకార కటకం ఎదురుగా 20 సెం.మీ. ల దూరంలో వస్తువు ఉంచబడినది.” అపుడు ప్రతిబింబ స్థానం ………
A) ‘C’ కి ఆవల
B) ‘C’, ‘F’ ల మధ్య న
C) ‘C’ వద్ద
D) అనంత దూరంలో
జవాబు:
D) అనంత దూరంలో

11.

యొక్క పూర్తి రేఖాకిరణ చిత్రం

జవాబు:
C

12. ఒక ద్వికుంభాకార కటకం ప్రధానాక్షంనకు సమాంతరంగా వచ్చిన కిరణాలు 10 సెం.మీ.ల వద్ద కేంద్రీకరింపచేసిన దాని నాభ్యంతరము
A) 5 సెం.మీ.
B) 10 సెం.మీ.
C) 20 సెం.మీ.
D) 25 సెం.మీ.
జవాబు:
B) 10 సెం.మీ.